Το Ευρωπαϊκό Tαμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) (2007-2013)

Για να μειωθεί η απόκλιση μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των ευρωπαϊκών περιφερειών και η καθυστέρηση που παρουσιάζουν οι πλέον μειονεκτικές περιφέρειες, ο παρών κανονισμός ορίζει τα είδη ενεργειών που μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Καθορίζει επίσης τα καθήκοντα και το πεδίο εφαρμογής των παρεμβάσεων του ΕΤΠΑ στο πλαίσιο των στόχων «Σύγκλιση», «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» και «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» της αναθεωρημένης πολιτικής για τη συνοχή κατά την περίοδο 2007-2013.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1783/1999[Πράξη (εις) τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

Ο παρών κανονισμός καθορίζει και επεξηγεί τα καθήκοντα και το πεδίο εφαρμογής της παρέμβασης του ΕΤΠΑ. Το πεδίο εφαρμογής της παρέμβασης του ΕΤΠΑ εμπίπτει στο πλαίσιο των στόχων «Σύγκλιση», «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» και «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία», όπως ορίζονται στις γενικές διατάξεις για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής.

Στόχος

Στόχος του ΕΤΠΑ είναι να συμβάλει στην ενίσχυση της οικονομικής και της κοινωνικής συνοχής μειώνοντας τις περιφερειακές διαφορές. Η συμβολή αυτή πραγματοποιείται μέσω της στήριξης της ανάπτυξης και των διαρθρωτικών προσαρμογών των περιφερειακών οικονομιών, συμπεριλαμβανομένης και της ανασυγκρότησης βιομηχανικών περιοχών που παρακμάζουν.

Πεδίο εφαρμογής

Η παρέμβαση του ΕΤΠΑ επικεντρώνεται σε ορισμένες θεματικές προτεραιότητες που αντικατοπτρίζουν τη φύση των στόχων «Σύγκλιση», «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» και «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία». Πρόκειται, ιδίως, για χρηματοδοτήσεις που αφορούν:

• επενδύσεις που συμβάλλουν στη δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης,
• επενδύσεις σε υποδομές,
• μέτρα στήριξης της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, που περιλαμβάνουν την παροχή βοήθειας και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις, ιδίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ),
• την τεχνική βοήθεια.

Σύγκλιση

Στο πλαίσιο του στόχου «Σύγκλιση», το ΕΤΠΑ επικεντρώνει την παροχή βοήθειας στην υποστήριξη της ολοκληρωμένης και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και στη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας. Τα επιχειρησιακά προγράμματα των κρατών μελών αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό και στη διαφοροποίηση των περιφερειακών οικονομικών δομών, κυρίως στους ακόλουθους τομείς:

• έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη (Ε&ΤΑ), καινοτομία και επιχειρηματικότητα·
• κοινωνία των πληροφοριών·
• περιβάλλον·
• πρόληψη κινδύνων·
• τουρισμός·
• επενδύσεις στον πολιτιστικό τομέα·
• επενδύσεις στις μεταφορές·
• ενέργεια·
• επενδύσεις στην εκπαίδευση·
• επενδύσεις στις υποδομές υγείας και κοινωνικής πρόνοιας·
• άμεση ενίσχυση των επενδύσεων στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση

Για το στόχο «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση», οι ενισχύσεις επικεντρώνονται σε τρεις προτεραιότητες:

• καινοτομία και οικονομία της γνώσης, ιδίως στον τομέα της βελτίωσης των δυνατοτήτων περιφερειακής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας, του επιχειρηματικού πνεύματος και της δημιουργίας νέων χρηματοδοτικών μέσων για τις επιχειρήσεις·
• περιβάλλον και πρόληψη των κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της εξυγίανσης μολυσμένων χώρων γης, της ενθάρρυνσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, της προώθησης καθαρών δημόσιων αστικών μεταφορών και της ανάπτυξης σχεδίων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων·
• πρόσβαση σε μεταφορές και υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος, ιδίως με την ενίσχυση των δευτερογενών δικτύων μεταφορών και την προώθηση της πρόσβασης των ΜΜΕ στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ).

Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία

Όσον αφορά τον στόχο «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία», οι ενισχύσεις που χορηγεί το ΕΤΠΑ επικεντρώνονται σε τρεις τομείς:

• ανάπτυξη διασυνοριακών οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων μέσω κοινών στρατηγικών για τη βιώσιμη εδαφική ανάπτυξη. Πρόκειται π.χ. για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας, της προστασίας και της διαχείρισης των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων και για την ανάπτυξη της συνεργασίας, των ικανοτήτων και της κοινής χρήσης υποδομών·
• καθιέρωση και ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της διμερούς συνεργασίας μεταξύ θαλάσσιων περιφερειών. Οι προτεραιότητες έχουν ως άξονα την καινοτομία, το περιβάλλον, τη βελτίωση της προσπελασιμότητας και τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη·
• ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της περιφερειακής πολιτικής. Στόχος είναι να δοθεί προώθηση στη δικτύωση και την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των αρχών περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η Επιτροπή, ύστερα από αίτημα των κρατών μελών, μπορεί να προτείνει κανόνες για την επιλεξιμότητα ορισμένων κατηγοριών δαπανών σε αντικατάσταση των εθνικών κανόνων.

Τα κράτη μέλη είναι αρμόδια για το διορισμό μιας διαχειριστικής αρχής, μιας αρχής πιστοποίησης και μιας αρχής ελέγχου.

Όπως καθορίζεται στις γενικές διατάξεις, τα κράτη μέλη είναι δυνατόν να χρησιμοποιήσουν το νομικό μέσο συνεργασίας, τον ευρωπαϊκό όμιλο διασυνοριακής συνεργασίας (GECT), με στόχο να του αναθέσουν τις ευθύνες τις διαχειριστικής αρχής και της κοινής τεχνικής γραμματείας.

Για να επιλεγεί ένα έργο, πρέπει να περιλαμβάνει δικαιούχους από τουλάχιστον δύο χώρες που συνεργάζονται σε τουλάχιστον δύο από τους ακόλουθους τέσσερις τομείς: ανάπτυξη, υλοποίηση, στελέχωση και χρηματοδότηση. Στην περίπτωση της διακρατικής συνεργασίας τα προγράμματα είναι δυνατόν να υλοποιηθούν από ένα μόνο κράτος μέλος εφόσον έχουν υποβληθεί από τουλάχιστον δύο κράτη μέλη. Όταν πρόκειται για δίκτυα συνεργασίας και ανταλλαγής εμπειριών, τα προγράμματα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τρεις δικαιούχους από τουλάχιστον τρεις περιφέρειες τουλάχιστον δύο κρατών μελών, που πρέπει να συνεργάζονται στους τέσσερις παραπάνω τομείς.

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει ιδίως τις εξής πληροφορίες:

• ανάλυση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της ζώνης συνεργασίας,
• αιτιολόγηση των προτεραιοτήτων που επελέγησαν,
• πληροφορίες σχετικά με τους άξονες προτεραιοτήτων και τους ειδικούς στόχους τους,
• κατανομή των τομέων παρέμβασης ανά κατηγορία,
• ένα σχέδιο χρηματοδότησης,
• τις διατάξεις υλοποίησης,
• τον ενδεικτικό κατάλογο των μεγάλων έργων.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, υπάρχουν ειδικοί όροι που διέπουν τη γεωγραφική θέση των ενεργειών. Η συγχρηματοδότηση μπορεί να φθάσει:

• το 20% στο πλαίσιο της διασυνοριακής συνεργασίας σε περιοχές NUTS επιπέδου III οι οποίες συνορεύουν με μεθοριακές περιοχές της Ένωσης·
• το 20% στο πλαίσιο της διακρατικής συνεργασίας για ενέργειες στις οποίες συμμετέχουν και εταίροι εκτός της περιφέρειας αυτής·
• το 10% στο πλαίσιο της διασυνοριακής και διακρατικής συνεργασίας, για δαπάνες που πραγματοποιούνται για την υλοποίηση ενεργειών στην επικράτεια τρίτων χωρών, εφόσον από τις ενέργειες αυτές επωφελούνται περιφέρειες της Κοινότητας.

