EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52004AE0505
Opinion of the European Economic and Social Committee on the ‘proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on establishing a framework for the setting of Eco-design requirements for Energy-Using Products and amending Council Directive 92/42/EEC’ (COM(2003) 453 final -2003/0172 (COD))
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί θεσπίσεως ενός πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και περί τροποποιήσεως της οδηγίας 92/42/ΕΟΚ [COM(2003) 453 τελικό — 2003/0126 (COD)]
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί θεσπίσεως ενός πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και περί τροποποιήσεως της οδηγίας 92/42/ΕΟΚ [COM(2003) 453 τελικό — 2003/0126 (COD)]
OJ C 112, 30.4.2004, p. 25–29
(ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV)
30.4.2004 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 112/25 |
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί θεσπίσεως ενός πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και περί τροποποιήσεως της οδηγίας 92/42/ΕΟΚ
[COM(2003) 453 τελικό — 2003/0126 (COD)]
(2004/C 112/07)
Στις 5 Σεπτεμβρίου 2003, και σύμφωνα με το άρθρο 95 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω πρόταση.
Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, κατήρτισε τη γνωμοδότησή του στις 2 Μαρτίου 2004 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. PEZZINI.
Κατά την 407η σύνοδο ολομέλειάς της, της συνεδρίασής της 31ης Μαρτίου 2004, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση:
1. Εισαγωγή
1.1. |
Με τον όρο «οικολογικός σχεδιασμός» νοείται η συστηματική ενσωμάτωση περιβαλλοντικών πτυχών κατά την παραγωγή των προϊόντων με σκοπό τη μείωση των ενδεχόμενων αρνητικών συνεπειών στο περιβάλλον καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στόχος είναι η ανάπτυξη ενός συνεκτικού πλαισίου που να επιτρέπει αυτού του είδους το σχεδιασμό των προϊόντων, διατηρώντας παράλληλα ανταγωνιστικά πρότυπα τιμής, απόδοσης και ποιότητας ούτως ώστε να βελτιωθεί η βιωσιμότητά τους και η ανταγωνιστικότητά τους στην ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά αλλά και στην παγκόσμια αγορά. |
1.2. |
Η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών πτυχών στα χαρακτηριστικά των προϊόντων από το σχεδιασμό τους ευθυγραμμίζεται, αφενός, με την ανάπτυξη της κοινοτικής ολοκληρωμένης πολιτικής προϊόντων (ΟΠΠ) —ιδιαίτερα για την ενσωμάτωση της έννοιας «κύκλος ζωής»— για την οποία η ΕΟΚΕ εξέφρασε τη γνώμη της (1) σε σχέση επίσης με το 6ο πρόγραμμα δράσης (2) για το περιβάλλον και, αφετέρου, με τις τρεις διαστάσεις —οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική— της αειφορίας των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια οι οποίες προβλήθηκαν στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια του Καρντίφ και του Ελσίνκι. |
1.3. |
Στο νέο πλαίσιο θα πρέπει να εξεταστούν, με στόχο την τεχνική κανονιστική εναρμόνιση (3), τη νέα προσέγγιση και την προληπτική ενημέρωση (4), οι υφιστάμενες οδηγίες σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για τους διάφορους τύπους προϊόντων. |
1.4. Μεταξύ των οδηγιών αυτών —την ύπαρξη των οποίων άλλωστε υπογραμμίζει η Επιτροπή— συγκαταλέγονται οι κοινοτικές διατάξεις για λέβητες ζεστού ύδατος που τροφοδοτούνται με υγρά καύσιμα ή αέρια (5)· οι διατάξεις για ψυγεία και καταψύκτες οικιακής χρήσεως (6)· οι διατάξεις για την ηχορύπανση και τη σήμανση της κατανάλωσης ενέργειας των οικιακών συσκευών (7)· οι διατάξεις για τον εξοπλισμό γραφείου (8)· οι διατάξεις για τις συσκευές τροφοδότησης λαμπτήρων φθορισμού (9) και συσκευών αερίου (10). Δεν αγνοείται επίσης η οδηγία σχετικά με την ενεργειακή απόδοση στον οικοδομικό τομέα (11).
