Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ο ρόλος της εταιρικής φορολογίας στην εταιρική διακυβέρνηση»

(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2022/C 152/03)

Εισηγητής:

ο κ. Krister ANDERSSON

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας	25.3.2021
Νομική βάση	Άρθρο 32 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού
	Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας
	Ψήφισμα
Αρμόδιο όργανο	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Εγκρίθηκε από το τμήμα	23.11.2021
Εγκρίθηκε από την ολομέλεια	8.12.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	565
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	223/4/11

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ανταπόκριση του ιδιωτικού τομέα στο σχέδιο ανάκαμψης και στο Ευρωπαϊκό Μέσο Ανάκαμψης (NextGenerationEU) θα είναι καίριας σημασίας για τη διαμόρφωση και την αποτελεσματική υλοποίηση μιας πιο πράσινης και ψηφιοποιημένης οικονομίας. Επομένως, οι δημόσιες πολιτικές πρέπει να παρέχουν τα κατάλληλα κίνητρα. Οι οικονομικές πολιτικές, ιδίως οι φορολογικές πολιτικές και οι πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στην εταιρική διακυβέρνηση, πρέπει να προβλέπουν αποτελεσματική διαδικασία λήψης αποφάσεων και αποτελεσματική κατανομή των πόρων, έτσι ώστε να προωθείται η επίτευξη κοινωνικών στόχων.

1.2.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι, για να επιτευχθεί μια βιώσιμη, πράσινη και ψηφιοποιημένη οικονομία, πρέπει να αντιμετωπιστεί η στρέβλωση στη φορολογία η οποία έγκειται στο εάν η χρηματοδότηση πραγματοποιείται με δανειακά ή με ίδια κεφάλαια.

1.3.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να καταστήσουν τα φορολογικά τους συστήματα πιο ουδέτερα όσον αφορά τη χρηματοδότηση με δανειακά ή με ίδια κεφάλαια. Με τον τρόπο αυτό, θα δοθεί ώθηση στη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης και θα καταστεί η ευρωπαϊκή οικονομία πιο ανθεκτική.

1.4.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να παρουσιάσει, έως το πρώτο τρίμηνο του 2022, μέτρα για την αντιμετώπιση της μεροληπτικής μεταχείρισης δανειακών/ιδίων κεφαλαίων στα συστήματα φορολογίας εταιρειών.

1.5.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι, για τις νέες επιχειρήσεις και τους επενδυτές που αναζητούν πιο πράσινες και ψηφιοποιημένες επενδυτικές ευκαιρίες, είναι απαραίτητη η εύρυθμη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (CMU).

1.6.

Οι επενδύσεις σε νέες, πράσινες τεχνολογίες θεωρούνται πολύ ριψοκίνδυνες και, ως εκ τούτου, χρησιμοποιείται συχνά χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια. Τα μερίσματα συμβάλλουν στην αύξηση της ρευστότητας στην αγορά, επίσης στον βαθμό που μπορεί να θεωρηθούν υπερβολικά βραχυπρόθεσμα, και αποτελούν σημαντική πηγή χρηματοδότησης.

1.7.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι κεφαλαιαγορές και τα ιδιωτικά κεφάλαια μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην ενθάρρυνση των επιχειρήσεων προς μια βιώσιμη, πιο πράσινη και ψηφιοποιημένη οικονομία. Οποιαδήποτε ενωσιακή νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με τη φορολογία, το εταιρικό δίκαιο και την εταιρική διακυβέρνηση θα πρέπει να ενισχύει αυτόν το ρόλο.

1.8.

Ως απόρροια των ευρωπαϊκών οδηγιών και κανονισμών, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το εθνικό εταιρικό δίκαιο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του νομικού συστήματος κάθε κράτους μέλους καθώς κατανέμει τα δικαιώματα και τη λογοδοσία στα κατάλληλα επίπεδα της νομικής δομής. Οι κανόνες πρέπει να είναι ειδικοί ανά χώρα όσον αφορά τη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων, έτσι ώστε οι ιδιοκτήτες να έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις.

