EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62013CJ0424

Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 23ης Απριλίου 2015.
Zuchtvieh-Export GmbH κατά Stadt Kempten.
Αίτηση του Bayerischer Verwaltungsgerichtshof για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.
Προδικαστική παραπομπή — Γεωργία — Κανονισμός (ΕΚ) 1/2005 — Προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά — Ταξίδι μεγάλης διάρκειας από κράτος μέλος προς τρίτο κράτος — Άρθρο 14, παράγραφος 1 — Έλεγχος του ημερολογίου ταξιδίου τον οποίο διενεργεί η αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως πριν από ταξίδια μεγάλης διάρκειας — Δυνατότητα εφαρμογής της διατάξεως αυτής όσον αφορά το τμήμα του ταξιδιού που πραγματοποιείται εκτός του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Δυνατότητα εφαρμογής των κανόνων που θέτει ο προμνησθείς κανονισμός στο τμήμα αυτό του ταξιδιού.
Υπόθεση C-424/13.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2015:259

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πέμπτο τμήμα)

της 23ης Απριλίου 2015 ( *1 )

«Προδικαστική παραπομπή — Γεωργία — Κανονισμός (ΕΚ) 1/2005 — Προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά — Ταξίδι μεγάλης διάρκειας από κράτος μέλος προς τρίτο κράτος — Άρθρο 14, παράγραφος 1 — Έλεγχος του ημερολογίου ταξιδίου τον οποίο διενεργεί η αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως πριν από ταξίδια μεγάλης διάρκειας — Δυνατότητα εφαρμογής της διατάξεως αυτής όσον αφορά το τμήμα του ταξιδιού που πραγματοποιείται εκτός του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Δυνατότητα εφαρμογής των κανόνων που θέτει ο προμνησθείς κανονισμός στο τμήμα αυτό του ταξιδιού»

Στην υπόθεση C‑424/13,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως βάσει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Bayerischer Verwaltungsgerichtshof (Γερμανία) με απόφαση της 2ας Ιουλίου 2013, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 25 Ιουλίου 2013, στο πλαίσιο της δίκης

Zuchtvieh-Export GmbH

κατά

Stadt Kempten,

παρισταμένου του:

Landesanwaltschaft Bayern,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),

συγκείμενο από τους T. von Danwitz, πρόεδρο τμήματος, C. Vajda, A. Rosas, E. Juhász και D. Šváby (εισηγητή), δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: Y. Bot

γραμματέας: I. Illéssy, υπάλληλος διοικήσεως,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 10ης Ιουλίου 2014,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

η Zuchtvieh-Export GmbH, εκπροσωπούμενη από τους C. Winterhoff και A. Wolowski, Rechtsanwälte,

ο Stadt Kempten, εκπροσωπούμενος από την N. Briechle,

το Landesanwaltschaft Bayern, εκπροσωπούμενο από τον R. Käß,

η Λιθουανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον D. Kriaučiūnas και την V. Čepaitė,

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους F. Erlbacher και H. Kranenborg καθώς και από την B. Eggers,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 11ης Σεπτεμβρίου 2014,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του κανονισμού (ΕΚ) 1/2005 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2004, για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά και συναφείς δραστηριότητες και για την τροποποίηση των οδηγιών 64/432/ΕΟΚ και 93/119/ΕΚ και του κανονισμού (ΕΚ) 1255/97 (ΕΕ L 3, σ. 1, και διορθωτικό, ΕΕ 2011, L 336, σ. 86).

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Zuchtvieh-Export GmbH (στο εξής: Zuchtvieh-Export) και του Stadt Kempten (Δήμος του Kempten) σχετικά με την απόφαση που έλαβε ο τελευταίος, ως αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως, να αρνηθεί τον εκτελωνισμό φορτίου βοοειδών που έπρεπε να μεταφερθεί οδικώς από το Kempten (Γερμανία) στο Andijan (Ουζμπεκιστάν).

Το νομικό πλαίσιο

3

Ο κανονισμός 1/2005 περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες αιτιολογικές σκέψεις:

«(1)

Το πρωτόκολλο για την προστασία και την καλή διαβίωση των ζώων που είναι προσαρτημένο στη συνθήκη [ΕΚ] απαιτεί από την Κοινότητα και τα κράτη μέλη να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τις ανάγκες καλής διαβίωσης των ζώων κατά τη διαμόρφωση και την υλοποίηση των πολιτικών τους για τη γεωργία και τις μεταφορές.

[...]

(5)

Για λόγους που συνδέονται με την καλή διαβίωση των ζώων, η μεταφορά των ζώων κατά τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας, συμπεριλαμβανομένων των ζώων προς σφαγή, θα πρέπει να περιορίζεται κατά το δυνατόν.

[...]

(11)

Για να διασφαλισθεί η συγκροτημένη και αποτελεσματική εφαρμογή του παρόντος κανονισμού σε ολόκληρη την Κοινότητα με γνώμονα τη βασική της αρχή σύμφωνα με την οποία τα ζώα δεν πρέπει να μεταφέρονται με τρόπο που μπορεί να τους προξενήσει τραυματισμούς και αδικαιολόγητη ταλαιπωρία, είναι σκόπιμο να θεσπιστούν λεπτομερείς διατάξεις για την ικανοποίηση των ειδικών αναγκών που προκύπτουν σε σχέση με τους διάφορους τύπους μεταφοράς. Οι λεπτομερείς αυτές διατάξεις θα πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται βάσει της προαναφερόμενης αρχής, θα πρέπει δε να καθίστανται επίκαιρες εγκαίρως οσάκις γίνεται φανερό, υπό το πρίσμα ιδίως των νέων επιστημονικών πορισμάτων, ότι για συγκεκριμένα είδη ή τύπους μεταφοράς δεν εξασφαλίζουν πλέον τη συμμόρφωση προς την ανωτέρω αρχή.

[...]»

4

Το άρθρο 1 του κανονισμού 1/2005, το οποίο καθορίζει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού, ορίζει τα εξής:

«1.   Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται στη μεταφορά ζώντων σπονδυλωτών ζώων η οποία πραγματοποιείται εντός της Κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών ελέγχων που πρέπει να διενεργούνται από τους αρμόδιους υπαλλήλους στις αποστολές που εισέρχονται ή εξέρχονται από το τελωνειακό έδαφος της Κοινότητας.

2.   Μόνον τα άρθρα 3 και 27 εφαρμόζονται στις εξής περιπτώσεις:

α)

μεταφορά ζώων που εκτελείται από κτηνοτρόφους οι οποίοι χρησιμοποιούν δικά τους αγροτικά οχήματα ή μεταφορικά μέσα στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, λόγω των γεωγραφικών συνθηκών, απαιτείται εποχιακή μεταφορά ορισμένων ειδών ζώων·

β)

μεταφορά που εκτελούν κτηνοτρόφοι, για τα δικά τους ζώα, με δικό τους μεταφορικό μέσο και για απόσταση μικρότερη των 50 km από την εκμετάλλευσή τους.

[...]»

5

Το άρθρο 2 του κανονισμού αυτού περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τους ακόλουθους ορισμούς:

«[...]

δ)

“συνοριακός σταθμός επιθεώρησης”: οποιοσδήποτε σταθμός ελέγχου που ορίζεται και εγκρίνεται σύμφωνα με το άρθρο 6 της οδηγίας 91/496/ΕΟΚ [του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1991, για τον καθορισμό των βασικών αρχών σχετικά με την οργάνωση των κτηνιατρικών ελέγχων των ζώων προέλευσης τρίτων χωρών που εισάγονται στην Κοινότητα και περί τροποποίησης των οδηγιών 89/662/ΕΟΚ, 90/425/ΕΟΚ και 90/675/ΕΟΚ (ΕΕ L 268, σ. 56)], για τη διεξαγωγή κτηνιατρικών ελέγχων στα ζώα που εισάγονται από τρίτες χώρες στα σύνορα της επικράτειας της Κοινότητας·

[...]

στ)

“αρμόδια αρχή”: η κεντρική αρχή κράτους μέλους που είναι αρμόδια για τη διενέργεια ελέγχων των συνθηκών διαβίωσης των ζώων ή κάθε αρχή στην οποία έχει μεταβιβάσει την αρμοδιότητα αυτήν·

[...]

