20.7.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 264/35

Εισηγήτρια:

η κ. Milena ANGELOVA

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τον στόχο που διακηρύσσει η Επιτροπή δημοσιεύοντας την παρούσα πράσινη βίβλο και το γεγονός ότι η Επιτροπή έχει θέσει χρονοδιάγραμμα και έχει καταρτίσει φιλόδοξο πρόγραμμα για την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης για την Οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών (1).

1.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα της Επιτροπής να προσπαθήσει να διευκολύνει τη διασυνοριακή διείσδυση των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και τη δυνατότητα των καταναλωτών να αλλάζουν παρόχους. Αυτά τα μέτρα θα εξασφαλίσουν ανταγωνιστικότερη διάρθρωση της αγοράς και θα ενισχύσουν την ευκολία των καταναλωτών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, μεταξύ άλλων προωθώντας την ίση πρόσβαση σε εξωδικαστικούς μηχανισμούς προσφυγής στα διάφορα κράτη μέλη (2).

1.3

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προσέγγιση της Επιτροπής στην πράσινη βίβλο να επιδιώξει κατάλληλες πολιτικές για την τόνωση και των δύο πλευρών της αγοράς λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών: της προσφοράς και της ζήτησης.

1.4

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα ότι πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα στους καταναλωτές, εφόσον είναι εφικτό, να συγκρίνουν διαφορετικά προϊόντα ώστε να μπορούν να προβαίνουν σε συνειδητή επιλογή. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως την οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (МiFID) II —καταρτίζοντας ταυτόχρονα τη γνωμοδότησή της για τις αναθεωρήσεις που προτάθηκαν προσφάτως (3)— και τον κανονισμό σχετικά με συσκευασμένα επενδυτικά προϊόντα για ιδιώτες επενδυτές και επενδυτικά προϊόντα βασιζόμενα σε ασφάλιση, που απαιτούν μεγαλύτερη διαφάνεια και κοινοποίηση πληροφοριών (4).

1.5

Ένας από τους στόχους της πράσινης βίβλου είναι η μείωση του κατακερματισμού της αγοράς στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ θα ήθελε να επισημάνει ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως αξιόπιστο αποδεικτικό στοιχείο που να υποδεικνύει πως οι διαφορές στις τιμές οφείλονται μόνο σε ανεπάρκεια της αγοράς στο εσωτερικό της ΕΕ. Οι τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών επηρεάζονται επίσης από εθνικούς και τοπικούς παράγοντες, δυσχεραίνοντας την εναρμόνιση των τιμών μεταξύ των κρατών μελών. Τα ασφάλιστρα ενός ασφαλιστηρίου συμβολαίου αυτοκινήτου σε ένα κράτος μέλος παραδείγματος χάρη, και τα αντίστοιχα ασφάλιστρα σε ένα άλλο κράτος μέλος θα μπορούσαν να είναι εντελώς διαφορετικά εξαιτίας του δείκτη ζημιών, ο οποίος βασίζεται στον αριθμό τροχαίων ατυχημάτων ή στον αριθμό κρουσμάτων απάτης που καταγράφονται στην κάθε χώρα. Ομοίως, τα επιτόκια καταναλωτικής πίστης μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών, ανάλογα με το επίπεδο επισφαλούς χρέους. Οι εν λόγω τοπικοί παράγοντες ορθώς αναφέρονται στην πράσινη βίβλο, χρήζουν όμως περαιτέρω ανάλυσης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ αναμένει με ανυπομονησία τα αποτελέσματα της διαβούλευσης και καλεί την Επιτροπή να αναζητήσει περαιτέρω αποδεικτικά στοιχεία ανεπαρκούς ανταγωνισμού, καθώς και σαφέστερους λόγους που να εξηγούν τις παρατηρούμενες διαφορές στις τιμές. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να επιδιώξει η εξέταση της εκτίμησης επιπτώσεων να διενεργηθεί πριν από την υποβολή των αναμενόμενων νομικών προτάσεων.

1.6

Παράλληλα, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι πολλά από τα προβλήματα που επισημαίνονται στην πράσινη βίβλο του 2007 για τις λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (5) εξακολουθούν να ισχύουν ακόμη και σήμερα —οκτώ χρόνια αργότερα— στην τρέχουσα πράσινη βίβλο. Η ΕΟΚΕ υποστήριξε γενικά την προηγούμενη πράσινη βίβλο (6) και επαίνεσε τις πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν για την εξεύρεση ορισμένων πρακτικών λύσεων (7). Παρότι επιτεύχθηκαν ορισμένα θετικά αποτελέσματα, η πρόοδος που σημειώθηκε είναι περιορισμένη και εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα σχετικά με τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Συνεπώς, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων σχετικά με την παρούσα πράσινη βίβλο πρέπει αυτήν τη φορά να μεταφραστούν σε ένα πιο φιλόδοξο πρόγραμμα που θα υπερβεί τα μακροχρόνια προβλήματα.

1.7

Η πράσινη βίβλος λαμβάνει υπόψη ευρύ φάσμα χρηματοπιστωτικών προϊόντων, για τα οποία η ενίσχυση της ποικιλίας και των ευκαιριών δεν μπορεί να συμβεί ταυτόχρονα. Είναι σαφές πως απαιτείται διαφορετική ιεράρχηση και διαφορετικά χρονοδιαγράμματα. Η ΕΟΚΕ εισηγείται τα αποτελέσματα της διαδικασίας διαβούλευσης να εφαρμοστούν κατά προτεραιότητα στα απλούστερα προϊόντα για τα οποία οι τοπικοί παράγοντες έχουν συγκριτικά μικρότερη σημασία. Κατά αυτόν τον τρόπο, η διαδικασία δημιουργίας μιας ενιαίας αγοράς χρηματοοικονομικών προϊόντων θα αποκτήσει δυναμική και θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Μεταξύ των προϊόντων αυτών θα μπορούσαν να συγκαταλέγονται οι υπηρεσίες πληρωμών, τα πανευρωπαϊκά ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα (PEPP), οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου και οι ασφάλειες αυτοκινήτων και ζωής. Ένα από τα πρώτα βήματα θα μπορούσε να είναι η εφαρμογή σε όλα τα κράτη μέλη του συστήματος bonus-malus επί των συμβολαίων ασφάλισης αυτοκινήτων, που ελαττώνει τη σημασία των τοπικών παραγόντων και συνδέει στενά τα ασφάλιστρα με τα προσωπικά προφίλ. Προϊόντα όπως ενυπόθηκα δάνεια, καταναλωτικά δάνεια, επαγγελματική ασφάλιση και διαχείριση περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να ακολουθούν στο χρονοδιάγραμμα.

1.8

Ενώ η πράσινη βίβλος δίνει έμφαση κυρίως στις ψηφιακές τεχνολογίες, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει δύο σημαντικούς παράγοντες για την αύξηση της διασυνοριακής ζήτησης προϊόντων, οι οποίοι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

1.9

Η ΕΟΚΕ θεωρεί επιτακτικής σημασίας να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αποφευχθεί η επανεξέταση οδηγιών (όπως η οδηγία PSD 2 και η οδηγία MCD (9)) που εγκρίθηκαν πρόσφατα. Πρέπει να δοθεί ικανό χρονικό περιθώριο για την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων, και να υπάρχει φειδώ στην εισαγωγή νέων κανονιστικών μέτρων προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών.

