Δορυφορική πλοήγηση: Galileo

Το GALILEO είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ραδιοπλοήγησης και προσδιορισμού θέσης μέσω δορυφόρου. Δρομολογήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναπτύχθηκε από κοινού με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος με στόχο να προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) τεχνολογική ανεξαρτησία από το αμερικανικό σύστημα GPS και το ρωσικό GLONASS. Η υπόψη ανακοίνωση αναφέρεται στο ξεκίνημα του GALILEO και περιγράφει τις προκλήσεις και τους στόχους του προγράμματος.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 10ης Φεβρουαρίου 1999, με τίτλο "Galileo - Ευρωπαϊκή συμμετοχή σε μια νέα γενεά υπηρεσιών δορυφορικής πλοήγησης" [COM (1999) 54 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Οι προκλήσεις

Στον τομέα της δορυφορικής πλοήγησης, οι προκλήσεις είναι σημαντικές και πολλαπλές. Δύο είναι τα ανταγωνιστικά συστήματα σήμερα: το αμερικανικό GPS, που δεσπόζει στην αγορά, και το ρωσικό GLONASS.

Η σημερινή εξάρτηση, ιδίως έναντι του GPS, εγείρει ζητήματα στρατηγικού χαρακτήρα, δεδομένου ότι τα χρησιμοποιούμενα συστήματα δεν τελούν υπό ευρωπαϊκό έλεγχο. Επομένως, το ζητούμενο είναι να καλυφθούν οι ευρωπαϊκές στρατηγικές ανάγκες, λ.χ. όσον αφορά την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, χωρίς κίνδυνο ούτε υπερβολικό κόστος.

Η δορυφορική πλοήγηση προσφέρει προφανή πλεονεκτήματα για τη διαχείριση των μεταφορών. Επιτρέπει την ενίσχυση της ασφάλειας, τη βελτίωση της ροής της κυκλοφορίας, τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των οχλήσεων του περιβάλλοντος, καθώς και την ενίσχυση της διατροπικότητας στις μεταφορές. Τα σημερινά συστήματα GPS και GLONASS, απ'ό,τι φαίνεται, δεν προσφέρουν την αξιοπιστία και τη διαθεσιμότητα που είναι αναγκαίες για τη μεταφορά κυρίως των προσώπων. Τα μειονεκτήματα αυτά μπορεί να αντιμετωπισθούν με την εφαρμογή του ευρωπαϊκού συστήματος Galileo.

Οι προκλήσεις είναι επίσης οικονομικές και βιομηχανικές. Πράγματι, σε μια δυνητική παγκόσμια αγορά εκτιμώμενη σε 40 δισ. ευρώ μέχρι το 2005, το ζητούμενο είναι η κατάκτηση ενός δίκαιου μεριδίου της αγοράς της δορυφορικής πλοήγησης και των αντίστοιχων θέσεων εργασίας. Οι σημερινές εκτιμήσεις είναι οι ακόλουθες: η ανάπτυξη της υποδομής Galileo αναμένεται να δημιουργήσει 20.000 θέσεις εργασίας, ενώ η εκμετάλλευσή της αναμένεται να δημιουργήσει 2.000 μόνιμες θέσεις εργασίας, χωρίς να συνυπολογίζονται οι δυνατότητες στον τομέα των εφαρμογών.

Τέλος, δεν είναι αμελητέες οι κανονιστικές πτυχές. Η προσφυγή σε συστήματα πληροφοριών που στηρίζονται σε σήματα εντοπισμού και συγχρονισμού μπορεί να επιτρέψει την παρακολούθηση της τήρησης ορισμένων κοινοτικών κανονιστικών διατάξεων σε θέματα αλιείας, λ.χ., ή και προστασίας του περιβάλλοντος.

Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες προηγούνται σταθερά, είναι απαραίτητο, με βάση τα όσα διακυβεύονται, να ληφθεί τάχιστα μια απόφαση από την Ευρώπη όσον αφορά τη συμμετοχή της στην προσεχή γενεά συστημάτων εντοπισμού, πλοήγησης και χρονομέτρησης μέσω δορυφόρων.