1.4.1. |
Η πιθανότητα οι οδηγίες αυτές «να θεωρηθούν ως μέτρα εφαρμογής της παρούσας οδηγίας-πλαισίου όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρήση των προϊόντων» εξετάζεται σαφώς από την Επιτροπή όταν διατείνεται ότι «με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται, επομένως, ενοποίηση και απλούστευση της κοινοτικής νομοθεσίας». |
1.5. |
Στα πλαίσια της «θεώρησης ολόκληρης της διάρκειας ζωής των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια», πέραν του ότι διέπονται από τους κανόνες διαχείρισης των αποβλήτων (RAEE) (12) και τους κανόνες για τη χρήση επικίνδυνων ουσιών (13), θα υπόκεινται σε περαιτέρω ελέγχους και απαιτήσεις, εφόσον η πρόταση της Επιτροπής «θα προωθήσει ακόμη περισσότερο το σχεδιασμό των προϊόντων προκειμένου να διευκολυνθεί η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωσή τους, με τη συστηματική ένταξη αυτών των πτυχών στα πρώιμα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού». Εξάλλου, από τη στιγμή που οι μερικές ή πλήρεις περιβαλλοντικές επιδόσεις του σχεδιασμού ενός προϊόντος θα υπαχθούν στις ελάχιστες υποχρεωτικές απαιτήσεις «θα υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθείται η κατανάλωση ενέργειας καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος και όχι μόνο κατά τη φάση της χρήσης του, όπως συμβαίνει σήμερα». |
1.6. |
Μπορεί, επίσης, να σημειωθεί κατόπιν αλληλεπίδραση των κανόνων που αφορούν τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια με συμπληρωματικά μέτρα όπως η εθελοντική σήμανση που προβλέπει το κοινοτικό σύστημα οικολογικής σήμανσης (14), η πρόληψη και η μείωση της ρύπανσης (IPPC) (15) και οι κανόνες για την εθελοντική προσχώρηση στο κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) (16), όπως και οι κανόνες για την σήμανση κατανάλωσης ενέργειας των ηλεκτρικών συσκευών που επιβραβεύουν τον καταναλωτή, μέσω της ευαισθητοποίησής του για ασφαλέστερη και πιο περιορισμένη κατανάλωση. |
1.7. |
Εξάλλου, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η πρόταση ενός «πλαισίου» απλοποίησης και ενοποίησης της κοινοτικής νομοθεσίας, θα πρέπει να διασφαλίζει αφενός, την ανάπτυξη μιας βιώσιμης και ανταγωνιστικής σε παγκόσμιο επίπεδο Ευρώπης και, αφετέρου, τις αρχές της κοινωνικής ευθύνης της επιχείρησης και της ελεύθερης και συνειδητής επιλογής του πολίτη-καταναλωτή. |
2. Η πρόταση της Επιτροπής
2.1. |
Στόχος της πρότασης της Επιτροπής είναι ο καθορισμός ενός συνεκτικού πλαισίου για την ενσωμάτωση των οικολογικών χαρακτηριστικών κατά το σχεδιασμό και την ανάπτυξη προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς (17). Η πρόταση επιδιώκει την εφαρμογής μιας οδηγίας πλαισίου που —παρέχοντας το σωστό πλαίσιο για την ταχεία αντιμετώπιση των αναδυομένων περιβαλλοντικών ζητημάτων— να καθιστά δυνατή την συνεκτική και πλήρη εξέταση των απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού με σκοπό:
|
2.2. |
