Δημοσίευση αίτησης σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 510/2006 του Συμβουλίου για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων

(2007/C 300/15)

Η παρούσα δημοσίευση παρέχει το δικαίωμα ένστασης κατά την έννοια του άρθρου 7 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 510/2006 του Συμβουλίου. Η δήλωση ένστασης υποβάλλεται στην Επιτροπή εντός εξαμήνου από την ημερομηνία της παρούσας δημοσίευσης.

ΣΥΝΟΨΗ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 510/2006 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

«PRESUNTO DO ALENTEJO» ή «PALETA DO ALENTEJO»

Αριθ. ΕΚ: PT/PDO/005/0440/24.11.2004

ΠΟΠ (X) ΠΓΕ ( )

Στην παρούσα σύνοψη παρατίθενται τα κύρια στοιχεία των προδιαγραφών του προϊόντος για ενημερωτικούς σκοπούς.

1.   Αρμόδια υπηρεσία του κράτους μέλους:

2.   Ομάδα:

3.   Τύπος προϊόντος:

Κλάση 1.2: Προϊόντα κρέατος (μαγειρευτά, παστά, καπνιστά, κ.λπ.)

4.   Προδιαγραφές:

[σύνοψη των απαιτήσεων του άρθρου 4 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 510/2006]

4.1.   Όνομα: «Presunto do Alentejo» ή«Paleta do Alentejo»

4.2.   Περιγραφή: Ωμό χοιρομέρι (Presunto) ή ωμοπλάτη (paleta) λαμβανόμενα, με ειδικές διαδικασίες, από μηρούς και ωμοπλάτες, αντιστοίχως, χοίρων της φυλής «alentejana» (εκτός των κάπρων αναπαραγωγής) οι οποίοι έχουν σφαγεί σε ηλικία μεταξύ 12 και 24 μηνών, εγγεγραμμένους στο πορτογαλικό γενεαλογικό μητρώο χοίρων (στο τμήμα για τη φυλή «Alentejana»). Μετά τη σφαγή υποβάλλονται σε αλάτιση, στράγγιση, ξήρανση και ωρίμαση, παλαίωση, τεμαχισμό και συσκευασία σύμφωνα με ειδικούς και σαφώς καθορισμένους κανόνες.

Το χοιρομέρι αποτελείται από το οπίσθιο άκρο που έχει διαιρεθεί στο σημείο της σύμφυσης του ισχίου με την ηβική χώρα και η ωμοπλάτη από το πρόσθιο άκρο του χοίρου. Στην περιγραφή αυτή των ανατομικών και μυϊκών βάσεων του χοιρομεριού και της ωμοπλάτης, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι μυϊκές μάζες περιβάλλονται από στρώμα λίπους. Εξωτερική όψη και σχήμα: τομή από επιμήκης και εκτεταμένη έως στρογγυλή, με εξωτερικό στρώμα λίπους και διατήρηση του ποδικού άκρου. Το βάρος είναι μεγαλύτερο των 5 kg για τα χοιρομέρια και των 3,5 kg για τις ωμοπλάτες. Η τομή έχει χρώμα από ροζ έως σκούρο κόκκινο, ελαιώδη όψη, στιλπνή, ετερογενή, με νευρώσεις και διάστικτη με ενδομυϊκό λίπος. Η υφή είναι ελαστική, μαλακή, ελάχιστα ινώδης, πολύ τρυφερή και χυμώδης. Το λίπος έχει στιλπνή όψη, χρώμα λευκό μαργαριταρώδες και ευχάριστη γεύση. Η γεύση είναι απαλή, λεπτή, ελάχιστα αλμυρή, έντονη, ευχάριστη, μερικές φορές ελάχιστα καυστική και με άρωμα ευχάριστο, απαλό, λεπτό, βουνίσιο («a montanheira»).

