11.4.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 129/44

Εισηγήτρια:

η κ. Erika KOLLER

Συνεισηγήτρια:

η κ. Vladimíra DRBALOVÁ

1.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίηση της για την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αυξήσει τη συμμετοχή των γονέων στην αγορά εργασίας, ιδίως των γυναικών, διευκολύνοντας την καλύτερη εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, με επιδίωξη να απελευθερωθεί το πλήρες δυναμικό τους.

1.2.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι προτάσεις της δέσμης μέτρων πρέπει να αναλυθούν περαιτέρω, λαμβανομένης υπόψη της πραγματικής κατάστασης σε κάθε κράτος μέλος καθώς και του κόστους και των οργανωτικών προσπαθειών των επιχειρήσεων και ιδίως των ΜΜΕ. Επιπρόσθετα, θα πρέπει επίσης να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα: να αντιμετωπιστούν τα στερεότυπα, να διαδοθούν ορθές πρακτικές και να δημιουργηθούν εθνικά σχέδια δράσης για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικού και ιδιωτικού βίου.

1.3.

Οι σύγχρονες πολιτικές ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικού και οικογενειακού βίου πρέπει να παρέχουν στις οικογένειες τις κατάλληλες επιλογές και, παράλληλα, να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τους κοινωνικούς εταίρους σε ολόκληρη την Ευρώπη να εξετάσουν πρόσθετες πρακτικές λύσεις για την προώθηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικού και οικογενειακού βίου, οι οποίες να ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε χώρου εργασίας (1).

1.4.

Παρότι η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η εφαρμογή των προτάσεων συνεπάγεται επιβάρυνση για τα κράτη μέλη και τις επιχειρήσεις, είναι πεπεισμένη ότι τα μακροπρόθεσμα οφέλη θα αντισταθμίσουν το βραχυπρόθεσμο αυξημένο κόστος. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω μέτρα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

1.5.

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι σημαντικό τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες να έχουν ατομικό δικαίωμα άδειας. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι οι επιχειρήσεις, ιδίως οι ΜΜΕ, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οργανωτικές δυσκολίες εξαιτίας της αύξησης του πεδίου εφαρμογής του δικαιώματος. Κάθε δυσχέρεια που απορρέει από την εφαρμογή της εν λόγω διάταξης πρέπει να αντιμετωπίζεται σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις και/ή τις πρακτικές.

1.6.

Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι η δέσμη μέτρων για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση· ωστόσο, η δέσμη θα πρέπει να βελτιωθεί στο μέλλον βάσει κατάλληλων εκτιμήσεων επιπτώσεων.

1.7.

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη περισσότερων επενδύσεων σε υπηρεσίες και υποδομές φροντίδας υψηλής ποιότητας, προσιτές και διαθέσιμες για κάθε οικογένεια, και καλεί την Επιτροπή να χρησιμοποιήσει τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΣΑΧ) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, καθώς και τα ταμεία περιφερειακής ανάπτυξης, προκειμένου να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους προς τούτο.

1.8.

Παρά το γεγονός ότι η πρόταση οδηγίας ασχολείται σε κάποιο βαθμό με τα φορολογικά συστήματα, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν προχωρεί αρκετά. Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζονται τα φορολογικά συστήματα μπορεί να επηρεάσει την απόφαση των πολιτών να εισέλθουν στην αγορά εργασίας ή όχι. Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο φορολογικών ελαφρύνσεων οι οποίες να ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους γονείς να συνεχίσουν να εργάζονται.

2.1.

Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί θεμελιώδη αξία και αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2). Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εξήντα ετών, η ΕΕ έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο υιοθετώντας σειρά οδηγιών, προγραμμάτων πολιτικής και χρηματοδοτικών μέσων για την ισότητα και την καταπολέμηση των διακρίσεων με σκοπό την προώθηση της ισότητας των φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (3). Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τις μορφές αδειών για οικογενειακούς λόγους και τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας καθιερώθηκε στη δεκαετία του 1990 και επικαιροποιείται συνεχώς, με πιο πρόσφατη την οδηγία για τη γονική άδεια που εγκρίθηκε το 2010 (4). Εκτός του νομοθετικού πλαισίου, ρόλο διαδραματίζουν και οι συστάσεις που εκδίδονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου (5), η χρηματοδότηση της ΕΕ και η πολιτική καθοδήγηση (6).

2.2.

Ωστόσο, η πρόοδος που σημειώθηκε κατά τις προηγούμενες δεκαετίες έχει σχεδόν ανακοπεί (7), όπως αποδεικνύεται από το χρονίζον μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων της τάξης του 16,3 % και τον άνισο ρόλο και τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, όπου το 31 % των γυναικών εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης σε σύγκριση με το 8,2 % των ανδρών, ενώ η γενική συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας εξακολουθεί να υστερεί κατά περισσότερες από 12 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με αυτή των ανδρών (8). Ταυτόχρονα, οι μελέτες δείχνουν ότι η διαφορά στο ύψος των συντάξεων μεταξύ των δύο φύλων ανέρχεται στο 40 %. Όλα τα παραπάνω υποδηλώνουν την ανάγκη ακόμη πιο προορατικής δράσης, προκειμένου να διασφαλιστεί ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της επικέντρωσης στο γυναικείο πρόσωπο της φτώχειας.

2.3.