1.9.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για τη θέσπιση παρόμοιων φόρων άνθρακα στα κράτη μέλη, προκειμένου να εναρμονιστούν οι προσπάθειες για την αποτελεσματική μείωση των επιπέδων CO2. Το ιδανικό αποτέλεσμα θα ήταν να διαμορφωθούν ομοιόμορφες συνθήκες σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της ΕΕ όσον αφορά τις φορολογούμενες εκπομπές/μειώσεις, καθώς και τις ειδικές μεθόδους και τους φορολογικούς συντελεστές για ίσο αντίκτυπο στο επίπεδο CO2 στην ατμόσφαιρα·

1.10.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει, ειδικότερα, να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη και συμμετρική περιβαλλοντική φορολογική πολιτική για τις επιπτώσεις του CO2 στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Είναι αναγκαία η θέσπιση φόρων τόσο με θετικούς όσο και με αρνητικούς συντελεστές. Τα έσοδα που θα προκύψουν από τους φόρους CO2 θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με σκοπό τη χρηματοδότηση κινήτρων για τεχνικές μείωσης του CO2 σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

1.11.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι εάν η πώληση δασικών προϊόντων φορολογείται ως εισόδημα για τον ιδιοκτήτη, με το ίδιο σκεπτικό, θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι η φύτευση δέντρων και η ανάπτυξη των δασών μειώνει το CO2 στην ατμόσφαιρα και, επομένως, θα πρέπει να προωθείται μέσω αρνητικής φορολογίας CO2, στο πλαίσιο μιας συμμετρικής φορολογικής προσέγγισης όσον αφορά την υπερθέρμανση του πλανήτη. Το εν λόγω μέτρο θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των κλιματικών στόχων.

1.12.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για οικουμενική συμφωνία και παγκόσμια συντονισμένη εφαρμογή της δέσμης φορολογικών μέτρων ΟΟΣΑ/G20. Προκειμένου να προωθηθεί η ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας, είναι σημαντικό οι μονομερείς κανόνες στην Ευρώπη να μην εμποδίζουν την περαιτέρω προσαρμογή των νέων επιχειρηματικών μοντέλων.

2.   Εισαγωγή

2.1.

Η έξαρση της νόσου COVID-19 προκάλεσε στην ευρωπαϊκή οικονομία κλυδωνισμό της προσφοράς, διατάραξη των αλυσίδων εφοδιασμού και κλυδωνισμό της ζήτησης, λόγω της χαμηλότερης καταναλωτικής ζήτησης. Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις από ευρωπαϊκές εταιρείες μειώθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ το συνολικό ποσό των τραπεζικών καταθέσεων αυξήθηκε.

2.2.

Ωστόσο, η ανάκαμψη κερδίζει έδαφος και βρίσκεται σε καλό δρόμο. Προκειμένου να αναδιαμορφωθεί η ευρωπαϊκή οικονομία σύμφωνα με τους στόχους που έχει θέσει η Επιτροπή για την επίτευξη μιας πιο βιώσιμης, πιο πράσινης και ψηφιοποιημένης οικονομίας, οι επενδύσεις πρέπει να στηρίζουν τους περιβαλλοντικούς στόχους, ενώ η ψηφιοποίηση συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τον μετασχηματισμό της αγοράς εργασίας. Τόσο οι ιδιωτικές όσο και οι δημόσιες πρωτοβουλίες είναι απαραίτητες για την επίτευξη περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων.

2.3.

Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων τόσο του Σχεδίου ανάκαμψης όσο και των εργαλείων NextGenerationEU), θα υλοποιήσει τη μεγαλύτερη δέσμη δημόσιων κινήτρων που χρηματοδοτήθηκε ποτέ στην Ευρώπη.

2.4.

Η ανταπόκριση του ιδιωτικού τομέα θα είναι καίριας σημασίας για τη διαμόρφωση και την αποτελεσματική υλοποίηση μιας πιο πράσινης και ψηφιοποιημένης οικονομίας. Επομένως, οι δημόσιες πολιτικές πρέπει να παρέχουν τα κατάλληλα κίνητρα. Οι οικονομικές πολιτικές, ιδίως οι φορολογικές πολιτικές και οι πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στην εταιρική διακυβέρνηση, πρέπει να προβλέπουν αποτελεσματική διαδικασία λήψης αποφάσεων και αποτελεσματική κατανομή των πόρων.

2.4.1.

Για τα κονδύλια που διατέθηκαν στα κράτη μέλη ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, πρέπει να καθοριστούν βασικοί δείκτες για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο δαπανήθηκαν τα επενδυτικά ποσά σε κάθε κράτος μέλος (1).

2.5.