4.3.   Γεωγραφική περιοχή: Η γεωγραφική περιοχή γέννησης, εκτροφής και πάχυνσης των ζώων, σφαγής, τεμαχισμού και παραλαβής των πρόσθιων και οπίσθιων άκρων, μεταποίησης σε χοιρομέρι και ωμοπλάτη, κοπής, τεμαχισμού σε φέτες και συσκευασίας, οριοθετείται με φυσικό τρόπο καθώς καλύπτει τις περιοχές με δρυοδάση («montado») και επομένως με εκμεταλλεύσεις που είναι σε θέση να εφαρμόσουν τη μέθοδο εκτροφής «montanheira», να τηρήσουν τους ειδικούς κανόνες σφαγής, τεμαχισμού και παραλαβής των μηρών και των ωμοπλατών χοίρων της φυλής «alentejana» και οι οποίες διαθέτουν την τεχνογνωσία των κατοίκων της περιοχής όσον αφορά τη μεταποίηση, την κοπή και τη συσκευασία η οποία βασίζεται σε τοπικές μεθόδους, σύμφωνες με τα συναλλακτικά ήθη και σταθερές.

Η γεωγραφική περιοχή περιλαμβάνει τους ακόλουθους δήμους και κοινότητες: Abrantes, Alandroal, Alcácer do Sal (πλην της κοινότητας Santa Maria do Castelo), Alcoutim, Aljezur (κοινότητες Odeceixe, Bordeira, Rogil και Aljezur), Aljustrel, Almodôvar, Alter do Chão, Alvito, Arraiolos, Arronches, Avis, Barrancos, Beja, Borba, Campo Maior, Castelo Branco, Castelo de Vide, Castro Marim (κοινότητες Odeleite και Azinhal), Castro Verde, Chamusca, Coruche, Crato, Cuba, Elvas (πλην της κοινότητας Caia e S. Pedro), Estremoz, Évora, Ferreira do Alentejo, Fronteira, Gavião, Grândola (πλην της κοινότητας Melides), Idanha-a-Nova, Lagos (κοινότητα Bensafrim), Loulé (κοινότητες Ameixial, Salir, Alte, Benafim και Querença), Marvão, Mértola, Monchique (κοινότητες Monchique, Marmelete και Alferce), Monforte, Montemor-o-Novo, Mora, Moura, Mourão, Nisa, Odemira (πλην των κοινοτήτων Vila Nova de Mil Fontes και S. Teotónio), Ourique, Penamacor, Ponte de Sôr, Portalegre, Portel, Redondo, Reguengos de Monsaraz, Sabugal, Santiago do Cacém (πλην της κοινότητας Santo André), Sardoal, São Brás de Alportel, Serpa, Sines, Silves (κοινότητες S. Marcos, S. Bartolomeu de Messines και Silves), Sousel, Tavira, (κοινότητα Cachopo), Vendas Novas, Viana do Alentejo, Vidigueira, Vila Velha de Ródão και Vila Viçosa.

4.4.   Απόδειξη προέλευσης: Οι χοίροι της φυλής «alentejana» πρέπει υποχρεωτικά να έχουν γεννηθεί και εκτραφεί σε εκμεταλλεύσεις που έχουν καταχωρισθεί και υπόκεινται σε ελέγχους. Κατά τη γέννησή τους, τα ζώα εγγράφονται στο αντίστοιχο μητρώο. Η σφαγή, ο τεμαχισμός του σφαγίου, η μεταποίηση, η κοπή και η συσκευασία μπορούν να εκτελούνται μόνο σε εγκαταστάσεις που έχουν λάβει σχετική πιστοποίηση από τον φορέα διαχείρισης, βρίσκονται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής και υπόκεινται σε ελέγχους. Η έγκριση χορηγείται μόνο μετά τον έλεγχο των συνθηκών παραγωγής και παρασκευής, ιδίως όσον αφορά την προέλευση, τη μέθοδο παραλαβής και τα χαρακτηριστικά των πρώτων υλών που χρησιμοποιήθηκαν, τις συνθήκες μεταποίησης, τεμαχισμού, κοπής σε φέτες και συσκευασίας, καθώς και τα χαρακτηριστικά του τελικού προϊόντος. Σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας και σε όλους τους συντελεστές της εφαρμόζονται προδιαγραφές και ανάλογοι κανόνες ελέγχου.

Υπάρχει επίσης ένα πλήρες σύστημα ιχνηλασιμότητας, εφαρμοζόμενο από τους ίδιους τους παραγωγούς, το οποίο επιτρέπει τον προσδιορισμό όλου του κύκλου παραγωγής, από την πρώτη ύλη στο τελικό προϊόν [σύστημα «Από το τραπέζι στο δρυοδάσος» («da Mesa ao Montado»)] και τη σύνδεση του αριθμού ταυτοποίησης που αναγράφεται στα ολόκληρα τεμάχια ή στις συσκευασίες του τεμαχισμένου σε φέτες προϊόντος με τον αριθμό ταυτοποίησης του ζώου στο κτηνοτροφείο.