Εξάλλου αυτό το νέο πλαίσιο, κατά την άποψη της Επιτροπής, δεν πρέπει να περιοριστεί στις πτυχές της ενεργειακής απόδοσης αλλά να επεκταθεί σε όλες τις περιβαλλοντικές συνέπειες, ιδίως όσον αφορά τις εκπομπές (στερεών, αερίων, ηχητικών, ηλεκτρομαγνητικών, κλπ.) και να βασίζεται στο άρθρο 95 της ΣΕΚ το οποίο, προβλέπει καλύτερα από άλλα, την εξάλειψη των φραγμών στις συναλλαγές και των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. |
2.3. |
Η προτεινόμενη οδηγία-πλαίσιο έχει ευρύτατο πεδίο εφαρμογής εφόσον, κατ' αρχήν, καλύπτει κάθε προϊόν που χρησιμοποιεί ενέργεια για να εκτελέσει τη λειτουργία για την οποία σχεδιάστηκε. Από το πεδίο εφαρμογής της πρότασης αποκλείονται τα μηχανοκίνητα οχήματα, δεδομένου ότι αποτελούν ήδη αντικείμενο πολλών μέτρων τόσο κανονιστικών (για το σχεδιασμό) όσο και εθελοντικών (εθελοντικές συμφωνίες για τις εκπομπές). Ωστόσο, η Επιτροπή, στην οδηγία-πλαίσιο καθορίζει τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων που μπορούν να καλυφθούν από μέτρα εφαρμογής. |
2.4. |
Το πεδίο εφαρμογής καλύπτει επίσης και τα εξαρτήματα των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια και τα εξαρτήματα που προορίζονται να ενσωματωθούν σε αυτά τα οποία διατίθενται στην αγορά ως μεμονωμένα εξαρτήματα για τελικούς χρήστες, των οποίων οι περιβαλλοντικές επιδόσεις μπορούν να αξιολογηθούν με ανεξάρτητο τρόπο. |
2.5. |
Η πρόταση συμπληρώνεται από διατάξεις που αφορούν τη δήλωση συμμόρφωσης, τη σήμανση πιστότητας ΕΚ, την αξιολόγηση και τα κριτήρια συμμόρφωσης των προϊόντων, τις διαδικασίες έγκρισης και δημοσίευσης των εναρμονισμένων τεχνικών προτύπων, τους περιορισμούς διάθεσης στην αγορά, την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών καθώς τις ποινές που επιβάλλουν τα τελευταία. |
2.6. |
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η πρόταση οδηγίας πλαισίου, αν και δεν δημιουργεί άμεσα —δηλαδή ελλείψει μέτρων εφαρμογής— καμία νομική υποχρέωση για τους κατασκευαστές, τους εισαγωγείς και τους αντιπροσώπους, θα συμβάλει στην ένταξη της προβληματικής του κύκλου ζωής στο σχεδιασμό των προϊόντων, που είναι μία από τις βασικές αρχές της ολοκληρωμένης πολιτικής προϊόντων (ΟΠΠ) της ΕΕ. |
2.7. |
Τέλος, η πρόταση ενθαρρύνει τις πρωτοβουλίες και τις εθελοντικές συμφωνίες που είχαν μεγάλη και ευρεία επιτυχία σε διάφορους τομείς που εν δυνάμει αφορά η πρόταση οδηγίας. Πράγματι, σύμφωνα με την πρόταση, όπου λειτουργούν θετικά ήδη οι μηχανισμοί της αγοράς ή οι υφιστάμενες νομοθεσίες δεν θα πρέπει να επιβληθούν και άλλα μέτρα εφαρμογής. |
3. Η κατάσταση σε ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο
3.1. |
Υπάρχουν διάφορα εμπόδια στην εφαρμογή του οικολογικού σχεδιασμού, τα οποία αποκαλύφθηκαν σε διεθνές επίπεδο χάρη στις έρευνες που πραγματοποίησαν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου του καταλόγου «Fortune 500» (18). Από αυτές προκύπτει ότι «το κόστος εκτιμήθηκε σε σημαντικά υψηλότερο επίπεδο από άλλους παράγοντες», πράγμαπου αφήνει να εννοηθεί ότι η μεγαλύτερη ενημέρωση για το περιβάλλον και την προστασία του αποτελεί στοιχείο καθοριστικής σημασίας. |
3.2. |