η)

“σημεία ελέγχου”: τα σημεία ελέγχου που μνημονεύονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1255/97 [του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 1997, για τα κοινοτικά κριτήρια που απαιτούνται για τα σημεία στάσης και για την τροποποίηση του σχεδίου δρομολογίου που αναφέρεται στο παράρτημα της οδηγίας 91/628/ΕΟΚ (ΕΕ L 174, σ. 1)]·

θ)

“σημείο εξόδου”: συνοριακός σταθμός επιθεώρησης ή οποιοδήποτε άλλο μέρος ορίζεται από ένα κράτος μέλος από το οποίο τα ζώα εγκαταλείπουν το τελωνειακό έδαφος της Κοινότητας·

ι)

“ταξίδι”: η συνολική διαδικασία της μεταφοράς από τον τόπο αναχώρησης έως τον τόπο προορισμού, συμπεριλαμβανομένων της εκφόρτωσης, του σταβλισμού και της φόρτωσης που πραγματοποιούνται στους ενδιάμεσους σταθμούς του ταξιδίου·

[...]

ιγ)

“ταξίδι μεγάλης διάρκειας”: ταξίδι το οποίο υπερβαίνει τις 8 ώρες, η αρχή του οποίου υπολογίζεται από τη στιγμή που το πρώτο ζώο της παρτίδας μετακινείται·

[...]

ιθ)

“τόπος προορισμού”: ο τόπος όπου το ζώο εκφορτώνεται από μεταφορικό μέσο και:

i)

σταβλίζεται επί τουλάχιστον 48 ώρες πριν από την ώρα αναχώρησης, ή

ii)

σφάζεται,

κ)

“τόπος αναπαύσεως ή μεταφόρτωσης”: κάθε τόπος στάσης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού που δεν είναι ο τόπος προορισμού, συμπεριλαμβανομένου και του τόπου όπου τα ζώα αλλάζουν μεταφορικό μέσο, με ή χωρίς εκφόρτωση·

[...]

κγ)

“μεταφορά”: η μετακίνηση των ζώων που πραγματοποιείται με ένα ή περισσότερα μεταφορικά μέσα και οι συναφείς δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της φόρτωσης, της εκφόρτωσης, της μεταφόρτωσης και της αναπαύσεως, έως ότου ολοκληρωθεί η εκφόρτωση των ζώων στον τόπο προορισμού·

[...]».

6

Κατά το τιτλοφορούμενο «Γενικοί όροι για τη μεταφορά των ζώων» άρθρο 3 του κανονισμού 1/2005:

«Η μεταφορά των ζώων επιτρέπεται μόνο εφόσον γίνεται κατά τρόπο που δεν ενδέχεται να προκαλέσει τραυματισμούς και αδικαιολόγητη ταλαιπωρία στα ζώα.

Επιπλέον τηρούνται οι ακόλουθοι όροι:

α)

έχουν ληφθεί όλα τα απαιτούμενα μέτρα για την ελαχιστοποίηση της διάρκειας του ταξιδιού και την κάλυψη των αναγκών των ζώων κατά τη διάρκεια του ταξιδιού·

β)

τα ζώα είναι ικανά να πραγματοποιήσουν το προβλεπόμενο ταξίδι·

γ)

το μεταφορικό μέσο έχει σχεδιαστεί, κατασκευαστεί, συντηρηθεί και λειτουργεί κατά τρόπον ώστε να αποφεύγονται οι τραυματισμοί και η ταλαιπωρία των ζώων και να εξασφαλίζεται η ασφάλειά τους·

[...]

ε)

το προσωπικό που χειρίζεται τα ζώα είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο ή διαθέτει τις απαραίτητες για το σκοπό αυτό ικανότητες και εκτελεί τα καθήκοντά του χωρίς πρόκληση βίας ή χρήση άλλων μεθόδων που ενδέχεται να προκαλέσουν περιττό φόβο, τραυματισμό ή πόνο στα ζώα·

στ)

η μεταφορά πραγματοποιείται χωρίς καθυστέρηση μέχρι τον τόπο προορισμού και οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων ελέγχονται τακτικά και διατηρούνται στα δέοντα επίπεδα·

ζ)

προβλέπεται επαρκές εμβαδόν δαπέδου και ύψος για τα ζώα, ανάλογα με το μέγεθός τους και το προβλεπόμενο ταξίδι·

η)

παρέχονται στα ζώα, σε τακτικά διαστήματα, νερό, τροφή και περίοδοι αναπαύσεως που αρμόζουν, από πλευράς ποσότητας και ποιότητας, στο είδος τους και το μέγεθός τους.»

7

Το τιτλοφορούμενο «Υποχρεώσεις προγραμματισμού για τη μεταφορά ζώων» άρθρο 5 του κανονισμού 1/2005 ορίζει τα ακόλουθα:

«[...]

3.   Οι διοργανωτές εξασφαλίζουν ότι για κάθε ταξίδι:

α)

δεν διακυβεύονται οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων από ανεπαρκή συντονισμό των διαφόρων τμημάτων του ταξιδίου και λαμβάνονται υπόψη οι καιρικές συνθήκες [...]

[...]

4.   Για τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας μεταξύ κρατών μελών καθώς και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών κατά τα οποία μεταφέρονται κατοικίδια ιπποειδή, πλην των εγγεγραμμένων ιπποειδών, βοοειδή, χοίροι και αιγοπρόβατα [(στο εξής: σχετικά ζώα)], οι μεταφορείς και οι διοργανωτές συμμορφώνονται με τις διατάξεις που αφορούν το ημερολόγιο ταξιδίου όπως περιγράφεται στο παράρτημα ΙΙ.»

8

Κατά το άρθρο 6, παράγραφοι 3 και 4, του εν λόγω κανονισμού:

«3.   Οι μεταφορείς μεταφέρουν τα ζώα σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές του παραρτήματος Ι.

4.   Οι μεταφορείς αναθέτουν τη μεταχείριση των ζώων σε προσωπικό που έχει καταρτιστεί σύμφωνα με τις διατάξεις των παραρτημάτων Ι και ΙΙ.»

9

Το άρθρο 8, παράγραφος 2, του κανονισμού 1/2005 προβλέπει τα ακόλουθα:

«Οι φύλακες ελέγχουν όλα τα ζώα που φθάνουν σε τόπο διαμετακόμισης ή σε τόπο προορισμού και διαπιστώνουν εάν τα ζώα έχουν υποβληθεί σε ταξίδι μεγάλης διάρκειας μεταξύ κρατών μελών καθώς και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών. Στην περίπτωση μεταφοράς μεγάλης διάρκειας [σχετικών ζώων], οι φύλακες συμμορφώνονται με τις διατάξεις του παραρτήματος ΙΙ σχετικά με το ημερολόγιο ταξιδίου.»

10

Το άρθρο 14 του κανονισμού αυτού φέρει τον τίτλο «Έλεγχοι και άλλα μέτρα που αφορούν τα ημερολόγια ταξιδίου που εφαρμόζει η αρμόδια αρχή πριν από τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας». Η παράγραφος 1 έχει ως εξής:

«Για τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας [σχετικών ζώων] μεταξύ κρατών μελών καθώς και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών, η αρμόδια αρχή του τόπου αναχώρησης:

α)

διενεργεί τους κατάλληλους ελέγχους προκειμένου να επαληθεύσει ότι:

i)

οι μεταφορείς που αναφέρονται στο ημερολόγιο ταξιδίου διαθέτουν αντίστοιχες έγκυρες άδειες μεταφορέων, έγκυρα πιστοποιητικά έγκρισης του μέσου μεταφοράς για μεταφορές μεγάλης διάρκειας και έγκυρα πιστοποιητικά επαγγελματικής ικανότητας των οδηγών και των συνοδών,

ii)

το ημερολόγιο ταξιδίου που υποβάλλει ο διοργανωτής ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και παρέχει ενδείξεις ότι η μεταφορά είναι σύμφωνη με τον παρόντα κανονισμό·

β)

στην περίπτωση που τα αποτελέσματα των ελέγχων που προβλέπονται στο σημείο α) δεν είναι ικανοποιητικά, απαιτεί από το διοργανωτή την αλλαγή των ρυθμίσεων για την προβλεπόμενη μεταφορά μεγάλης διάρκειας ώστε να συμμορφώνεται με τον παρόντα κανονισμό·

γ)

όταν τα αποτελέσματα των ελέγχων περί των οποίων το στοιχείο α) είναι ικανοποιητικά, η αρμόδια αρχή σφραγίζει το ημερολόγιο ταξιδίου·

δ)

διαβιβάζει, το συντομότερο δυνατόν, στην αρμόδια αρχή του τόπου προορισμού, του σημείου εξόδου ή του σημείου ελέγχου, τις λεπτομέρειες του προβλεπόμενου ταξιδιού μεγάλης διάρκειας, όπως περιγράφονται στο ημερολόγιο ταξιδίου, μέσω του συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών του άρθρου 20 της οδηγίας 90/425/ΕΟΚ [του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 1990, σχετικά με τους κτηνιατρικούς και ζωοτεχνικούς ελέγχους που εφαρμόζονται στο ενδοκοινοτικό εμπόριο ορισμένων ζώντων ζώων και προϊόντων με προοπτική την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς (ΕΕ L 224, σ. 29)].»