Το διεθνές φορολογικό τοπίο υφίσταται τις μεγαλύτερες αλλαγές των τελευταίων εκατό ετών. Η φορολόγηση των κερδών των πολύ μεγάλων εταιρειών θα μεταφερθεί από τη χώρα της φορολογικής έδρας στη χώρα όπου πραγματοποιούνται οι πωλήσεις, παραδίδονται τα αγαθά και παρέχονται οι υπηρεσίες. Επιπλέον, στο χωρίς αποκλεισμούς πλαίσιο του ΟΟΣΑ θα συμφωνηθεί ελάχιστος πραγματικός συντελεστής φορολογίας εταιρειών ύψους 15 % από 136 χώρες περίπου. Μια άλλη σημαντική αλλαγή είναι ότι ο ΦΠΑ στην Ευρώπη πρέπει να εισπράττεται σύμφωνα με μια προσέγγιση με βάση τον προορισμό.

3.   Η σημασία των κατάλληλων κινήτρων

3.1.

Για την επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων, πρέπει να δοθούν στις επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και τους επενδυτές κατάλληλα κίνητρα με τη μορφή τιμών που να αντικατοπτρίζουν τη σπανιότητα και τους εξωτερικούς παράγοντες. Οι οικονομικές πολιτικές που θέτουν οικονομικούς ή κοινωνικούς στόχους θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται στις τιμές που διαπιστώνουν στην αγορά οι ιδιώτες και οι δημόσιοι επενδυτές.

3.2.

Ωστόσο, τα συστήματα φορολογίας εταιρειών αντιμετωπίζουν ευνοϊκότερα τη χρηματοδότηση μέσω δανεισμού από ότι τη χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια, υπό την έννοια ότι οι πληρωμές τόκων εκπίπτουν από τον φόρο, αλλά όχι το κόστος της χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μόχλευσης (επίπεδα χρέους) και, ως εκ τούτου, την ευπάθεια των επιχειρήσεων σε περιόδους οικονομικών αναταραχών.

3.3.

Για να επιτευχθεί μια βιώσιμη πράσινη και ψηφιοποιημένη οικονομία, πρέπει να αντιμετωπιστεί η στρέβλωση της χρηματοδότησης με δανειακά — ίδια κεφάλαια. Τα μερίσματα, τα οποία φορολογούνται διπλά (πρώτα σε εταιρικό επίπεδο και, στη συνέχεια, σε επίπεδο μετόχων), είναι σημαντικά όχι μόνο ως εισόδημα για τους συνταξιούχους και για τη χρηματοδότηση ερευνητικών ιδρυμάτων, αλλά ιδίως ως πηγή χρηματοδότησης για επενδύσεις σε αναξιοποίητες ζώνες.

3.4.

Οι επενδύσεις σε νέα, οικολογικότερα επενδυτικά έργα συνδέονται με υψηλό επίπεδο κινδύνου. Ως εκ τούτου, η χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια είναι η προτιμώμενη πηγή χρηματοδότησης. Βασικός τομέας για την ενίσχυση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στις πράσινες και τις ψηφιακές επενδύσεις είναι η άρση των εμποδίων στις πηγές νέων επενδυτικών κεφαλαίων.

3.5.

Για τις νέες επιχειρήσεις και τους επενδυτές που αναζητούν πιο πράσινες και ψηφιοποιημένες επενδυτικές ευκαιρίες, είναι απαραίτητη η εύρυθμη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς. Η διαθεσιμότητα κεφαλαίων είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή έκβαση. Τα μερίσματα συμβάλλουν στην αύξηση της ρευστότητας στην αγορά.

3.6.

Η βιωσιμότητα αποτελεί ήδη παράγοντα ανταγωνισμού με γνώμονα την αγορά, ο οποίος είναι καίριας σημασίας για την ικανότητα των εταιρειών να προσελκύουν πελάτες, εργαζομένους και επενδυτές. Η συνεκτίμηση της βιωσιμότητας είναι θετική για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση της εταιρείας. Τα ρυθμιστικά εργαλεία πρέπει να διαμορφωθούν κατά τρόπο που να στηρίζουν την επιδίωξη αυτών των στόχων και να συνάδουν με τις βασικές αρχές του τρόπου λειτουργίας των επιχειρήσεων.

3.7.

Ενώ δεν θα πρέπει να υπάρχει παρέμβαση στις πολιτικές διανομής μερισμάτων ή αθέμιτη επιρροή στη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων ή στην επιβολή της ευθύνης των διευθυντών έναντι μιας εταιρείας, απαιτούνται κατάλληλα κίνητρα για μια πιο πράσινη οικονομία. Η διακυβέρνηση μιας εταιρείας πρέπει να λαμβάνει υπόψη την εταιρική κοινωνική ευθύνη, τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες και τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές.