Κατά την ολοκλήρωση της διαδικασίας παραγωγής, μπορούν να φέρουν το σήμα πιστοποίησης, το λογότυπο και τις ονομασίες «Presunto do Alentejo — DOP» ή «Paleta do Alentejo — DOP» μόνο τα προϊόντα που ανταποκρίνονται στο σύνολο των προβλεπόμενων στις προδιαγραφές απαιτήσεων και τα οποία έχουν υποβληθεί, τεκμηριωμένα, στις δέουσες εξακριβώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ιδίως ελέγχους, εργαστηριακές δοκιμές και εξέταση από ομάδα γευσιγνωστών.

4.5.   Μέθοδος παραγωγής: Η εκτροφή των χοίρων της φυλής «alentejana» είναι εκτατικού ή ημι-εκτατικού τύπου και συνίσταται κυρίως σε εκτροφή στο ύπαιθρο σε δασώδεις περιοχές που περιλαμβάνουν τουλάχιστον 40 βελανιδιές (φελλόδεντρα και αριές) ανά εκτάριο, με μέγιστη πυκνότητα ενός χοίρου ανά εκτάριο δρυοδάσους. Η διατροφή των ζώων στηρίζεται κυρίως στη βοσκή, με εκτατικό σύστημα, και περιλαμβάνει κυρίως υπολείμματα και θραύσματα σιτηρών, χόρτα, όσπρια (όπως μπιζέλια και βίκο), καθώς και μικρά θηλαστικά και πτηνά, αυγά, ερπετά, μαλάκια, δακτυλιοσκώληκες κ.λπ., όπως όλων των παμφάγων ζώων. Σε περίπτωση έλλειψης τροφής στους αγρούς και μόνο, μπορεί να χορηγηθεί στα ζώα συμπλήρωμα, κατάλληλης σύνθεσης, που δεν προέρχεται από την περιοχή και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30 % του σιτηρεσίου τους. Τα ζώα περνούν πάντοτε μια φάση πάχυνσης. Πρόκειται για περίοδο μεταξύ 60 και 90 ημερών κατά την οποία τα ζώα εκτρέφονται με προϊόντα του δάσους (βελανίδια και άλλα τρόφιμα από το δρυοδάσος). Είναι υποχρεωτικό να αυξηθεί το βάρος τους τουλάχιστον κατά 3 arrobas (45 κιλά) με αυτή τη διατροφή. Οι χοίροι σφάζονται σε ηλικία μεταξύ 12 και 24 μηνών και γίνονται αποδεκτά μόνο τα σφάγια ελάχιστου βάρους 90 kg. Οι (νωποί) μηροί και οι ωμοπλάτες σημαίνονται ατομικά με αριθμημένο δακτύλιο. Τα τεμάχια αυτά πρέπει να έχουν ελάχιστο βάρος 7,5 kg για τα χοιρομέρια και 5 kg για τις ωμοπλάτες και να περιλαμβάνουν το πόδι. Αναλόγως του βάρους των χοιρομεριών και των ωμοπλατών, μπορεί να επιτραπεί η αφαίρεση τμήματος του υποδόριου λίπους. Η διαδικασία μεταποίησης των χοιρομεριών και των ωμοπλατών βασίζεται σε τοπικές μεθόδους, σύμφωνες με τα συναλλακτικά ήθη και σταθερές, στηριζόμενες στην τεχνογνωσία των κατοίκων της περιοχής και περιλαμβάνει πολλά στάδια σαφώς καθορισμένα: τεμαχισμό, αλάτιση, πλύσιμο, στράγγιση, ξήρανση/ωρίμαση και παλαίωση. Χάρη στη διαδικασία αυτή, τα χοιρομέρια ή ωμοπλάτες αποκτούν αργά και βαθμιαία την εμφάνιση, το χρώμα, το άρωμα και την υφή που τα καθιστούν μοναδικά και ιδιαίτερα προϊόντα.