11

Το άρθρο 15, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού ορίζει τα εξής:

«Όταν το ταξίδι μεγάλης διάρκειας πραγματοποιείται μεταξύ κρατών μελών και [τρίτων χωρών], οι έλεγχοι που διενεργούνται στον τόπο αναχώρησης για να διαπιστωθεί η ικανότητα του ζώου να ταξιδέψει, σύμφωνα με το παράρτημα Ι, κεφάλαιο Ι, διενεργούνται πριν από τη φόρτωση ως μέρος των ελέγχων της υγείας των ζώων, όπως προβλέπονται από την αντίστοιχη κοινοτική κτηνιατρική νομοθεσία, εντός των χρονικών ορίων που προβλέπονται από τη νομοθεσία αυτή.»

12

Το άρθρο 21 του κανονισμού 1/2005 αφορά τους «[ελέγχους] στα σημεία εξόδου και τους συνοριακούς σταθμούς επιθεώρησης». Ορίζει δε τα εξής:

«1.   […] [Ό]ταν τα ζώα προσκομίζονται στα σημεία εξόδου ή σε συνοριακούς σταθμούς επιθεώρησης, οι επίσημοι κτηνίατροι των κρατών μελών ελέγχουν ότι τα ζώα μεταφέρονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος κανονισμού και ιδίως:

α)

ότι οι μεταφορείς έχουν προσκομίσει αντίγραφο έγκυρης έγκρισης [...]

β)

ότι οι οδηγοί των οδικών οχημάτων που μεταφέρουν [σχετικά ζώα] ή πουλερικά, καθώς και οι συνοδοί έχουν προσκομίσει έγκυρο πιστοποιητικό επαγγελματικής ικανότητας [...]

γ)

ότι τα ζώα είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους·

δ)

ότι το μεταφορικό μέσο με το οποίο τα ζώα θα συνεχίσουν το ταξίδι τους συμμορφώνεται με τις διατάξεις του παραρτήματος Ι, κεφάλαιο ΙΙ και, ανάλογα με την περίπτωση, του παραρτήματος Ι, κεφάλαιο VΙ·

ε)

ότι, σε περίπτωση εξαγωγής, οι μεταφορείς έχουν προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία ότι το ταξίδι από τον τόπο αναχώρησης έως τον πρώτο τόπο εκφόρτωσης στη χώρα τελικού προορισμού είναι σύμφωνο με όλες τις διεθνείς συμβάσεις που απαριθμούνται στο παράρτημα V και εφαρμόζονται στις συγκεκριμένες τρίτες χώρες·

στ)

εάν τα [σχετικά ζώα] έχουν μεταφερθεί ή πρόκειται να μεταφερθούν σε μεγάλες αποστάσεις.

2.   Στην περίπτωση ταξιδίου μεγάλης διάρκειας [σχετικών ζώων], οι επίσημοι κτηνίατροι των σημείων εξόδου και των συνοριακών σταθμών επιθεώρησης διενεργούν και καταχωρίζουν τους ελέγχους που αναφέρονται στο τμήμα 3 «Τόπος προορισμού» του ημερολογίου ταξιδιού [που μνημονεύεται στο παράρτημα] ΙΙ. Τα δεδομένα σχετικά με τους ελέγχους αυτούς και τον έλεγχο που προβλέπεται στην παράγραφο 1 φυλάσσονται από την αρμόδια αρχή επί τρία τουλάχιστον έτη από την ημερομηνία διενέργειας των εν λόγω ελέγχων […]

3.   Όταν η αρμόδια αρχή θεωρεί ότι τα ζώα δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσουν το ταξίδι τους, τα ζώα εκφορτώνονται και τους παρέχονται νερό, τροφή και ανάπαυση.»

13

Το παράρτημα Ι, κεφάλαιο V, του κανονισμού 1/2005 περιέχει τους κανόνες σχετικά με τα διαστήματα ποτίσματος και παροχής τροφής, καθώς και τη διάρκεια του ταξιδιού και του χρόνου αναπαύσεως. Κατά τα σημεία 1.4, στοιχείο δʹ, και 1.5 του κεφαλαίου αυτού, όσον αφορά τα βοοειδή, τα οδικά ταξίδια μεγάλης διάρκειας πρέπει να περιλαμβάνουν χρόνο αναπαύσεως τουλάχιστον μίας ώρας μετά από 14 ώρες μεταφοράς, κατά τον οποίον πρέπει να παρέχεται στα ζώα νερό και, αν χρειάζεται, και τροφή, μετά δε από αυτόν τον χρόνο αναπαύσεως το ταξίδι μπορεί να συνεχίζεται για άλλες 14 ώρες, κατά τη λήξη δε του ταξιδιού, τα ζώα πρέπει να εκφορτώνονται και να τους παρέχεται τροφή, νερό και χρόνος αναπαύσεως τουλάχιστον 24 ωρών.

14

Το παράρτημα ΙΙ του ίδιου κανονισμού περιέχει τις διατάξεις σχετικά με το ημερολόγιο ταξιδίου, το οποίο υποχρεούνται, σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 4, του εν λόγω κανονισμού, να τηρούν οι μεταφορείς και οι διοργανωτές στην περίπτωση ταξιδιών μεγάλης διάρκειας μεταξύ κρατών μελών, καθώς και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών. Το ημερολόγιο αυτό περιλαμβάνει πέντε τμήματα, τα οποία αφορούν, αντίστοιχα, τον προγραμματισμό, τον τόπο αναχωρήσεως, τον τόπο προορισμού, τη δήλωση του μεταφορέα σχετικά, αφενός, με το πραγματικό δρομολόγιο, με τα σημεία αναπαύσεως, μεταφορτώσεως και εξόδου και, αφετέρου, με τους τραυματισμούς ή θανάτους ζώων κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, και τις ενδεχόμενες εκθέσεις ανωμαλιών. Το εν λόγω παράρτημα περιέχει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες διατάξεις:

«[...]

3.

Ο διοργανωτής:

[...]

β)

εξασφαλίζει ότι υπογεγραμμένο αντίγραφο του τμήματος 1 του ημερολογίου ταξιδίου, δεόντως συμπληρωμένο εκτός των στοιχείων που αφορούν τους αριθμούς των κτηνιατρικών πιστοποιητικών, παραλαμβάνεται εντός δύο εργάσιμων ημερών πριν από την ημερομηνία αναχώρησης από την αρμόδια αρχή του τόπου αναχώρησης με τρόπο που καθορίζει η εν λόγω αρχή·

γ)

τηρεί όλες τις οδηγίες που δίνονται από την αρμόδια αρχή σύμφωνα με το σημείο α) του άρθρου 14, παράγραφος 1·

δ)

εξασφαλίζει ότι το ημερολόγιο ταξιδίου σφραγίζεται όπως απαιτείται στο άρθρο 14 παράγραφος 1·

ε)

εξασφαλίζει ότι το ημερολόγιο ταξιδίου συνοδεύει τα ζώα καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού μέχρι το σημείο προορισμού ή, σε περίπτωση εξαγωγής σε τρίτη χώρα, τουλάχιστον μέχρι το σημείο εξόδου.

4.

Οι φύλακες στον τόπο αναχώρησης και, όταν ο τόπος προορισμού βρίσκεται εντός της επικράτειας της Κοινότητας, οι φύλακες στον τόπο προορισμού συμπληρώνουν και υπογράφουν τα σχετικά τμήματα του ημερολογίου ταξιδίου. Ενημερώνουν το ταχύτερο δυνατό την αρμόδια αρχή για τυχόν επιφυλάξεις σε ό, τι αφορά τη συμμόρφωση με τις διατάξεις του παρόντος κανονισμού χρησιμοποιώντας το υπόδειγμα του τμήματος 5.

[...]

7.