Εξάλλου, η ύπαρξη (ή η απουσία) πηγών ενημέρωσης θεωρήθηκε —ακόμη και από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Αμερικής, της Ιαπωνίας και της Ευρώπης— ως μεγάλης σημασίας παράγοντας, όπως επίσης σημαντικές θεωρήθηκαν επίσης από την πλειοψηφία των ερωτώμενων (79 %) η εκπαίδευση και η κατάρτιση στον τομέα του οικολογικού σχεδιασμού τόσο εντός όσο και εκτός της επιχείρησης με την προώθηση μιας πραγματικής και συγκεκριμένης πολιτιστικής στάσης στον τομέα αυτό. |
3.3. |
Δεν υπήρξε ωστόσο σαφής αντίληψη των προτύπων του οικολογικού σχεδιασμού: τα λίγα που είναι γνωστά συνέβαλαν να συνδεθεί με το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (Environmental Management System). Εάν από τη μια πλευρά αναφέρθηκε η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού («environmentally literate product designers») και των κατάλληλων δεξιοτήτων, από την άλλη δεν προέκυψαν σημαντικές διαφορές όσον αφορά τις αναλύσεις της προηγούμενης πενταετίας ούτε σημαντικές αλλαγές των δράσεων οικολογικού σχεδιασμού. |
3.4. |
Στο επίπεδο της διεθνούς τυποποίησης, η σειρά ISO 14000 ορίστηκε ως το πρώτο αποτέλεσμα του Γύρου της Ουρουγουάης και της Διάσκεψης του Ρίο του 1992 για τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Εξάλλου, στο επίπεδο της σειράς ISO, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται ότι προσανατολίζονται περισσότερο, όσον αφορά τον οικολογικό σχεδιασμό, προς την υιοθέτηση κατευθυντήριων γραμμών παρά προς την έγκριση δεσμευτικών κανόνων, στους οποίους εξάλλου έχουν πρόσφατα εναντιωθεί. |
3.5. |
Όσον αφορά την Ευρώπη, οι κοινοτικές μελέτες (19) που έχουν πραγματοποιηθεί δείχνουν μία ιδιαίτερα διαφοροποιημένη κατάσταση:
|
3.6. |
Όσον αφορά τις μικρές και μεσαίες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις (20), προκύπτουν τα ακόλουθα:
|
4. Παρατηρήσεις
4.1. |
Η ΕΟΚΕ επικροτούσε πάντα τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση στις πολιτικές για τις επιχειρήσεις και την παραγωγή τους, ως αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής για την ανταγωνιστικότητα που αποτελεί εξάλλου το επίκεντρο των αποφάσεων της Λισαβόνας του 2000. Η προώθηση ευφυέστερης χρήσης της ενέργειας μέσα από τον αρχικό σχεδιασμό των προϊόντων αποτελεί για την ΕΟΚΕ έναν στόχο με τον οποίο συμφωνεί πλήρως. |
4.2. |
Εξάλλου, η ΕΟΚΕ έχει υπογραμμίσει, σε γνωμοδότησή της που υιοθετήθηκε με μεγάλη πλειοψηφία (21), τις ανησυχίες που είχε επανειλημμένα εκφράσει προηγουμένως (22), ότι δηλαδή «… η υποτίμηση του γεγονότος ότι η υιοθέτηση μέσων καθοριστικής σημασίας όπως οι αναλύσεις του κύκλου ζωής ενός προϊόντος (LCA) και ο οικολογικός σχεδιασμός προϊόντων (eco-design) απαιτεί να καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση, τη θέσπιση και τη διαχείρισή τους» καθώς και «την ανάγκη ανάληψης δράσεων ώστε να προωθηθούν μέτρα στήριξης της έρευνας και της καινοτομίας για τις ΜΜΕ, με ιδιαίτερη αναφορά στην διάδοση πληροφοριών και τη χάραξη καινοτόμων διαδικασιών προκειμένου να αναπτυχθούν πιο οικολογικά προϊόντα». |
4.3. |
