ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων κριτηρίων επιλογής τα οποία ορίζονται στο άρθρο 13 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, όσον αφορά στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών
1.Γενικές παρατηρήσεις
Τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν ως στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που βρίσκονται στην Ένωση και συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων που ορίζονται στο άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, και τα οποία πληρούν τουλάχιστον ένα από τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 13 παράγραφος 1 του εν λόγω κανονισμού.
Τα κράτη μέλη, όταν αξιολογούν κατά πόσον ένα έργο πληροί τους στόχους που ορίζονται στο άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, μπορούν να εξετάζουν αν το έργο μπορεί να συμβάλει στους στόχους της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια, μεταξύ άλλων στην ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον έλεγχο των συμμετεχουσών επιχειρήσεων και τη σχετική συμμετοχή κάθε επιχείρησης στο έργο, ιδίως με γνώμονα τη δυνητική επιρροή από παράγοντες τρίτων χωρών. Ο έλεγχος θα πρέπει να ερμηνεύεται όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφοι 2 και 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου.
Για να διασφαλιστεί η ομοιόμορφη εφαρμογή των κριτηρίων, οι αιτήσεις των έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών να αναγνωριστούν ως στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών υποβάλλονται στο οικείο κράτος μέλος με τη χρήση της τυποποιημένης φόρμας που παρέχεται στον επίσημο ιστότοπο της Επιτροπής.
Η Επιτροπή παροτρύνει ένθερμα τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων που περιγράφεται στον εν λόγω ιστότοπο. Η διαδικασία αυτή έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει την προετοιμασία, την ασφαλή υποβολή και την εξέταση των αιτήσεων για την αναγνώριση του καθεστώτος στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών. Τα κράτη μέλη παροτρύνονται επίσης να ορίσουν μία ή περισσότερες αρχές ως εθνικά σημεία επαφής αρμόδια για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων σχετικά με την αναγνώριση του καθεστώτος στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών.
Τα εθνικά σημεία επαφής συντονίζουν την αξιολόγηση των κριτηρίων επιλογής που ορίζονται στο άρθρο 13 του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735. Θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η διαδικασία υποβολής αίτησης ακολουθεί συνεκτική και διαρθρωμένη προσέγγιση, διευκολύνοντας παράλληλα την ταχεία και ακριβή επικοινωνία μεταξύ των εθνικών αρχών και της Επιτροπής. Εάν το σημείο επαφής γίνει αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας υποβολής αίτησης, τα κράτη μέλη μπορούν να διασφαλίσουν τον εξορθολογισμό και την αποτελεσματικότητά της, βελτιώνοντας τον συντονισμό με την Επιτροπή και αυξάνοντας τη διαφάνεια της διαδικασίας αξιολόγησης.
2.Εγκατάσταση παραγωγής πρωτοποριακού χαρακτήρα
Ο όρος «πρωτοποριακού χαρακτήρα» που χαρακτηρίζει την εγκατάσταση παραγωγής και αναφέρεται στο άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735 ορίζεται στο άρθρο 3 σημείο 32) του εν λόγω κανονισμού ως «νέα ή σημαντικά αναβαθμισμένη εγκατάσταση τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που παρέχει καινοτομία όσον αφορά τη διαδικασία παραγωγής της τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών η οποία δεν διαθέτει ακόμη ουσιαστική παρουσία ούτε έχει αναληφθεί δέσμευση να κατασκευαστεί εντός της Ένωσης». Επομένως, μια εγκατάσταση πρωτοποριακού χαρακτήρα είναι εγκατάσταση που i) παράγει τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών που παρατίθενται στο άρθρο 4 του εν λόγω κανονισμού· και ii) επιδεικνύει ικανότητα καινοτομίας, όσον αφορά τη διαδικασία παραγωγής της τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών, η οποία δεν υπάρχει ακόμα ουσιαστικά ούτε προβλέπεται να κατασκευαστεί εντός της Ένωσης, με την έννοια ότι μια εγκατάσταση ικανή να παράγει ένα συγκρίσιμο προϊόν, μια συγκρίσιμη διαδικασία ή συγκρίσιμες επιδόσεις δεν θα πρέπει να υπάρχει ήδη ή να υπάρχει δέσμευση για την κατασκευή της εντός της Ένωσης. Στις ικανότητες καινοτομίας δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται αλλαγές ή βελτιώσεις ήσσονος σημασίας.