Εάν τα ζώα εξάγονται σε τρίτη χώρα, οι μεταφορείς διαβιβάζουν το ημερολόγιο ταξιδίου στον επίσημο κτηνίατρο στο σημείο εξόδου.

Σε περίπτωση εξαγωγών ζώντων βοοειδών για τις οποίες χορηγείται επιστροφή, το τμήμα 3 του ημερολογίου ταξιδίου δεν χρειάζεται να συμπληρώνεται εάν η γεωργική νομοθεσία απαιτεί την υποβολή έκθεσης.

8.

Ο μεταφορέας που αναφέρεται στο τμήμα 3 του ημερολογίου ταξιδίου πρέπει να διατηρεί:

α)

αντίγραφο του συμπληρωμένου ημερολογίου ταξιδίου·

[...]

Τα έγγραφα που μνημονεύονται […] πρέπει να διατίθενται στην αρμόδια αρχή που χορήγησε την άδεια στον μεταφορέα και, κατόπιν σχετικού αιτήματος, στην αρμόδια αρχή του τόπου αναχώρησης, εντός ενός μηνός μετά τη συμπλήρωση του ημερολογίου ταξιδίου, και να φυλάσσονται από τον μεταφορέα για περίοδο τουλάχιστον τριών ετών από την ημερομηνία του ελέγχου.

Το έγγραφο που μνημονεύεται στο στοιχείο α) πρέπει να επιστρέφεται στην αρμόδια αρχή του τόπου αναχώρησης εντός διαστήματος ενός μηνός από την ολοκλήρωση του ταξιδίου, εκτός εάν έχ[ει] χρησιμοποιηθεί τα συστήματα [πλοήγησης] που αναφέρονται στο άρθρο 6 παράγραφος 9. [...]»

15

Το προσάρτημα του παραρτήματος II του κανονισμού 1/2005 περιέχει υπόδειγμα διαφόρων τμημάτων του ημερολογίου ταξιδίου. Το πρώτο από αυτά τα τμήματα, το οποίο τιτλοφορείται «Προγραμματισμός», περιλαμβάνει ένα σύνολο πεδίων, μεταξύ των οποίων εκείνα που αφορούν τη συνολική αναμενόμενη ολική διάρκεια του ταξιδιού (πεδίο 2), τον τόπο, τη χώρα, την ημερομηνία και την ώρα αναχωρήσεως (πεδία 3.1 έως 3.3), τον τόπο και τη χώρα προορισμού, καθώς και την ημερομηνία και την ώρα αφίξεως (πεδία 4.1 έως 4.3), το είδος και τον αριθμό των ζώων (πεδία 5.1 και 5.2), το εκτιμώμενο συνολικό βάρος της παρτίδας και τον συνολικό χώρο που προβλέπεται για αυτήν (πεδία 5.4 και 5.5), τον κατάλογο των σημείων αναπαύσεως, τον χρόνο άφιξης σε αυτά και τη διάρκεια αναπαύσεως (πεδία 6.1 έως 6.3), καθώς και τη δήλωση του διοργανωτή του ταξιδιού ότι έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα για τη διασφάλιση της καλής διαβίωσης των ζώων καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταφοράς αυτής, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού 1/2005.

Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

16

Η Zuchtvieh-Export μίσθωσε δύο φορτηγά προκειμένου να μεταφέρει 62 βοοειδή από το Kempten στο Andijan μέσω Πολωνίας, Λευκορωσίας και Καζακστάν, τουτέστιν για διαδρομή 7000 περίπου km. Η μεταφορά αυτή επρόκειτο να πραγματοποιηθεί από τις 23 Απριλίου 2012 έως τις 2 Μαΐου 2012. Επρόκειτο δε για εξαγωγή χωρίς αίτηση χορηγήσεως επιστροφής κατά την εξαγωγή.

17

Στο τμήμα 1, πεδίο 6, του ημερολογίου ταξιδίου που υποβλήθηκε στο πλαίσιο της αιτήσεως εκτελωνισμού αναφέρονταν ως μόνα σημεία αναπαύσεως και μεταφοράς για το τμήμα του ταξιδιού επί του εδάφους των ως άνω τρίτων χωρών οι πόλεις της Brest (Λευκορωσία) και της Karaganda (Καζακστάν), ενώ είχε προβλεφθεί 24ωρος χρόνος αναπαύσεως σε καθεμιά από τις πόλεις αυτές, η δε συνολική κατ’ εκτίμηση διάρκεια του ταξιδιού μεταξύ αυτών ήταν 146 ώρες. Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι, μεταξύ των ανωτέρω πόλεων, είχαν προβλεφθεί διαστήματα αναπαύσεως κατά τα οποία επρόκειτο να παρασχεθεί στα ζώα τροφή και νερό, χωρίς ωστόσο αυτά να εκφορτωθούν. Το τελικό τμήμα του ταξιδιού, μεταξύ Karaganda και Andijan, επρόκειτο να διαρκέσει 29 επιπλέον ώρες.

18

Με απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2012, ο Stadt Kempten αρνήθηκε τον εκτελωνισμό του εν λόγω φορτίου βοοειδών και απαίτησε να τροποποιηθεί ο προγραμματισμός του ταξιδιού κατά τρόπον ώστε να τηρηθούν οι διατάξεις του κανονισμού 1/2005 και για το τμήμα, επίσης, του ταξιδιού επί του εδάφους των ανωτέρω τρίτων χωρών, μεταξύ Brest και Andijan, οι οποίες δεν είχαν τηρηθεί, δεδομένων των στοιχείων προγραμματισμού που μνημονεύονταν στο τμήμα 1 του εν λόγω ημερολογίου ταξιδίου.

19

Κατόπιν αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων η οποία δεν τελεσφόρησε, η Zuchtvieh-Export άσκησε προσφυγή κατά της αποφάσεως του Stadt Kempten, της οποίας έχει επί του παρόντος επιληφθεί σε δεύτερο βαθμό το Bayerischer Verwaltungsgerichtshof (ανώτερο διοικητικό δικαστήριο της Βαυαρίας). Στο πλαίσιο της προσφυγής αυτής, η Zuchtvieh-Export ζητεί, μεταξύ άλλων, να αναγνωριστεί ο παράνομος χαρακτήρας της προμνησθείσας αποφάσεως και να υποχρεωθεί ο Stadt Kempten να προβεί στον εκτελωνισμό του οικείου φορτίου βοοειδών.

20

Το κύριο ζήτημα που τίθεται στην υπόθεση της κύριας δίκης είναι κατά πόσον, σε περίπτωση ταξιδιού μεγάλης διάρκειας που αρχίζει εντός της Ένωσης αλλά καταλήγει εκτός αυτής, ο κανονισμός 1/2005 έχει, επίσης, εφαρμογή και ως προς το τμήμα εκείνο του ταξιδιού που πραγματοποιείται επί του εδάφους μίας ή περισσότερων τρίτων χωρών. Το ζήτημα αυτό τίθεται, ουσιαστικά, σε σχέση με την έγκριση ή μη της μεταφοράς εκ μέρους της αρμόδιας αρχής του τόπου αναχωρήσεως βάσει των στοιχείων προγραμματισμού που περιέχονται στο τμήμα 1 του υποβληθέντος στην αρχή αυτή ημερολογίου ταξιδίου, στο πλαίσιο του ελέγχου που προβλέπει το άρθρο 14 του κανονισμού 1/2005.

21

Το αιτούν δικαστήριο φρονεί ότι από ένα σύνολο διατάξεων του κανονισμού 1/2005 ενισχύεται η άποψη κατά την οποία, σε τέτοια περίπτωση, η αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως μπορεί να εγκρίνει τη μεταφορά σφραγίζοντας το ημερολόγιο ταξιδίου μόνον εφόσον είναι προφανές ότι οι διατάξεις του κανονισμού αυτού τηρήθηκαν, επίσης, εκτός του εδάφους της Ένωσης. Μνημονεύει, συναφώς, τα άρθρα 1, 3, 5 και 21, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του εν λόγω κανονισμού, αλλά παραπέμπει κυρίως στο προσάρτημα του παραρτήματος II του τελευταίου, όπου περιλαμβάνεται το υπόδειγμα των διαφόρων τμημάτων του ημερολογίου ταξιδίου και, ειδικότερα, στο τμήμα 1 αυτού που αφορά τον προγραμματισμό του ταξιδιού.