2.1

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την πράσινη βίβλο σε συνδυασμό με το Σχέδιο Δράσης για την Οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών (10) προκειμένου να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο η ευρωπαϊκή αγορά λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών –δηλαδή ασφαλίσεων, δανείων, πληρωμών, τρεχούμενων λογαριασμών και λογαριασμών ταμιευτηρίου, καθώς και άλλων λιανικών επενδυτικών προϊόντων– μπορεί να καταστεί περισσότερο ανοιχτή, προσφέροντας καλύτερα αποτελέσματα στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις και διατηρώντας παράλληλα επαρκές επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και των επενδυτών, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

2.2

Η πράσινη βίβλος εστιάζει κατά κύριο λόγο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ψηφιοποίησης, η οποία μπορεί να συμβάλει στη μείωση των τιμών και τη βελτίωση της συγκρισιμότητας των προϊόντων, ενισχύοντας τη θέση των καταναλωτών όταν πραγματοποιούν τις οικονομικές τους επιλογές. Μακροπρόθεσμα, η ψηφιοποίηση αναμένεται να επιτρέψει στις επιχειρήσεις να διαθέτουν τα προϊόντα τους σε ολόκληρη την Ένωση, προωθώντας περαιτέρω την υλοποίηση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.

2.3

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που εγείρεται στην πράσινη βίβλο είναι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης, καθώς το στοιχείο αυτό έχει καίρια σημασία για την επέκταση της ενιαίας αγοράς στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, το έγγραφο εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να καταστούν οι υπηρεσίες και τα προϊόντα πιο κατανοητά.

2.4

Στην πράσινη βίβλο εξετάζεται επίσης τι μπορεί να γίνει προκειμένου η ενιαία αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών να μπορέσει να επιφέρει απτές βελτιώσεις στη ζωή των πολιτών της ΕΕ και να προσφέρει νέες ευκαιρίες στους παρόχους υπηρεσιών, στηρίζοντας την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και δημιουργώντας θέσεις εργασίας.

3.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ο κατακερματισμός των αγορών λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που επισημαίνεται στην πράσινη βίβλο οφείλεται στη συνδυαστική επίδραση εθνικών και τοπικών παραγόντων επί των τιμών των προϊόντων και των υπηρεσιών (νομικές, ρυθμιστικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και δημόσια συστήματα κοινωνικής πρόνοιας) καθώς και στις προκλήσεις της αγοράς τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο μέλλον.

3.2

Οι βασικές προκλήσεις από την πλευρά της προσφοράς είναι οι εξής:

3.3

Οι βασικές προκλήσεις από την πλευρά της ζήτησης είναι οι εξής:

3.4

Η ΕΟΚΕ αποδέχεται επίσης ότι η ανάπτυξη της ψηφιοποίησης δημιουργεί νέο περιβάλλον και διευρύνει σημαντικά τα περιθώρια παροχής νέων υπηρεσιών και αύξησης της διασυνοριακής δραστηριότητας. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε οι ψηφιακές εξελίξεις να μην οδηγούν σε παραπλάνηση του καταναλωτή μέσω υπερβολικά πολύπλοκης, άσχετης ή δύσκολα συγκρίσιμης πληροφόρησης για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

3.5

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι γνώσεις των πολιτών για οικονομικά ζητήματα εξακολουθούν να διαφέρουν σημαντικά από περιοχή σε περιοχή και είναι σχετικά περιορισμένες σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και ο Καναδάς (12). Οι χρηματοοικονομικές συμβουλές πριν από την πώληση δεν ρυθμίζονται επαρκώς και δεν εγγυώνται ότι οι πελάτες θα επιλέξουν τα καταλληλότερα προϊόντα, ενώ οι υπηρεσίες επαγγελματικών χρηματοοικονομικών συμβουλών δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένες σε σύγκριση με ορισμένες χώρες εκτός ΕΕ.

3.6

Οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες και η αυξημένη προσφορά –συμπεριλαμβανομένης της διασυνοριακής προσφοράς– δημιουργούν μεν ευκαιρίες, αλλά συνοδεύονται και από δυνητικούς κινδύνους. Οι δυνατότητες αυτές μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα υψηλά επίπεδα χρέους, φαινόμενα μη πληρωμής ενυπόθηκων δανείων και περισσότερες περιπτώσεις αφερεγγυότητας εάν οι καταναλωτές δεν διαθέτουν τις απαραίτητες οικονομικές γνώσεις. Οι καταναλωτές που αγοράζουν ηλεκτρονικά ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προϊόντα μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο καθώς δεν προβαίνουν συχνά σε εκτενή έρευνα και ενδέχεται να υπογράψουν συμβάσεις χωρίς να το γνωρίζουν (13). Συνεπώς, οι εθνικοί ρυθμιστικοί φορείς θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εταιρείες που πωλούν προϊόντα στο διαδίκτυο συμμορφώνονται με την «υποχρέωση παροχής συμβουλών» για λόγους προστασίας των καταναλωτών. Υπάρχουν πάμπολλα επιχειρήματα που αποδεικνύουν τη σημασία της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και της παροχής κατάλληλων συμβουλών.

3.7

Οι καταναλωτές που δεν κατανοούν την έννοια του ανατοκισμού συσσωρεύουν μεγαλύτερα χρέη και επιβαρύνονται με υψηλότερα επιτόκια και έξοδα συναλλαγής (14), ενώ εκείνοι που έχουν οικονομικές γνώσεις προβαίνουν σε καλύτερο σχεδιασμό, αποταμιεύουν περισσότερα χρήματα για τη συνταξιοδότηση (15) και διαφοροποιούν τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους (16). Το ίδιο ισχύει και σε μακροοικονομικό επίπεδο, όπου οι χρηματοοικονομικές γνώσεις θεωρείται πως έχουν πολύ θετική επίδραση στις εθνικές αποταμιεύσεις και στη συσσώρευση πλούτου (17). Για τον σκοπό αυτό, συνιστάται θερμά να πραγματοποιηθεί σαφέστερη διάκριση μεταξύ, αφενός, των δραστηριοτήτων που αφορούν την εμπορία προϊόντων και, αφετέρου, των δραστηριοτήτων που αφορούν την πώληση προϊόντων, ιδίως σε περιπτώσεις όπου παρέχονται συμβουλές. Οι συμβουλές δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να χρησιμοποιούνται ως εργαλείο μάρκετινγκ και οι πάροχοι συμβουλών θα πρέπει να είναι πραγματικά ανεξάρτητοι. Οι προσυμβατικές πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται και να παρουσιάζονται με σαφή και διεξοδικό τρόπο. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι –για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στις αγορές χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, να αυξηθεί η διασυνοριακή δραστηριότητα και να βελτιωθεί η φορητότητα των χρηματοοικονομικών προϊόντων– απαιτούνται στοχευμένα μέτρα για την εκπαίδευση των ιδιωτών επενδυτών και τη βελτίωση των χρηματοοικονομικών συμβουλών.

4.1.1

Η πράσινη βίβλος περιέχει ερωτήσεις σχετικά με διάφορα τραπεζικά και μη τραπεζικά προϊόντα και υπηρεσίες, υπάρχουν, όμως, σημαντικές διαφορές μεταξύ των προϊόντων κύριων συναλλαγών (όπως τρεχούμενοι λογαριασμοί ή προθεσμιακές καταθέσεις) και των συμβατικών προϊόντων (όπως ενυπόθηκα δάνεια ή αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα). Όσον αφορά τα αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα, άλλες νομικές πράξεις της ΕΕ (όπως η οδηγία МiFID ή η πρωτοβουλία για την οικοδόμηση Ένωσης Κεφαλαιαγορών) θα επηρεάσουν την αγορά όταν τεθούν σε ισχύ.

