51998IE0789

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Ελευθερία ίδρυσης επιχειρήσεων» (Παρατηρητήριο της Ενιαίας Αγοράς)»

(98/C 235/03)

Στις 18 Μαρτίου 1997, η ΟΚΕ αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 23, παράγραφος 3, του Εσωτερικού Κανονισμού της, να καταρτίσει γνωμοδότηση για την «Ελευθερία ίδρυσης επιχειρήσεων (ΠΕΑ)».

Το τμήμα βιομηχανίας, εμπορίου, βιοτεχνίας και υπηρεσιών, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 6 Μαΐου 1998 με εισηγητική έκθεση του κ. Φωλία.

Κατά την 355η σύνοδο ολομέλειάς της (συνεδρίαση της 27ης Μαΐου 1998), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 88 ψήφους υπέρ και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η μόνιμη ομάδα μελέτης κατά τις εργασίες της τους τελευταίους μήνες όσον αφορά τη λειτουργία της Ενιαίας Αγοράς, επανειλημμένα διεπίστωσε προβλήματα τα οποία σχετίζονται με την δυνατότητα ίδρυσης εταιρίας, ή λειτουργίας υποκαταστήματος υπάρχουσας εταιρίας σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ.

1.2. Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την πρόοδο που έχει συντελεσθεί μέχρι σήμερα στην κατεύθυνση της δημιουργίας της Ενιαίας Αγοράς με τις νέες και πολλές δυνατότητες που παρέχονται στις ΜΜΕ και στους εργαζομένους για ίδιο λογαριασμό να δραστηριοποιούνται σε άλλη χώρα μέλος εκτός της δικής τους.

Παράλληλα, όμως, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι εξακολουθούν να υφίστανται ουκ ολίγα εμπόδια στην ελεύθερη εγκατάσταση επιχειρήσεων σε άλλη χώρα μέλος.

1.3. Χάριν ακρίβειας των εννοιών, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι όσα ισχύουν για τις 15 χώρες μέλη ισχύουν εξ ίσου και για τις 3 χώρες EΖΕΣ/EΟΧ (Νορβηγία/Ισλανδία/Λιχτενσταϊν), οι οποίες, βάσει της «Συμφωνίας ΕΟΧ» θεωρούνται ότι ανήκουν στην Εσωτερική Αγορά.

1.4. Στόχος αυτής της γνωμοδότησης είναι να αποδειχθεί ότι ο δρόμος προς την υλοποίηση της Ενιαίας Αγοράς είναι ακόμη μακρύς, να καλέσει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να καταβάλλουν προσπάθειες προς την σωστή κατεύθυνση, να δοθούν συγκεκριμένα παραδείγματα πραγματικών ή τεχνητά δημιουργούμενων εμποδίων, και να υποβληθούν προτάσεις που θα διευκολύνουν την άρση των εμποδίων αυτών.

1.5. Για την επίτευξη του στόχου αυτού θα αξιοποιηθούν τα στοιχεία που συλλέγησαν από ερωτηματολόγια που συντάχθηκαν, απεστάλησαν και επεστράφησαν συμπληρωμένα, οι πληροφορίες που καταγράφηκαν κατά την ακρόαση που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Γαλλίας, καθώς και ένα δείγμα συγκεκριμένων εμποδίων που έχουν καταγγελθεί ή εντοπισθεί.

1.6. Η «ελευθερία ίδρυσης επιχειρήσεων» δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί σαν μία προσπάθεια εξαίρεσης μιάς επιχείρησης από τους κανόνες της χώρας υποδοχής. Στόχος είναι η θετική αντιμετώπιση ατόμων/εταιριών που επιθυμούν να εγκατασταθούν σε μία χώρα-μέλος και όχι να τους ζητείται να πληρούν υπερβολικούς ή διαφορετικούς όρους σε σύγκριση με τους εντόπιους. Στην προκειμένη περίπτωση, «υπερβολικοί όροι» σημαίνει κάθε προσπάθεια άνισης μεταχείρισης η οποία δημιουργεί εμπόδια ή απαγορεύει την εγκατάσταση επιχείρησης.

1.7. Δεν είναι εύκολο να διαχωρισθούν τα προβλήματα της εγκατάστασης επιχειρήσεων από τις άλλες πτυχές της ενιαίας αγοράς, π.χ. η ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Καθώς η ΟΚΕ έχει, ήδη, εκδώσει αρκετές γνωμοδοτήσεις για τους διάφορους τύπους εμποδίων, τα οποία υπεισέρχονται στην λειτουργία της ελεύθερης αγοράς (), η παρούσα γνωμοδότηση επικεντρώνεται σε πρακτικές προτάσεις για να βοηθήσει άτομα και επιχειρήσεις στην εγκατάστασή τους.

