EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52004AE0501
Opinion of the European Economic and Social Committee on ‘the White Paper — Space: a new European frontier for an expanding Union. An action plan for implementing the European Space policy’ (COM(2003) 673 final)
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την Λευκή Βίβλο «Το διάστημα: νέοι ευρωπαϊκοί ορίζοντες για μια διευρυνόμενη Ένωση. Σχέδιο δράσης για εφαρμογή της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής» [COM(2003) 673 τελικό]
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την Λευκή Βίβλο «Το διάστημα: νέοι ευρωπαϊκοί ορίζοντες για μια διευρυνόμενη Ένωση. Σχέδιο δράσης για εφαρμογή της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής» [COM(2003) 673 τελικό]
OJ C 112, 30.4.2004, p. 9–13
(ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV)
30.4.2004 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 112/9 |
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την Λευκή Βίβλο «Το διάστημα: νέοι ευρωπαϊκοί ορίζοντες για μια διευρυνόμενη Ένωση. Σχέδιο δράσης για εφαρμογή της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής»
[COM(2003) 673 τελικό]
(2004/C 112/03)
Στις 12 Νοεμβρίου 2003, και σύμφωνα με το άρθρο 262 περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Λευκή Βίβλο — Το διάστημα: νέοι ευρωπαϊκοί ορίζοντες για μια διευρυνόμενη Ένωση. Σχέδιο δράσης για εφαρμογή της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής».
Το ειδικευμένο τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση» στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 10 Μαρτίου 2004 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. BUFFETAUT.
Κατά την 407η σύνοδο ολομέλειας της 31ης Μαρτίου και 1ης Απριλίου 2004 (συνεδρίαση της 31ης Μαρτίου 2004) η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 97 ψήφους υπέρ, και 2 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση.
1. Εισαγωγή
1.1. |
Το Λευκό Βιβλίο που υποβλήθηκε στην ΕΟΚΕ αποτελεί τη λογική συνέχεια του Πράσινου Βιβλίου «Ευρωπαϊκή διαστημική πολιτική«, θέμα για το οποίο η ΕΟΚΕ υιοθέτησε γνωμοδότηση τον περασμένο Ιούνιο. |
1.2. |
Είχαμε θέσει τότε στην ουσία το ακόλουθο ερώτημα: υπάρχει στην Ευρώπη ισχυρή και σταθερή πολιτική βούληση στο πεδίο του διαστήματος, που να διαθέτει τα αναγκαία δημοσιονομικά μέσα καθώς και την κατάλληλη θεσμική αρχιτεκτονική; |
1.3. |
Η Συνέλευσή μας είχε συμπεράνει: «Η θέση της Ευρώπης στο πεδίο του διαστήματος θα πρέπει να είναι καρπός μιας επιβεβαιωμένης πολιτικής βούλησης και σαφών διευθετήσεων. Η εισαγωγή στην μελλοντική ευρωπαϊκή συνταγματική συνθήκη μιας κοινής ή και παράλληλης αρμοδιότητας στο πεδίο του διαστήματος θα προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα πολιτικά, νομοθετικά και δημοσιονομικά μέτρα προκειμένου να καταρτίσει και να εφαρμόσει μια ισχυρή διαστημική πολιτική που θα πρέπει κυρίως:
|
1.4. |
Έχοντας υπόψη αυτή τη σαφή τοποθέτηση θα πρέπει σήμερα να αξιολογήσουμε το Λευκό Βιβλίο που μας διαβιβάστηκε για γνωμοδότηση. |
2. Κύρια σημεία του εγγράφου
2.1. |
Η Επιτροπή υπενθυμίζει τις απειλές που βαραίνουν την Ευρώπη στο διαστημικό πεδίο:
|
2.2. |
Ξεκινώντας από τη διαπίστωση αυτή και επισημαίνοντας ότι δεν μπορούμε «να σταθούμε στα σημερινά», προτείνει μια σειρά πρωτοβουλιών προκειμένου να αποφευχθεί η εξασθένηση της Ευρώπης στο διαστημικό πεδίο. |
2.3. |
Το έγγραφο είναι διαρθρωμένο σε τμήματα:
|
2.4. |
Για κάθε περίπτωση, επισημαίνονται οι προκλήσεις που πρέπει να απαντηθούν και διατυπώνονται προτάσεις προκειμένου να υπάρξουν απαντήσεις. |
α) Πολιτικές προκλήσεις
Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι ως οριζόντια πολιτική, το διάστημα προσφέρεται ιδιαίτερα για στήριξη των οικονομικών προοπτικών της Ευρώπης, και κυρίως των στόχων της Λισαβόνας, των στόχων γεωργικής πολιτικής, των επιπέδων απασχόλησης, της διαχείρισης του περιβάλλοντος και της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής για την ασφάλεια.