4.1.2

Για όλα τα προϊόντα που συζητούνται στην πράσινη βίβλο, η διασυνοριακή παροχή θα μπορούσε να αυξήσει τον ανταγωνισμό στις εθνικές αγορές. Εντούτοις, τα προϊόντα που είναι πιθανότερο σε αυτό το στάδιο να αυξήσουν τον ανταγωνισμό στις εθνικές αγορές είναι αδιαμφισβήτητα τα συνταξιοδοτικά και επενδυτικά προϊόντα. Το σύστημα δελτίων επιδόσεων της Επιτροπής κατατάσσει την αγορά για τα εν λόγω προϊόντα στη χειρότερη θέση μεταξύ 31 καταναλωτικών αγορών (18). Τα συνταξιοδοτικά προϊόντα που προσφέρονται χαρακτηρίζονται από τοπικό χαρακτήρα και υψηλές προμήθειες. Εάν ληφθούν υπόψη ο πληθωρισμός, τα έξοδα διαχείρισης και οι πρόσθετες πληρωμές, τα προϊόντα αυτά έχουν συχνά αρνητικές πραγματικές αποδόσεις και παρουσιάζουν χειρότερα αποτελέσματα από τους σχετικούς δείκτες της αγοράς (19). Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την ιδέα μιας ενιαίας αγοράς για τα συνταξιοδοτικά προϊόντα και, πιο συγκεκριμένα, την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (20) που θα οδηγήσει στην αύξηση των οικονομιών κλίμακας, σε μείωση των τιμών και σε περισσότερες επιλογές για τους καταναλωτές.

4.1.3

Όσον αφορά τα ασφαλιστικά προϊόντα, ορισμένα χαρακτηρίζονται από μεγάλη φορητότητα, όπως τα προϊόντα ασφάλισης ζωής, στα οποία ο πελάτης προστατεύεται ακόμη και όταν μετακινείται εκτός των τοπικών συνόρων. Ωστόσο, άλλα προϊόντα περιλαμβάνουν στοιχεία που ρυθμίζονται σε τοπικό επίπεδο και πρέπει να αναπροσαρμόζονται όταν οντότητες επιχειρούν να τα διανείμουν σε διαφορετικές χώρες. Το άρθρο 11 της οδηγίας σχετικά με τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων (αναδιατύπωση) (21) ορίζει ότι «τα κράτη μέλη καθιερώνουν ένα ενιαίο σημείο επαφής, επιφορτισμένο με την παροχή πληροφοριών σχετικά με κανόνες περί γενικού συμφέροντος στο αντίστοιχο κράτος μέλος» και αναθέτει στην EIOPA να περιλαμβάνει στον ιστότοπό της τους υπερσυνδέσμους προς τους ιστότοπους των αρμόδιων αρχών όπου δημοσιεύονται πληροφορίες σχετικά με αυτούς τους κανόνες περί γενικού συμφέροντος. Επιπλέον, η πλήρης διασυνοριακή παροχή δεν θα είναι και πάλι δυνατή –ούτε καν επιθυμητή– λόγω των πραγματικών αναγκών των πελατών που εξυπηρετούνται από τα προϊόντα και λόγω των διαφορών ως προς τη συμπεριφορά και τους παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν τις περιστάσεις των προϊόντων. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει λύσεις που θα συμβάλουν στον μετριασμό της έλλειψης φορητότητας των προϊόντων και συνιστά σε ορισμένες περιπτώσεις να βρεθούν τουλάχιστον μερικές λύσεις, όπως η δυνατότητα πληρωμής μόνο της διαφοράς μεταξύ της υψηλότερης κάλυψης και της κατώτερης κάλυψης από τους κατόχους των ασφαλιστήριων συμβολαίων σε διαφορετικά κράτη μέλη.

4.1.4

Οι ουσιαστικότεροι φραγμοί στην προσφορά παρατίθενται στο σημείο 3.2. Για την υπερπήδησή τους, είναι αναγκαία τα εξής:

4.1.5

Οι ουσιαστικότεροι φραγμοί στη ζήτηση παρατίθενται στο σημείο 3.3.

4.1.6

Χάρη στις νέες τεχνολογίες, και δη στην ψηφιοποίηση, είναι για πρώτη φορά δυνατό να υπάρξει πραγματική τομή στη διασυνοριακή παροχή χρηματοοικονομικών προϊόντων. Οι τεχνολογίες θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην παροχή περισσότερων και καλύτερης ποιότητας πληροφοριών, στην αύξηση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των προϊόντων και στην ταυτοποίηση των πελατών. Επίσης, θα μπορούσαν να επιφέρουν οφέλη εξοικονόμησης κόστους, εξαλείφοντας την ανάγκη για φυσική παρουσία σημείων επαφής. Εντούτοις, δεν αποτελούν υποκατάστατο για την υπέρβαση άλλων σημαντικών εμποδίων, όπως το άνισο επίπεδο εναρμόνισης των νομικών καθεστώτων και προστασίας των καταναλωτών.

4.1.7

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα εξακολουθούν να υπάρχουν στο μέλλον άτομα τα οποία, για συγκεκριμένους λόγους, δεν θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τις ψηφιακές τεχνολογίες. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει να αποτρέψει τις προσπάθειες ενθάρρυνσης της χρήσης των εν λόγω τεχνολογιών κατά την παροχή χρηματοοικονομικών προϊόντων. Και αυτό διότι, πρωτίστως, τα παραδοσιακά μέσα παροχής των εν λόγω προϊόντων θα συνεχίσουν να υπάρχουν για πολύ καιρό και, δεύτερον, τα άτομα αυτά θα είναι σε θέση να αποκτήσουν πρόσβαση σε ευρύ φάσμα προϊόντων βάσει καλά ρυθμιζόμενων υπηρεσιών χρηματοοικονομικών συμβουλών.

4.1.8

Η ευρέως διαδεδομένη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών θα δημιουργήσει αναμφίβολα ορισμένες προκλήσεις για την ασφάλεια των πληροφοριών και των δεδομένων, καθώς και για την προστασία των καταναλωτών. Συνεπώς, πέρα από τους διάφορους κανονισμούς που διέπουν την παροχή —και ζήτηση— χρηματοοικονομικών προϊόντων μέσω των εν λόγω τεχνολογιών, πρέπει να διενεργηθεί εκτίμηση των κινδύνων που εγκυμονούν οι εν λόγω προκλήσεις και να προταθούν τρόποι ελαχιστοποίησης των κινδύνων αυτών.

4.1.9

Δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός για τα ασφαλή, απλά και κατανοητά χρηματοοικονομικά προϊόντα. Ωστόσο, η αντίληψη που επικρατεί είναι ότι τα εν λόγω προϊόντα θα πρέπει να διαθέτουν χαρακτηριστικά όπως διαφάνεια τιμών, καταλληλότητα και δυνατότητα κατανόησης στη γλώσσα του χρήστη προκειμένου να είναι δυνατή η αποτελεσματική επικοινωνία, δυνατότητες σύγκρισης με παρεμφερή προϊόντα, σαφήνεια και σαφή αποτελέσματα. Τα στοιχεία αυτά δεν επιτυγχάνονται εύκολα σε έναν τόσο περίπλοκο κόσμο όπως η χρηματοπιστωτική αγορά.