22

Το αιτούν δικαστήριο παραπέμπει, αφενός, στα πεδία 2 έως 4 του ως άνω τμήματος 1 (που αφορούν τη συνολική αναμενόμενη διάρκεια, τον τόπο και τον χρόνο αναχωρήσεως, τον τόπο προορισμού και τον χρόνο αφίξεως), τα οποία, σε συνδυασμό με τον περιεχόμενο στο άρθρο 2, στοιχείο ιʹ, του κανονισμού 1/2005, ορισμό της έννοιας «ταξίδι», υποδηλώνουν ότι πρέπει να παρέχονται στοιχεία για το σύνολο του ταξιδιού.

23

Το εν λόγω δικαστήριο αναφέρει, αφετέρου, τη δήλωση που αποτελεί το αντικείμενο του πεδίου 7 του ως άνω τμήματος 1, σύμφωνα με την οποία ο διοργανωτής έχει «λάβει τα κατάλληλα μέτρα για τη διασφάλιση της καλής διαβίωσης των ζώων καθ’όλη τη διάρκεια του ταξιδιού αυτού, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού [1/2005]».

24

Το αιτούν δικαστήριο υπογραμμίζει, επίσης, ότι, ακόμη και στην περίπτωση εξαγωγής, και παρά το γεγονός ότι ο μεταφορέας υποχρεούται να διαβιβάσει το ημερολόγιο ταξιδίου στον επίσημο κτηνίατρο του σημείου εξόδου, σύμφωνα με το σημείο 7 του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού 1/2005, υποχρεούται ωστόσο να διατηρήσει ένα αντίγραφο και να το διαβιβάσει στην αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως, σύμφωνα με το σημείο 8 του ίδιου παραρτήματος.

25

Στην περίπτωση που κριθεί ότι υπερισχύει η άποψη κατά την οποία μια τέτοια μεταφορά μπορεί να εγκριθεί μόνον εφόσον είναι προφανές από το ημερολόγιο ταξιδίου ότι οι διατάξεις του κανονισμού 1/2005 τηρηθήκαν επίσης και για το τμήμα του ταξιδιού που πρέπει να πραγματοποιηθεί εκτός του εδάφους της Ένωσης, το αιτούν δικαστήριο φρονεί ότι ο διοργανωτής του ταξιδιού δεν μπορεί να περιοριστεί στη δήλωση ότι θα τηρηθούν οι ισχύουσες στις οικείες τρίτες χώρες νομοθετικές διατάξεις και, ενδεχομένως, οι εφαρμοστέες στις χώρες αυτές διεθνείς συμβάσεις. Τούτο θα πρέπει, επιπλέον, να μνημονεύεται στο ημερολόγιο ταξιδίου. Κάτι τέτοιο δεν συντρέχει, όμως, εν προκειμένω, δεδομένου ότι το τμήμα 1 του επίμαχου στην κύρια δίκη ημερολογίου ταξιδίου δεν περιέχει κανένα στοιχείο που να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, υπό την έννοια με την οποία ο όρος αυτός χρησιμοποιείται στο άρθρο 14, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, σημείο ii, του κανονισμού 1/2005, καθότι δεν αναφέρει κανένα σημείο αναπαύσεως κατά το τμήμα της διαδρομής μεταξύ Brest και Karaganda, καθώς και μεταξύ Karaganda και Andijan, που ήταν και ο τελικός προορισμός. Εξάλλου, η σφράγιση από την αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως θα σήμαινε ότι το συνολικό ταξίδι, έως τον τελικό προορισμό, εγκρίθηκε σε όλες του τις λεπτομέρειες, πράγμα το οποίο θα ήταν απρόσφορο και έναντι των αρχών των τρίτων χωρών.

26

Κατά την αντίθετη άποψη, την οποία υποστηρίζει η Zuchtvieh-Export, η έγκριση του προγραμματισμού του ταξιδιού στο πλαίσιο των ελέγχων που πρέπει να διενεργούνται δυνάμει του άρθρου 14 του κανονισμού 1/2005, δεν αφορά παρά μόνον το τμήμα του ταξιδιού ως προς το οποίο έχει εφαρμογή ο εν λόγω κανονισμός ratione loci. Πολλές από τις διατάξεις του, μεταξύ των οποίων το άρθρο 21, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, σχετικά με τους ελέγχους στα σημεία εξόδου και στους συνοριακούς σταθμούς επιθεωρήσεως, υποδηλώνουν ότι το καθεστώς που ο κανονισμός αυτός καθιερώνει δεν εφαρμόζεται πέραν των συνόρων της Ένωσης.

27

Η Zuchtvieh-Export προβάλλει, επίσης, ότι είναι ανέφικτη και αντιπαραγωγική η εφαρμογή των κανόνων του κανονισμού 1/2005 εκτός του εδάφους της Ένωσης, και ιδίως εκείνων του παραρτήματος Ι, κεφάλαιο V, σχετικά με τα διαστήματα ποτίσματος και παροχής τροφής, καθώς και με τη διάρκεια του ταξιδιού και της αναπαύσεως. Συγκεκριμένα, στις τρίτες χώρες υπάρχουν πολύ λίγοι στάβλοι που να ανταποκρίνονται στους κανόνες υγιεινής και στις τεχνικές προδιαγραφές για την ανάπαυση μεταφερόμενων ζώων, με αποτέλεσμα να ελλοχεύουν σοβαροί κίνδυνοι τραυματισμών και επιμολύνσεων. Πράγματι, οι κανόνες που καθιερώνει ο κανονισμός αυτός συνδέονται άρρηκτα με την ποιότητα των υποδομών που προβλέπονται για τις μεταφορές ζώων στο έδαφος της Ένωσης, όπως είναι τα εγκατεστημένα σε αυτό σημεία ελέγχου που αποτελούν τα σημεία αναπαύσεως, και τα οποία το άρθρο 36 του εν λόγω κανονισμού απαιτεί να ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές και συνθήκες υγιεινής.

28

Εξάλλου, το γεγονός ότι οι κανόνες του κανονισμού 1/2005 δεν έχουν κατ’ ανάγκην εφαρμογή, από ουσιαστικής απόψεως, σε όλες τις περιστάσεις καταδεικνύεται στο άρθρο 30, παράγραφος 6, του εν λόγω κανονισμού, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα παρεκκλίσεων για τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η θέση ορισμένων περιοχών που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από το ηπειρωτικό τμήμα του εδάφους της Ένωσης.

29

Επίσης, από την επικεφαλίδα του πεδίου 6 του τμήματος 1 του υποδείγματος ημερολογίου ταξιδίου, η οποία φέρει τον τίτλο «Κατάλογος προβλεπόμενων σημείων αναπαύσεως, μεταφόρτωσης ή εξόδου», προκύπτει ότι ο διοργανωτής της μεταφοράς δεν υποχρεούται να μνημονεύει όλα τα σημεία αναπαύσεως. Εξάλλου, οι εκάστοτε γεωγραφικές συνθήκες δεν καθιστούν πάντα δυνατή την πρόβλεψη των σημείων αναπαύσεως.

30

Επιπλέον, οι εν λόγω κανόνες ενδέχεται να αντιβαίνουν στους κανόνες που εφαρμόζονται στις οικείες τρίτες χώρες, όπως εκείνους που ισχύουν στη Ρωσία όπου η πάγια πρακτική των αρχών είναι να απαγορεύουν την εκφόρτωση των ζώων κατά τον χρόνο αναπαύσεως.

31

Τέλος, η αρχή της εδαφικότητας συνηγορεί υπέρ του περιορισμού της εφαρμογής του κανονισμού 1/2005 επί του εδάφους της Ένωσης

32

Στα επιχειρήματα αυτά, ο Stadt Kempten και το Landesanwaltschaft Bayern αντιτάσσουν ότι η μη πρόβλεψη σημείων αναπαύσεως εκτός του εδάφους της Ένωσης δεν απαλλάσσει τους μεταφορείς από τις υποχρεώσεις που τους επιβάλλει συναφώς ο κανονισμός 1/2005, και ότι η μη εκφόρτωση των ζώων κατά τις περιόδους αναπαύσεως έχει ως συνέπεια να μην καθαρίζονται οι χώροι μεταφοράς και να μη διασφαλίζεται ή να καθίσταται αδύνατη τόσο η παροχή νερού σε όλα τα ζώα όσο και ο έλεγχος κάθε ζώου χωριστά. Ως εκ τούτου, λαμβανομένης υπόψη της πέμπτης αιτιολογικής σκέψεως του εν λόγω κανονισμού, σύμφωνα με την οποία τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας πρέπει να περιορίζονται κατά το δυνατόν, πρέπει να γίνει δεκτό το ενδεχόμενο ορισμένες μεταφορές να μην μπορούν απλούστατα να πραγματοποιηθούν λόγω της αδυναμίας τηρήσεως των εφαρμοστέων κανόνων.

