Πράσινο Βιβλίο για την προστασία των καταναλωτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση

1) ΣΤΟΧΟΣ

Ανάλυση των μελλοντικών κατευθύνσεων που είναι δυνατές όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της ενθάρρυνσης της συζήτησης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το πράσινο βιβλίο εξετάζει επίσης τα διάφορα εμπόδια για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς στον τομέα αυτό, το ζήτημα της προστασίας των καταναλωτών και τις λύσεις που πρέπει να υιοθετηθούν με σκοπό την εναρμόνιση της κοινοτικής νομοθεσίας. Εξάλλου το πράσινο βιβλίο αναλύει τις επιλογές που είναι δυνατές για τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων αρχών όσον αφορά τις πτυχές της πρακτικής εφαρμογής στον τομέα προστασίας των καταναλωτών.

2) ΠΡΑΞΗ

Πράσινο βιβλίο για την προστασία των καταναλωτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση της 2ας Οκτωβρίου 2001 [COM (2001) 531 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

3) ΣΥΝΟΨΗ

Προστασία στην εσωτερική αγορά

Το κύριο πρόβλημα για την εξασφάλιση της προστασίας των καταναλωτών στην εσωτερική αγορά έγκειται στις διάφορες νομοθεσίες που διέπουν τις εμπορικές πρακτικές μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών. Ούτε οι επιχειρήσεις αλλά ούτε και οι καταναλωτές αξιοποιούν προς το παρόν πλήρως το δυναμικό της εσωτερικής αγοράς στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου, το οποίο παρουσίασε αύξηση ύστερα από την υιοθέτηση του ευρώ (εμπόριο τύπου B2C, 'bussiness - to - consumer'').

Οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να παρέχουν στους καταναλωτές τη δυνατότητα συναλλαγών μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου βρίσκονται αντιμέτωπες με μια αποθαρρυντική αοριστία από νομικής άποψης η οποία υπονομεύει την αποτελεσματικότητα της εσωτερικής αγοράς. Το πρόβλημα αυτό πλήττει και τους καταναλωτές καθώς μειώνει τις δυνατότητες πρόσβασής τους σε μια σειρά από προϊόντα με περισσότερα πλεονεκτήματα.

Το πράσινο βιβλίο, που έρχεται σε συνέχεια ανάλυσης από τις αρμόδιες υπηρεσίες, επισημαίνει ότι οι κοινοτικές προδιαγραφές για την προστασία των καταναλωτών δεν επιτυγχάνουν να προσαρμοστούν στη φυσική εξέλιξη της αγοράς και στις νέες εμπορικές πρακτικές. Η λύση που εξετάζεται προτείνει την απλοποίηση των εθνικών κανόνων και τη δημιουργία αποτελεσματικότερων εγγυήσεων για την προστασία των καταναλωτών. Η απλοποίηση των προδιαγραφών μπορεί επίσης να ενσωματώσει την εναρμόνιση της κοινοτικής νομοθεσίας στον τομέα αυτό. Το πράσινο βιβλίο έχει εξάλλου ως στόχο να εντοπίσει τους κύριους τομείς της εναρμόνισης αυτής.

Μελλοντικός προσανατολισμός

Η απλοποίηση των υπαρχόντων κανόνων και η κατάργηση των διαφόρων ρυθμίσεων, όπου μπορούν να γίνουν, είναι δυνατόν να βοηθήσουν τόσο τους καταναλωτές όσο και τις επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό οι επιχειρήσεις, μειώνοντας τα βάρη τους, θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους ενώ οι καταναλωτές θα επωφεληθούν από μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων σε καλύτερες τιμές.

Προκειμένου να επιτευχθεί η απλοποίηση αυτή το πράσινο βιβλίο προτείνει δύο δυνατούς προσανατολισμούς, δηλαδή την υιοθέτηση μιας σειράς από νέες οδηγίες ή την υιοθέτηση μιας οδηγίας-πλαισίου που θα συμπληρώνουν ειδικές οδηγίες. Το πράσινο βιβλίο προτείνει διάφορες επιλογές για την κατάρτιση αυτής της οδηγίας-πλαισίου που θα καλύψει τις εμπορικές πρακτικές μέσω του διαδικτύου μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών.

Οδηγία-πλαίσιο

Η πρόταση της οδηγίας-πλαισίου παρουσιάζει περισσότερα πλεονεκτήματα διότι θα επιτρέψει την απλοποίηση των υπαρχόντων κανόνων που ισχύουν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Επιπλέον οι διαπραγματεύσεις για την κατάρτιση μιας οδηγίας θα είναι ευκολότερες από ό,τι για πολλές οδηγίες και θα επιτρέψει τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών στη ρυθμιστική διαδικασία.

Εξάλλου η οδηγία-πλαίσιο θα είναι πιο αποτελεσματική αν συνδυαστεί με τους μηχανισμούς αυτορρύθμισης που λειτουργούν σε κάθε κράτος μέλος. Καθώς όμως η αυτορρύθμιση αυτή δεν εφαρμόζεται πλήρως, είναι αναγκαίο να υπάρξει κάποια μορφή νομικής ενίσχυσης, ιδίως μέσω της ανάληψης εθελοντικών δεσμεύσεων εκ μέρους των επιχειρήσεων απέναντι στους καταναλωτές.

Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ενισχυθούν οι μηχανισμοί αυτορρύθμισης μέσω της ανάληψης δεσμεύσεων εκ μέρους των επιχειρήσεων σχετικά με τους κώδικες αυτορρύθμισης ή τους κώδικες ορθών πρακτικών. Η αυτορρύθμιση αυτή δεν θα αφορά τους τομείς της υγείας και της ασφάλειας ούτε και τα θέματα κοινωνικής πολιτικής, όπως τα ωράρια λειτουργίας των καταστημάτων.

Η οδηγία αυτή μπορεί να βασίζεται σε νομικά μοντέλα που διέπουν τις θεμιτές εμπορικές πρακτικές ή την έννοια των παραπλανητικών ή δόλιων πρακτικών. Στην πρώτη περίπτωση οι επιχειρήσεις θα υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Στη δεύτερη η οδηγία θα έχει πιο περιορισμένο πεδίο εφαρμογής το οποίο θα χρειαστεί πιθανώς να συμπληρωθεί με νέες ειδικές κοινοτικές ρυθμίσεις.

Κατακερματισμός των κοινοτικών προδιαγραφών

Ένας από τους κύριους στόχους του πράσινου βιβλίου είναι η εναρμόνιση ή η απλοποίηση στα θέματα προστασίας των καταναλωτών. Λαμβάνει υπόψη του περίπου 20 κοινοτικές οδηγίες, πέρα από τη νομολογία στο επίπεδο της ΕΕ και τις διάφορες προδιαγραφές στα κράτη μέλη.

Οι τέσσερις κύριες οδηγίες, γενικού χαρακτήρα, αφορούν την παραπλανητική διαφήμιση (οδηγία 84/450 ΕΟΚ του Συμβουλίου της 10ης Σεπτεμβρίου 1984), όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία για τη συγκριτική διαφήμιση (οδηγία 97/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Οκτωβρίου). Οδηγία σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (es de en fr) (οδηγία 93/13/ΕΟΚ της 5ης Απριλίου 1993) και η οδηγία σχετικά με ορισμένες πτυχές της πώλησης και των εγγυήσεων καταναλωτικών αγαθών (οδηγία 1999/44/ΕΚ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Μαΐου 1999).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 28.04.2006