β) Υποστήριξη στις βασικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αναφέρεται ένας ορισμένος αριθμός ουσιαστικών πρωτοβουλιών και σχετικά μ' αυτές υποδεικνύονται δράσεις. Πρόκειται για την εφαρμογή του προγράμματος GALILEO και της πρωτοβουλίας «παγκόσμια εποπτεία για το περιβάλλον και την ασφάλεια (GMES)», για τη μείωση του ψηφιακού χάσματος, για τη συμβολή του διαστήματος στις ευρωπαϊκές πολιτικές ασφάλειας και άμυνας, για την ανάπτυξη διεθνών κοινοπραξιών.
γ) Η διατήρηση των επιστημονικών και τεχνολογικών ικανοτήτων
Πρόκειται για ουσιαστικά στοιχεία προκειμένου να διατηρηθεί η Ευρώπη ως διαστημική δύναμη. Επιδιώκεται η εγγύηση της ανεξάρτητης πρόσβασης στο διάστημα, η βελτιστοποίηση και ο συντονισμός των πόρων έρευνας και ανάπτυξης, η αποστολή ανθρώπων στο διάστημα και η εξερεύνηση του διαστήματος, η αναγκαιότητα διάθεσης επαρκούς και ανανεωμένου επιστημονικού προσωπικού, η ενίσχυση της θέσης που κατέχει η Ευρώπη στις διαστημικές επιστήμες, η ενίσχυση μιας καινοτόμου και ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανία.
δ) Διακυβέρνηση και πόροι
Ο στόχος που επιδιώκεται είναι να προσδιοριστούν καλύτερα και να κατανεμηθούν οι αποστολές και οι ευθύνες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της ΕΥΔ, των κρατών μελών, των υπηρεσιών και των επιχειρήσεων προκειμένου να υπάρξει η μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα και να αντληθούν κέρδη από τη διαστημική δραστηριότητα, τόσο για την Ευρώπη όσο και για τους κατοίκους της. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί παρά μόνο εάν αυξηθούν οι πόροι που διατίθενται για το διάστημα.
2.5. |
Το συμπέρασμα του Λευκού Βιβλίου είναι ότι η Ευρώπη θα πρέπει προοδευτικά να αυξήσει τον διαστημικό προϋπολογισμό της κι αυτό σε μια μακροπρόθεσμη οπτική, προκειμένου να επιτύχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών πολιτικών και να υπάρξουν ενισχυμένες δυνατότητες για μια ανανεωμένη διαστημική βιομηχανία, για την αύξηση του μεριδίου που κατέχει η Ευρώπη στην αγορά των διαστημικών υπηρεσιών. |
2.6. |
Τέλος, το παράρτημα 2 που περιέχει την αξιολόγηση των πόρων προτείνει τρία σενάρια αύξησης των δαπανών που προορίζονται για την διαστημική δραστηριότητα και τα οποία αντιστοιχούν σε τρεις βαθμούς πολιτικής βούλησης. |
3. Γενικές παρατηρήσεις
3.1. |
Το Λευκό Βιβλίο είναι πάνω απ' όλα ένα έγγραφο πολιτικής τάξεως του οποίου ο κύριος στόχος είναι ο προσδιορισμός μιας διαστημικής πολιτικής για την Ευρώπη. Ως προς αυτό, αντιπροσωπεύει κεφαλαιώδη πρόοδο σε ένα πεδίο όπου η Ευρώπη υπήρξε άκρως δραστήρια και όπου σημείωσε σημαντικές επιτυχίες, χωρίς όμως έως σήμερα να έχει εκφράσει πραγματικά με συνθετικό τρόπο μια πολιτική βούληση. Επιπλέον, το Λευκό Βιβλίο χαράζει συγκεκριμένες κατευθύνσεις δράσης στους κυριότερους τομείς όπου τα στρατηγικά, οικονομικά και βιομηχανικά διακυβεύματα συνδέονται με τον έλεγχο των διαστημικών μέσων. Η διάρθρωση του εγγράφου σε προκλήσεις που πρέπει να απαντηθούν είναι ενδιαφέρουσα γιατί υπογραμμίζει την ευρύτητα και την επιτακτικότητα των δεσμεύσεων που θα πρέπει να αναληφθούν εάν επιθυμούμε να διατηρήσει η Ευρώπη ταυτόχρονα την θέση της ως μεγάλη διαστημική δύναμη, την επιστημονική και τεχνολογική της δύναμη, την κοινότητα των ερευνητών και των μηχανικών της, τη βιομηχανία της και την ανταγωνιστική της παρουσία στις αγορές. |
3.2. |