33

Στο πλαίσιο αυτό, το Bayerischer Verwaltungsgerichtshof αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)

Έχει το άρθρο 14, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005 την έννοια ότι, στην περίπτωση μεγάλης διάρκειας ταξιδιών για μεταφορά οικείων ζώων, όταν ο τόπος αναχωρήσεως βρίσκεται σε κράτος μέλος, αλλά ο τόπος προορισμού βρίσκεται σε τρίτη χώρα, η αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως επιτρέπεται να σφραγίσει το ημερολόγιο ταξιδίου που υποβάλλει ο διοργανωτής της μεταφοράς σύμφωνα με το άρθρο 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, μόνον εφόσον το ημερολόγιο αυτό ανταποκρίνεται στις επιταγές του άρθρου 14, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, περίπτωση ii, όσον αφορά τη συνολική διαδρομή από τον τόπο αναχωρήσεως μέχρι τον τόπο προορισμού, όσον αφορά, δηλαδή, και το τμήμα του ταξιδιού που διεξάγεται εξ ολοκλήρου εκτός του χώρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

2)

Έχει το άρθρο 14, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005 την έννοια ότι η κατά την εν λόγω διάταξη αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως μπορεί να απαιτήσει, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 14, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του εν λόγω κανονισμού, από τον διοργανωτή του ταξιδιού την τροποποίηση του προγραμματισμού για το προβλεπόμενο ταξίδι μεγάλης διάρκειας, έτσι ώστε να τηρούνται οι διατάξεις του κανονισμού αυτού όσον αφορά το σύνολο του ταξιδιού από τον τόπο αναχωρήσεως μέχρι τον τόπο προορισμού, έστω και αν ορισμένα τμήματα του ταξιδιού διεξάγονται αποκλειστικώς σε τρίτες χώρες;»

Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

34

Με τα ερωτήματά του, τα οποία πρέπει να εξετασθούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί εάν το άρθρο 14, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005 έχει την έννοια ότι, προκειμένου να μπορεί να εγκριθεί από την αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως μια μεταφορά που συνεπάγεται μεγάλης διάρκειας ταξίδι ζώων, το οποίο αρχίζει επί του εδάφους της Ένωσης και συνεχίζεται εκτός του εδάφους αυτού, ο διοργανωτής του ταξιδιού οφείλει να υποβάλει ημερολόγιο ταξιδίου το οποίο, όσον αφορά τις λεπτομέρειες του εν λόγω ταξιδιού όπως αυτές έχουν προβλεφθεί, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και παρέχει ενδείξεις ότι θα τηρηθούν οι διατάξεις του ανωτέρω κανονισμού, μεταξύ άλλων και για το τμήμα του εν λόγω ταξιδιού που θα πραγματοποιηθεί επί εδάφους τρίτων χωρών, η δε προμνησθείσα αρχή δύναται, εάν τα ανωτέρω δεν συντρέχουν, να απαιτήσει τη μεταβολή των προαναφερθεισών λεπτομερειών ούτως ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση των ανωτέρω διατάξεων για το σύνολο του ταξιδιού αυτού.

35

Προκαταρκτικώς, πρέπει να επισημανθεί ότι προκύπτει, αφενός, από την πρώτη του αιτιολογική σκέψη ότι ο κανονισμός 1/2005 βασίζεται στο προσαρτημένο στη Συνθήκη ΕΚ πρωτόκολλο (υπ’ αριθ. 33) για την προστασία και την καλή διαβίωση των ζώων, δυνάμει του οποίου η Κοινότητα και τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τις ανάγκες καλής διαβίωσης των ζώων κατά την εφαρμογή και την υλοποίηση της κοινοτικής πολιτικής, μεταξύ άλλων στους τομείς της γεωργίας και των μεταφορών. Κατά τη νομολογία, η προστασία της καλής διαβίωσης των ζώων αποτελεί θεμιτό σκοπό γενικού συμφέροντος, η σημασία του οποίου υπογραμμίζεται, ιδίως, με τη θέσπιση από τα κράτη μέλη του πρωτοκόλλου αυτού (βλ., συναφώς, αποφάσεις Viamex Agrar Handel και ZVK, C‑37/06 και C‑58/06, EU:C:2008:18, σκέψη 22, καθώς και Nationale Raad van Dierenkwekers en Liefhebbers και Andibel, C‑219/07, EU:C:2008:353, σκέψη 27). Στο προμνησθέν πρωτόκολλο αντιστοιχεί πλέον το άρθρο 13 ΣΛΕΕ, διάταξη γενικής εφαρμογής της Συνθήκης ΛΕΕ, η οποία περιλαμβάνεται στο πρώτο της τμήμα, το οποίο αφορά τις αρχές.

36

Εξάλλου, από τις αιτιολογικές σκέψεις 5 και 11 του κανονισμού αυτού προκύπτει ότι ο νομοθέτης έκρινε σκόπιμο να θεσπιστούν λεπτομερείς διατάξεις με βάση την αρχή κατά την οποία τα ζώα δεν πρέπει να μεταφέρονται υπό συνθήκες ικανές να τους προξενήσουν τραυματισμούς ή αδικαιολόγητη ταλαιπωρία, έχοντας υπόψη ότι η καλή διαβίωση προϋποθέτει ότι οι μεταφορές μεγάλης διάρκειας των ζώων θα πρέπει να περιορίζονται κατά το δυνατόν.

37

Πρέπει, καταρχάς, να αναφερθεί ότι από πλείονες διατάξεις του κανονισμού 1/2005 προκύπτει ότι αυτός επιβάλλει υποχρεώσεις, όχι μόνον στις μεταφορές ζώντων σπονδυλωτών ζώων που πραγματοποιούνται αποκλειστικώς εντός της Ένωσης, αλλά, επίσης, στις μεταφορές με τόπο αναχώρησης εντός του εδάφους αυτού και με προορισμό τρίτες χώρες, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη μεταφορά. Οι διατάξεις αυτές είναι, ουσιαστικά, πέραν του άρθρου 14 του κανονισμού αυτού, τα άρθρα 1, παράγραφος 1, 2, στοιχείο θʹ, 5, παράγραφος 4, 8, παράγραφος 2, 15, παράγραφος 2, και 21 αυτού.

38

Ως προς τούτο, δεν ενδείκνυται τυχόν μεμονωμένη ερμηνεία της πρώτης φράσεως του άρθρου 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005, κατά το οποίο ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται στις μεταφορές ζώντων σπονδυλωτών ζώων εντός της Ένωσης. Συγκεκριμένα, η δεύτερη φράση της διατάξεως αυτής, η οποία αφορά τους ειδικούς ελέγχους των αποστολών που εισέρχονται ή εξέρχονται από το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, λαμβάνει υπόψη την εξωτερική διάσταση ως προς το έδαφος αυτό, την οποία ενδέχεται να έχουν τέτοιες μεταφορές. Στο πλαίσιο αυτό, ο κανονισμός 1/2005 παραθέτει, στο άρθρο 2, στοιχείο θʹ, έναν ορισμό του όρου «σημείο εξόδου» ο οποίος συνίσταται στο μέρος από το οποίο τα ζώα εγκαταλείπουν το έδαφος της Ένωσης.

39

Επιπλέον, οι λοιπές διατάξεις που μνημονεύονται στη σκέψη 37 της παρούσας αποφάσεως αφορούν, επίσης, τις μεταφορές ζώων με σημείο αναχωρήσεως εντός του εδάφους της Ένωσης και με προορισμό τρίτες χώρες. Ειδικότερα, οι υποχρεώσεις τις οποίες επιβάλλουν τα άρθρα 5, παράγραφος 4, και 8, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού στους διοργανωτές, στους μεταφορείς και στους φύλακες ζώων αφορούν ρητώς, όχι μόνον τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας μεταξύ κρατών μελών, αλλά, επίσης, και εκείνα με προορισμό τρίτα κράτη.

40

Το ίδιο ισχύει σε σχέση με τους ελέγχους που πρέπει να διενεργεί η αρμόδια αρχή δυνάμει των άρθρων 14, παράγραφος 1, 15, παράγραφος 2, και 21, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005. Ειδικότερα, το άρθρο 14 του κανονισμού αυτού, σχετικά με τους «[ελέγχους] και άλλα μέτρα που αφορούν τα ημερολόγια ταξιδίου που εφαρμόζει η αρμόδια αρχή πριν από τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας» έχει εφαρμογή, κατά το ίδιο το γράμμα της παραγράφου 1, στα «ταξίδια μεγάλης διάρκειας μεταξύ κρατών μελών καθώς και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών».