2. Διαπιστώσεις

2.1. Εξακολουθούν να υφίστανται πολλά και διάφορα προβλήματα στην εγκατάσταση επιχειρήσεων σε άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε., τα οποία δημιουργούν πληθώρα «εμποδίων» στην ελεύθερη εγκατάσταση. Πέραν αυτού, όμως, υπάρχουν και προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις ή οι ελεύθεροι επαγγελματίες μετά την εγκατάστασή τους, τα οποία δημιουργούν εμπόδια στην ελεύθερη παροχή των υπηρεσιών τους.

2.2. Πολλοί εθνικοί περιορισμοί οφείλονται στην ιδιαίτερη μέριμνα που παίρνουν ορισμένες εκ των χωρών μελών για την προστασία των καταναλωτών τους. Το απόλυτα θεμιτό ενδιαφέρον των κυβερνήσεων για τους καταναλωτές, το οποίο αποτελεί ιερό καθήκον τους, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται σαν δικαιολογία για την δημιουργία προβλημάτων στην εγκατάσταση επιχειρήσεων.

3. Διαπιστωμένα «Εμπόδια»

3.1. Εμπόδια στην ελεύθερη εγκατάσταση έχουν εντοπισθεί πολλά και διάφορα, εθνικά και περιφερειακά, υποκειμενικά αλλά και αντικειμενικά, εμπόδια που μπορούν να αρθούν και άλλα που είναι αξεπέραστα χωρίς προσωπική ή συλλογική προσπάθεια.

3.2. Εμπόδια νομοθετικής φύσης

Παρατίθενται επιγραμματικά τα πιό συχνά εμφανιζόμενα και σε πολλές χώρες:

- Αναγνώριση διπλωμάτων 7

- Αναγνώριση προϋποθέσεων άσκησης επαγγέλματος 7

- Απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος 7

- Προϋποθέσεις ίδρυσης επιχειρήσεων 7

- Διοικητική γραφειοκρατία 7

- Απαγόρευση πρόσβασης σε συγκεκριμένα επαγγέλματα (φαρμακοποιοί, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί κ.λπ.) 7

- Νομική μορφή επιχειρήσεων.

Πέραν των εθνικών κανόνων, τίθενται και συγκεκριμένοι περιφερειακοί όροι που μεταφράζονται σε εμπόδια στις χώρες στις οποίες υπάρχει αποκεντρωμένη διοίκηση.

3.3. Υποκειμενικά εμπόδια:

- Έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τις εθνικές νομοθεσίες 7

- Γλωσσικά εμπόδια 7

- Έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τη στοχευόμενη αγορά 7

- Άγνοια τοπικών κανόνων και αρχών 7

- Διαφορά κουλτούρας και νοοτροπίας 7

- Διάφορες καταναλωτικές συνήθειες.

4. Δείγμα συγκεκριμένων εμποδίων

Παρατίθεται μια σειρά συγκεκριμένων εμποδίων τα οποία έχουν καταγγελθεί ή καταγραφεί για την ανάγλυφη παρουσίαση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις.

4.1. Ο εργατικός κώδικας χώρας-μέλους απαιτεί από τα εντόπια πρακτορεία μοντέλων να καταθέτουν εγγύηση τουλάχιστον 15 000 Ecu. Τούτο σημαίνει ότι πρακτορεία μοντέλων άλλων χωρών μελών δεν μπορούν να δραστηριοποιηθούν στην χώρα αυτή, έστω και περιστασιακά, αν δεν καταβάλλουν την ίδια εγγύηση.

4.2. Τεχνίτες μιάς χώρας - μέλους αποφεύγουν να εργασθούν σε μία άλλη επειδή απαιτείται η μεσολάβηση φορολογικού εκπροσώπου, με υψηλό κόστος υπηρεσιών, για την καταβολή των εισπραχθέντων εμμέσων φόρων.

4.3. Σε χώρα-μέλος υπάρχουν 7 000 μεσίτες ακινήτων με επίσημη άδεια από τις εθνικές αρχές, οι οποίοι πληρούν όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Υπό τις αυτές προϋποθέσεις μόνον 4 (τέσσερις!) μη αλλοδαποί μεσίτες έχουν καταφέρει να πάρουν άδεια.

4.4. Από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών κράτους-μέλους απαιτείται έγγραφη δήλωση σε περίπτωση κατοχής άνω των 7 500 Ecu τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την έξοδο από την χώρα αυτή. Προς διαπίστωση, οι αρμόδιοι υπάλληλοι πραγματοποιούν και φυσική έρευνα των αποσκευών των ταξιδιωτών, ασχέτως υπηκοότητας!