Η ΕΟΚΕ συνεπώς, επικροτεί το γενικό στόχο της Επιτροπής να διασφθαλισθεί συνοχή και διαφάνεια στη σχετική κοινοτική νομοθεσία και να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της εσωτερικής αγοράς, όπως ορίζεται στο άρθρο 95 της ΣΕΚ, αλλά διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις για την σημερινή πρόταση της Επιτροπής, τόσο σχετικά με το πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργήσει, όσο και για το νομικό μέσο που έχει προεπιλεχθεί ( νομοθετική διάταξη), ή τέλος για τη διάρθρωση της ίδιας της πρότασης. |
4.4. |
Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, το ευρύ πλαίσιο των κοινοτικών διατάξεων στο οποίο εντάσσεται η πρόταση με το φιλόδοξο στόχο να δοθεί μια οργανική συνοχή στις πολυάριθμες οδηγίες, κάθετες και μη, που αφορά η πρωτοβουλία, θα άξιζε ίσως να ενοποιηθεί προληπτικά. Υπάρχουν ήδη οδηγίες για τις ελάχιστες απαιτήσεις απόδοσης: μία πιο ολοκληρωμένη περιβαλλοντική αξιολόγηση θα μπορούσε συνεπώς να συμβάλει στον καλύτερο προσανατολισμό των επιχειρήσεων ώστε να αποφευχθεί η υπαγωγή τους σε ένα σύστημα δεσμεύσεων και προσανατολισμών, με τον κίνδυνο των επικαλύψεων. |
4.5. |
Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμη την προώθηση μιας ενοποιημένης και απλοποιημένης έκδοσης των κοινοτικών ρυθμίσεων που ήδη δεσμεύουν τους κατασκευαστές προϊόντων όπου να αναφέρονται ακόμη και συστήματα υποστήριξης της ανάπτυξης μιας αγωγής τόσο από πλευράς ζήτησης και χρήσης όσο και από πλευράς προσφοράς και σχεδιασμού, με παρεμβάσεις βάσει τραπεζών δεδομένων των ορθών πρακτικών, διάδοσης της πληροφορίας και κατάλληλων δράσεων κατάρτισης στις διάφορες ακροάσεις και στα διάφορα τεχνικά επίπεδα αναφοράς. |
4.6. |
Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ενδείκνυται η προώθηση είτε των κατευθυντήριων γραμμών για τον οικολογικό σχεδιασμό είτε η θέσπιση μόνιμων βάσεων διαλόγου και υποχρεωτικής διαβούλευσης Επιτροπής/επιχειρήσεων/καταναλωτών/κατασκευαστών/κοινωνίας των πολιτών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν για παράδειγμα να ενταχθούν τα κατάλληλα μέσα προώθησης στο υφιστάμενο κοινοτικό πολυετές πρόγραμμα «Ευφυής ενέργεια» και στην μεσοπρόθεσμη αναθεώρηση του 6ου προγράμματος πλαισίου ΕΤΑ της Ένωσης καθώς και στην αναθεώρηση των προβλεπόμενων παρεμβάσεων στις διαρθρωτικές πολιτικές και στην πολιτική συνοχής. |
4.7. |
Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, στη σημερινή κατάσταση της «τελευταίας λέξης της τεχνικής» ενδείκνυται η διάδοση των εθελοντικών συμφωνιών του τομέα και η προώθηση άλλων μέσων που να αξιοποιούν τους οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς ώστε να ευνοηθεί η αλλαγή. Είναι σημαντικό, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να προωθηθεί η κοινωνική ευθύνη της επιχείρησης και η μια πολιτική ευαισθητοποίησης του καταναλωτή. |
4.8. |
Πρέπει επίσης να αξιολογηθεί περισσότερο η πλήρης ανταπόκριση των προτάσεων της Επιτροπής στις απαιτήσεις της αναλογικότητας, της επικουρικότητας και της διοικητικής και γραφειοκρατικής απλοποίησης, καθώς και οι συνέπειες που ενδέχεται να έχουν σχετικά με τη μείωση/αύξηση του κόστους και τη βελτίωση/επιδείνωση των τεχνικών και οικονομικών επιδόσεων των προϊόντων, ούτως ώστε να είναι δυνατή η παρέμβαση συνεκτικών πολιτικών οικονομικής και φορολογικής υποστήριξης. |