4.1.10

Προϊόντα με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά υπό την αυστηρή έννοια είναι σπανίως διαθέσιμα στις αγορές και, ως αποτέλεσμα, οι καταναλωτές δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε τέτοια προϊόντα. Αυτό ισχύει τόσο για τις χώρες που διαθέτουν ανεπτυγμένες χρηματοπιστωτικές αγορές όσο και για τις χώρες με λιγότερο ανεπτυγμένες αγορές. Η μεγάλη ποικιλία προϊόντων που υπάρχει σε ορισμένα κράτη μέλη δεν διευκολύνει απαραίτητα τα πράγματα για τους καταναλωτές, καθώς μπορεί να επιφέρει σύγχυση, να δυσχεράνει τη λήψη αποφάσεων και να οδηγήσει εντέλει σε λανθασμένη επιλογή.

4.1.11

Πρόσβαση σε τέτοιου είδους προϊόντα μπορεί να παρασχεθεί μέσω της καθιέρωσης μιας βασικής κατηγορίας χρηματοοικονομικών προϊόντων (22) σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα οποία θα συμμορφώνονται με συγκεκριμένες τυποποιημένες απαιτήσεις ανάλογα με τις ανάγκες που σκοπεύουν να ικανοποιήσουν. Τα προϊόντα αυτά θα πρέπει να είναι πιστοποιημένα και να φέρουν συγκεκριμένη ονομασία προκειμένου να αναγνωρίζονται εύκολα από τους καταναλωτές. Η εν λόγω κατηγορία μπορεί να περιλαμβάνει κοινά προϊόντα όπως διαφορετικοί λογαριασμοί ταμιευτηρίου και ασφάλεια ζωής ορισμένου χρόνου. Το σχετικά υψηλό διασυνοριακό ποσοστό εμπορίας των οργανισμών συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) δημιουργεί εύλογα την πεποίθηση ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα τυποποιημένο πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν (PEPP) βάσει των παραγόντων επιτυχίας των ΟΣΕΚΑ και να συμπεριληφθεί στην ίδια κατηγορία. Η ύπαρξη μιας τέτοιας κατηγορίας προϊόντων θα αύξανε την εμπιστοσύνη στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

4.1.12

Σε πολλές χώρες, έχει παρατηρηθεί «κανονιστικός υπερθεματισμός» (23), διαφορετικές ερμηνείες της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, καθυστερήσεις στην εναρμόνιση και διαφορές ως προς τη μεταφορά της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο εθνικό δίκαιο, καθώς και διαφορές όσον αφορά την εφαρμογή, κατά τρόπο που οδηγεί σε υπερβολικά υψηλές διοικητικές απαιτήσεις και σε φραγμούς. Όλα αυτά αποτελούν εμπόδια για την ολοκλήρωση και έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

4.1.13

Οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές (ΕΕΑ) είναι υπεύθυνες για την προστασία των καταναλωτών. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την υλοποίηση αυτού του έργου, σε συμμόρφωση με τις ακόλουθες αρχές:

4.1.14

Τέλος, οι ΕΕΑ θα πρέπει να ευνοούν πάντα πρακτικές που ωφελούν τους πελάτες. Προτεραιότητα πρέπει να αποδίδεται:

4.1.15

Η πράσινη βίβλος πραγματεύεται επαρκώς τις κυρίαρχες τάσεις που επικρατούν επί του παρόντος, συγκεκριμένα τον μικρό διασυνοριακό ανταγωνισμό στις λιανικές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και την περιορισμένη επιλογή χρηματοοικονομικών προϊόντων για τους καταναλωτές.

4.2.1.1

Καλύτερη πληροφόρηση για τους πελάτες και προσφορά βοήθειας σε αυτούς ώστε να μεταστραφούν προς καταλληλότερα προϊόντα

4.2.1.1.1

Η ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού αλφαβητισμού και της προσβασιμότητας των χρηματοπιστωτικών συμβουλών είναι αναμφίβολα καθοριστικής σημασίας. Οι καταναλωτές δεν πρέπει απλώς να έχουν στη διάθεσή τους προσιτές πληροφορίες, αλλά θα πρέπει να μπορούν να τις κατανοούν ή να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ενδεδειγμένων και υψηλής ποιότητας χρηματοοικονομικών συμβουλών.

4.2.1.2

Παρά την αυξανόμενη τάση των καταναλωτών να χρησιμοποιούν ψηφιακές υπηρεσίες για τη λήψη πληροφοριών, μεγάλο ποσοστό των καταναλωτών εξακολουθεί να προτιμά την προσωπική επαφή, ιδίως στις περιπτώσεις διαπραγμάτευσης προϊόντων. Δεδομένης, ωστόσο, της τρέχουσας κατάστασης όσον αφορά τις γνώσεις, τη συμπεριφορά και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, οι τράπεζες θα μπορούσαν να επινοήσουν καταλληλότερες διόδους για την αύξηση των γνώσεων των καταναλωτών σχετικά με τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες – π.χ. έναν πανευρωπαϊκό ιστότοπο καταναλωτών. Οι πηγές χρηματοδότησης ενός τέτοιου ιστοτόπου θα πρέπει να συζητηθούν περαιτέρω, ωστόσο θα μπορούσαν να συνδυάζουν τις προσπάθειες των εθνικών κυβερνήσεων, των τοπικών αρχών και τρίτων φορέων συλλογής περιεχομένου. Κατά τη δημιουργία αυτού του εργαλείου, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι τα εργαλεία σύγκρισης προϊόντων ασφάλισης εντάσσονται κυρίως σε ένα πλαίσιο εθνικής πολιτισμικής κατανόησης. Θα ήταν, συνεπώς, ιδιαίτερα δύσκολο για ένα πανευρωπαϊκό μέσο σύγκρισης ασφαλιστικών προϊόντων να ανταποκρίνεται στην ποικιλομορφία των χρηστών/καταναλωτών στην Ευρώπη, ιδίως δε όσον αφορά τη σύγκριση των κινδύνων προς κάλυψη, που εντάσσονται σε ένα εθνικό και τοπικό πλαίσιο (πολιτισμικό, νομικό, φορολογικό, κοινωνικό, κ.λπ.).

4.2.1.2.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες που πραγματοποιούνται προκειμένου να καταστεί αποτελεσματικότερη, πιο ευέλικτη και πιο διαφανής η αγορά και τάσσεται υπέρ της εστίασης της τρέχουσας κανονιστικής πρωτοβουλίας στην καλύτερη προστασία των καταναλωτών. Είναι της άποψης ότι η ποιότητα των υπηρεσιών που συνοδεύουν την παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών θα μπορούσε επίσης να βελτιωθεί μέσω της καλύτερης χρήσης των πλεονεκτημάτων της ψηφιοποίησης και αξιοποιώντας τις δυνατότητες των διαφορετικών μεσαζόντων, με καλά εκπαιδευμένο και καταρτισμένο προσωπικό και μια επαρκή μεθοδολογία για την παροχή ολοκληρωμένων, αντικειμενικών και συγκρίσιμων πληροφοριών ώστε να είναι σε θέση οι καταναλωτές να πραγματοποιούν τις επιλογές τους.