3.8.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί πηγή ανησυχίας για όλους μας· επομένως, οι εταιρείες θα πρέπει να καταβάλουν την κατάλληλη τιμή αγοράς για τις εκπομπές και να μειώνουν το CO2 στην ατμόσφαιρα. Αυτό συνεπάγεται όχι μόνο φόρους στις εκπομπές CO2 αλλά και επιδοτήσεις στις δραστηριότητες που μειώνουν το CO2 στην ατμόσφαιρα.

3.9.

Ένας άλλος σημαντικός τομέας για την επίτευξη των στόχων μιας πιο πράσινης και ψηφιοποιημένης οικονομίας είναι η φορολόγηση των ολοένα και περισσότερο ψηφιοποιημένων επιχειρήσεων. Απαιτείται μια παγκόσμια, συναινετική λύση ενώ μια συνολική συμφωνία αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από το τέλος του έτους. Οι φόροι επί των ψηφιακών υπηρεσιών δεν θα πρέπει να βλάπτουν την καινοτομία ούτε να αποθαρρύνουν τις επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες.

4.   Μεροληπτική μεταχείριση χρέους/μετοχικού κεφαλαίου στη φορολόγηση των εταιρειών

4.1.

Η μεροληπτική μεταχείριση χρέους/μετοχικού κεφαλαίου στα συστήματα φορολογίας εταιρειών επηρεάζει το κοινωνικοοικονομικό κόστος, καθώς και τη μόχλευση και την εταιρική διακυβέρνηση των επιχειρήσεων. Η υπερβολική εξάρτηση από τη χρηματοδότηση με δανειακά κεφάλαια μπορεί να υπονομεύσει την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς οι επιχειρήσεις καθίστανται οικονομικά ευάλωτες, ενώ θα επηρεαστεί αρνητικά η δυνατότητα ανάληψης νέων και επισφαλών πράσινων επενδυτικών έργων. Θα περιοριστεί και η ικανότητα καταβολής μερισμάτων, ώστε οι επενδυτές να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με το αν θα επενδύσουν σε νέα έργα.

4.2.

Σύμφωνα με τους ισχύοντες φορολογικούς κανόνες, οι τόκοι που καταβάλλονται για δάνεια εκπίπτουν από τη φορολογική βάση, ενώ αυτό δεν ισχύει για τις πληρωμές ιδίων κεφαλαίων. Οι πληρωμές ιδίων κεφαλαίων αποτελούνται από δύο μέρη: πληρωμές μερισμάτων και κεφαλαιακά κέρδη. Αυτοί οι εθνικοί κανόνες καθιστούν τη χρηματοδότηση μέσω χρέους σαφώς πιο συμφέρουσα από τη χρηματοδότηση μέσω ιδίων κεφαλαίων.

4.3.

Μια ειδική έκπτωση που θα έχει ως στόχο να παρέχει στις εταιρείες πιο παρεμφερή φορολογική μεταχείριση για επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από ίδια κεφάλαια από αυτήν που ισχύει επί του παρόντος για επενδύσεις που χρηματοδοτούνται με δανειακά κεφάλαια, θα μπορούσε να μειώσει την ευπάθεια των επιχειρήσεων και να αποτελέσει χρήσιμο μέτρο για την προώθηση βιώσιμων, οικολογικότερων και ψηφιακών επενδύσεων.

4.4.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εάν αυξηθούν οι θεσμοθετημένοι συντελεστές φορολογίας εταιρειών, θα είναι οικονομικά προτιμότερο για μια εταιρεία να επενδύσει μέσω δανεισμού, ωθώντας έτσι τις εταιρείες να επικεντρωθούν στη χρηματοδότηση του χρέους ακόμη περισσότερο από ό, τι στο παρελθόν. Ένα υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού και υψηλότερα επιτόκια θα είχαν παρόμοια επίδραση, αυξάνοντας τα κίνητρα για επενδύσεις με τη χρήση δανείων.

4.5.

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να καταστήσουν τα φορολογικά τους συστήματα πιο ουδέτερα όσον αφορά τη χρηματοδότηση με δανειακά ή ίδια κεφάλαια. Αυτό θα ενθαρρύνει τη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης και θα καταστήσει την ευρωπαϊκή οικονομία πιο ανθεκτική.

4.6.