Οι στρατηγικές επιλογές

Η ανάπτυξη ενός GNSS (global navigation satellite system - παγκόσμιου δορυφορικού συστήματος πλοήγησης) πρέπει να είναι συντονισμένη. Μετά την εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου του 1998 προς την Επιτροπή, για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης ενός κοινού συστήματος με τις Ηνωμένες Πολιτείες, διεξήχθησαν συζητήσεις οι οποίες επέτρεψαν την αποσαφήνιση των υφισταμένων δυνατοτήτων. Δεδομένου ότι οι Αμερικανοί δεν είναι έτοιμοι, για στρατιωτικούς λόγους, να εξετάσουν το ενδεχόμενο από κοινού ιδιοκτησίας ούτε ουσιαστικής συμμετοχής της Ευρώπης στον έλεγχο του συστήματος GPS, η συνεργασία με τις ΗΠΑ θα πρέπει να στηρίζεται:

• είτε στο υφιστάμενο σύστημα GPS, υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ·
• είτε στην ανάπτυξη ενός GNSS βασιζόμενου σε δύο συμπληρωματικά και διαλειτουργικά δορυφορικά συστήματα πλοήγησης: το GPS και το Galileo.

Η τελευταία αυτή λύση είναι και αυτή που προέκρινε η Επιτροπή, απορρίπτοντας, κατ' αυτό τον τρόπο, την λύση «0» που συνίστατο στην άρνηση κάθε ευρωπαϊκής συμμετοχής στην κύρια διαστημική συνιστώσα του μελλοντικού GNSS.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το σύστημα Galileo πρέπει να είναι ανοικτό και στη συμμετοχή άλλων εταίρων, με τους οποίους έχουν ήδη πραγματοποιηθεί επαφές, όπως είναι:

• η Ρωσική Ομοσπονδία: το σύστημα GLONASS θα μπορούσε να ενσωματωθεί σταδιακά στο σύστημα Galileo·
• η Ιαπωνία, η οποία θα μπορούσε, ιδίως, να συμμετάσχει χρηματοδοτικά στην ανάπτυξη του Galileo·
• άλλες χώρες ή περιφέρειες (ΧΚΑΕ, ΕΖΕΣ, Τουρκία κ.λπ.), στις οποίες η Επιτροπή οφείλει να προαγάγει το GNSS.

Τέλος, το Galileo θα πρέπει να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρει η εφαρμογή ενός δορυφορικού συστήματος πλοήγησης στις μη στρατιωτικές ανάγκες, καλύπτοντας τα κενά του GPS και ενισχύοντας την αξιοπιστία του GNSS. Θα πρέπει, ευθύς εξ αρχής, να παρέχει παγκόσμια κάλυψη.

Τεχνικές απαιτήσεις και χαρακτηριστικά

Το σύστημα πρέπει να είναι σχεδιασμένο κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζει πλανητικής κλίμακας κάλυψη και να επιτρέπει ευρείες εφαρμογές, με υψηλά επίπεδα ασφαλείας για τις ευρωπαϊκές μεταφορές, καθώς και με την ελάχιστη δυνατή διαστημική υποδομή. Από την άλλη πλευρά, το σύστημα Galileo πρέπει να είναι σε θέση να εξασφαλίζει οριζόντια ακρίβεια μικρότερη των 10 μέτρων.

Από πλευράς ασφαλείας, το σύστημα πρέπει να εξασφαλίζει την υλική προστασία των ζωτικών υποδομών, καθώς και την αποστολή σημάτων μεγάλης ακριβείας σε περίπτωση κρίσεως ή πολέμου. Κάθε μη προβλεπόμενη χρήση ή υποκλοπή σήματος, ή, ακόμη, η πρόσβαση στο σύστημα, σε περίοδο πολέμου, από τον εκάστοτε εχθρό, πρέπει να καταστεί απολύτως αδύνατη. Για την κάλυψη των εν λόγω απαιτήσεων ασφαλείας, οι εμπειρογνώμονες συνιστούν τη θέσπιση ελεγχόμενης πρόσβασης.

Χρηματοδοτικές πτυχές

Το συνολικό κόστος του συστήματος Galileo για την περίοδο 1999-2008 υπολογίζεται σε 2,2 έως 2,95 δισ. ευρώ, ανάλογα με την έκταση της συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και της χρήσης επίγειων συστημάτων.

Η σημερινή αμερικανική πολιτική συνίσταται στη δωρεάν χορήγηση του βασικού σήματος GPS. Η υιοθέτηση της προσέγγισης αυτής για το σύστημα Galileo θα δημιουργήσει ανάγκες σημαντικής δημόσιας χρηματοδότησης, δεδομένου ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν είναι σε θέση να αντέξει, από μόνος του, το κόστος που συνεπάγεται η δωρεάν παροχή υπηρεσίας για τους χρήστες.

Δεδομένου ότι το σύστημα Galileo θεωρείται ως ζωτικής σημασίας στοιχείο του διευρωπαϊκού δικτύου και της κοινής πολιτικής μεταφορών, είναι δικαιολογημένη μια ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση αυτή θα καταστεί δυνατή χάρις ιδίως στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, ειδικότερα, στον προϋπολογισμό για τα διευρωπαϊκά δίκτυα, τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος και του 5ου προγράμματος πλαισίου Ε&Α. Επιπλέον, μπορούν να δημιουργηθούν ειδικά έσοδα, μέσω κανονιστικών διατάξεων, όπως η καθιέρωση ορισμένων υπηρεσιών ελεγχόμενης προσβάσεως για τους συνδρομητές ή η φορολόγηση των αποδεκτών σήματος. Τέλος, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία δημοσίου-ιδιωτικού τομέα.

Οργανωτικό πλαίσιο

Για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εκμετάλλευση του συστήματος Galileo, η Επιτροπή προτείνει ένα οργανωτικό σχήμα στο οποίο συμμετέχουν, κατά κύριο λόγο, η ομάδα υψηλού επιπέδου GNSS, η Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος και το σύνολο των επενδυτών. Θα μπορούσε επίσης να συσταθεί μια μικρή διοίκηση ad hoc.

Πρωτίστως, είναι απαραίτητη η πολιτική στράτευση, ούτως ώστε να δοθεί η αναγκαία ώθηση για τις βιομηχανικές επενδύσεις, για την διαπραγμάτευση των χαρακτηριστικών του συστήματος με τους διεθνείς εταίρους και για την ενίσχυση της επιρροής της Ευρώπης στον στρατηγικό αυτόν τομέα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα μπορούσε να χαράξει εν προκειμένω κατευθυντήριες γραμμές.

Πλαίσιο

Μετά από μια πρώτη ανακοίνωση, τον Ιανουάριο του 1998, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Μάρτιος 1998) κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει συστάσεις για μια ευρωπαϊκή προσέγγιση του ζητήματος της παγκόσμιας δορυφορικής πλοήγησης. Η ανακοίνωση αυτή αποτελεί την απόκριση στο αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Την ανακοίνωση αυτή ακολούθησαν, το 2002, η δημιουργία της κοινής επιχείρησης Galileo και ο κανονισμός περί της εγκατάστασης και εκμετάλλευσης του προγράμματος.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Ιουλίου 2004, για τη θέση σε εφαρμογή των φάσεων εγκατάστασης και εκμετάλλευσης του ευρωπαϊκού προγράμματος ραδιοναυσιπλοΐας μέσω δορυφόρου [COM(2004) 477 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Το πρόγραμμα Galileo έχει φτάσει σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας και υπερβαίνει σήμερα κατά πολύ το πλαίσιο ενός απλού ερευνητικού έργου. Ο προτεινόμενος κανονισμός έχει στόχο να στηρίξει το πρόγραμμα Galileo σε ένα ειδικό νομικό κείμενο, το οποίο μπορεί να ικανοποιήσει καλύτερα τις βιομηχανικές και εμπορικές ανάγκες του και να ανταποκριθεί καλύτερα στην απαίτηση της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 876/2002 του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2002, για τη δημιουργία της κοινής επιχείρησης Galileo.

Με τον κανονισμό αυτό δημιουργήθηκε κοινή επιχείρηση επιφορτισμένη με τη διαχείριση της φάσης ανάπτυξης (2002-2005) του προγράμματος Galileo. Η εν λόγω κοινή επιχείρηση θα αναλάβει, πέραν της διαχείρισης της φάσης ανάπτυξης μέχρι το 2005, και την προετοιμασία των μεταγενέστερων φάσεων του προγράμματος (εγκατάσταση και εκμετάλλευση).

Ψήφισμα του Συμβουλίου της 3ης Αυγούστου 1999 [Επίσημη Εφημερίδα C 221 της 3ης Αυγούστου 1999] Στις 19 Ιουλίου 1999, το Συμβούλιο εξέδωσε ψήφισμα σχετικά με τη συμμετοχή της Ευρώπης σε μία νέα γενιά υπηρεσιών δορυφορικής πλοήγησης - Galileo - Φάση ορισμού, στο οποίο καλεί την Επιτροπή να του υποβάλει σχέδια εντολών διαπραγμάτευσης που καθιστούν δυνατή τη διερεύνηση όλων των δυνατοτήτων συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Την καλεί επίσης να του υποβάλει εις βάθος ανάλυση κόστους/πλεονεκτημάτων, με τη μελέτη, ιδίως, των πιθανών πηγών εσόδων, των προβλεπομένων εταιρικών σχέσεων μεταξύ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και των δυνατοτήτων χρηματοδότησης από πλευράς ιδιωτικού τομέα.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 13.01.2006