4.2.1.2.2

Οι παρεχόμενες πληροφορίες θα πρέπει να είναι ακριβείς, κατανοητές και συναφείς για τους χρήστες. Θα πρέπει να αποφεύγεται ο κατακλυσμός των καταναλωτών με πληροφορίες, όπως και η υπεραπλούστευση της πραγματικότητας για να υπερτονιστούν οι καλύτερες αποδόσεις. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα εν προκειμένω είναι η πρακτική της αλλαγής παρόχων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η ακρίβεια της διαδικασίας μετάβασης από την αποστέλλουσα στη λαμβάνουσα τράπεζα διασφαλίζεται από ανεξάρτητο τρίτο μέρος, το οποίο εγγυάται ότι η διαδικασία μεταστροφής πραγματοποιείται με απλό και διαφανή τρόπο εντός επτά εργάσιμων ημερών. Άλλη μία βέλτιστη πρακτική είναι η φορητότητα των ενυπόθηκων δανείων στην Ιταλία, που θεσπίστηκε το 2006 (25).

4.2.1.3

Αντιμετώπιση των περίπλοκων και απαγορευτικά υψηλών τελών στις συναλλαγές εξωτερικού

4.2.1.4

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 924/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26) έχει ήδη καταργήσει τις διαφορές στις χρεώσεις διασυνοριακών πληρωμών σε ευρώ σε σχέση με τις αντίστοιχες πληρωμές σε ευρώ σε εθνικό επίπεδο. Θα μπορούσε να διεξαχθεί ad hoc αξιολόγηση για να εξακριβωθεί κατά πόσον η εφαρμογή των σχετικών διατάξεων σε όλα τα νομίσματα εντός της ΕΕ (δηλαδή η ευθυγράμμιση των χρεώσεων για διασυνοριακές και εγχώριες πληρωμές σε ένα δεδομένο νόμισμα) θα ήταν σκόπιμη και ωφέλιμη για τους καταναλωτές. Όσον αφορά την ενημέρωση των χρηστών πληρωμών, σύμφωνα με τη νέα οδηγία PSD2 (27) οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών (ΠΥΠ) οφείλουν να ενημερώνουν τον πελάτη (τον χρήστη υπηρεσιών πληρωμών — ΧΥΠ), πριν αυτός να δεσμευθεί μέσω σύμβασης ή προσφοράς, για κάθε χρέωση που θα χρειαστεί να καταβάλει στον ΠΥΠ καθώς και για την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία ή τη συναλλαγματική ισοτιμία αναφοράς που θα εφαρμόζεται στη συναλλαγή πληρωμής, σε περίπτωση που αυτή περιλαμβάνει μετατροπή νομίσματος. Μετά την εκτέλεση της συναλλαγής, η PSD2 περιέχει συναφείς διατάξεις για την ενημέρωση που πρέπει να παρέχουν οι ΠΥΠ στον πληρωτή και τον δικαιούχο. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι δεν απαιτούνται πρόσθετες ενέργειες, καθώς η PSD2 ήδη επιβάλλει σαφείς απαιτήσεις διαφάνειας στους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών. Εξάλλου, η εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 924/2009 για τις διασυνοριακές πληρωμές θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλα νομίσματα πέραν του ευρώ στην ΕΕ.

4.2.1.5

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η PSD2 θεσπίζει σαφείς απαιτήσεις διαφάνειας που θα επιτρέπουν τόσο στους πληρωτές όσο και στους δικαιούχους να ενημερώνονται δεόντως για την ισχύουσα συναλλαγματική ισοτιμία πριν και μετά από την πραγματοποίηση διασυνοριακής συναλλαγής. Η οδηγία πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό Δίκαιο έως τις 13 Ιανουαρίου 2018, άρα δεν απαιτούνται επιπλέον ενέργειες.

4.2.2.1

Για τους ασφαλιστές, ο τόπος διαμονής είναι σημαντικός επειδή:

Τοπικοί παράγοντες, όπως το κλίμα ή η σεισμογραφία, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων, παραδείγματος χάρη, σχετικά με τις συνθήκες και την τιμολόγηση της ασφάλειας κατοικίας. Χωρίς ορισμένη κρίσιμη μάζα, είναι αδύνατη η εύκολη παροχή υπηρεσιών. Τα αναλογιστικά μοντέλα λειτουργούν με υψηλό περιθώριο λάθους όταν δεν είναι αρκετά υψηλός ο αριθμός συμβάντων που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό. Επιπλέον, σε περίπτωση αντιστάθμισης κινδύνου μέσω αντασφάλισης, τα μοντέλα αντασφάλισης τιμολογούν την αντιστάθμιση διαφορετικά ανάλογα με την τοποθεσία.

4.2.2.2

Αύξηση της φορητότητας των προϊόντων

4.2.2.2.1

Σε γενικές γραμμές, η φορητότητα των ασφαλιστικών προϊόντων που παρέχουν αποζημίωση ή απλή πληρωμή είναι ευκολότερη από ό,τι για τα προϊόντα που παρέχουν υπηρεσία ή αντιμετώπιση αξιώσεων.

4.2.2.2.2

Τα προϊόντα ασφάλειας ζωής είναι ήδη σε κάποιον βαθμό φορητά, υπό την έννοια ότι ο πελάτης καλύπτεται όταν ταξιδεύει στο εξωτερικό, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις και εφόσον ταξιδεύει σε χώρες υψηλού κινδύνου. Η τοπική ασφάλεια ζωής παρέχει επίσης κάλυψη στον πελάτη ανεξαρτήτως της τοποθεσίας του. Εξακολουθούν, όμως, να υπάρχουν προβλήματα όταν ένας κάτοχος ασφαλιστήριου συμβολαίου μετακινείται σε άλλη χώρα ως μόνιμος κάτοικος και όχι ως ταξιδιώτης. Στην περίπτωση αυτή, ο πελάτης θα έπρεπε να είναι σε θέση να συνεχίσει την ασφάλισή του προσαρμόζοντας τα ασφάλιστρα ή την κάλυψη του συμβολαίου. Όλες αυτές αποτελούν περιπτώσεις κατά τις οποίες τα ασφαλιστικά προϊόντα παρέχουν προκαθορισμένα χρηματικά ποσά.

4.2.2.2.3

Άλλα ασφαλιστικά προϊόντα δεν είναι τόσο εύκολα φορητά, διότι οι όροι τους συνδέονται εγγενώς με επιμέρους στοιχεία της κάθε χώρας. Παραδείγματος χάρη, στην περίπτωση της ασφάλισης υγείας, ο σχεδιασμός και η τιμολόγηση των προϊόντων εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την κάλυψη που παρέχεται από το δημόσιο σύστημα ασφάλισης υγείας σε κάθε χώρα.

4.2.2.2.4

Στην περίπτωση αυτή, τίθεται άλλωστε και το εξής ζήτημα κλίμακας: θεωρητικά, τα προϊόντα μπορούν να προσαρμόζονται στις πραγματικές απαιτήσεις του κάθε πελάτη κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο εξωτερικό με αποτέλεσμα, όμως, να ακυρώνονται οι όποιες δυνατότητες επίτευξης οικονομιών κλίμακας. Το προϊόν θα είναι υπερβολικά προσαρμοσμένο στην περίπτωσή του και η οντότητα που παρέχει το προϊόν θα είναι λιγότερο ανταγωνιστική από τους τοπικούς παρόχους. Η καλύτερη επιλογή στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ ασφαλιστικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

4.2.2.3

Μια άλλη περίπτωση ασφαλιστικών προϊόντων που παρέχουν υπηρεσίες είναι οι ασφάλειες κατοικίας και αυτοκινήτου. Τα προϊόντα αυτά που παρέχουν επανόρθωση ζημιών ή ασχολούνται με τροχαία ατυχήματα απαιτούν η ασφαλιστική εταιρεία να έχει συνάψει συμφωνίες με παρόχους υπηρεσιών σε ολόκληρη τη χώρα, επιβάλλοντας την εμπορική βιωσιμότητα προϊόντων ορισμένης κλίμακας. Εντούτοις, μια εφικτή επιλογή είναι η προώθηση της συνεργασίας με τοπικές (ασφαλιστικές) εταιρείες προκειμένου να παρέχεται η εν λόγω υπηρεσία σε άλλες χώρες.