41

Στις παρατηρήσεις που κατέθεσε στο Δικαστήριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε, βασιζόμενη, μεταξύ άλλων, στο άρθρο 21, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005, ότι ο κανονισμός αυτός υποβάλλει τις μεταφορές αυτές, όσον αφορά το τμήμα τους εκείνο που πραγματοποιείται εκτός της Ένωσης, σε ειδικό έλεγχο που αφορά μόνον ορισμένες θεμελιώδεις απαιτήσεις του εν λόγω κανονισμού, ήτοι εκείνες που απορρέουν από το άρθρο 3 αυτού.

42

Συναφώς, πρέπει, καταρχάς, να τονισθεί ότι οι μεταφορές με σημείο αναχωρήσεως εντός του εδάφους της Ένωσης και με προορισμό τρίτες χώρες δεν συγκαταλέγονται μεταξύ των μεταφορών για τις οποίες το άρθρο 1, παράγραφος 2, του κανονισμού 1/2005 προβλέπει ρητώς ότι εφαρμόζονται μόνον τα άρθρα 3 και 27 του κανονισμού αυτού.

43

Περαιτέρω, καίτοι το άρθρο 21, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005 προβλέπει μεν ειδικό έλεγχο στο πλαίσιο του οποίου οι αρμόδιες αρχές αναλαμβάνουν να εξακριβώσουν, μεταξύ άλλων, αν πληρούται ορισμένος αριθμός ειδικών απαιτήσεων που απορρέουν από τον κανονισμό αυτό, εντούτοις, η διάταξη αυτή υποχρεώνει τις ανωτέρω αρχές να ελέγξουν, επιπλέον, «ότι τα ζώα μεταφέρονται σύμφωνα με τις διατάξεις του [εν λόγω] κανονισμού», χωρίς να περιορίζει το περιεχόμενο του ελέγχου αυτού στην τήρηση ορισμένων διατάξεών του.

44

Όσον, ειδικότερα, αφορά την έγκριση που πρέπει να χορηγηθεί από την αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως, πρέπει να επισημανθεί ότι το γράμμα του άρθρου 14, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, σημείο ii, και στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1/2005, που αφορά ρητώς τις μεταφορές ζώων με σημείο αναχώρησης εντός του εδάφους της Ένωσης και με προορισμό τρίτες χώρες, κάνει λόγο για συμμόρφωση με τον κανονισμό αυτό. Στο πλαίσιο αυτό, δεν προβλέπεται ουδεμία διάκριση μεταξύ των μεταφορών εντός της Ένωσης και εκείνων με προορισμό τρίτα κράτη.

45

Υπό το ίδιο πρίσμα, ούτε οι διατάξεις σχετικά με τις βασικές υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται κατά τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας, οι οποίες περιλαμβάνονται στα άρθρα 5, παράγραφος 4, 6, παράγραφοι 3 και 4, και 8, παράγραφος 2, του κανονισμού 1/2005, προβαίνουν σε διάκριση αναλόγως του αν πρόκειται για μεταφορά ζώων που πραγματοποιείται εντός της Ένωσης ή για μεταφορά με προορισμό τρίτο κράτος. Συγκεκριμένα, το άρθρο 5, παράγραφος 4, του κανονισμού αυτού προβλέπει ότι, σε περίπτωση «[ταξιδιών] μεγάλης διάρκειας μεταξύ κρατών μελών καθώς και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών», οι μεταφορείς και οι διοργανωτές υπόκεινται στις υποχρεώσεις σχετικά με το ημερολόγιο ταξιδίου. Το ίδιο ισχύει και ως προς τις υποχρεώσεις ελέγχου και πιστοποιήσεως σε σχέση με το ημερολόγιο ταξιδίου, τις οποίες επιβάλλει το άρθρο 8, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού στους φύλακες ζώων σε περίπτωση ταξιδίου μεγάλης διάρκειας.

46

Όσον αφορά, τέλος, την απορρέουσα από το άρθρο 6, παράγραφοι 3 και 4, του κανονισμού 1/2005, υποχρέωση των μεταφορέων να μεταφέρουν τα ζώα σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές του παραρτήματος Ι του κανονισμού αυτού και να αναθέτουν τη μεταχείριση των ζώων σε προσωπικό που έχει καταρτιστεί σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις των παραρτημάτων Ι και ΙΙ του εν λόγω κανονισμού, διαπιστώνεται ότι οι ως άνω διατάξεις αναφέρονται κατά γενικό τρόπο στη μεταφορά ζώων και δεν επιχειρούν καμία διάκριση σε συνάρτηση με τον τόπο προορισμού.

47

Επομένως, στο άρθρο 14, ο κανονισμός 1/2005 δεν εξαρτά τις μεταφορές ζώων με σημείο αναχώρησης εντός του εδάφους της Ένωσης και με προορισμό τρίτες χώρες από ειδικό καθεστώς αδειοδοτήσεως, το οποίο να διακρίνεται από εκείνο που εφαρμόζεται στις μεταφορές εντός της Ένωσης.

48

Επιπλέον, πρέπει να υπομνησθεί ότι η διαφορά της κύριας δίκης αφορά το ζήτημα εάν οι προβλεπόμενες στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού αυτού μνείες και, ιδίως, εκείνες σχετικά με τη διάρκεια του ταξιδίου και της αναπαύσεως, πρέπει να περιέχονται όλες στο ημερολόγιο ταξιδίου που υποβάλλεται στην αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως όσον αφορά το τμήμα του επίμαχου στην κύρια δίκη ταξιδιού μεγάλης διάρκειας που πρέπει να πραγματοποιηθεί επί εδάφους τρίτων χωρών.

49

Πρώτον, πρέπει να επισημανθεί ότι το άρθρο 5 του προμνησθέντος κανονισμού, το οποίο αφορά τον προγραμματισμό των μεταφορών, προβλέπει στην παράγραφο 4 ότι πρέπει να καταρτίζεται ημερολόγιο ταξιδίου κατά τις διατάξεις του παραρτήματος ΙΙ του κανονισμού αυτού για κάθε ταξίδι μεγάλης διάρκειας για μεταφορά σχετικών ζώων, συμπεριλαμβανόμενων και των ταξιδιών μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών. Για τον σκοπό αυτό, το σημείο 3, στοιχείο βʹ, του παραρτήματος αυτού υποχρεώνει τον διοργανωτή ταξιδιού μεγάλης διάρκειας να διαβιβάζει στην αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως ένα δεόντως συμπληρωμένο αντίγραφο του τμήματος 1 του ημερολογίου ταξιδίου, σχετικά με τον προγραμματισμό του ταξιδιού.

50

Οι μνείες που περιέχονται στο προμνησθέν τμήμα 1 και αφορούν, μεταξύ άλλων, τα προβλεπόμενα σημεία αναπαύσεως, μεταφορτώσεως ή εξόδου (πεδίο 6) πρέπει, όπως προκύπτει από τον νομικό ορισμό του περιεχόμενου στο άρθρο 2, στοιχείο ιʹ, του κανονισμού 1/2005 όρου «ταξίδι», να καλύπτουν το σύνολο της προβλεπόμενης επιχειρήσεως μεταφοράς, από τον τόπο αναχωρήσεως έως τον τόπο προορισμού. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση ταξιδιού μεγάλης διάρκειας με προορισμό τρίτη χώρα, το ημερολόγιο ταξιδίου πρέπει να περιέχει τέτοιες μνείες τόσο για το τμήμα του ταξιδιού αυτού, το οποίο πραγματοποιείται επί του εδάφους της Ένωσης, όσο και για εκείνο το οποίο πραγματοποιείται επί του εδάφους τρίτων χωρών.