Η έννοια της «καινοτομίας» που αναφέρεται στο σημείο ii) καθοδηγείται από την ευρύτερη εφαρμογή της στο νομοθετικό πλαίσιο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού (ΕΕ) 2023/1781 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Όταν μια καινοτομία χρησιμοποιείται ήδη στον χώρο της έρευνας και ανάπτυξης ή στην παραγωγή μικρής κλίμακας στην Ένωση, η νέα παραγωγή μεγάλης κλίμακας της εν λόγω καινοτομίας μπορεί παρά ταύτα να θεωρηθεί ότι δεν διαθέτει ακόμα ουσιαστική παρουσία εντός της Ένωσης. Μια εγκατάσταση που χρησιμοποιεί για πρώτη φορά καινοτόμο υλικό στην Ένωση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πρωτοπόρος, ακόμα και αν το υλικό αυτό έχει δοκιμαστεί σε πιλοτικές εγκαταστάσεις εντός της Ένωσης. Παράλληλα έργα που εκτελούνται την ίδια χρονική περίοδο μπορούν επίσης να θεωρηθούν ότι εμπίπτουν σ’ αυτή την κατηγορία.
3.Βέλτιστη διαθέσιμη τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών
Η έκφραση «βέλτιστη διαθέσιμη» όταν χαρακτηρίζει την «τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών» και την «παραγωγική ικανότητα» αναφέρεται στο άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο β) και παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735. Η «παραγωγική ικανότητα» ορίζεται στο άρθρο 3 σημείο 33 ως «η συνολική ικανότητα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στο πλαίσιο ενός έργου παραγωγής ή, όπου το έργο παραγωγής δεν παράγει τελικά προϊόντα αλλά συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία ή συγκεκριμένα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή των εν λόγω προϊόντων, η ικανότητα παραγωγής των τελικών προϊόντων για τα οποία παράγονται τα εν λόγω κατασκευαστικά στοιχεία ή συγκεκριμένα μηχανήματα».
Η έννοια της «βέλτιστης διαθέσιμης» παραγωγικής ικανότητας τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών ερμηνεύεται λαμβανομένου υπόψη του ευρύτερου πλαισίου του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735 και του νομοθετικού πλαισίου της Ένωσης, μεταξύ άλλων και της οδηγίας (ΕΕ) 2024/1785 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η οποία ορίζει τις «βέλτιστες» και τις «διαθέσιμες τεχνικές». Παρότι ο ορισμός αυτός ισχύει για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί στις πρακτικές παραγωγής των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Ανάλογα, η παραγωγή με «βέλτιστη διαθέσιμη» τεχνολογία αναφέρεται στις πλέον αποτελεσματικές και προηγμένες δραστηριότητες και επιχειρησιακές μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί, με έμφαση στην τεχνολογική αποδοτικότητα και την καινοτομία των πρακτικών παραγωγής.
Η «βέλτιστη διαθέσιμη» τεχνολογία που αναφέρεται στο άρθρο 13 του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735 νοείται ως εξής:
α)η «βέλτιστη» παραγωγική ικανότητα αντιστοιχεί στο πλέον αποτελεσματικό και προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης των δραστηριοτήτων παραγωγής και των μεθόδων λειτουργίας τους, το οποίο αποδεικνύει την πρακτική καταλληλότητα συγκεκριμένων τεχνικών·
β)η «διαθέσιμη τεχνολογία» αντιστοιχεί στις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών που αναπτύσσονται σε κλίμακα που επιτρέπει την εφαρμογή τους στον σχετικό βιομηχανικό τομέα υπό οικονομικά και τεχνικά βιώσιμες συνθήκες, λαμβανομένων υπόψη του κόστους και των οφελών, ανεξάρτητα από το αν οι εν λόγω τεχνολογίες παράγονται ή χρησιμοποιούνται ήδη εντός της Ένωσης, υπό την προϋπόθεση ότι είναι ευλόγως προσβάσιμες για τους φορείς εκμετάλλευσης.
Εναλλακτικά, η παραγωγή με «βέλτιστη διαθέσιμη» τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορεί να ερμηνευτεί ως η ικανότητα ενός έργου να παράγει τα βέλτιστα διαθέσιμα προϊόντα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που διατίθενται σήμερα στην εσωτερική αγορά. Ανάλογα, η «καλύτερη διαθέσιμη» τεχνολογία θα μπορούσε να συνίσταται σε προϊόντα με καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με τα προϊόντα που διατίθενται σήμερα στην εσωτερική αγορά. Οι αξιολογήσεις θα πρέπει να βασίζονται σε αξιόπιστες πηγές, όπως τεχνικές εκθέσεις και πληροφορίες για την αγορά.