Εδαφικές ιδιαιτερότητες

Το ΕΤΠΑ αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στις εδαφικές ιδιαιτερότητες. Οι ενέργειες που συνδέονται με την αστική διάσταση ενσωματώνονται στα επιχειρησιακά προγράμματα, με βάση την εμπειρία της πρωτοβουλίας URBAN. Η δράση του ΕΤΠΑ επιδιώκει την αντιμετώπιση των οικονομικών, των περιβαλλοντικών και των κοινωνικών προβλημάτων των αστικών περιοχών.

Όσον αφορά τις αγροτικές περιοχές και τις περιοχές που εξαρτώνται από την αλιεία, οι παρεμβάσεις του ΕΤΠΑ πρέπει να επικεντρώνονται στην οικονομική διαφοροποίηση και ειδικότερα στα εξής:

• τις υποδομές βελτίωσης της πρόσβασης·
• τα δίκτυα και τις τηλεπικοινωνίες σε αγροτικές περιοχές·
• την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων·
• την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών·
• την ανάπτυξη του τουρισμού και των αναπτυξιακών έργων σε αγροτικές περιοχές.

Όσον αφορά τις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, το ΕΤΠΑ συμβάλλει στη χρηματοδότηση επενδύσεων που στοχεύουν στη βελτίωση της πρόσβασης, την προώθηση οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά, την προώθηση της βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων και την τόνωση του τουριστικού τομέα.

Τέλος, το ΕΤΠΑ συγχρηματοδοτεί λειτουργικές δαπάνες στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες καθώς επίσης και:

• την ενίσχυση των υπηρεσιών μεταφοράς εμπορευμάτων και την αρχική ενίσχυση για υπηρεσίες μεταφορών·
• την ενίσχυση για την αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με την αποθήκευση, τη συντήρηση εργαλείων παραγωγής και την έλλειψη ανθρώπινου κεφαλαίου στην τοπική αγορά εργασίας.

Τελικές διατάξεις

Ο κανονισμός δεν θίγει τις παρεμβάσεις που έχουν εγκριθεί πριν από την έναρξη ισχύος του. Οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1783/99 παραμένουν σε ισχύ, αλλά ο εν λόγω κανονισμός καταργήθηκε την 1η Ιανουαρίου 2007. Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2007 και αναμένεται να επανεξεταστεί το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Κανονισμός (EK) αριθ. 1083/2006του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2006 περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999.Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΖΩΝΕΣ

Απόφαση 2006/769/ΕΚ της Επιτροπής της 31ης Οκτωβρίου 2006 σχετικά με την κατάρτιση του καταλόγου των περιφερειών και των περιοχών που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης στο πλαίσιο των διασυνοριακών και διακρατικών σκελών του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» για την περίοδο 2007-2013 [Επίσημη Εφημερίδα L 312 της 11.11.2006].Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Απόφαση 2006/597/ΕΚ της Επιτροπής της 4ης Αυγούστου 2006 σχετικά με την κατάρτιση του καταλόγου των περιφερειών που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία στο πλαίσιο του στόχου Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση για την περίοδο 2007-2013 [Επίσημη Εφημερίδα L 243 της 6.9.2006].

Απόφαση 2006/595/ΕΚ της Επιτροπής της 4ης Αυγούστου 2006 σχετικά με την κατάρτιση του καταλόγου των περιφερειών που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από τα Διαρθρωτικά Ταμεία στο πλαίσιο του στόχου «Σύγκλιση» για την περίοδο 2007-2013 [Επίσημη Εφημερίδα L 243 της 6.9.2006].