Στην προτεινόμενη αναθεώρηση της οδηγίας του 2016 για Κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ), εισάγεται η έκπτωση φόρου για ανάπτυξη και επενδύσεις (ΕΦΑΕ) με σκοπό τόσο τη μείωση της μεροληπτικής μεταχείρισης χρέους/μετοχικού κεφαλαίου όσο και την προώθηση των επενδύσεων σε Ε & Α. Η ΕΦΑΕ θα χορηγείται μέσω της αύξησης του ποσοστού των ίδιων κεφαλαίων που θα εκπίπτουν από τη φορολογητέα βάση, υπό ορισμένες συνθήκες (2).

4.7.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι το πρώτο τρίμηνο του 2022 θα υποβάλει πρόταση οδηγίας για την αντιμετώπιση της μεροληπτικής μεταχείρισης χρέους/ιδίων κεφαλαίων (3). Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην εκπόνηση λεπτομερούς πρότασης και στην υποβολή σχετικών παρατηρήσεων.

5.   Εταιρική διακυβέρνηση στο εταιρικό δίκαιο

5.1.

Εκτός από τους φόρους, οι κανονιστικές ρυθμίσεις μπορούν να ενισχύσουν ή να μειώσουν την επίδραση των κινήτρων που δημιουργούνται με άλλα μέσα. Οι άμεσοι κανονισμοί που διέπουν την ιδιοκτησία και την ικανότητα χρήσης κεφαλαίων όπως κρίνουν σκόπιμο οι επενδυτές και τα διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων, μπορεί να προξενήσουν δυσκολίες στην επίτευξη ορισμένων επιθυμητών στόχων.

5.2.

Είναι σημαντικό για μια εύρυθμα λειτουργούσα οικονομία να υπάρχουν κατάλληλοι κανόνες και κανονισμοί που να επηρεάζουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων και των αγορών. Οι μέτοχοι θα πρέπει να καθιστούν υπόλογη τη διοίκηση μιας επιχείρησης εάν χρησιμοποιούνται μέσα για προσωπικό όφελος και όχι για την αύξηση της αξίας της εν λόγω επιχείρησης (4). Διάφοροι νόμοι ρυθμίζουν την αποδεκτή εταιρική συμπεριφορά όσον αφορά την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης, της φοροαποφυγής και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (5), ενώ εκτενείς συμφωνίες αφορούν τους κώδικες αγοράς για την εταιρική συμπεριφορά στα κράτη μέλη. Όπως ανακοινώθηκε στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το σχέδιο ανάκαμψης (COVID-19), είναι σημαντικό η βιωσιμότητα να ενσωματωθεί στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης. Η Επιτροπή διοργάνωσε δημόσια διαβούλευση για να συγκεντρώσει τις απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με πιθανή πρωτοβουλία για τη βιώσιμη εταιρική διακυβέρνηση (6).

5.3.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται το όραμα μιας πιο πράσινης, ψηφιοποιημένης ευρωπαϊκής οικονομίας στο μέλλον, με δικαιοσύνη, ανάπτυξη και αποτελεσματική φορολόγηση, δημιουργώντας έτσι ένα περιβάλλον ευνοϊκό για επενδύσεις και ανάπτυξη με άφθονες θέσεις απασχόλησης. Για τον αναπροσανατολισμό των επενδυτικών ροών, είναι πρωταρχικής σημασίας να υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια για τη νέα πράσινη οικονομία. Η διαθεσιμότητα επενδυτικών κεφαλαίων, σε συνδυασμό με τη βεβαιότητα σχετικά με τους κανόνες και την προάσπιση του κράτους δικαίου, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την επιτυχή μετάβαση της ευρωπαϊκής οικονομίας.

5.4.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη μιας πιο πράσινης, βιώσιμης και ψηφιοποιημένης οικονομίας, εστιάζοντας έτσι σε μακροπρόθεσμους στόχους και σε δίκαιη κατανομή μεταξύ χωρών και πολιτών.

5.5.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι ο τελικός έλεγχος των εταιρικών δραστηριοτήτων και η λογοδοσία για αυτές θα πρέπει να ανήκουν στους μετόχους. Οι ιδιοκτήτες μιας εταιρείας θα πρέπει να λογοδοτούν. Το ισχύον σύστημα των κωδίκων εταιρικής διακυβέρνησης και του εταιρικού δικαίου των κρατών μελών βασίζεται πράγματι στους μετόχους, οι οποίοι είναι οι ιδιοκτήτες της εταιρείας και τελικά ασκούν έλεγχο επί των στρατηγικών και των προτεραιοτήτων της εταιρείας διορίζοντας το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας. Η λογοδοσία αυτή σημαίνει ότι οι μέτοχοι είναι υπεύθυνοι για τα οικονομικά και τη συμπεριφορά της εταιρείας και θα πρέπει να χάνουν κεφάλαια εάν η εταιρεία υποστεί ζημίες. Μια τέτοια βασική καθιερωμένη αρχή δεν θα πρέπει να τροποποιηθεί ή να υπονομευθεί.