4.2.2.4

Διευκόλυνση της πρόσβασης και αναγνώρισης της ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης σε διασυνοριακό επίπεδο

16.

4.2.3

Ένας από τους τρόπους που θα επιτρέψουν την πρόσβαση σε υποχρεωτική ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης σε διασυνοριακή βάση είναι η εναρμόνιση των ποσών και των όρων υποχρεωτικής ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης.

4.2.3.1

Οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας ώστε οι πολίτες να μπορούν να επωφελούνται από ευκαιρίες σε άλλα σημεία της Ευρώπης

4.2.3.2

Διευκόλυνση της πρόσβασης και αναγνώρισης της ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης σε διασυνοριακό επίπεδο

4.2.3.2.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι ανεξάρτητοι ιστότοποι ενημέρωσης και σύγκρισης των ειδικών προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχουν διάφοροι πάροχοι στα διάφορα κράτη μέλη αποτελούν μία δυνητική επιλογή για την ευαισθητοποίηση. Στηρίζει σθεναρά την ιδέα της δημιουργίας ενός ειδικού για τον σκοπό αυτό επίσημου ιστοτόπου, ο οποίος θα μπορούσε να υποστηρίζεται είτε από έναν διαχειριστή που ορίζεται σε νομοθετικό επίπεδο —οι πάροχοι θα πρέπει να επικαιροποιούν τις πληροφορίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα— είτε από ένα δίκτυο οργανώσεων καταναλωτών στα κράτη μέλη. Θα μπορούσαν επίσης να συνδέονται διαφορετικοί ιστότοποι σε ένα αποκεντρωμένο, διασυνδεδεμένο σύστημα.

Όταν οι ψηφιακές λύσεις χρησιμοποιούνται για σκοπούς σύγκρισης, οι πλατφόρμες θα πρέπει να παρέχουν σαφείς πληροφορίες τόσο για τη σύγκριση ισοδύναμων προϊόντων όσο και για τους κινδύνους με τους οποίους θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωποι οι καταναλωτές κατά τη χρήση τους. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν περισσότερες διαφορές από ό,τι μπορεί να συγκρίνει η πλατφόρμα (οι πλατφόρμες εστιάζουν συνήθως στην τιμή), θα πρέπει να προσδιορίζονται με σαφήνεια τα χαρακτηριστικά που δεν υποβάλλονται σε σύγκριση. Θα πρέπει να παρατίθενται επίσης όλοι οι σημαντικοί όροι σχετικά με τη διαφοροποίηση των προϊόντων. Οι καταναλωτές πρέπει να ενημερώνονται με σαφήνεια για τους δυνητικούς κινδύνους της χρήσης πλατφορμών σύγκρισης (π.χ. μέσω της συλλογής των προσωπικών τους δεδομένων).

4.2.3.2.2

Η σύγκριση θα πρέπει να αποτελεί μία από τις σημαντικές παραμέτρους και να μην είναι παραπλανητική. Η χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να περιορίζεται στον βαθμό που είναι απολύτως αναγκαία για να ωφελούνται οι καταναλωτές, ενώ οι πληροφορίες θα πρέπει να παρέχονται με σαφή και εύληπτο τρόπο.

4.2.3.3

Βελτίωση της έννομης προστασίας στον τομέα των λιανικών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

4.2.3.3.1

Η εξωδικαστική επίλυση διαφορών αποτελεί πολύ πιο ευέλικτη διαδικασία από τις δικαστικές διαδικασίες: είναι φθηνότερη, ταχύτερη και με πολύ λιγότερες διατυπώσεις. Μια τέτοιου είδους διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε διεθνές επίπεδο και, ενόψει της επιθυμητής αύξησης της διασυνοριακής προσφοράς —και ζήτησης— χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, θα πρέπει να αποδοθεί μεγαλύτερος ρόλος στο FIN-NET. Δυστυχώς, η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με το τι προσφέρει το FIN-NET είναι συγκριτικά χαμηλή σε αυτό το στάδιο και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης. Επιπλέον, δεν είναι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ μέλη του FIN-NET (29) —μόλις τα 22 από τα 28. Εάν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή, δεν θα είναι προφανώς δυνατό να χρησιμοποιείται το FIN-NET ως υποδομή για τη διευκόλυνση της δημιουργίας μιας ενιαίας αγοράς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Συνεπώς, θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά η πιθανή εφαρμογή κανονιστικών απαιτήσεων για τον σκοπό αυτό.

4.2.3.3.2

Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει σχετική πρόσβαση. Η έννοια της καταχρηστικής πώλησης εξακολουθεί να μην είναι ευρέως κατανοητή και δεν εφαρμόζεται στην πράξη λόγω της ασαφούς της διατύπωσης και της έλλειψης εμπειρίας μεταξύ των κανονιστικών αρχών (30). Σε πολλά μέρη, οι έλεγχοι για τον προσδιορισμό των χρηματοοικονομικών προϊόντων που είναι κατάλληλα για τους πελάτες έχουν τυπικό χαρακτήρα και δεν οδηγούν στην επιλογή των καταλληλότερων προϊόντων για αυτούς.

4.2.3.3.3

Η διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομική αποζημίωση είναι δυνατή εάν θεσπιστεί ενιαίος, ακριβής και πρακτικός ορισμός της «καταχρηστικής πώλησης» και επιβληθεί μια πανευρωπαϊκή ρυθμιστική πρακτική για την επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις καταχρηστικών πωλήσεων (31).

4.2.3.4

Προστασία των θυμάτων σε περίπτωση αφερεγγυότητας εταιρειών ασφάλισης αυτοκινήτων

4.2.3.5

Υφίσταται παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής στην Ισπανία. Η ισπανική οντότητα «Consorcio de Compensación de Seguros» λειτουργεί ως ασφαλιστής σε περίπτωση που καμία ασφαλιστική εταιρεία δεν αποδέχεται τον κίνδυνο ή εφόσον δεν υπάρχει καμία ασφαλιστική εταιρεία —σε περίπτωση αφερεγγυότητας, παραδείγματος χάρη, και πάντα σε επικουρική βάση. Η εγγύηση αυτής της οντότητας ισχύει μόνο για ισπανικές οντότητες. Για να διασφαλιστεί ότι τα θύματα τροχαίων ατυχημάτων λαμβάνουν κάλυψη του ίδιου επιπέδου, η Επιτροπή θα πρέπει να απαιτήσει παρόμοιο σύστημα εγγύησης σε όλα τα κράτη μέλη. Η δημιουργία ενός παρόμοιου μέσου σε ευρωπαϊκή βάση θα μπορούσε να καταστεί δυνατή και σε χώρες στις οποίες δεν υπάρχουν τέτοια μέσα.