51

Όσον αφορά, δεύτερον, τις απαιτήσεις τις οποίες οφείλουν να πληρούν οι μνείες αυτές, από το άρθρο 14, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, σημείο ii, του κανονισμού 1/2005 προκύπτει ότι η αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως καλείται να επαληθεύσει κατά πόσον η μεταφορά παρέχει ενδείξεις ότι είναι σύμφωνη με τον κανονισμό αυτό. Αναφορικά με τη διάρκεια του ταξιδιού και των προβλεπόμενων αναπαύσεων, από τον προγραμματισμό του ταξιδιού, όπως αυτός προκύπτει από το ημερολόγιο ταξιδίου πρέπει, επομένως, να καταδεικνύεται ότι η προβλεπόμενη μεταφορά θα τηρεί, μεταξύ άλλων, τις διευκρινιζόμενες στο παράρτημα I, κεφάλαιο V, του εν λόγω κανονισμού τεχνικές προδιαγραφές σχετικά με τα διαστήματα ποτίσματος και παροχής τροφής, και σχετικά με τη διάρκεια του ταξιδιού και του χρόνου αναπαύσεως, τις οποίες ο μεταφορέας οφείλει να τηρεί δυνάμει του άρθρου 6, παράγραφος 3, του ίδιου κανονισμού.

52

Πρέπει, συναφώς, να αναφερθεί ότι το ημερολόγιο ταξιδίου υπόκειται, κατά το γράμμα του άρθρου 14, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, σημείο ii, του κανονισμού 1/2005, σε «κατάλληλους ελέγχους» εκ μέρους της αρμόδιας αρχής του τόπου αναχωρήσεως. Οι έλεγχοι αυτοί διενεργούνται πριν από τα ταξίδια μεγάλης διάρκειας με τόπο αναχωρήσεως εντός της Ένωσης και προορισμό τρίτες χώρες, και αφορούν, επομένως, μόνον το ζήτημα κατά πόσον το ημερολόγιο ταξιδίου που υποβάλλει ο διοργανωτής «ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα» και «παρέχει ενδείξεις» ότι η μεταφορά είναι σύμφωνη με τον κανονισμό αυτό. Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργεί ex ante, η προμνησθείσα αρχή διαθέτει, συνεπώς, ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως που της επιτρέπει να λαμβάνει προσηκόντως υπόψη την αβεβαιότητα που συνεπάγεται ένα ταξίδι μεγάλης διάρκειας, τμήμα του οποίου θα πραγματοποιηθεί επί εδάφους τρίτων χωρών.

53

Όπως, όμως, ανέφερε η Επιτροπή κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου, από την πρακτική τη σχετική με τη χορήγηση επιστροφών κατά την εξαγωγή βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 817/2010 της Επιτροπής, της 16ης Σεπτεμβρίου 2010, για καθορισμό των λεπτομερειών εφαρμογής με βάση τον κανονισμό (ΕΚ) 1234/2007 του Συμβουλίου, όσον αφορά τις απαιτήσεις για τη χορήγηση επιστροφών κατά την εξαγωγή σε σχέση με την καλή μεταχείριση των ζωντανών βοοειδών κατά τη μεταφορά (ΕΕ L 245, σ. 16), η οποία συνεπάγεται έλεγχο ex post των απορρεουσών από τον κανονισμό 1/2005 απαιτήσεων σχετικά με τα διαστήματα ποτίσματος και παροχής τροφής, και σχετικά με τη διάρκεια του ταξιδιού και του χρόνου αναπαύσεως, δεν προκύπτει ότι οι μεταφορές ζώων με αφετηρία την Ένωση και προορισμό τρίτες χώρες αντιμετωπίζουν συστημικές δυσχέρειες ως προς την τήρηση των απαιτήσεων αυτών επί του εδάφους τρίτων κρατών. Ειδικότερα, όσον αφορά την κατάσταση επί του εδάφους της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η Επιτροπή δεν τελεί σε γνώση ρυθμίσεως του τρίτου αυτού κράτους ή διοικητικών πρακτικών των αρμοδίων αρχών του, οι οποίες να απαγορεύουν την εκφόρτωση των ζώων στους τόπους αναπαύσεως και μεταφορτώσεως επί του εδάφους αυτού.

54

Στην περίπτωση, ωστόσο, που το δίκαιο ή οι διοικητικές πρακτικές μίας τρίτης χώρας, μέσω της οποίας πρέπει να υπάρξει διέλευση, αντιτίθενται κατά τρόπο επαληθεύσιμο και οριστικό στην πλήρη τήρηση ορισμένων τεχνικών προδιαγραφών του κανονισμού αυτού, η αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως δύναται, επίσης, στο πλαίσιο του περιθωρίου εκτιμήσεως που διαθέτει, να κάνει δεκτό έναν ρεαλιστικό προγραμματισμό μεταφοράς ο οποίος, λαμβανομένων, μεταξύ άλλων, υπόψη, του σχεδιασμού των μέσων μεταφοράς και των προβλεπόμενων λεπτομερειών του ταξιδιού, παρέχει ενδείξεις ότι η προβλεπόμενη μεταφορά διασφαλίζει την καλή διαβίωση των ζώων σε επίπεδο που αντιστοιχεί στις προμνησθείσες τεχνικές προδιαγραφές.

55

Σε κάθε περίπτωση, η ανωτέρω αρχή δικαιούται, δυνάμει του άρθρου 14, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1/2005, να απαιτήσει, μεταξύ άλλων, τροποποίηση του προγραμματισμού της οικείας μεταφοράς διασφαλίζοντας ότι αυτή θα περάσει από αρκετά σημεία αναπαύσεως και μεταφορτώσεως ούτως ώστε να παρέχονται εγγυήσεις ότι η μεταφορά αυτή θα πραγματοποιηθεί τηρουμένων των προμνησθεισών απαιτήσεων σχετικά με τα διαστήματα ποτίσματος και παροχής τροφής, και σχετικά με τη διάρκεια του ταξιδιού και του χρόνου αναπαύσεως.

56

Λαμβανομένων υπόψη όλων των προηγηθεισών σκέψεων, στα προδικαστικά ερωτήματα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 14, παράγραφος 1, του κανονισμού 1/2005 έχει την έννοια ότι, προκειμένου να μπορεί να εγκριθεί από την αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως μια μεταφορά που συνεπάγεται μεγάλης διάρκειας ταξίδι ζώων, το οποίο αρχίζει επί του εδάφους της Ένωσης και συνεχίζεται εκτός του εδάφους αυτού, ο διοργανωτής του ταξιδιού οφείλει να υποβάλει ένα ημερολόγιο ταξιδίου το οποίο, όσον αφορά τις λεπτομέρειες του εν λόγω ταξιδιού όπως αυτές έχουν προβλεφθεί, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και παρέχει ενδείξεις ότι θα τηρηθούν οι διατάξεις του ανωτέρω κανονισμού, μεταξύ άλλων και για το τμήμα του εν λόγω ταξιδιού που θα πραγματοποιηθεί επί εδάφους τρίτων χωρών, η δε προμνησθείσα αρχή δύναται, εάν τα ανωτέρω δεν συντρέχουν, να απαιτήσει τη μεταβολή των προαναφερθεισών λεπτομερειών ούτως ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση των ανωτέρω διατάξεων για το σύνολο του ταξιδιού αυτού.

Επί των δικαστικών εξόδων

57

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

 

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:

 

Το άρθρο 14, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 1/2005 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2004, για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά και συναφείς δραστηριότητες και για την τροποποίηση των οδηγιών 64/432/ΕΟΚ και 93/119/ΕΚ και του κανονισμού (ΕΚ) 1255/97, έχει την έννοια ότι, προκειμένου να μπορεί να εγκριθεί από την αρμόδια αρχή του τόπου αναχωρήσεως μια μεταφορά που συνεπάγεται μεγάλης διάρκειας ταξίδι κατοικίδιων ιπποειδών, πλην των εγγεγραμμένων ιπποειδών, βοοειδών, χοίρων και αιγοπροβάτων, το οποίο αρχίζει επί του εδάφους της Ένωσης και συνεχίζεται εκτός του εδάφους αυτού, ο διοργανωτής του ταξιδιού οφείλει να υποβάλει ένα ημερολόγιο ταξιδίου το οποίο, όσον αφορά τις λεπτομέρειες του εν λόγω ταξιδιού όπως αυτές έχουν προβλεφθεί, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και παρέχει ενδείξεις ότι θα τηρηθούν οι διατάξεις του ανωτέρω κανονισμού, μεταξύ άλλων και για το τμήμα του εν λόγω ταξιδιού που θα πραγματοποιηθεί επί εδάφους τρίτων χωρών, η δε προμνησθείσα αρχή δύναται, εάν τα ανωτέρω δεν συντρέχουν, να απαιτήσει τη μεταβολή των προαναφερθεισών λεπτομερειών ούτως ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση των ανωτέρω διατάξεων για το σύνολο του ταξιδιού αυτού.

 

(υπογραφές)


( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική.

Top