Τα προϊόντα «Presunto do Alentejo» και «Paleta do Alentejo» μπορούν να διατίθενται στο εμπόριο ολόκληρα, σε τεμάχια ή σε φέτες, με ή χωρίς κόκαλο. Ο τεμαχισμός ή/και η κοπή σε φέτες, καθώς και η αφαίρεση του κόκαλου, μπορούν να εκτελούνται μόνο σε εγκαταστάσεις εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής παραγωγής, δεδομένου ότι οι εργασίες αυτές στηρίζονται σε ειδική τεχνογνωσία που λαμβάνει υπόψη, για κάθε τεμάχιο, την ιδιαιτερότητα του σχήματος, τη λεπτότητα των αρωμάτων και την πολυπλοκότητα της γεύσης του. Πριν επιλεχθεί για τεμαχισμό και κοπή σε φέτες, κάθε τεμάχιο εξετάζεται από ειδικούς της περιοχής, οι οποίοι καθορίζουν το βέλτιστο σημείο διατήρησης. Κατόπιν υποβάλλεται σε οργανοληπτική εξέταση από εκπαιδευμένο δοκιμαστή γευσιγνώστη, ο οποίος, με τα κατάλληλα εργαλεία, προχωρεί σε αισθητηριακή ανάλυση του προϊόντος σε βάθος και αποφαίνεται εάν είναι κατάλληλο για τεμαχισμό. Για να έχει κάθε τεμάχιο μεγάλη οικονομική απόδοση, ο τεμαχισμός εκτελείται μόνο από πολύ καλά εκπαιδευμένους ειδικούς, ικανούς να εκτελούν την κοπή με εξαιρετικό τρόπο, αξιοποιώντας πλήρως τους μυς κάθε τεμαχίου και δημιουργώντας λεπτότατες φέτες, ώστε να αναδεικνύεται όλη η οργανοληπτική αξία του προϊόντος. Τα λίπος αυτών των τεμαχίων — ου χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από γεύση, άρωμα, χρώμα και στιλπνότητα τελείως ιδιαίτερα— αλλοιώνεται εύκολα όταν εκτεθεί στο αέρα ή σε υψηλές θερμοκρασίες. Για όλους αυτούς τους λόγους, οι εργασίες που περιγράφηκαν πρέπει να εκτελούνται σε κατάλληλες εγκαταστάσεις, από μικροβιολογική άποψη και από άποψη θερμοκρασίας και υγρασίας, για να διατηρείται η λεπτότητα της γεύσης του προϊόντος και να είναι δυνατή η συσκευασία του αμέσως, ώστε να μην εκτίθεται υπερβολικά στον αέρα. Πρέπει να προστεθεί ότι αυτές οι εργασίες συνοδεύονται από οργανοληπτικές δοκιμασίες, οι οποίες και πάλι εκτελούνται από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό.

Οι κανόνες αυτοί έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν την πλήρη ιχνηλασιμότητα του προϊόντος και την αποφυγή κάθε αλλοίωσης, ιδίως όσον αφορά τις αισθητηριακές ιδιαιτερότητές του, ώστε να μην εξαπατάται ο καταναλωτής και να προμηθεύεται ένα προϊόν το οποίο έχει πράγματι παραχθεί και μεταποιηθεί στην περιοχή προέλευσής του. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται επίσης ο έλεγχος του συνόλου του κύκλου παραγωγής.

4.6.   Δεσμός: Το «Presunto do Alentejo» και το «Paleta do Alentejo» παράγονται σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από φτωχά εδάφη και κλίμα ιδιαιτέρως θερμό και ξηρό το καλοκαίρι και ψυχρό και ξηρό τον χειμώνα. Η μόνη χλωρίδα που είναι ανθεκτική στις συνθήκες αυτές και μπορεί να έχει κάποια οικονομική απόδοση είναι τα δρυοδάση («montados») με φελλóδεντρα και αριές και ο υπόροφός τους. Οι χοίροι της φυλής «alentejana» είναι το καλύτερα προσαρμοσμένο ζώο στις φυσικές αυτές συνθήκες, αφού είναι δυνατή η εκτροφή του στην ύπαιθρο και η σίτισή του, κυρίως, με φυσικά προϊόντα του ίδιου του «montado» (χόρτα, βελανίδια, σιτηρά και όσπρια, μικρά ζώα), στο πλαίσιο του ειδικού συστήματος κτηνοτροφίας που ονομάζεται «montanheira».