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΝΑ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ

Απόφαση 2006/609/EΚ της Επιτροπής, της 4ης Αυγούστου 2006, για την ενδεικτική κατανομή, ανά κράτος μέλος, των πιστώσεων αναλήψεων υποχρεώσεων για το στόχο «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» για την περίοδο 2007-2013 [Επίσημη Εφημερίδα L 247 της 09.09.2006].Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Απόφαση 2006/594/EΚ της Επιτροπής, της 4ης Αυγούστου 2006 για τον καθορισμό ενδεικτικής κατανομής, ανά κράτος μέλος, των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων στο πλαίσιο του στόχου «Σύγκλιση» κατά την περίοδο 2007-2013 [Επίσημη Εφημερίδα L 243 της 06.09.2006].Τροποποιήθηκε με την2010/475/ΕΕ: Απόφαση της Επιτροπής [ΕΕ L 232 της 2.9.2010].

Απόφαση 2006/593/ΕΚτης Επιτροπής, της 4ης Αυγούστου 2006 για τον καθορισμό ενδεικτικής κατανομής, ανά κράτος μέλος, των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων στο πλαίσιο του στόχου «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» κατά την περίοδο 2007-2013 [Επίσημη Εφημερίδα L 243 της 06.09.2006].Τροποποιήθηκε με την

2010/476/ΕΕ: Απόφαση της Επιτροπής [ΕΕ L 232 της 2.9.2010].

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

Απόφαση 2006/702/ΕΚ του Συμβουλίου, της 6ης Οκτωβρίου 2006, για τις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Κοινότητας για τη συνοχή [Επίσημη Εφημερίδα L 291 της 21.10.2006].

Το σχέδιο στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών της Κοινότητας για τη συνοχή, την ανάπτυξη και την απασχόληση εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 6 Οκτωβρίου 2006. Οι εν λόγω στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν το ενδεικτικό πλαίσιο για την εφαρμογή της πολιτικής για τη συνοχή και για την παρέμβαση των Ταμείων κατά την περίοδο 2007-2013.

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 5ης Ιουλίου 2005 - Πολιτική συνοχής για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης - Στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Κοινότητας, 2007-2013 [COM(2005) 299 – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 16ης Δεκεμβρίου 2008 - Πολιτική για τη συνοχή: επενδύοντας στην πραγματική οικονομία [COM (2008) 876 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η πολιτική για τη συνοχή είναι η μεγαλύτερη κοινοτική πηγή χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας. Η Επιτροπή προβάλλει σειρά προτεραιοτήτων ως προς τα άτομα, τις επιχειρήσεις, τις υποδομές και την ενέργεια καθώς και την έρευνα και καινοτομία, προκειμένου να συμβάλει στην ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας και στην κοινωνική ανάπτυξη. Προβλέπει αύξηση των δημοσίων επενδύσεων για την περίοδο 2007 – 2013.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο - Ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας [COM(2008) 800 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΕΓΑΣΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 397/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2009 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης σε ό,τι αφορά την επιλεξιμότητα των επενδύσεων για την ενεργειακή απόδοση και την ανανεώσιμη ενέργεια στη στέγαση.

Το σχέδιο για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας ενθαρρύνει τα μέτρα υπέρ της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Ο παρών κανονισμός παρέχει πλαίσιο στις δημόσιες επενδύσεις που προβλέπονται για τον τομέα αυτόν. Είναι απαραίτητη η ανάπτυξη εθνικών επενδυτικών προγραμμάτων στο καταλληλότερο εδαφικό επίπεδο (εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό). Οι χρηματοδοτήσεις της πολιτικής για τη συνοχή πρέπει να επιτρέπουν τη στήριξη των μέτρων που λαμβάνουν τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.

Έτσι, όσον αφορά τις δαπάνες στέγασης που αφορούν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση της ανανεώσιμης ενέργειας, η συνεισφορά από το ΕΤΠΑ επεκτείνεται σε όλα τα κράτη μέλη. Η επιλεξιμότητα των υπόλοιπων δαπανών στέγασης πρέπει να περιορίζεται στα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την 1η Μαΐου 2004. Το άρθρο 7 του κανονισμού 1080/2006, που διέπει την επιλεξιμότητα αυτών των δαπανών, τροποποιείται αναλόγως.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 17.09.2010