Όταν η σχετική τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών εμπίπτει ήδη στο πεδίο εφαρμογής υπάρχουσας ενωσιακής νομοθεσίας περί περιβαλλοντικών επιδόσεων, όπως, μεταξύ άλλων, η οδηγία 2009/125/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1781 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/1369 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, οι τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στην υψηλότερη ή τη δεύτερη υψηλότερη κατηγορία ενεργειακής απόδοσης θεωρούνται ως οι βέλτιστες διαθέσιμες εάν ανήκουν στην υψηλότερη ή τη δεύτερη υψηλότερη κατηγορία μεταξύ των ισχυουσών κατηγοριών επιδόσεων.
4.Σημαντική παραγωγική ικανότητα
Πρέπει να χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες μεθόδους για να προσδιοριστεί αν η παραγωγική ικανότητα μπορεί να θεωρηθεί «σημαντική» σύμφωνα με το άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο ii), του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735.
α)Όταν η προγραμματισμένη ετήσια παραγωγική ικανότητα ενός έργου παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορεί να μετρηθεί σε gigawatt (GW), θεωρείται σημαντική μια ετήσια ικανότητα ίση με 1 GW ή μεγαλύτερη για τουλάχιστον ένα τελικό προϊόν, συγκεκριμένο κατασκευαστικό στοιχείο ή συγκεκριμένα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών σε μία μόνο εγκατάσταση παραγωγής.
β)Όταν η προγραμματισμένη ετήσια παραγωγική ικανότητα ενός έργου παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών δεν μπορεί να μετρηθεί σε GW, η προγραμματισμένη παραγωγική του ικανότητα μπορεί να θεωρηθεί σημαντική εάν ισούται ή υπερβαίνει την ετήσια παραγωγική ικανότητα οποιουδήποτε από τα δέκα κορυφαία έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών του ίδιου ή ισοδύναμου τύπου που λειτουργούν ήδη στην Ένωση, των οποίων η ετήσια παραγωγική ικανότητα υπολογίζεται με βάση τα δεδομένα της αγοράς για το προηγούμενο έτος που προέρχονται από αξιόπιστες πηγές, όπως τεχνικές εκθέσεις και πληροφορίες για την αγορά.
γ)Όταν τα έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι κάθετα ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής, η ικανότητά τους μπορεί να θεωρηθεί σημαντική εάν περισσότερα του ενός τελικά προϊόντα, συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία ή συγκεκριμένα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών πρόκειται να παραχθούν στην ίδια εγκατάσταση.
δ)Όταν η τρέχουσα παραγωγική ικανότητα της Ένωσης για ένα τελικό προϊόν, συγκεκριμένο κατασκευαστικό στοιχείο ή συγκεκριμένο μηχάνημα που χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι χαμηλότερη από τον δείκτη αναφοράς του 40 % που καθορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο α), του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, μια παραγωγική ικανότητα χαμηλότερη από εκείνη που καθορίζεται στα στοιχεία α) και β) της παρούσας ενότητας μπορεί επίσης να θεωρηθεί «σημαντική». Η αξιολόγηση του κατά πόσον μια χαμηλότερη παραγωγική ικανότητα μπορεί να θεωρηθεί σημαντική μπορεί να διενεργηθεί με βάση την παρακολούθηση από την Επιτροπή της προόδου της Ένωσης όσον αφορά την επίτευξη του εν λόγω δείκτη αναφοράς, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 στοιχείο β) του εν λόγω κανονισμού. Ελλείψει τέτοιων σχετικών πληροφοριών, οι φορείς που υποβάλλουν αίτηση για την αναγνώριση του καθεστώτος στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορούν να παράσχουν στα κράτη μέλη αξιόπιστες τεχνικές εκθέσεις και πληροφορίες για την αγορά.