5.6.

Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι και οι θετικές κοινωνικές εξωτερικότητες θα πρέπει φυσικά να λαμβάνονται δεόντως υπόψη από τις επιχειρήσεις τόσο στις καθημερινές τους δραστηριότητες όσο και στις επενδυτικές τους αποφάσεις. Αυτό απαιτείται όλο και περισσότερο από τα πρότυπα της αγοράς, από τομεακούς κανόνες που ρυθμίζουν την παραγωγή και από επενδυτές σε ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίοι συχνά απαιτούν πρότυπα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και σχετικά με τη διακυβέρνηση (ΠΚΔ) εντός των εταιρειών (7).

5.7.

Ως απόρροια των ευρωπαϊκών οδηγιών και κανονισμών, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το εθνικό εταιρικό δίκαιο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του νομικού συστήματος σε κάθε κράτος μέλος, καθώς κατανέμει τα δικαιώματα και τη λογοδοσία στα κατάλληλα επίπεδα της νομικής δομής. Οι κανόνες πρέπει να είναι ειδικοί ανά χώρα και όσον αφορά τη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων. Η διακυβέρνηση και οι συστάσεις της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν τον θεμιτό ανταγωνισμό και τις εύλογες αξίες όσον αφορά τη συμπεριφορά μιας εταιρείας.

5.8.

Προκειμένου να διευκολυνθεί ο απαιτούμενος ρόλος των ιδιωτικών κεφαλαίων για τις προτεραιότητες της Επιτροπής, είναι ζωτικής σημασίας τα κεφάλαια να μην εγκλωβίζονται στις επιχειρήσεις και να μπορούν εύκολα να επενδύονται σε τομείς που η ΕΕ ορίζει ως καίριους.

5.9.

Η εύρυθμη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς στην ΕΕ είναι ουσιαστικής σημασίας ιδίως για τις νέες επενδύσεις. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (CMU) (8).

5.10.

Η ρευστότητα της κεφαλαιαγοράς είναι σημαντική για την πραγματοποίηση επενδύσεων. Η καταβολή μερισμάτων, επίσης στον βαθμό που μπορεί να θεωρηθούν υπερβολικά βραχυπρόθεσμα, συμβάλλουν στη συγκέντρωση των διαθέσιμων κεφαλαίων για νέες επενδύσεις στον πράσινο και τον ψηφιακό τομέα (9). Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία της κεφαλαιαγοράς όταν τούτα επενδύονται, είτε σε νέες επιχειρήσεις είτε στην επιχείρηση που καταβάλλει το μέρισμα. Εάν τα μερίσματα καταβάλλονται στον επενδυτή, ο επενδυτής μπορεί πάντα να επιλέξει να επενδύσει εκ νέου στην ίδια εταιρεία ή σε άλλη. Ωστόσο, εάν τα κέρδη παρακρατούνται, ο επενδυτής υποχρεώνεται αντ’ αυτού να ρευστοποιήσει μετοχές ως τον μοναδικό τρόπο για να επενδύσει σε νέες επιχειρήσεις. Είναι ίσως θετική η ανατίμηση της αξίας των κεφαλαίων που διατηρούν οι παλαιές εταιρείες και επενδυτές, όμως έτσι δεν μπορούν να διατεθούν νέα κεφάλαια για νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες ή επενδύσεις σε αναξιοποίητες ζώνες.

5.11.

Οι πληρωμές μερισμάτων παρέχουν στους επενδυτές την ευκαιρία να βελτιώνουν συνεχώς την επενδυτική στρατηγική τους, συμβάλλοντας σε πράσινα, βιώσιμα, δεοντολογικά και ψηφιακά έργα. Αυτό έχει ήδη παρατηρηθεί σε πολλές περιπτώσεις στις κεφαλαιαγορές και στον τομέα των ιδιωτικών κεφαλαίων (όπως, για παράδειγμα, επενδύσεις στην παραγωγή μπαταριών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή παραγωγή χάλυβα χωρίς ανθρακούχες εκπομπές).

5.12.

Οι νέες εταιρείες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν πλήρως και να αναζητήσουν χρηματοδότηση από τα μερίσματα που καταβάλλονται στους μετόχους παλαιών υφιστάμενων εταιρειών, επιτρέποντας έτσι μια νέα κατανομή κεφαλαίων, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της Επιτροπής. Θα μπορούσαν να εξεταστούν φορολογικά κίνητρα για νέες, πράσινες επενδύσεις.

5.13.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι κεφαλαιαγορές και τα ιδιωτικά κεφάλαια μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην ενθάρρυνση των επιχειρήσεων προς μια βιώσιμη, πιο πράσινη και ψηφιοποιημένη οικονομία. Οποιαδήποτε ενωσιακή νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με το εταιρικό δίκαιο και την εταιρική διακυβέρνηση θα πρέπει να ενισχύει αυτόν τον ρόλο.

6.   Κίνητρα για τη μείωση του CO2

6.1.

Για να υποστηριχθεί ο μετασχηματισμός της ευρωπαϊκής οικονομίας και να επιτευχθούν οι στόχοι για το κλίμα, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η φορολογία (10). Είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να διαθέτουν τα ίδια κίνητρα, έτσι ώστε η μείωση του CO2 στην ατμόσφαιρα να μπορεί να επιτευχθεί με όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος.

6.2.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για τη θέσπιση παρόμοιων φόρων άνθρακα στα κράτη μέλη, προκειμένου να εναρμονιστούν οι προσπάθειες για την αποτελεσματική μείωση των επιπέδων CO2. Το ιδανικό αποτέλεσμα θα ήταν να διαμορφωθούν ομοιόμορφες συνθήκες σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της ΕΕ όσον αφορά τις φορολογούμενες εκπομπές/μειώσεις, καθώς και τις ειδικές μεθόδους και τους φορολογικούς συντελεστές για ίσο αντίκτυπο στο επίπεδο CO2 στην ατμόσφαιρα·

6.3.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, ειδικότερα, να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη και συμμετρική περιβαλλοντική φορολογική πολιτική για τις επιπτώσεις του CO2 στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Είναι αναγκαία η θέσπιση φόρων τόσο με θετικούς όσο και με αρνητικούς συντελεστές. Τα έσοδα που θα προκύψουν από τους φόρους CO2 θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με σκοπό τη χρηματοδότηση κινήτρων για τεχνικές μείωσης του CO2 σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

6.4.

Ενώ η πώληση δασικών προϊόντων φορολογείται ως εισόδημα για τον ιδιοκτήτη, με το ίδιο σκεπτικό θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι η φύτευση δέντρων και η ανάπτυξη δασών μειώνει το CO2 στην ατμόσφαιρα και θα πρέπει, ως εκ τούτου, να ενθαρρύνεται με αρνητικό φόρο CO2, στο πλαίσιο μιας συμμετρικής φορολογικής προσέγγισης όσον αφορά την υπερθέρμανση του πλανήτη. Το εν λόγω μέτρο θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των κλιματικών στόχων.

6.5.

Το ιδανικό αποτέλεσμα θα δημιουργήσει ομοιόμορφες συνθήκες σε ολόκληρο τον πλανήτη όσον αφορά τις φορολογούμενες εκπομπές/μειώσεις, καθώς και τις ειδικές μεθόδους και τους φορολογικούς συντελεστές για ίσο αντίκτυπο στο επίπεδο CO2 στην ατμόσφαιρα·

7.   Αποφυγή αντικινήτρων στην ψηφιοποίηση

7.1.

Η χρήση δεδομένων και νέων επιχειρηματικών μοντέλων έχει δημιουργήσει την ανάγκη αναθεώρησης των διεθνών φορολογικών αρχών σχετικά με τον τρόπο κατανομής των φορολογικών εσόδων μεταξύ των χωρών. Είναι σημαντικό να επιτευχθεί και να εφαρμοστεί παγκόσμια συναίνεση (11).

7.2.

Η δέσμη φορολογικών μέτρων περιλαμβάνει πρόταση για έναν πραγματικό ελάχιστο φόρο εταιρειών ύψους 15 %. Η συμφωνία ΟΟΣΑ/G20 αποσκοπεί στον περιορισμό του φορολογικού ανταγωνισμού, ιδίως από χώρες με φορολογικούς συντελεστές μικρότερους από το κατώτατο όριο, και αναφέρει ότι «η MLC (πολυμερής σύμβαση) θα απαιτεί από όλα τα μέρη να καταργήσουν όλους τους φόρους ψηφιακών υπηρεσιών και άλλα συναφή παρόμοια μέτρα όσον αφορά όλες τις εταιρείες, και να δεσμευτούν ότι δεν θα θεσπίσουν τέτοια μέτρα στο μέλλον. Ο λεπτομερής ορισμός του τι συνιστά συναφή παρόμοια μέτρα θα οριστικοποιηθεί στο πλαίσιο της έγκρισης της MLC και της αιτιολογικής δήλωσης» (12).