4.9. |
Η ΕΟΚΕ, έχει κάποιες επιφυλάξεις όσον αφορά το περιεχόμενο της πρότασης που όπως επισημαίνει η ίδια η Επιτροπή, «έχει ένα πεδίο εφαρμογής πολύ πιο ευρύ σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη υφιστάμενη κοινοτική νομοθεσία σχετικά με τα προϊόντα αυτά». Για να λειτουργήσει το προτεινόμενο πλαίσιο ενδείκνυται η λήψη μέτρων εφαρμογής που να βασίζονται σε σαφή κριτήρια περιβαλλοντικού αντίκτυπου, καθώς και μία συγκεκριμένη σειρά δεικτών περιβαλλοντικής επίδοσης για την επεξεργασία του οικολογικού προφίλ μεγάλου αριθμού προϊόντων. Τούτο εξάλλου θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, στο πλαίσιο εκχώρησης αρμοδιοτήτων στην ίδια την Επιτροπή, με την παρέμβαση μόνο των διαδικασιών επιτροπολογίας. |
4.10. |
Για την ΕΟΚΕ ακόμη και η προσφυγή σε τεχνητά πρότυπα αναφοράς ανά τομέα προϊόντων προκαλεί ανησυχίες. Για το σκοπό αυτό θα χρησιμοποιηθεί η έννοια «τελευταία λέξη της τεχνικής» όχι ως τα πλέον πρόσφατα επιτευχθέντα επιστημονικά αποτελέσματα αλλά ως «ένα καλό μέσο επίπεδο τεχνικών επιδόσεων» που θα σέβεται μια «λογική ισορροπία» μεταξύ βιομηχανικής σκοπιμότητας και υφιστάμενων κανόνων και πρακτικών. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι ενδείκνυται ανάλογη ισορροπία και στο επίπεδο κόστους και οφέλους για να εξασφαλιστεί σε όλες τις φάσεις κατανάλωσης η σχέση ποιότητας /τιμής σε σύγκριση με τις επιλογές και τις δυνατότητες. |
4.11. |
Κατά τον καθορισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών σχετικά με τον οικολογικό σχεδιασμό γίνεται προσφυγή —σύμφωνα με την πρόταση— στον προσδιορισμό συγκεκριμένων μεθόδων υπολογισμού που βασίζονται στην τυποποιημένη χρήση του προϊόντος, στις επιδόσεις του και στα χαρακτηριστικά του για μεγαλύτερο όφελος ή ευκολία του χρήστη. Σε τούτο θα πρέπει ωστόσο να προστεθεί, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, μία τεχνικοοικονομική ανάλυση σκοπιμότητας των προτεινόμενων λύσεων. Δεδομένου ότι οι απαραίτητοι δείκτες θα έπρεπε να έχουν οριστεί και προσδιοριστεί, υπάρχει ο κίνδυνος να λιμνάσει η πρόοδος και η τεχνική και εμπορική καινοτομία και να σταματήσει η άμιλλα των τεχνολογικών επιδόσεων σε ότι αφορά τα νέα προϊόντα. |
4.12. |
Πέρα από τις συνέπειες των προαναφερθέντων λειτουργικών μέτρων στις επιχειρήσεις των ενδιαφερόμενων παραγωγικών τομέων, χρειάζεται να εξεταστεί η δυνατότητα πλήρους εφαρμογής τους σε όλα τα προϊόντα που κατασκευάζονται στην ΕΕ ή σε τρίτες χώρες, και να επεκταθεί και στα συστατικά ή στα εξαρτήματά τους. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, οι έλεγχοι στις εξωτερικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται από τα τελωνεία της ΕΕ όπως και οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται στην εσωτερική αγορά ενδέχεται να αποδειχτούν δαπανηροί, αργοί και αναποτελεσματικοί έναντι των επιταχυνόμενων παγκόσμιων δυναμικών. |
4.13. |
Πράγματι, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο, αφενός, την εξασφάλιση ίσης μεταχείρισης των προϊόντων που κατασκευάζονται στην Ένωση και των εισαγόμενων προϊόντων και, αφετέρου, την ύπαρξη κατάλληλων μηχανισμών ελέγχου προκειμένου να αποφευχθεί η ίδια νομοθεσία να έχει διαφορετικές επιπτώσεις σε διαφορετικούς παραγωγούς. |