4.2.3.6

Αύξηση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας της επικουρικής ασφάλισης

4.2.3.6.1

Η νέα οδηγία σχετικά με τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων (32) ενίσχυσε τις απαιτήσεις διαφάνειας των πληροφοριών που παρέχονται στους διανομείς ασφαλιστικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των μεσαζόντων επικουρικής ασφάλισης —αν και με ορισμένους περιορισμούς (κατώτατο όριο). Επιπλέον, πέντε μεγάλες εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων δεσμεύτηκαν το 2015 να βελτιώσουν τον ιστότοπό τους ώστε να παρέχει καλύτερες πληροφορίες στους καταναλωτές σχετικά με τις προαιρετικές απαλλαγές και τα ασφαλιστικά προϊόντα. Πρόκειται για σημαντικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο την οδηγία σχετικά με τη διανομή ασφαλιστικών προϊόντων μέχρι την 23η Φεβρουαρίου 2018, επομένως είναι πολύ νωρίς για να προσδιοριστεί εάν απαιτούνται περαιτέρω μέτρα. Ταυτόχρονα, είναι σκόπιμο να παρακολουθήσει η Επιτροπή κατά πόσον πληρούνται οι δεσμεύσεις των εταιρειών ενοικίασης αυτοκινήτων, πράγμα που δεν αφορά μόνο τα ασφαλιστικά προϊόντα, και να εξεταστούν περαιτέρω μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας και την πρόληψη των δυσμενών επιπτώσεων για τους καταναλωτές.

4.2.3.6.2

Στην περίπτωση του τομέα ενοικίασης αυτοκινήτων, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι απαιτήσεις πρόσθετων ασφαλιστικών προϊόντων διαφοροποιούνται συχνά ανάλογα με το προφίλ κινδύνου του ενοικιαστή (που συνήθως συνδέεται με το όριο της πιστωτικής κάρτας) ή ανάλογα με το ποσοστό ασφαλιστικών πληρωμών από τροχαία ατυχήματα ή άλλα γνωρίσματα της αγοράς του κράτους μέλους. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, οι προσυμβατικές πληροφορίες και οι προσπάθειες να καταστούν συγκρίσιμες οι διάφορες προσφορές είναι σημαντικές για τους καταναλωτές και θα ήταν, συνεπώς, σκόπιμο να περιμένουμε έως ότου τεθούν σε πλήρη ισχύ οι απαιτήσεις της εν λόγω οδηγίας ώστε να αναλυθεί κατά πόσον απαιτούνται περαιτέρω μέτρα.

4.3.1.1

Βοηθώντας τις επιχειρήσεις να κάνουν καλύτερη χρήση της ψηφιοποίησης

4.3.1.1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την προώθηση καινοτόμων ψηφιακών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην Ευρώπη. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι οι τράπεζες είναι οι μεγαλύτεροι πάροχοι χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και πρέπει επίσης να ενθαρρυνθούν να αξιοποιήσουν ενεργά τις ευκαιρίες που προσφέρει η ψηφιακή επανάσταση. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες με τους ανταγωνιστές τους που παρέχουν παρεμφερείς υπηρεσίες, γεγονός που απαιτεί επανεξέταση των βασικών στρωμάτων τραπεζικής ρύθμισης σε μεγάλο αριθμό περιοχών ούτως ώστε να παρέχονται ισότιμες συνθήκες ανταγωνισμού από άποψη:

4.3.1.2

Δυνατότητα ηλεκτρονικής υπογραφής και επαλήθευσης ταυτότητας

4.3.1.2.1

Εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές μεταξύ των κανονισμών ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και των απαιτήσεων ελέγχου του πελάτη και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες: Οι υφιστάμενοι κανονισμοί απαιτούν τη διεξαγωγή προσωπικής ταυτοποίησης και προσωπικών αξιολογήσεων προκειμένου να γίνονται αποδεκτοί οι πελάτες σε μόνιμη βάση. Οι εν λόγω απαιτήσεις περιορίζουν την ανάπτυξη πλήρως ψηφιακών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, δημιουργούν σημαντικά εμπόδια στην ανάληψη νέων πελατών και αυξάνουν τα έξοδα.

4.3.1.2.2

Πρέπει να πραγματοποιηθούν και άλλες ενέργειες για να καλυφθεί η έλλειψη ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και υπογραφών λόγω των διαφορών στις εθνικές πρακτικές: Μολονότι οι κανονισμοί ορίζουν κοινά πρότυπα για τις ψηφιακές υπογραφές στα κράτη μέλη, ο τρόπος με τον οποίο αυτά εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο από τους τοπικούς φορείς εκμετάλλευσης παρακωλύει τη διασυνοριακή αναγνώριση των ψηφιακών υπογραφών. Οι τοπικοί ψηφιακοί πάροχοι δεν είναι διασυνδεδεμένοι και αυτό περιορίζει την ικανότητά τους να προσφέρουν στους ευρωπαίους καταναλωτές πλήρως ψηφιακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

4.3.1.2.3

Ναι, απαιτούνται και άλλες ενέργειες όσον αφορά:

4.3.1.3

Βελτίωση της πρόσβασης και της χρηστικότητας των χρηματοοικονομικών στοιχείων

4.3.1.3.1

Παρότι φαίνεται να υπάρχει γενική συμφωνία σχετικά με τις πτυχές της χρηματοοικονομικής κατάστασης ενός πελάτη που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας, οι δανειστές χρησιμοποιούν τις δικές τους αξιολογήσεις εμπειρογνωμόνων και εσωτερικές μεθόδους για την αξιολόγηση και διαχείριση κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να αποφεύγονται πρωτοβουλίες που υποχρεώνουν τις τράπεζες ή άλλα πιστωτικά ιδρύματα να μοιράζονται τις πληροφορίες που αποκτούν και υποβάλλουν σε επεξεργασία για την πιστοληπτική ικανότητα των πελατών τους. Ταυτόχρονα, θα μπορούσαν να ανταλλάσσουν μη επεξεργασμένα δεδομένα —με την άδεια του ενδιαφερόμενου πελάτη και σύμφωνα με τα πρότυπα προστασίας των δεδομένων της ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα βελτίωνε τη συγκρισιμότητα της αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας.

4.3.1.3.2

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταβάλλουν προσπάθειες ώστε να εξοικειωθούν περισσότερο με τη συμπεριφορά των καταναλωτών προκειμένου να μπορούν να διαφοροποιήσουν και να εξατομικεύσουν με μεγαλύτερη επιτυχία τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Δεν υπάρχουν όμως σαφείς κανόνες σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τα δεδομένα που συλλέγονται, ακόμη και όταν οι καταναλωτές έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους. Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμο να υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής των κανόνων στον συγκεκριμένο τομέα, προκειμένου να διασφαλίζεται η προστασία των καταναλωτών και, ταυτόχρονα, να δοθεί η δυνατότητα στους καταναλωτές να επωφεληθούν από χρηματοοικονομικές καινοτομίες.

4.3.1.3.3

Τα ιστορικά δεδομένα ασφαλιστικών απαιτήσεων περιέχουν ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των πελατών. Η εταιρεία ασφάλισης κατοικίας δεν μπορεί να διαβιβάσει τις εν λόγω πληροφορίες σε άλλο ενδιαφερόμενο μέρος, παρά μόνο στον πραγματικό πελάτη. Εξαρτάται από τον πελάτη εάν θα παράσχει τα εν λόγω ιστορικά δεδομένα σε νέα ασφαλιστική εταιρεία. Με τον τρόπο αυτό δεν δημιουργούνται φραγμοί στις διασυνοριακές υπηρεσίες, καθώς ο πελάτης μπορεί να μεταφέρει το ιστορικό του σε μια χώρα που προτιμά. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή, με τη βοήθεια της EIOPA, θα πρέπει να διερευνήσει τρόπους προώθησης της τυποποίησης της ανταλλαγής ιστορικών δεδομένων αξιώσεων μεταξύ των ασφαλιστικών εταιρειών και της αποδοχής συστημάτων bonus-malus.