7.3.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να θεσπιστούν κατάλληλοι κανόνες για την προώθηση της περαιτέρω ψηφιοποίησης της ευρωπαϊκής οικονομίας, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος μιας πιο πράσινης και ψηφιοποιημένης οικονομίας.

---

(1)  Για να υπάρξει αποτελεσματικότητα, οι πόροι πρέπει να συγκεντρώνονται με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και να δαπανώνται σωστά στα κράτη μέλη, συμβάλλοντας σε επενδύσεις που δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί χωρίς αυτές τις μεταφορές πόρων.

(2)  Ποσό ίσο με την καθορισμένη απόδοση των αυξήσεων της βάσης μετοχικού κεφαλαίου ΕΦΑΕ εκπίπτει από τη φορολογητέα βάση. Η καθορισμένη απόδοση ισούται με την απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου αναφοράς της ζώνης του ευρώ τον Δεκέμβριο του έτους που προηγείται του οικείου φορολογικού έτους, προσαυξημένο κατά ένα ασφάλιστρο κινδύνου δύο εκατοστιαίων μονάδων. Βλέπε «Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για κοινή βάση φορολογίας εταιρειών» [COM(2016) 685 final, 2016/0337 (CNS) (2016)].

(3)  Δημιουργία έκπτωσης φόρου για τη μείωση της στρέβλωσης που προκαλείται από την ευνοϊκή μεταχείριση του χρέους έναντι του μετοχικού κεφαλαίου (DEBRA), Ανακοίνωση σχετικά με τη φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα [COM(2021) 251 final].

(4)  Πρέπει να απαγορεύεται στους διαχειριστές η χρήση εταιρικών κεφαλαίων για δαπάνες πολυτελείας οι οποίες δεν σχετίζονται με επιχειρηματικούς στόχους.

(5)  Βλέπε γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Καταπολέμηση της φορολογικής απάτης, της φοροαποφυγής και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες» (ΕΕ C 429 της 11.12.2020, σ. 6).

(6)  Διαβούλευση για τη βιώσιμη εταιρική διακυβέρνηση, 26 Οκτωβρίου 2020 — 8 Φεβρουαρίου 2021.

(7)  Τα κριτήρια ΠΚΔ αναφέρονται σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς παράγοντες και παράγοντες εταιρικής διακυβέρνησης που συνεκτιμώνται κατά την πραγματοποίηση επενδύσεων σε μια εταιρεία. Αν και διαμορφώθηκαν πριν από αρκετές δεκαετίες, έχουν πλέον καταστεί σημείο αναφοράς για κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις.

(8)  Βλ. γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Ένωση Κεφαλαιαγορών για τα άτομα και τις επιχειρήσεις — νέο σχέδιο δράσης» (ΕΕ C 155 της 30.4.2021, σ. 20).

(9)  Το κατά πόσον υπάρχει βραχυπρόθεσμη προσέγγιση στην πολιτική μερισμάτων έχει αμφισβητηθεί από πολλούς ερευνητές, βλέπε π.χ. Corporate Governance and Short-Termism: An in-depth Analysis of Swedish data (2021) (Εταιρική διακυβέρνηση και βραχυπρόθεσμη προσέγγιση: Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση των σουηδικών δεδομένων), Martin Carlsson-Wall et al., Stockholm School of Economics. Τα εμπειρικά πορίσματά τους, με βάση τα έτη 2000-2019 για 786 χωριστές επιχειρήσεις και 7 389 έτη λειτουργίας, δεν δείχνουν ουσιαστικές ενδείξεις βραχυπρόθεσμης οικονομικής προσέγγισης.

(10)  Βλέπε επίσης τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα: «Φορολογικοί μηχανισμοί για τη μείωση των εκπομπών CO2» (ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 21).

(11)  Βλέπε γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Η φορολογία των επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα» (ECO/558).

(12)  OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project Statement on a Two-Pillar Solution to Address the Tax Challenges Arising from the Digitalisation of the Economy (σχέδιο δήλωσης ΟΟΣΑ/G20 για τη διάβρωση της βάσης και τη μετατόπιση των κερδών ως προς τη λύση δύο πυλώνων για την αντιμετώπιση των φορολογικών προκλήσεων που προκύπτουν από την ψηφιοποίηση της οικονομίας), 8 Οκτωβρίου 2021, σ. 7.