4.14. |
Επίσης, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη η πρόοδος που έχει σημειωθεί σε διεθνές επίπεδο των προτύπων/κατευθυντήριων γραμμών ISO για την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών πτυχών στο σχεδιασμό των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια. |
4.15. |
Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την σημερινή κατάσταση των ΜΜΕ, κατάσταση που έχει επιδεινωθεί από τις μεγάλες ανισότητες μεταξύ κρατών μελών και από το γεγονός ότι οι τομείς υψηλής συγκέντρωσης ΜΜΕ είναι οι τομείς όπου θα καθυστερήσει περισσότερο η επίτευξη συναίνεσης για την υιοθέτηση εθελοντικών μέτρων. |
4.16. |
Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να υπερισχύσει γενικά, αλλά ιδιαίτερα για τις ΜΜΕ, η αρχή της αναλογικότητας και της πραγματικής συνάφειας, καθώς και η προληπτική πιστοποίηση της εφαρμογής των μέτρων συνοδευόμενη από την κατάλληλη οικονομική υποστήριξη και/ ή παροχή φορολογικών κινήτρων. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι πράγματι σημαντικά για την ενθάρρυνση και την υποστήριξη της ανταγωνιστικής εφαρμογής του οικολογικού σχεδιασμού, της ενημέρωσης και της εύκολης και έγκαιρης πρόσβασης στις τράπεζες δεδομένων, της κατάρτισης των νέων τεχνικών και των επιχειρήσεων, της διάδοσης της καινοτομίας και της τεχνολογικής εμπορίας των καινοτόμων προϊόντων. |
4.17. |
Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τέλος την αδιαμφισβήτητη απαίτηση να διασφαλισθεί η ισορροπία μεταξύ της αναγκαιότητας των ελάχιστων απαιτήσεων για την προστασία του περιβάλλοντος, της εγγύησης της ανάπτυξης των επιχειρήσεων και της αύξησης των θέσεων εργασίας και της ελεύθερης συνειδητής επιλογής του καταναλωτή. |
5. Συμπεράσματα
5.1. |
Η ΕΟΚΕ επικροτούσε πάντα και επικροτεί την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση στις πολιτικές για τις επιχειρήσεις και τα προϊόντα τους, ως αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπτυξης ενός πραγματικού πνεύματος οικολογικής συμβατότητας που να παροτρύνει την κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη της επιχείρησης και του καταναλωτή, και να προάγει την ενεργό και υπεύθυνη συμπεριφορά. |
5.2. |
Η ΕΟΚΕ εξάλλου, υποστηρίζει την ύπαρξη ενός συνεκτικού πλαισίου με τη σχετική νομοθεσία, ώστε να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της αγοράς και να διασφαλιστεί η διαφάνεια στην αντιμετώπιση όλων των φορέων και όλων των χρηστών. |
5.3. |
Η ΕΟΚΕ συνιστά, συνεπώς, την παροχή κατά πρώτο λόγο αυτού του ενιαίου πλαισίου για τον καλύτερο προσανατολισμό των επιχειρήσεων και ιδίως των ΜΜΕ. |
5.4. |
Οι απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού των νέων προϊόντων θα πρέπει να είναι λογικές και αποδεκτές, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη των νέων ιδεών και η ελεύθερη επιλογή του καταναλωτή μεταξύ των διαφόρων προσφορών ή των τεχνικών λύσεων. |
5.5. |
Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, το ιδιαίτερα ευρύ πλαίσιο των κοινοτικών διατάξεων, που αναφέρονται στην πρωτοβουλία θα πρέπει να συνάδει με την απλοποίηση των ρυθμίσεων και με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εσωτερικής αγοράς της διευρυμένης Ευρώπης. |
5.6. |
Η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά την ενοποιημένη έκδοση και την προληπτική απλοποίηση των υφιστάμενων ρυθμίσεων (23) που καλύπτουν αφενός, της πτυχές απόδοσης και εξοικονόμησης ενέργειας και, αφετέρου, τις διάφορες πτυχές του περιβαλλοντικού αντίκτυπου των προϊόντων. Προέχει η επίτευξη μιας απλοποιημένης και φιλικής προς τον χρήστη έκδοσης των κοινοτικών διατάξεων που διέπουν σήμερα τον σχεδιασμό προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια. |
5.7. |
Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης κατά πρώτο λόγο των κατευθυντήριων γραμμών για τον οικολογικό σχεδιασμό και της θέσπισης μόνιμων βάσεων διαλόγου και υποχρεωτικής διαβούλευσης Επιτροπής/επιχειρήσεων/καταναλωτών/κατασκευαστών/κοινωνίας των πολιτών ανά τομέα και ανά προϊόν, ούτως ώστε να αξιοποιηθεί η ανάπτυξη και να προωθηθούν πρωτοβουλίες για τη συνεχή και συνεκτική υποστήριξη των προγραμμάτων και των κοινοτικών και εθνικών μέσων με στόχο τον οικολογικό σχεδιασμό, που θα συμβάλλουν στην μεγαλύτερη συνειδητοποίηση και ωρίμανση μιας πραγματικής κουλτούρας της αγοράς τόσο από πλευράς προσφοράς όσο και από πλευράς ζήτησης. |
Βρυξέλλες, 31 Μαρτίου 2004.
Ο Πρόεδρος
της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Roger BRIESCH
(1) Γνωμοδότηση ΕΕ C 260 της 17.9.2001 σχετικά με την Πράσινη Βίβλο για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων.
(2) Απόφαση 1600/2002/ΕΚ — ΕΕ C 242 της 10.9.2002.
(3) Απόφαση 93/465/ΕΟΚ — ΕΕ L 220 της 30.8.1993.
(4) Οδηγίες 98/34/ΕΚ και 98/48/ΕΚ — ΕΕ L 217 της 5.8.1998.
(5) Οδηγία 92/42/ΕΟΚ — ΕΕ L 167 της 22.6.1992.
(6) Οδηγία 96/57/ΕΚ — ΕΕ L 236 της 18.9.1996.
(7) Οδηγία 92/75/ΕΟΚ.
(8) Κανονισμός ΕΚ 2422/2001 — ΕΕ L 332 της 12.12.2001.
(9) Οδηγία 200/55/ΕΚ — ΕΕ L 279 της 1.11.2000.
(10) Οδηγία 90/396/ΕΟΚ — ΕΕ L 196 της 26.7.1990 (τροποποιήθηκε από την οδηγία 93/68/ΕΟΚ).
(11) Οδηγία 2002/91/ΕΚ — ΕΕ L 1 της 4.1.2003.
(12) Οδηγία 2002/96/ΕΚ — ΕΕ L 37 της 13.2.2002.
(13) Οδηγία 2002/95/ΕΚ — ΕΕ L 37 της 13.2.2002.
(14) Κανονισμός ΕΚ 1890/2000 — ΕΕ L 237 της 21.9.2000.
(15) Οδηγία 96/61/ΕΚ — ΕΕ L 257 της 10.10.1996.
(16) Κανονισμός ΕΚ 761/2001 — ΕΕ L 327 της 4.12.2002.
(17) Αξιέπαινη η νομική αναφορά του άρθρου 95, για την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών.
(18) Έκθεση ESTO 2000 — Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
(19) Έκθεση IPTS 2000 «Οικολογικός σχεδιασμός»: Στρατηγικές για τη διάδοση μελετών στις ΜΜΕ/ των 15 χωρών (μέρος 2).
(20) Πρβλ. έκθεση IPTS 2000 (μέρος 1).
(21) Γνωμοδότηση ΕΟΚΕ 1598/2003 της 10ης Σεπτεμβρίου 2003 για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων.
(22) Γνωμοδότηση ΟΚΕ 925/2001 ΕΕ C 260 της 17.9.2001 και γνωμοδότηση ΟΚΕ 776/97 — ΕΕ C 296 της 29.9.1997.
(23) COM 2003/71 και SEC 2003/165 της 11ης Φεβρουαρίου 2003.