Τα κράτη μέλη, όταν καθορίζουν κατά πόσον ένα έργο διαθέτει σημαντική παραγωγική ικανότητα σύμφωνα με τα στοιχεία α) έως δ), μπορούν επιπλέον να εξετάζουν κατά πόσον το έργο συνάδει με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ένωσης, την ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
5.Καθοδήγηση σχετικά με άλλα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 13 του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735
α)Περιβαλλοντική βιωσιμότητα
Για να προσδιοριστεί αν ένα έργο πληροί το κριτήριο του άρθρου 13 παράγραφος 1 στοιχείο γ), του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, ένα έργο θα πρέπει να αποδεικνύει ότι οι πρακτικές που εφαρμόζει μειώνουν σημαντικά και μόνιμα τις εκπομπές ισοδυνάμου CO2 (CO2-eq), ενώ παράλληλα βελτιστοποιούν τα περιβαλλοντικά παράλληλα οφέλη όσον αφορά τις εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος, καθώς και την αποδοτική χρήση της ενέργειας, των υδάτων και των υλικών, και τη χρήση επικίνδυνων ουσιών. Οι μειώσεις αυτές:
i)βασίζονται σε κατ’ εκτίμηση τόνους ισοδύναμου CO2-eq που αποφεύχθηκαν, και χρησιμοποιούν σαφώς διατυπωμένες υποθέσεις και μεθοδολογία·
ii)αποτελούν βασικό στόχο του έργου και συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των εκπομπών σύμφωνα με τους στόχους της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια.
Το κράτος μέλος που διεκπεραιώνει αίτηση για την αναγνώριση του καθεστώτος στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών διασφαλίζει ότι οι εκπομπές δεν μετατοπίζονται απλώς σε άλλον τομέα, αλλά οδηγούν σε συνολική μείωση των εκπομπών ισοδυνάμου CO2. Επιπλέον, όλες οι πρακτικές που παρατίθενται στο άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735 απαιτείται να μειώνουν σημαντικά και μόνιμα τα επίπεδα εκπομπών ισοδυνάμου CO2.
β)Το όριο του 50 % για την εξάρτηση από τις εισαγωγές
Για τους σκοπούς του άρθρου 13 παράγραφος 1 στοιχείο α) σημείο i) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, το όριο του 50 % όσον αφορά την εξάρτηση από τις εισαγωγές για μια τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών νοείται ως ο λόγος μεταξύ των σωρευτικών εισαγωγών στην Ένωση από όλες τις τρίτες χώρες μαζί και του εφοδιασμού της Ένωσης κατά το ίδιο έτος.
Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν τις επικαιροποιημένες πληροφορίες που πρέπει να παρέχει η Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 29 παράγραφος 2 δεύτερο εδάφιο του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735, όταν είναι διαθέσιμες, ως σημείο αναφοράς κατά τον καθορισμό της εξάρτησης από τις εισαγωγές. Ελλείψει αυτών των πληροφοριών, τα κράτη μέλη μπορούν να καθορίζουν την εξάρτηση από τις εισαγωγές με βάση άλλες αξιόπιστες πηγές, όπως τεχνικές εκθέσεις και πληροφορίες για την αγορά.
γ)Σημαντικό μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής και καίριος ρόλος στην ανθεκτικότητα
Για τους σκοπούς του άρθρου 13 παράγραφος 1 στοιχείο α) σημείο iii) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735:
i)Η έκφραση «σημαντικό μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής» νοείται ως το έργο που παράγει τελικό προϊόν, συγκεκριμένο κατασκευαστικό στοιχείο ή συγκεκριμένο μηχάνημα για το οποίο η παραγωγική ικανότητα στην Ένωση υπερβαίνει το 15 % της παγκόσμιας παραγωγικής ικανότητας, ποσοστό που αντιστοιχεί στον δείκτη αναφοράς για την παγκόσμια παραγωγή ο οποίος ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735 και το οποίο καθορίζεται με βάση την παρακολούθηση από την Επιτροπή της προόδου της Ένωσης όσον αφορά την επίτευξη του εν λόγω δείκτη αναφοράς, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 στοιχείο β) του εν λόγω κανονισμού.
Ελλείψει τέτοιων σχετικών πληροφοριών, οι φορείς που υποβάλλουν αίτηση για την αναγνώριση του καθεστώτος στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορούν να παράσχουν στα κράτη μέλη αξιόπιστες τεχνικές εκθέσεις και πληροφορίες για την αγορά.
ii) Επιπλέον, η έκφραση «καίριο ρόλο στην ανθεκτικότητα της Ένωσης» στο άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο α) σημείο iii) του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1735 πρέπει να ερμηνεύεται ως ο άμεσος αντίκτυπος ενός έργου στην ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού, την ενεργειακή ανεξαρτησία ή τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης.