Οι πρωτοβουλίες, οι δράσεις, οι προτάσεις που διατυπώνονται μοιάζουν να είναι συνεκτικές με τους προβληματισμούς που είχαν διατυπωθεί κατά τις διαβουλεύσεις για το Πράσινο Βιβλίο. Όπως είναι σήμερα το Λευκό Βιβλίο αντιπροσωπεύει ένα σταθερό σημείο αφετηρίας για την εφαρμογή μιας φιλόδοξης ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής, που θα είναι ενσωματωμένη σε μια γενικότερη πολιτική για το μέλλον. Είναι προφανές, ωστόσο, ότι ουσιαστικό στοιχείο εξακολουθεί να είναι η πραγματική πολιτική και δημοσιονομική βούληση των κρατών μελών και της Ένωσης να υποστηρίξουν και να αναπτύξουν έναν ανεξάρτητο ευρωπαϊκό διαστημικό τομέα. |
3.3. |
Τέλος, μετά την αποτυχία της Διακυβερνητικής διάσκεψης, τίθεται ένα πρόβλημα σταθερής νομικής θεμελίωσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πεδίο του διαστήματος. Πράγματι, όσο δεν επικυρώνεται το σχέδιο συνθήκης που θεσπίζει ένα Σύνταγμα για την Ευρώπη, το άρθρο 13-3 παραμένει αμετάβλητο. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υποστηρίζει συνεπώς ότι η συμφωνία — πλαίσιο που έχει υπογραφεί μεταξύ της ΕΔΥ και της Επιτροπής πρέπει να χρησιμοποιηθεί πλήρως και με αρκετά βολονταριστικό τρόπο, διότι η δράση στο διαστημικό πεδίο δεν μπορεί να αναμένει την επικύρωση της μελλοντικής Συνθήκης, επικύρωση που ολοένα απομακρύνεται χρονικά. Η ζημιά που θα προκύψει για την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, για την διαστημική βιομηχανία, και τους συνεργάτες της, για τις ερευνητικές ομάδες και τις ικανότητές μας θα έχουν ως αποτέλεσμα την αγεφύρωτη καθυστέρησή μας στον διαστημικό ανταγωνισμό. |
3.3.1. |
Στο μεταξύ, τα κράτη μέλη είχαν καταλήξει σε ομόφωνη συμφωνία προκειμένου να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση κοινή αρμοδιότητα στα θέματα της διαστημικής πολιτικής, συμφωνία την οποία κανείς δεν αμφισβήτησε. |
3.3.2. |
Για το λόγο αυτό η ΕΟΚΕ επιμένει στην αναγκαιότητα να υπάρξει προβληματισμός σχετικά με τους τρόπους και τα μέσα που θα προωθήσουν σαφώς αυτή την πολιτική βούληση, εν αναμονή μιας πάγιας νομικής θεμελίωσης. Κατά πρώτο λόγο, θα πρέπει να συγκροτηθεί χωρίς καθυστέρηση το Συμβούλιο του Διαστήματος ΕΔΥ/ΕΕ που προβλέπεται από τη συμφωνία — πλαίσιο ΕΔΥ/Επιτροπής. Κατά δεύτερο λόγο πρέπει να αντιμετωπιστεί η σύσταση θεσμού όπως ο «Κύριος ή η Κυρία Διάστημα» (κατά το πρότυπο του Κυρίου ΚΕΠΠΑ) ή ακόμη να ενσωματωθεί η διαστημική πολιτική στα θέματα αρμοδιότητας του Προέδρου της Επιτροπής, χωρίς να αποκλεισθεί στο μέλλον η ανάδειξη Επιτρόπου διαστήματος. Στα πλαίσια και των τριών αυτών των θέσεων τονίζεται ιδιαίτερα η σημασία της διαστημικής πολιτικής. |
4. Επιμέρους παρατηρήσεις
4.1. Η συμβολή του διαστήματος στην αντιμετώπιση πολιτικών προκλήσεων
4.1.1. |
Η διαστημική τεχνική είναι εργαλείο για τη θεμελιώδη έρευνα, τόσο λόγω της πολυπλοκότητας των τεχνικών που εφαρμόζονται όσο και για τα πεδία που εξερευνώνται, κυρίως στην αστροφυσική και την πλανητολογία αλλά επίσης στην σεισμολογία, στην ωκεανογραφία, στη μετεωρολογία, στην επιδημιολογία. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της που το Λευκό Βιβλίο δεν αναφέρει ρητά αυτόν τον ουσιαστικό ρόλο και εκφράζει την επιθυμία της να νομιμοποιηθεί, κατά κάποιο τρόπο, αυτή η πτυχή από την ευρωπαϊκή διαστημική πολιτική, έστω και αν το υποχρεωτικό πρόγραμμα της ΕΔΥ ανταποκρίνεται σ' αυτή την ανάγκη, κυρίως σε ό,τι αφορά τις επιστήμες του σύμπαντος. |
4.1.2. |
Στο μεταξύ, πρέπει να υπογραμμισθεί ότι στο πεδίο της παρατήρησης και της γνώσης του πλανήτη, υφίσταται σχέση αμοιβαίας εξάρτησης μεταξύ των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων (όπως αυτές που πραγματοποιούνται από το Eumetsat) και τις δραστηριότητες της καθαρής έρευνας. |
4.1.3. |
Τέλος, θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι στο στάδιο της έρευνας και της ανάπτυξης η διαστημική τεχνική είναι διπλής φύσεως: η διαφοροποίηση μεταξύ της μη στρατιωτικής και της στρατιωτικής χρήσης γίνεται κυρίως στο στάδιο της επιχειρησιακής εκμετάλλευσης των δεδομένων. Οι προβληματισμοί και οι έρευνες που προωθούνται σε αρχικό στάδιο θα πρέπει συνεπώς να συγκεντρώνουν το σύνολο των μη στρατιωτικών και των στρατιωτικών παραγόντων σε μια συντονισμένη οπτική προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η χρήση των συστημάτων και να μειωθεί το κόστος. |
4.2. Διαστημικές δράσεις για στήριξη της διευρυμένης Ένωσης
4.2.1. Πλοήγηση
Η ΕΟΚΕ εγκρίνει πλήρως την ιδέα ότι το πρόγραμμα GALILEO είναι το σύμβολο της επίγνωσης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης των πολιτικών στρατηγικών και οικονομικών διακυβευμάτων του διαστήματος. Θεωρεί ότι θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια προκειμένου να έχει αίσιο τέλος αυτό το τόσο ουσιαστικό για την αυτονομία και την ανεξαρτησία της Ευρώπης σχέδιο.
4.2.2. Παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES)
4.2.2.1. |
Η διαλειτουργικότητα των διαστημικών συστημάτων θα πρέπει να είναι πρωταρχική, η προέλευσή τους μπορεί να είναι διαφορετική. |
4.2.2.2. |
Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι δεν έχουν αρκετά υπογραμμιστεί δύο ειδικές πτυχές και ότι έχουν ανεπαρκώς κατανοηθεί:
|
4.2.2.3. |
Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρόκειται για έλλειψη του εγγράφου δεδομένου ότι η διαστημική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να οικοδομηθεί επί της υπάρχουσας κατάστασης, χωρίς επικάλυψη με ό,τι πραγματοποιείται από τις διαστημικές επιχειρήσεις αλλά μέσω προσθήκης σε αυτά και διάρθρωσης της ζήτησης. |
4.2.2.4. |
Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει συνεπώς ότι η Επιτροπή, θα πρέπει να υιοθετήσει έναντι του Eumetsat που είναι ένας σημαντικός ευρωπαϊκός εταίρος, ανάλογη εποικοδομητική στάση με αυτή που έχει υιοθετήσει έναντι της ΕΔΥ. Στο ίδιο πνεύμα, κρίνει ότι θα πρέπει να αντληθεί το καλύτερο δυνατό όφελος από το εδραζόμενο στη Μαδρίτη κέντρο Torrejon όσον αφορά τη διάρθρωση των δορυφορικών δεδομένων, με τη δημιουργία πραγματικής Τράπεζας διαστημικών δεδομένων κατά τα πρότυπα αυτού που υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες. |
4.3. Γεφύρωση του «Ψηφιακού χάσματος»
4.3.1. |
Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το τμήμα αυτό, τόσο ως προς τη μορφή όσο και ως προς το περιεχόμενο, χαρακτηρίζεται από αξιολύπητη αδυναμία. Με παράδοξο τρόπο αντιφάσκει σε σχέση με το υπόλοιπο κείμενο. Είναι τουλάχιστον εκπληκτικό να διαπιστώνεται, ότι σε ό,τι τιτλοφορείται «μελλοντικοί προσανατολισμοί» δεν αναφέρονται καθόλου οι δορυφορικές επικοινωνίες ή αναφέρονται παρεμπιπτόντως και μεταξύ παρενθέσεων όταν δηλαδή δηλώνεται ότι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν πλήρως όλες ότι τεχνολογίες ευρείας ζώνης που είναι διαθέσιμες, προκειμένου να μειωθεί το ψηφιακό χάσμα. |
4.3.2. |
Η ΕΟΚΕ εκφράζει το φόβο, ότι στο ζήτημα αυτό, το κείμενο βασίζεται σε ορισμένες παρεξηγήσεις ή λανθασμένες εκτιμήσεις. |
4.3.3. |
Κατά πρώτο λόγο η έννοια της τεχνολογικής ουδετερότητας δεν μπορεί να σημαίνει ότι για την επίλυση ενός δεδομένου προβλήματος είναι ισοδύναμες όλες οι τεχνολογίες. Είναι σαφές ότι οι επιλογές θα πρέπει να βασίζονται σε ανάλυση κόστους/οφέλους, όπως είχαν ήδη επισημάνει οι υπηρεσίες της Επιτροπής [έγγραφο εργασίας SEC (2003) 895]. Σχετικά με αυτό, είναι σημαντικό η χρήση των διαρθρωτικών ταμείων να μην αντιφάσκει με τις αρχές αυτές και οι τοπικές κυβερνήσεις να έχουν σαφή οπτική του συμπληρωματικού χαρακτήρα χερσαίων και διαστημικών συστημάτων, σε συνάρτηση με τα γεωγραφικά δεδομένα και την πυκνότητα του πληθυσμού. |
4.3.4. |
Κι αν δεν τίθεται ζήτημα προώθησης των διαστημικών λύσεων εις βάρος των πιο αποτελεσματικών χερσαίων λύσεων πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί ότι οι διαστημικές λύσεις είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για τις αραιοκατοικημένες ή γεωγραφικά απομακρυσμένες ζώνες ή τις δυσπρόσιτες ζώνες. Έτσι οι διαστημικές και οι χερσαίες λύσεις είναι συμπληρωματικές και έχουν διαφορετικά πεδία αριστείας. |
4.3.5. |
Αυτό που παραγνωρίζει το κείμενο είναι ότι ο ρόλος των διαστημικών λύσεων στην επίλυση του προβλήματος του ψηφιακού χάσματος θα πρέπει να προέλθει από την ενδογενή συμπληρωματικότητα των χερσαίων και των διαστημικών λύσεων. |
4.3.6. |
Αυτό που διακυβεύεται στην ανάπτυξη των διαστημικών λύσεων, είναι η ισότητα πρόσβασης στα οφέλη των τηλεπικοινωνιών ευρείας ζώνης, όποιος κι αν είναι ο τόπος εγκατάστασης μιας δραστηριότητας. |
4.3.7. |
Για να είμαστε συγκεκριμένοι, σήμερα, σε πολλές χώρες, το 80 % του πληθυσμού καλύπτεται ή πρόκειται να καλυφθεί από χερσαίες λύσεις, αυτό όμως αφορά μόνο το 20 % του εδάφους, κι αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να εξελιχθεί ευνοϊκά χωρίς προσφυγή στην συμπληρωματικότητα διαστημικών και χερσαίων τεχνολογιών. |
4.3.8. |
Η ευρύτητα της αστικής αγοράς ευνοεί τις χερσαίες λύσεις και η σπουδαιότητα των αντίστοιχων φορέων δεν μπορεί παρά να επιτείνει τις ανισότητες μεταξύ αστικών και αγροτικών ζωνών Αυτό μας υποχρεώνει να θέσουμε το ακόλουθο ερώτημα: Είναι αποδεκτό η πρόοδος της κοινωνίας των πληροφοριών να διευκολύνει την αστική συγκέντρωση και την εγκατάλειψη της υπαίθρου; Σίγουρα δεν πρόκειται για κοινωνικοπολιτική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών. |
4.3.9. |
Όταν το κείμενο του Λευκού Βιβλίου αναφέρει «έναν εντατικό ανταγωνισμό μεταξύ των φορέων και των τεχνολογιών» συγχέει δύο πολύ διαφορετικής φύσεως στοιχεία: τον εμπορικό ανταγωνισμό μεταξύ των φορέων και την ισορροπία μεταξύ των τεχνολογιών η οποία σε τελική ανάλυση βασίζεται στις αντίστοιχες ποιότητές τους. |
4.3.10. |
Η ΕΟΚΕ κρίνει συνεπώς ότι τα ευρωπαϊκά όργανα θα πρέπει να εκτιμήσουν πιο σωστά τον ειδικό ρόλο των διαστημικών λύσεων προκειμένου να μη χαθεί η πρωτοβουλία σε αυτόν το σημαντικό τομέα της διαστημικής πολιτικής. Είναι συνεπώς χρήσιμο να προωθηθούν πειραματικές ενέργειες που θα βασίζονται σε συντονισμένες πρωτοβουλίες μεταξύ της ΕΥΔ και της Επιτροπής, προκειμένου να αποδειχθούν τα πλεονεκτήματα από την άποψη κόστους/οφέλους του δορυφόρου σε σχέση με τις επενδύσεις που θα απαιτούνταν για την υιοθέτηση αντίστοιχων καλωδιακών λύσεων σε μη καλυπτόμενες περιοχές. Παρομοίως, θα πρέπει να ευνοηθούν οι ομαδοποιημένες δημόσιες προσφορές ώστε ο δορυφόρος που έχει ευρωπαϊκή κάλυψη να μπορεί να επωφελείται από οικονομίες κλίμακος που οδηγούν σε μείωση του κόστους τόσο σε ό,τι αφορά τα τερματικά όσον και την προσφορά υπηρεσιών. Με τον τρόπο αυτό θα αναδεικνυόταν επίσης ένα ευρωπαϊκό πρότυπο που θα είχε σαν αποτέλεσμα να επιτρέψει στις διάφορες ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις να λάβουν θέση σε παγκόσμιο επίπεδο. |
4.3.11. |