4.5. Εδώ και χρόνια, η υπηρεσία εσόδων χώρας - μέλους αντιμετωπίζει με αδιαφορία τις αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ, που έχουν καταθέσει εταιρίες άλλης χώρας-μέλους, οι οποίες τον έχουν καταβάλει στην πρώτη χώρα κατά την συμμετοχή τους σε διεθνείς εκθέσεις και δικαιούνται την επιστροφή του. Επίσης, οι όροι και διαδικασίες που απαιτούνται κάνουν ασύμφορη την απαίτηση της επιστροφής.

4.6. Οι αρχές χώρας - μέλους περιορίζουν το δικαίωμα πληρωμής προμηθείας για υπηρεσίες ενδιαμέσων μη κατοίκων της χώρας αυτής (ασφαλιστές, μεσίτες ακινήτων, κ.λπ).

4.7. Εταιρίες παροχής υπηρεσιών ασφαλείας για να δραστηριοποιηθούν σε συγκεκριμένη χώρα - μέλος θα πρέπει να έχουν την έδρα τους, στην χώρα αυτή και τα μέλη του ΔΣ και οι εργαζόμενοι σ'αυτές να είναι κάτοικοι της χώρας αυτής. Οι επικαλούμενοι λόγοι είναι δημόσιας τάξης και ασφάλειας.

4.8. Εταιρία χώρας - μέλους της ΕΖΕΣ δεν μπόρεσε να εκτελέσει συμβόλαιο για κατασκευαστικές εργασίες σε χώρα - μέλος διότι οι τοπικές αρχές αρνήθηκαν να την εγγράψουν στα τοπικά Μητρώα Κατασκευαστών, επειδή δεν ανήκε σε χώρα μέλος της ΕΕ.

5. Προτάσεις

Οι προτάσεις που παρατίθενται προέρχονται από επιχειρήσεις που υπέστησαν τις πραγματικές συνέπειες των εμποδίων, από ανταλλαγή απόψεων και βέβαια από το μεγάλο ενδιαφέρον συνεισφοράς στην υπόθεση της άρσης των εμποδίων.

5.1. Η ΟΚΕ ζητά την δημιουργία κλίματος, στην ΕΕ, το οποίο θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της εγκατάστασης εταιριών ή ατόμων σε άλλες χώρες - μέλη σαν μία δύναμη δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και οικονομικής δραστηριότητας. Περισσότερο από κάθε τι άλλο, η πολιτιστική ανταλλαγή βρίσκεται στο κέντρο αυτού του δυναμικού οράματος. Στα πλαίσια αυτού του πνεύματος, η Επιτροπή θα πρέπει να ξεκινήσει μία διαφημιστική εκστρατεία για τα δικαιώματα επιχειρήσεων και ατόμων να εγκατασταθούν σε χώρα της επιλογής τους, εφ'όσον συμμορφώνονται με την βασική της νομοθεσία.

5.2. Γενικές προτάσεις

- Δημιουργία τραπεζών δεδομένων αρμοδίων αρχών και φορέων για την άντληση πληροφοριών 7

- Προώθηση της μεγαλύτερης αξιοποίησης και ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών Κέντρων Πληροφόρησης, τα οποία μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ενημέρωση και διαφώτιση επιχειρήσεων, αλλά και οργάνωση συναντήσεων, διμερών ή πολυμερών για ανταλλαγή απόψεων. Επίσης δημοσίευση ετήσιας έκθεσης που θα περιγράφει τα συχνότερα εμφανιζόμενα προβλήματα στην εγκατάσταση επιχειρήσεων 7

- Δημιουργία εθνικών ενιαίων κέντρων πληροφόρησης (one-stop shops) στα μεγάλα επαγγελματικά επιμελητήρια εμπορικά και βιοτεχνικά με ομοιόμορφη παροχή υπηρεσιών 7

- Σύνταξη συγκριτικού πίνακα των επί μέρους και κατά κλάδο νομοθεσιών των χωρών μελών 7

- Δημιουργία από κάθε χώρα μέλος σελίδων στο Internet, στις 11 γλώσσες, οι οποίες θα περιλαμβάνουν πλήρεις οδηγούς για τους όρους και την νομοθεσία που πρέπει να πληρούνται για την ελεύθερη εγκατάσταση στις αγορές τους και κατά κλάδο. Επίσης, η Επιτροπή μπορεί μέσα από τις υφιστάμενες σελίδες που χρησιμοποιεί στο Διαδίκτυο (Europa, ISPO κ.λπ.) να παρέχει συγκεντρωτικές πληροφορίες προς την αυτή κατεύθυνση 7