Αυτός ο τύπος εκτροφής και διατροφής προσδίδει στο συγκεκριμένο χοιρινό κρέας (μυς και λίπος) ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

Η ιδιαίτερη κλιματολογική κατάσταση που περιγράφεται επέτρεψε, επίσης, την ανάπτυξη ειδικής τεχνογνωσίας που επιτρέπει τη φυσική ξήρανση των τεμαχίων που προέρχονται από την κοπή του σφαγίου του χοίρου, χωρίς υποκαπνισμό ούτε χρήση εξωτερικών παραγόντων πλην της προσθήκης απλού άλατος.

Για τον λόγο αυτό, λαμβάνονται «presuntos» και «paletas» με τυπικό σχήμα που περιλαμβάνουν το πόδι (με το χαρακτηριστικό μαύρο νύχι από το οποίο αναγνωρίζεται αμέσως η προέλευσή τους από χοίρους της φυλής «alentejana») και διαθέτουν ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά όπως η μυώδης σάρκα, το παχύρρευστο λίπος με το ιδιαίτερο χρώμα, η ιδιότυπη υφή, άρωμα και γεύση που χαρακτηρίζουν τα προϊόντα τα οποία προέρχονται από χοίρους της φυλής «alentejana» (όταν έχουν εκτραφεί «em montanheira») και ξηραίνονται στις φυσικές συνθήκες της οριοθετημένης περιοχής.

Εξάλλου, ο δεσμός μεταξύ των προϊόντων και της περιοχής παραγωγής στηρίζεται στα ακόλουθα στοιχεία:

Ιστορικός δεσμός: Οι πρώτες αναφορές στην ύπαρξη χοίρων στην περιοχή του Alentejo ανάγονται σε πολλούς αιώνες πριν την εποχή μας. Υπάρχουν εξάλλου αποδείξεις της παρουσίας χοίρων και χοιρινών προϊόντων κατά τις περιόδους ρωμαϊκής και αραβικής κυριαρχίας. Ο Κάτων ήδη συνιστούσε το «presunto» του Alentejo, που παρασκευαζόταν πέρα, στη μακρινή Δύση, κοντά στη θάλασσα. Αφηγήσεις που χρονολογούνται από την εποχή της επανάκτησης της Ιβηρικής Χερσονήσου από τους Χριστιανούς αναφέρουν τις διαμάχες μεταξύ γεωργών με αφορμή τις ζημιές που προκαλούσαν οι χοίροι στις καλλιέργειες, καθώς και τα οφέλη από την διατροφή με τα εξαιρετικής ποιότητας κρέατα και προϊόντα που προέρχονταν από τους χοίρους αυτούς. Στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, η χοιροτροφία εδραιώθηκε στο Alentejo ως μια από τις σημαντικότερες από οικονομική άποψη κτηνοτροφικές δραστηριότητες, η οποία εξασφαλίζει την οικονομική βιωσιμότητα της περιοχής και των κατοίκων της.

Δεσμός με τον άνθρωπο: Η κατανάλωση των προϊόντων αυτών, που καταναλώνονται πάντοτε ωμά, καλύπτεται από συγκεκριμένες συνήθειες. Στο παρελθόν, τα «presuntos» και «paletas» του Alentejo καταναλώνονταν αποκλειστικά σε γιορτές και προσφέρονταν ως βραβείο σε διαγωνισμούς.

4.7.   Οργανισμός ελέγχου:

Η AGRICERT έχει πιστοποιηθεί κατά το πρότυπο 45011:2001.

4.8.   Επισήμανση: Στις ετικέτες αναγράφονται υποχρεωτικά η ένδειξη «Presunto do Alentejo — DOP» ή «Paleta do Alentejo — DOP» και ο αντίστοιχος κοινοτικός λογότυπος. Οι ετικέτες πρέπει να φέρουν το σήμα πιστοποίησης, στο οποίο πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφονται: η ονομασία του προϊόντος και αντίστοιχη ένδειξη, το όνομα του οργανισμού ελέγχου και ο αριθμός σειράς του προϊόντος (αριθμητικός ή αλφαριθμητικός κωδικός ιχνηλασιμότητας του προϊόντος). Το «Presunto do Alentejo» και το «Paleta do Alentejo» φέρουν στο δέρμα, χαραγμένο με πυροσφραγίδα, το ακόλουθο σήμα: