—

Τα εισοδήματα από την εργασία σημείωσαν πτώση κατά 12 % το διάστημα από το 2009 έως το 2014.

—

Η μείωση των εισοδημάτων ήταν άκρως άνιση και σε μεγάλο βαθμό φθίνουσα και έπληξε κυρίως τη «μεσαία τάξη», το φτωχότερο τμήμα του πληθυσμού και τις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις.

—

Η πτώση των εισοδημάτων κατά 5 % σε ονομαστικές τιμές ήρθε σε αντίθεση με τις εξελίξεις στην Ευρώπη όπου τα εισοδήματα των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 6,5 % (περίοδος 2009-2013).

—

Σημειώθηκε έντονη αύξηση της ανισότητας λόγω της συρρίκνωσης των χαμηλότερων μισθών και της σημαντικής αύξησης της «επισφαλούς εργασίας», με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των εργαζόμενων που παρότι απασχολούνται είναι φτωχοί.

—

Παρατηρήθηκε επιδείνωση της εισοδηματικής φτώχειας, με αύξηση του ποσοστού φτώχειας κατά 1,8 %, από 17,7 % σε 19,5 %, και τον αριθμό φτωχών το 2014 να ανέρχεται σε 2,02 εκατομμύρια άτομα.

—

Η μείωση των πόρων του φτωχότερου τμήματος του πληθυσμού έπληξε τους πιο ευάλωτους (ηλικιωμένους και παιδιά).

—

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος προσαρμογής μετανάστευσαν περισσότεροι από 400 000 Πορτογάλοι, κυρίως πρόσωπα με υψηλά επιστημονικά και τεχνικά προσόντα (1), ενώ χιλιάδες επιχειρήσεις (κυρίως ΜΜΕ και οικογενειακές επιχειρήσεις) κήρυξαν πτώχευση.

—

Το 2009 το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα μειώθηκε κατά 15 % αλλά ανέκαμψε το 2011.

—

Η προσαρμογή της εγχώριας αγοράς του λιανικού εμπορίου και των κατασκευών επιτεύχθηκε με μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας σε αυτούς τους τομείς (2), ως αποτέλεσμα της πτώχευσης χιλιάδων επιχειρήσεων.

—

Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε από 6,4 % το 2008 σε 15 % το 2012, επηρεάζοντας κυρίως τη μακροχρόνια ανεργία και την ανεργία των νέων, που βρισκόταν στα ίδια επίπεδα με τις χώρες του Νότου (περίπου 30 %).

—

Η μετανάστευση αυξήθηκε με γρήγορους ρυθμούς από το 2008 (82 000 άτομα μόνο το 2012).

—

Οι παροχές κοινωνικής πρόνοιας μειώθηκαν κατά περίπου 15 %.

—

Επιπλέον των περικοπών στον δημόσιο τομέα και στις παροχές κοινωνικής πρόνοιας, η στρατηγική αποσκοπούσε στη μείωση των δημόσιων υπαλλήλων (υγεία, παιδεία, ασφάλεια και δημόσια διοίκηση) μέσω εθελούσιας εξόδου.

—

Όσον αφορά το καθαρό εισόδημα, αυτό μειώθηκε κατά 25 % στο κατώτερο δεκατημόριο.

—

Το ποσοστό των πολιτών που απειλούνται από τη φτώχεια αυξήθηκε στο 15,8 % (περίπου 700 000 άτομα, μεταξύ των οποίων 220 000 παιδιά) (3).

—

Η πλήρης τελμάτωση των προγραμμάτων κατασκευών δημιούργησε έλλειψη διαθέσιμης στέγης που διήρκεσε για μια δεκαετία μετά την κατάρρευση. Οι επιχειρήσεις που συνδέονταν με τον τομέα, ιδίως δε οι ΜΜΕ, δέχθηκαν ισχυρό χτύπημα, με ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις για τους εργοδότες και τους εργαζομένους.

—

το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε από 13,5 % τον Οκτώβριο του 2010 σε 27,5 % το 2013·

—

η ανεργία των νέων παραμένει κοντά στο 45,5 %·

—

σοβαρές απώλειες εισοδήματος συνδέονται με τα υψηλά ποσοστά ανεργίας·

—

οι δραστικές περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις, σε συνδυασμό με τις θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης, την υπερχρέωση και την υψηλή φορολογία, οδήγησαν σε δραστική μείωση του εισοδήματος των νοικοκυριών, διάβρωση της αγοραστικής δύναμης και περιθωριοποίηση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού.

—

οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αντιμετώπισαν πολυάριθμα οικονομικά προβλήματα, που κατέστησαν αδύνατη τη συνεπή συμμετοχή τους στον κοινωνικό διάλογο και στον διάλογο με τους πολίτες, ή την επαρκή αντιμετώπιση των προκλήσεων που ανέκυψαν. Αυτό ενδέχεται να επιδεινώσει την ποιότητα της δημοκρατίας, καθώς μπορεί να οδηγήσει στην υποεκπροσώπηση των διαφόρων οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων·

—

οι μηχανισμοί παρακολούθησης της αγοράς που παρέχει η κοινωνία των πολιτών επιδεινώνονται λόγω της έλλειψης ανθρωπίνων και χρηματοοικονομικών πόρων, με αποτέλεσμα κενά στην προστασία ευρέος φάσματος συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών·

—

τα επίπεδα της κοινωνικής προστασίας, της παιδείας και της υγείας υποβαθμίστηκαν σημαντικά ως συνέπεια των περικοπών (4)·

—

η κατάσταση είναι επίσης δραματική όσον αφορά την πρόσβαση στην υγεία, την αγορά φαρμάκων και την κοινωνική προστασία.

—

Αυτές οι καταστάσεις οδήγησαν σε αύξηση των επιπέδων φτώχειας, η οποία πλήττει περισσότερο από το 20 % του πληθυσμού, διευρύνοντας το χάσμα της ανισότητας.

Η ψηφιοποίηση, η χρήση ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην οικονομία, στην αγορά εργασίας —συμπεριλαμβανομένων νέων μορφών εργασίας—, στις δεξιότητες και στην κοινωνία, καθώς συνιστούν πρόκληση για τις δομές της, συμπεριλαμβανομένων των αυτόματων σταθεροποιητών και, συνεπώς, οδηγούν σε μη προβλέψιμη αύξηση του αριθμού των ήδη υπαρχόντων αποκλεισμένων. Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να δημιουργήσει μια «βασική και καθολική ευρωπαϊκή ασφάλιση ανεργίας» για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης και τη διασφάλιση αξιοπρεπούς κοινωνικής προστασίας για όλους, η οποία να διατίθεται καθ’ όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου (ηλικίες από 15 έως 65 ετών). Όσον αφορά την εξάλειψη της φτώχειας, η Επιτροπή οφείλει επίσης να θεσπίσει «ελάχιστο εισόδημα διαβίωσης», ακολουθώντας μια ευρωπαϊκή προσέγγιση και βούληση: «να μην μείνει κανείς στο περιθώριο».