- Περαιτέρω αξιοποίηση του θεσμού του Europartenariat 7

- Μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση του νέου κοινοτικού προγράμματος Κοινές Ευρωπαϊκές Επιχειρήσεις (Joint European Ventures) 7

- Διάθεση περισσότερων κονδυλίων για κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου και κεφάλαια εκκίνησης 7

- Κοινοτική πρωτοβουλία για την εναρμόνιση των επί μέρους νομοθεσιών για συγκεκριμένους κλάδους 7

- Δημιουργία, επιτέλους, μιάς μορφής «Ευρωπαϊκής Εταιρίας», με την ολοκλήρωση της προσπάθειας της Επιτροπής, για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να έχουν την δυνατότητα επιλογής μιάς νομικής υπόστασης, η οποία θα έχει ομοιόμορφη και προβλέψιμη αντιμετώπιση σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο () 7

- Κατά προτεραιότητα πρόσβαση σε χρηματοδοτικές πηγές τόσο σε ευρωπαϊκό («Ανάπτυξη και Απασχόληση») όσο και σε εθνικό επίπεδο, με στόχο την δημιουργία επιχειρηματικών δράσεων.

5.3. Ειδικές προτάσεις:

- Διαπραγματεύσεις ενδιαφερομένων απ'ευθείας με εθνικές και περιφερειακές διοικήσεις για επίλυση συγκεκριμένων θεμάτων 7

- Συνεργασία μεταξύ επαγγελματικών επιμελητηρίων (εμπορικών, βιοτεχνικών,...) για ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών, οι οποίες θα αποστέλλονται στις εθνικές διοικήσεις και στα αρμόδια Κοινοτικά όργανα 7

- Επισημάνσεις και ενημέρωση ευρωβουλευτών και ενδεχόμενη κατάθεση προτάσεων ή/και ερωτήσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με πρωτοβουλία και των εκπροσώπων επιχειρηματικών φορέων 7

- Η ελευθερία εγκατάστασης να μην επηρεάζεται από το μέγεθος των επιχειρήσεων 7

- Παροχή ίσων ευκαιριών ασχέτως μεγέθους εταιριών 7

- Λήψη ειδικής πρόνοιας για «εταιρίες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα» και «φιλανθρωπικές οργανώσεις».

6. Επίλογος

6.1. Η ΟΚΕ, δια του Παρατηρητηρίου Εσωτερικής Αγοράς, και μέσα από την γνωμοδότηση αυτή, αποπειράται μία ουσιαστική και τεκμηριωμένη προσέγγιση στο μεγάλο πρόβλημα των εμποδίων στην εγκατάσταση επιχειρήσεων, το οποίο και αποτελεί σοβαρή τροχοπέδη στην ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς.

6.2. Για την επίτευξη του στόχου, η ΟΚΕ απευθύνεται προς τις πλευρές, εκείνες οι οποίες έχουν την ευθύνη της δημιουργίας, αλλά και την δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών, άλλες λιγότερο-άλλες περισσότερο.

6.2.1. Προς την Επιτροπή, την οποία καλεί να καταβάλει συντονισμένες πρακτικές προσπάθειες για να εξηγήσει την οργάνωση της ενιαίας αγοράς, οι οποίες θα οδηγήσουν σε συγκεκριμένα αποτελέσματτα που θα βασίζονται στην τακτική καταγραφή των πραγματικών αποτελεσμάτων που προέρχονται από τα μέτρα που έλαβε η ΕΕ.

6.2.2. Προς τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες των χωρών-μελών, εφόσον κρίνουν ότι είναι προς το συμφέρον τους να εγκατασταθούν και να δραστηριοποιηθούν σε μία άλλη αγορά τότε να ανασκουμπωθούν, να επιστρατεύσουν όλον τους τον δυναμισμό, που αποδεδειγμένα διαθέτουν, και να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες που έχουν για να ξεπεράσουν μόνοι τους όσα εμπόδια μπορούν.

Βρυξέλλες, 27 Μαΐου 1998.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Tom JENKINS

() Αντίκτυπος και αποτελεσματικότητας της Ενιαίας Αγοράς - ΕΕ C 206 της 7.7.1997, σ. 70 - ΜΜΕ στις παραμεθόριες περιοχές - ΕΕ C 206 της 7.7.1997, σ. 65 - Ενιαία Αγορά και προστασία του Περιβάλλοντος - ΕΕ C 19 της 21.1.1998, σ. 95 - Πρόληψη των εμποδίων στην Ενιαία Αγορά - CES 453/98 της 25.3.1998 - Κατάργηση ορισμένων εμποδίων στις συναλλαγές - CES 643/98 της 29.4.1998.

() Καταστατικό της Ευρωπαϊκής Εταιρίας, ΕΕ C 129 της 27.4.1998, σ. 1.