52000IR0416

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα Η σημασία της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) για τις περιφέρειες, με την προοπτική της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης"

(2002/C 107/02)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της 20ής Σεπτεμβρίου 2000, και ειδικότερα το άρθρο 265, παράγραφος 5, της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, αποφάσισε να αναθέσει στην επιτροπή 2 (Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, αλιεία) τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την έκδοση γνωμοδότησης επί του σχετικού θέματος·

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της για τα προενταξιακά μέτρα σχετικά με τη γεωργία - SAPARD (CdR 273/98 fin)(1)·

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της για την ΚΓΠ και την προς Ανατολάς διεύρυνση (CDR 239/96 fin)(2)·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CdR 416/2000 rev. 2) που υιοθέτησε η επιτροπή 2 στις 9 Οκτωβρίου 2001 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Johansson (Μόνιμου Μέλους του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης Gislaved, SW/PPE)·

κατά την 41η σύνοδο ολομέλειας της 14ης και 15ης Νοεμβρίου 2001 (συνεδρίασης της 15ης Νοεμβρίου) υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

Σύστασεις

1. Η ΕΤΠ φρονεί ότι η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) θα συνεχίσει να είναι κοινή και μετά τη διεύρυνση. Αυτό θα συμβεί για να διασφαλισθεί, αφενός, η ελεύθερη κυκλοφορία και το ελεύθερο εμπόριο των ειδών διατροφής και των γεωργικών προϊόντων στην κοινή αγορά και, αφετέρου, για να είναι ισότιμοι οι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών. Η κοινή γεωργική πολιτική έχει επίσης ως στόχο να διασφαλίζει ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο και να παρέχει στους καταναλωτές υγιεινά τρόφιμα σε λογικές τιμές. Η ΚΓΠ πρέπει συγχρόνως να εφαρμοσθεί σε ευρωπαϊκό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο με πλήρη τήρηση της αρχής της επικουρικότητας. Όλα αυτά στα πλαίσια μίας κοινής πολιτικής, που για το λόγο αυτό αποτελεί αρμοδιότητα της ΕΕ, και συνεπώς με πλήρη σεβασμό της αρχής της χρηματοδοτικής αλληλεγγύης και της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής που θεσπίστηκε με την Ενιαία Πράξη, με τρόπο ώστε όλοι οι ευρωπαίοι παραγωγοί να αντιμετωπίζονται παρομοίως εάν βρίσκονται σε ανάλογη θέση.

2. Οι δημοσιονομικές προοπτικές που υιοθετήθηκαν σε συνδυασμό με τη συμφωνία για την Ατζέντα 2000 έθεσαν τις βάσεις για μία διεύρυνση εντός των πλαισίων του προϋπολογισμού. Η ΕΤΠ διαπιστώνει συγχρόνως ότι μία προϋπόθεση για είναι επαρκή τα μέσα που προορίζονται για τη διεύρυνση στα πλαίσια του προϋπολογισμού της γεωργίας είναι να καλυφθούν οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες από ένα σύστημα άμεσων ενισχύσεων. Εάν ενταχθούν όλες οι υποψήφιες χώρες της πρώτης φάσης (Πολωνία, Ουγγαρία, Εσθονία, Σλοβενία, Τσεχία και Κύπρος), δηλ. πριν από το 2006, και εάν περιληφθούν εξαρχής στο σύστημα άμεσων ενισχύσεων τα πλαίσια του προϋπολογισμού δεν θα επαρκούν. Συνεπώς, η ΕΤΠ ζητεί μία σταδιακή συμπερίληψη των νέων κρατών μελών στο σύστημα άμεσων ενισχύσεων της ΕΕ. Με μία μεταβατική περίοδο που να έχει ως στόχο τη σταδιακή ευθυγράμμιση των επιπέδων άμεσων ενισχύσεων στις υποψήφιες χώρες με το κανονικό κοινοτικό επίπεδο, μπορούν να αποφευχθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις από μία υπερβολικά εσπευσμένη καθιέρωση των ενισχύσεων αυτών.

3. Η ΕΤΠ φρονεί ότι η ΚΓΠ χρειάζεται μεταρρύθμιση. Η μεταρρύθμιση αυτή είναι, μεταξύ άλλων, αναγκαία για να εξασφαλισθεί ότι θα ληφθούν υπόψη οι λιγότερο ευνοημένες γεωργικές περιοχές. Ο μακροπρόθεσμος στόχος της νέας ΚΓΠ πρέπει να είναι η προαγωγή της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Η ΕTΠ χαιρετίζει την απόφαση για το περαιτέρω άνοιγμα της ΕΕ έναντι των διεθνών αγορών γεωργικών προϊόντων. Επίσης, υποστηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ να καθιερώσει την πολυλειτουργική γεωργία ως μελλοντικό ευρωπαϊκό πρότυπο. Οι άμεσες πληρωμές πρέπει να μειωθούν ανάλογα με το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων, με στόχο την καλύτερη ενίσχυση της αγροτικής υπαίθρου. Σημαντικό θέμα της ΚΓΠ πρέπει να είναι κυρίως οι άκρως απομακρυσμένες και οι ορεινές περιοχές, επειδή η αποχώρηση του πληθυσμού από τις περιοχές αυτές πρέπει να αποφευχθεί για οικολογικούς και οικονομικούς λόγους.

Ωστόσο, προκειμένου να ενισχυθεί το ευρωπαϊκό γεωργικό πρότυπο που βασίζεται στην ποιότητα, την ασφάλεια των τροφίμων και την υγιεινή ποιότητα των προϊόντων καθώς και στο σεβασμό του περιβάλλοντος, και επιπλέον προκειμένου να διασφαλισθεί ότι το εν λόγω πρότυπο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του ευρωπαίου καταναλωτή, ΚΓΠ πρέπει να διατηρήσει μηχανισμούς υποστήριξης με τη μορφή άμεσων ενισχύσεων που συνδέονται με την ενίσχυση του εν λόγω προτύπου. Είναι σημαντικό για το λόγο αυτό να τροποποιηθούν ουσιαστικά οι σημερινοί μηχανισμοί υποστήριξης ανεξαρτητοποιώντάς τους από τα προϊόντα και τις εκτάσεις και ευνοώντας τις εκμεταλλεύσεις που είναι προσανατολισμένες στο ευρωπαϊκό πρότυπο γεωργίας, του οποίου επιθυμούμε την ενίσχυση, όσο επίσης και εκείνες που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα γεωγραφικά μειονεκτήματα στον ανταγωνισμό της αγοράς. Το νέο πρότυπο ενισχύσεων που θα προκύψει πρέπει επιπλέον να επιτρέψει ένα δημοσιονομικό περιθώριο στις περιφέρειες κατά την εφαρμογή τους για την προώθηση της διαρθρωτικής και περιβαλλοντικής πολιτικής στα πλαίσιά τους. Οι εκμεταλλεύσεις με προτεραιότητα υποστήριξης από το νέο πρότυπο ενισχύσεων θα έχουν βάση την οικογενειακή γεωργική εκμετάλλευση.

4. Μετά το 2006 η γεωργική πολιτική πρέπει να διαμορφωθεί με τρόπο ώστε η γεωργία και η παραγωγή τροφίμων στις ανταγωνιστικές γεωργικές περιφέρειες και να λειτουργούν κυρίως σε περιβάλλον απορρυθμισμένης αγοράς. Η διαμόρφωση των τιμών πρέπει να πραγματοποιείται όπως σε κάθε ελεύθερη αγορά, δηλαδή ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση. Συνεπώς, μέσω της αγοράς διασφαλίζεται η παραγωγή ορισμένων προϊόντων, διότι γι' αυτά μόνο υπάρχει ζήτηση. Η ΕΤΠ φρονεί συνεπώς ότι ακόμη και σε μία απορρυθμισμένη γεωργική αγορά μπορούν να συνεχίσουν να καταβάλλονται στοχοθετημένες ενισχύσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Τα ανωτέρω ισχύουν εφόσον από κοινωνική πλευρά υπάρχει ανάγκη για την ανάληψη ειδικών περιβαλλοντικών δράσεων, όπως π.χ. για τη διασφάλιση της βιοποικιλότητας, της εναλλαγής του τοπίου ή χώρων αναψυχής. Οι ενισχύσεις αυτές πρέπει συνεπώς να αποσυνδεθούν από την παραγωγή των προϊόντων διατροφής και από τα γεωργικά προϊόντα, προκειμένου να μη δημιουργηθούν νέες ρυθμίσεις που θα εμποδίζουν τη λειτουργία της απορρυθμισμένης αγοράς γεωργικών προϊόντων.

5. Μετά το 2006, θα πρέπει να χορηγηθεί στις λιγότερο ευνοημένες αγροτικές περιφέρειες, στις οποίες σημειώθηκε μείωση των εισοδημάτων λόγω της περαιτέρω φιλελευθεροποίησης της ΚΓΠ, τμήμα των ενισχύσεων που χορηγούνται για το περιβάλλον, την ανάπτυξη της υπαίθρου και τη στήριξη των διαρθρώσεων σε ποσοστό και βαθμό που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των αντίστοιχων περιφερειών. Η ΕΤΠ φρονεί ότι την ευθύνη για την καθιέρωση των εν λόγω ενισχύσεων πρέπει να φέρει η αντίστοιχη περιφέρεια ή το κράτος μέλος σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Οι περιφέρειες και τα κράτη είναι αυτά που διαθέτουν τις καλύτερες γνώσεις όσον αφορά το βαθμό της ανάγκης που υπάρχει για τη λήψη μέτρων όσον αφορά την αναψυχή, το περιβάλλον, την ενίσχυση των διαρθρώσεων και της υπαίθρου. Η περιφερειακή εφαρμογή των προγραμμάτων αυτών πρέπει να ενταχθεί στα πλαίσια μίας κοινής νομοθεσίας και να εγκριθεί από την Επιτροπή. Με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο σημείο 3, πρέπει να αυξηθούν τα περιθώρια ενίσχυσης των λιγότερο ευνοημένων γεωργικών περιοχών σύμφωνα με την αρχή της χρηματοδοτικής αλληλεγγύης και της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

6. Η ΕΤΠ φρονεί ότι οι τρέχουσες δράσεις για την υποστήριξη των υποψήφιων προς ένταξη χωρών είναι πολύ σημαντικές προκειμένου να μπορέσουν και οι νέες γεωργικές περιφέρειες να ενσωματωθούν με ορθό τρόπο στην κοινή γεωργική αγορά. Αυτές οι γεωργικές περιφέρειες πιθανόν να χρειασθούν ένα μίγμα διαρθρωτικών ενισχύσεων, ενισχύσεις για την ανάπτυξη της υπαίθρου και περιβαλλοντικές ενισχύσεις ακόμη και για τις περιοχές εκείνες που οι φυσικές συνθήκες είναι ενδεδειγμένες για τη γεωργική εκμετάλλευση. Η ΕΤΠ φρονεί επιπλέον ότι είναι σημαντικό να αυξηθεί η βοήθεια με τη μορφή παροχής συμβουλών προς τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες όσον αφορά, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για γεωργικές μεταρρυθμίσεις, την ανάπτυξη μεταποιητικών βιομηχανιών, την κατασκευή σφαγείων, κ.λπ. Η Κοινότητα πρέπει να συνεχίσει συμβάλει τουλάχιστον με ενισχύσεις και εμπειρίες για να διασφαλισθεί η υψηλή ασφάλεια παραγωγής των προϊόντων διατροφής στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες με σκοπό τη διευκόλυνση της ενσωμάτωσής τους.

7. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι πρέπει να τεθεί ως στόχος ο περιορισμός στο ελάχιστο ειδικών κανόνων ή μεταβατικών λύσεων σχετικά με τη διεύρυνση. Οι ειδικές δράσεις που θα χρειαστούν για τις γεωργικές περιφέρειες σε πολλές από τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες πρέπει κυρίως να συμπεριληφθούν στο προαναφερθέν πρότυπο της μελλοντικής γεωργικής πολιτικής. Η ΕΤΠ φρονεί ότι πιθανόν να είναι αναγκαία η βαθμιαία αποσύνδεση των κρατών μελών από το κοινοτικό σύστημα των άμεσων ενισχύσεων. Υποστηρίζει καταρχήν ότι οι υποψήφιες χώρες πρέπει να έχουν υιοθετήσει το κοινοτικό κεκτημένο σε όλους τους τομείς. Στο βαθμό που, παρόλα ταύτα, θα χρειασθούν μεταβατικοί κανόνες για τα νέα κράτη μέλη όσον αφορά π.χ την ασφάλεια των τροφίμων, αυτό πιθανόν να περιορίσει στην αρχή την ελεύθερη κυκλοφορία στην κοινή αγορά τροφίμων και γεωργικών προϊόντων. Συνεπώς, η ΕΤΠ καλεί την Επιτροπή να διευκρινίσει τα προβλήματα που πιθανόν να προκύψουν στις παραμεθόριες περιοχές μεταξύ της ΕΕ των 15 και των νέων κρατών μελών λόγω των μεταβατικών κανόνων.

8. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι είναι απολύτως απαραίτητο να απλουστευθεί η νομοθεσία και να διευκολυνθεί η διαχείριση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Το σημερινό σύστημα είναι πολύπλοκο και κοστίζει χρόνο και χρήμα τόσο στην κοινωνία όσο και σε κάθε γεωργό. Η ΕΤΠ πιστεύει ότι το πρότυπο απορύθμισης που περιγράφεται εδώ δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μείωση των δυσχερειών και της γραφειοκρατίας που συνδέονται με τις σημερινές ρυθμίσεις της αγοράς. Μία εξέλιξη προς λιγότερο λεπτομερείς ρυθμίσεις στα πλαίσια της ΚΓΠ πρέπει να διευκολύνει και την ενσωμάτωση των νέων κρατών μελών στην ΕΕ. Η ΕΤΠ επικροτεί το προτεινόμενο από την Επιτροπή σύστημα απλουστευμένων ενισχύσεων στις μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Ωστόσο, θα ήταν επιθυμητό να υπάρχουν στο μέλλον για όλες τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις λιγότερες διοικητικές διαδικασίες και πιο απλοί κανόνες.

Βρυξέλλες, 15 Νοεμβρίου 2001.

Ο Πρόεδρος της

Επιτροπής των Περιφερειών

Jos Chabert

(1) EE C 93 της 6.4.1999, σ. 1.

(2) EE C 116 της 14.4.1997, σ. 39.