4.3.1.4

Διευκόλυνση της παροχής υπηρεσιών μετά την πώληση

4.3.1.4.1

Η παροχή υπηρεσιών μετά τη σύναψη της σύμβασης σε άλλο κράτος μέλος δεν θα έπρεπε να διαφέρει από την παροχή υπηρεσιών στη χώρα όπου διατίθενται τα εν λόγω προϊόντα. Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο προϊόν και οι συναφείς υπηρεσίες μετά τη σύναψη της σύμβασης θα πρέπει να θεωρούνται ενιαία για τη διασυνοριακή προσφορά χρηματοοικονομικών προϊόντων. Η εφαρμογή αυτής της αρχής πρέπει να διασφαλίζεται, ειδάλλως οι καταναλωτές θα τυγχάνουν άνισης μεταχείρισης. Είναι σημαντικό οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές να παρακολουθούν την εφαρμογή της εν λόγω αρχής.

4.3.1.4.2

Οι πλατφόρμες που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις κατά την προσφορά των προϊόντων τους σε διασυνοριακό επίπεδο θα πρέπει να περιλαμβάνουν επίσης ενότητες σχετικά με τις υπηρεσίες μετά τη σύναψη της σύμβασης. Ένας πρακτικός τρόπος για την προσφορά υπηρεσιών μετά τη σύναψη της σύμβασης είναι να ενθαρρύνονται οι εταιρείες να σχηματίζουν ομάδες και να συνεργάζονται προκειμένου να επιτυγχάνουν επαρκή επιχειρησιακή εμβέλεια.

4.3.1.5

Σύγκλιση των διαδικασιών αφερεγγυότητας φυσικών προσώπων, αποτίμησης ακίνητης περιουσίας και αναγκαστικής εκτέλεσης εμπράγματων ασφαλειών

4.3.1.5.1

Το βασικό πρόβλημα στον τομέα αυτό αφορά την αναγκαστική είσπραξη των απαιτήσεων σε περίπτωση που οι δανειολήπτες αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις της πιστωτικής τους σύμβασης. Υπό το πρίσμα αυτό, οι δανειστές δεν θεωρούν επί του παρόντος ελκυστική πρόταση τον διασυνοριακό ενυπόθηκο δανεισμό, επομένως πρέπει να πραγματοποιηθούν και άλλες ενέργειες για την τόνωση της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ στον τομέα αυτό.

4.3.1.5.2

Οι υποθήκες και τα δάνεια ανήκουν στα χρηματοοικονομικά προϊόντα που, όταν διατίθενται σε διασυνοριακό επίπεδο, έρχονται αντιμέτωπα με πολλά ανυπέρβλητα εμπόδια. Όπως φαίνεται, η υπέρβαση των εμποδίων για τα συγκεκριμένα προϊόντα θα χρειαστεί πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα —το μεγαλύτερο από όλες τις άλλες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Κατά συνέπεια, είναι προς το παρόν καλύτερο να επικεντρωθούν οι αρχικές προσπάθειες σε άλλες λιανικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, στις οποίες υπάρχουν λιγότερα εμπόδια, και να αποκτηθεί πρακτική εμπειρία και δυναμική μέσω της προσήλωσης σε αυτές τις προσπάθειες.

4.3.2

4.3.2.1

Διευκολύνσεις στις επιχειρήσεις ώστε να συμμορφωθούν με τις νομικές απαιτήσεις που ισχύουν σε άλλα κράτη μέλη

4.3.2.1.1

Η εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε πολλούς τομείς, όπως, ενδεικτικά, κατά την προσφορά επενδυτικών προϊόντων, δεν είναι ομοιόμορφη στα διάφορα κράτη μέλη αλλά αντιφατική. Κατά συνέπεια, χρειάζεται η συνδρομή των εθνικών αρχών για την εξάλειψη του «κανονιστικού υπερθεματισμού».

Μία άλλη καλή πρωτοβουλία είναι το δίκτυο Solvit, που παρέχει στις επιχειρήσεις υποστήριξη σε επίπεδο ΕΕ όταν συναντούν προβλήματα με δημόσιες αρχές οι οποίες δεν εφαρμόζουν ορθά το δίκαιο της ΕΕ, ενώ τα «κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης» παρέχουν βοήθεια στις επιχειρήσεις σχετικά με τις υποχρεώσεις που υπέχουν κατά τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών (33).

4.3.2.1.2

Κρίνεται σκόπιμο να αναληφθούν προσπάθειες, αξιοποιώντας την εμπειρία του SOLVIT, προκειμένου να υπάρξει ειδική λύση για τα χρηματοοικονομικά προϊόντα, καλύτερη συνεργασία και συντονισμός μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης των ρυθμιστικών αρχών στις καινοτόμες επιχειρήσεις προκειμένου να κατανοήσουν τις υποχρεώσεις τους.

4.3.2.2

Πλήρης αξιοποίηση της ελευθερίας εγκατάστασης

Η παροχή ασφαλιστικών προϊόντων απαιτεί συνήθως την τοπική παρουσία των ασφαλιστών για την καλύτερη γνώση των τοπικών κινδύνων και των καταναλωτών προς κάλυψη. Η ελευθερία εγκατάστασης σε τοπικό επίπεδο είναι συνεπώς ζωτικής σημασίας για τους ασφαλιστές, μεταξύ των οποίων και οι εταιρείες αλληλασφάλισης. Η απουσία πανευρωπαϊκής αναγνώρισης ορισμένων μορφών επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών αλληλασφάλισης, εμποδίζει την εγκατάσταση αυτών των εταιρειών σε κράτη μέλη που δεν τις αναγνωρίζουν, παρεμποδίζοντας έτσι τη διασυνοριακή τους ανάπτυξη, καθώς και την ανάπτυξη αγορών και ανταγωνισμού. Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη να προωθήσουν την αναγνώριση του μοντέλου αλληλασφάλισης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

4.3.2.3

Δημιουργία αυτόνομων ή περισσότερο εναρμονισμένων καθεστώτων σε επίπεδο ΕΕ

4.3.2.3.1

Από την άποψη της διασυνοριακής διανομής, τα ακόλουθα ζητήματα χρήζουν προσοχής:

4.3.2.3.2

Η τοποθεσία του κινδύνου είναι συνήθως ο τόπος συνήθους διαμονής του ασφαλισμένου, με ορισμένες εξαιρέσεις στις περιπτώσεις ακίνητης περιουσίας, όπου τοποθεσία του κινδύνου είναι η τοποθεσία του κτιρίου. Η αρχή αυτή αποτελεί συνήθως τον κανόνα σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει νομικές και φορολογικές επιπτώσεις για τα εμπλεκόμενα μέρη. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η αρχή της τοποθεσίας του κινδύνου στην ασφάλιση ενδείκνυται για τον σκοπό που εξυπηρετεί. Εντούτοις, αναγνωρίζει ότι οι κανόνες σχετικά με το «γενικό συμφέρον» πρέπει να αναθεωρηθούν, καθώς παρέχουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να υιοθετούν νομοθεσία που ενδέχεται να παρακωλύει τη διασυνοριακή διανομή ασφαλιστικών προϊόντων.