Ο ρόλος της διαστημικής πολιτικής δεν είναι να προωθήσει με κάθε τρόπο μια διαστημική πολιτική αλλά να επιδιώξει ότι δεν παραγνωρίζεται η ανάπτυξη των διαστημικών λύσεων κι αυτό εις βάρος του συμφέροντος ορισμένων χρηστών, ορισμένων περιφερειών και του πληθυσμού τους. |
4.4. Το Διάστημα ως συμβολή στην ΚΕΠΠΑ και την ΕΠΑΑ, η ανάπτυξη των διεθνών κοινοπραξιών, η στρατηγική ανεξαρτησία και τα κοινά πλεονεκτήματα εν όψει κοινών δράσεων
4.4.1. |
Τα κεφάλαια αυτά, δεν χρήζουν σημαντικών παρατηρήσεων, η ΕΟΚΕ όμως υπογραμμίζει ιδιαίτερα ότι, στο μέτρο που το διάστημα θεωρείται από τους κυριότερους εταίρους μας ως διακύβευμα σημαντικής εξουσίας (το 2004 ο υπεύθυνος της NASA, Sean O'Keefe πρόκειται να υποβάλει νέο πρόγραμμα δράσης με τον χαρακτηριστικό τίτλο «η ανανεωμένη διαστημική κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών») η διεθνής συνεργασία θα πρέπει να προκύπτει από ρεαλιστική προσέγγιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων. |
4.4.2. |
Η ΕΟΚΕ συνεπώς τονίζει ει εκ νέου ότι, στο μέτρο που η δυνατότητα να διαθέτει ελεύθερη πρόσβαση στο διάστημα είναι απαραίτητη για την αυτονομία της Ευρώπης και δεδομένου ότι αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω εμπορικής προσέγγισης, θα πρέπει να διατεθούν δημόσιες πιστώσεις για να διατηρηθεί αυτή η τόσο μεγάλης στρατηγικής σημασίας ελευθερία της πρόσβασης. |
4.4.3. |
Σε ό,τι αφορά την ΕΠΑΑ, υπενθυμίζει ότι η έκθεση της Προεδρίας για την ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, που εγκρίθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης στις 19 και 20 Ιουνίου 2003, αναγνώρισε τη σημασία των διαστημικών εφαρμογών και λειτουργιών στο πεδίο αυτό. Σχετικά η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι διαστημικές επιστήμες και τεχνολογίες έχουν διπλό χαρακτήρα που δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο επαρκούς εκμετάλλευσης στην Ευρώπη. |
4.4.4. |
Σχετικά με τις διαστημικές πτήσεις, θα πρέπει να εξεταστεί με προσοχή η ενδεχόμενη αναπροσαρμογή της αμερικανικής διαστημικής πολιτικής στο πεδίο αυτό. |
4.4.5. |
Η ΕΟΚΕ κρίνει επιθυμητό να διατηρηθεί αυτός ο τύπος δράσης για λόγους που σχετίζονται αφενός με τη δίψα της περιπέτειας και της ανακάλυψης, που είναι σύμφυτες με τον άνθρωπο και αφετέρου λόγω της ανάγκης να υπάρχουν τα ξεχωριστά εκείνα σύμβολα που προκαλούν το ενδιαφέρον και την προσχώρηση της κοινής γνώμης. Συνεπώς είναι σκόπιμο να καταρτιστούν ρεαλιστικά προγράμματα που ενώ υπηρετούν με ευφυΐα τα ευρωπαϊκά συμφέροντα παράλληλα βασίζονται στην παγκόσμια συνεργασία. |
4.4.6. |
Ως προς αυτό, η ιδέα σταθμού στη Σελήνη αξίζει χωρίς αμφιβολία να εξεταστεί με σοβαρότητα λαμβάνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο υπόψη τα ίδια συμφέροντα της Ευρώπης. |
4.5. Ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής αριστείας στη διαστημική επιστήμη
4.5.1. |
Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η ΕΥΔ, οι εθνικές υπηρεσίες, τα επιστημονικά ιδρύματα και οι επιχειρήσεις κατόρθωσαν να υψώσουν την Ευρώπη σε ένα παγκόσμια αναγνωρισμένο επίπεδο επιστημονικής αριστείας και αυτό, όπως υπογραμμίζει η Επιτροπή, στα πλαίσια αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών που επέβαλαν την αποτελεσματικότητα και ανταγωνιστικότητα, πράγμα που πρέπει να επαινεθεί. |
4.5.2. |
Υποστηρίζει συνεπώς ακόμη περισσότερο την πρόταση του Λευκού βιβλίου να αυξηθούν προοδευτικά οι πιστώσεις που χορηγούνται από την ΕΥΔ και τα κράτη μέλη για τη διαστημική έρευνα προκειμένου να αναπτυχθεί περαιτέρω, αλλά και για να αποφευχθεί ο τεμαχισμός των ερευνητικών ικανοτήτων μας και να προσφερθούν στους νέους επιστήμονες ελκυστικές δυνατότητες σταδιοδρομίας. Διαφορετικά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να ενισχυθεί περισσότερο η φυγή εγκεφάλων κυρίως προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. |
4.5.3. |
Θεωρεί ότι θα ήταν επιθυμητό να προσανατολιστεί η διαστημική έρευνα τόσο προς τις επιστήμες της γης όσο και προς τις επιστήμες του σύμπαντος και μάλιστα στον αυτό βαθμό. Οι επιστήμες της γης έχουν ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, σε σχέση με τις επιστήμες του σύμπαντος, το γεγονός ότι δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις συγκεκριμένες εφαρμογές (μετεωρολογία, παρακολούθηση, οικολογική διαχείριση κ.λπ.). Συνεπώς, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο αυτών κλάδων της επιστήμης, χωρίς να δίδεται έμφαση στον έναν σε βάρος του άλλου. |
4.6. Καθιέρωση νέας προσέγγισης στη διακυβέρνηση των διαστημικών δραστηριοτήτων
4.6.1. |
Σε αυτό το στάδιο η προσέγγιση του Λευκού Βιβλίου δεν μπορεί παρά να αποτελεί την αρχή του προβληματισμού, κυρίως σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα οργανωθούν οι διαστημικές ευθύνες στα πλαίσια της Επιτροπής. |
4.6.2. |
Η συμφωνία για την ανάθεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση κοινής διαστημικής αρμοδιότητας δεν έχει αμφισβητηθεί από κανέναν παρά την αποτυχία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης. Ωστόσο, η απουσία σαφώς θεσπισμένης νομικής βάσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο διαστημικό πεδίο μας υποχρεώνει να είμαστε επιφυλακτικοί. |
4.6.3. |
Ωστόσο η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αναφέρει ότι, όσον αφορά την εσωτερική οργάνωση της Επιτροπής, θεωρεί αναγκαίο να αποφευχθούν δύο σκόπελοι:
|
4.6.4. |
Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι ένα όργανο σύνθεσης περιορισμένων διαστάσεων, που θα συνδεθεί σε υψηλό επίπεδο με την Επιτροπή, π.χ. στο επίπεδο της προεδρίας, μπορεί να αποτελέσει την κατάλληλη απάντηση. |
4.6.5. |
Βεβαίως, η Επιτροπή θα πρέπει να διαθέτει ιδίους πόρους που θα προστίθενται σε αυτούς που αφιερώνουν τα κράτη μέλη στην ΕΥΔ και στις εθνικές υπηρεσίες. Αν πραγματικά επιθυμούμε να αναπτύξουμε τη διαστημική δραστηριότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορεί να μην διαθέσουμε ποσά για το «παιχνίδι». |
4.7. Παράρτημα 2: αξιολόγηση των πόρων
4.7.1. |
Το Λευκό Βιβλίο περιλαμβάνει τρία σενάρια χρηματοδότησης:
|
4.7.2. |
Η διαστημική δραστηριότητα είναι μια δραστηριότητα που η στρατηγική της σημασία έχει μεγάλη σπουδαιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι επιστημονικές, τεχνολογικές, οικονομικές και ανθρώπινες επιπτώσεις της είναι σημαντικές. Συνεπώς, εμπίπτει πλήρως στην στρατηγική της Λισαβόνας και πρέπει να εξασφαλισθούν τα μέσα για την εκπλήρωση των φιλοδοξιών που εκφράσθηκαν στα πλαίσια αυτά. Στις συνθήκες αυτές, είναι σαφές ότι η ΕΟΚΕ δεν μπορεί παρά να απορρίψει με αποφασιστικότητα το ενδεχόμενο του σεναρίου Γ και να θεωρήσει το σενάριο Β ως ελάχιστη υπόθεση εργασίας, εκφράζοντας παράλληλα την επιθυμία να προσεγγίσει όσο το δυνατόν πλησιέστερα το σενάριο Α. |
4.7.2.1. |
Εν τούτοις, ορισμένοι διερωτώνται για τη δυνατότητα να μη λαμβάνονται υπόψη, όσον αφορά τις απαιτήσεις του συμφώνου σταθερότητας, οι δαπάνες στρατηγικών επενδύσεων, όπως είναι αυτές που προορίζονται για την διαστημική πολιτική, προκειμένου να μην χρεωθεί το μέλλον με τις δημοσιονομικές περικοπές, που αφορούν υπέρμετρα τις δαπάνες επενδύσεων σε σχέση με τις δαπάνες λειτουργίας. |
4.7.3. |
Είναι σαφές ότι τίποτα δε θα πρέπει να παρεμποδίζει την εφαρμογή της ενισχυμένης συνεργασίας στο διαστημικό πεδίο. Ωστόσο θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το πλαίσιο της συνθήκης της Νίκαιας δεν είναι στο θέμα αυτό ιδιαίτερα ευνοϊκό. |
5. Συμπεράσματα
5.1. |
Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το Λευκό Βιβλίο αποτελεί έγγραφο ποιότητας που διαθέτει την μεγάλη αξία να εκφράζει με ισχυρό και συνθετικό τρόπο μία πολιτική βούληση. |
5.2. |
Οφείλει ωστόσο να εκφράσει τη λύπη της για τη μεγάλη αδυναμία του κεφαλαίου που αφιερώνεται στο ψηφιακό χάσμα και στις τεχνολογίες ευρείας ζώνης. Ζητεί συνεπώς να επανεξεταστεί και εμπλουτιστεί το κεφάλαιο αυτό λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαστημικών και χερσαίων λύσεων. |
5.3. |
Υπογραμμίζει εκ νέου τη μεγάλη στρατηγική σπουδαιότητα των διαστημικών δραστηριοτήτων για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ζητεί συνεπώς η πολιτική προσέγγιση της Ένωσης, κυρίως στα θέματα της διεθνούς συνεργασίας, να διέπεται από μια ρεαλιστική οπτική, χωρίς απλοϊκότητα, και αυτό για τον πρόσθετο λόγο ότι οι δραστηριότητες στις οποίες στρέφονται οι διαστημικές δραστηριότητες έχουν διπλό χαρακτήρα (πολιτικό/στρατιωτικό). |
5.4. |
Επιμένει στο γεγονός ότι αυτός ο τομέας δραστηριότητας, που αναδιαρθρώθηκε και κατέβαλε τις αναγκαίες προσπάθειες ανταγωνιστικότητας προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο διεθνής ανταγωνισμός, απασχολεί άμεσα 30 000 άτομα συνήθως υψηλού επιπέδου αλλά και στο ότι είναι επιτακτικό να διατηρηθεί και να εμπλουτιστεί αυτό το εκπληκτικό ανθρώπινο δυναμικό που οικοδόμησε την ευρωπαϊκή αριστεία στο πεδίο αυτό. Υπογραμμίζει ειδικότερα ότι χρειάζεται να καταβληθεί η πιο μεγάλη προσοχή στην αρχική αλλά και στην μόνιμη επιμόρφωση σε έναν τομέα υψηλών τεχνολογιών που εξελίσσονται με την πρόοδο της επιστημονικής έρευνας. |
5.5. |
Υποδεικνύει ότι, παρά την αποτυχία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στηριζόμενη στη συμφωνία — πλαίσιο Επιτροπής/ΕΥΔ, πρέπει να συνεχίσει με αποφασιστικότητα τη δράση της για την αναδιάρθρωση και την προώθηση της ζήτησης και των διαστημικών πρωτοβουλιών, χωρίς επικάλυψη με τα προγράμματα των κρατών μελών, των υπηρεσιών τους και της ΕΥΔ και χωρίς να παρεμποδίζει τις ενισχυμένες συνεργασίες ή τις ισχυρές κοινοπραξίες μεταξύ ορισμένων κρατών μελών. Υποστηρίζει την σύνδεση του πεδίου της ευρωπαϊκής διαστημικής πολιτικής με ένα υψηλό θεσμικό επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. |
5.6. |
Ζητεί επιτακτικά η δημοσιονομική προσπάθεια που καταβάλλεται για τη διαστημική πολιτική να αντιστοιχεί τουλάχιστον με το σενάριο Β του παραρτήματος 2 και να αποφευχθεί κάθε φαινόμενο «συγκοινωνούντων δοχείων» που θα μειώνει την προσπάθεια των κρατών μελών ανάλογα με το επίπεδο των επενδύσεων που χορηγούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. |
5.7. |
Η διαστημική πολιτική, λόγω των ανθρώπινων, επιστημονικών και στρατηγικών διακυβευμάτων της, είναι ό,τι πιο ισχυρό υπάρχει στην περιπέτεια της ανθρωπότητας. Μέσω αυτής, σε ένα γεωπολιτικό πλαίσιο όπου ενισχύονται ολοένα άλλες σημαντικές ηπειρωτικές δυνάμεις, η Ευρώπη προσέρχεται πάλι στη συνάντηση με την Ιστορία. Δεν έχουμε το δικαίωμα να χάσουμε αυτή την συνάντηση. |
Βρυξέλλες, 31 Μαρτίου 2004.
Ο Πρόεδρος
της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Roger BRIESCH