Η άνιση συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας συνδέεται στενά με την άνιση κατανομή των ευθυνών φροντίδας. Η έλλειψη επαρκών, προσβάσιμων, οικονομικά προσιτών και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών φροντίδας, οι οποίες καλύπτουν από την παιδική μέριμνα έως τις κοινοτικές υπηρεσίες φροντίδας για τα ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας και τα άτομα με αναπηρίες, επιτείνει επίσης το χάσμα ως προς τη μέριμνα (9).

2.4.

Τα εμπόδια και οι φραγμοί στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής δεν έχουν μόνο εντοπιστεί ως παράγοντες που παρεμποδίζουν την πλήρη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, αλλά και έχουν αντίκτυπο στις δημογραφικές τάσεις, την οικονομία και τον ρόλο των ανδρών ως ισότιμων φροντιστών. Όσον αφορά τον οικονομικό αντίκτυπο, πρόσφατη μελέτη της Eurofound (10) υπολογίζει την οικονομική απώλεια λόγω της διαφοράς των ποσοστών απασχόλησης των δύο φύλων σε 370 δισεκατ. ευρώ ετησίως. Σε ορισμένα κράτη μέλη, πάνω από το 25 % των γυναικών είναι οικονομικά αδρανείς λόγω των ευθυνών φροντίδας. Αν και η παραμονή στο σπίτι σπάνια αποτελεί επιλογή σήμερα λόγω των οικονομικών συνθηκών, εξακολουθούν να υπάρχουν κοινωνικές προσδοκίες που βασίζονται στη στερεοτυπική εικόνα των γυναικών ως πρωταρχικών φροντιστών και των ανδρών ως οικονομικών στηριγμάτων της οικογένειας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι μητέρες που παραμένουν στο σπίτι για ολόκληρη ή μέρος της ενεργού ζωής τους είναι λιγότερο οικονομικά ανεξάρτητες, έχουν μικρότερες πιθανότητες σταδιοδρομίας και είναι πιθανότερο να βιώσουν φτώχεια στα γηρατειά. Οι πολιτικές ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικού και οικογενειακού βίου συνιστούν εργαλεία που θα επιτρέψουν σε γυναίκες και άνδρες να κάνουν τις επιλογές τους ξεκινώντας από ισότιμη βάση. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι διατάξεις σχετικά με τον χρόνο ανάπαυσης των εργαζομένων και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικού και οικογενειακού βίου θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, ανάλογα με την περίπτωση, μια κοινή εβδομαδιαία ημέρα ανάπαυσης η οποία να αναγνωρίζεται ως ημέρα ανάπαυσης σύμφωνα με τις παραδόσεις ή τα έθιμα της οικείας χώρας ή περιοχής, με ταυτόχρονο σεβασμό των σχετικών (κλαδικών) συλλογικών συμβάσεων και των καθιερωμένων πρακτικών σε τοπικό και εταιρικό επίπεδο.

2.5.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρωτοβουλία της με τίτλο «Νέα αρχή για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες οικογένειες όσον αφορά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής» (11) σε χάρτη πορείας τον Αύγουστο του 2015. Τον Νοέμβριο του 2015, σύμφωνα με το άρθρο 154 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, η Επιτροπή δρομολόγησε διαβούλευση σε δύο στάδια (12) με τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους προκειμένου να πληροφορηθεί τις απόψεις τους για την πρωτοβουλία αυτή. Οι κοινωνικοί εταίροι δεν ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις. Ενώ οι ευρωπαίοι εργοδότες θεωρούσαν ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι επαρκές, τα ευρωπαϊκά συνδικάτα πίεζαν για ισχυρότερο νομοθετικό πλαίσιο. Η Επιτροπή ξεκίνησε επίσης δημόσια διαβούλευση, η οποία αποκάλυψε ότι το 60 % των ερωτηθέντων επιθυμούσαν τη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Στις 26 Απριλίου 2017, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος περιλαμβάνει πρόταση οδηγίας για τη στήριξη της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους εργαζόμενους γονείς και τους φροντιστές, μαζί με μια σειρά μη νομοθετικών προτάσεων.

3.1.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την ανάγκη προληπτικών πολιτικών που αποσκοπούν στην προώθηση της κοινής ευθύνης για τη φροντίδα των παιδιών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι η συμμετοχή των ανδρών στις ευθύνες φροντίδας αποφέρει οφέλη στις οικογένειες, αλλά και στην οικονομία και την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας θα βελτιώσει επίσης την πρόσβαση των επιχειρήσεων σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και ταλέντο, συμβάλλοντας στην απελευθέρωση του πλήρους δυναμικού των γυναικών σε μια εποχή κατά την οποία το εργατικό δυναμικό της ΕΕ συρρικνώνεται, ο πληθυσμός γηράσκει και η δημογραφική καμπύλη παραμένει σοβαρό ζήτημα για τα δημόσια οικονομικά. Οι πολιτικές αυτές θα πρέπει επίσης να επικεντρώνονται στη δημιουργία κινήτρων για τους εργοδότες ώστε να αυξήσουν την προσφορά εργασίας, στην παροχή στήριξης για τη φροντίδα των παιδιών και σε διάφορες μορφές άδειας και ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.

3.2.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει τον θεμελιώδη ρόλο που πρέπει να διαδραματίσουν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη (σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών) για την αντιμετώπιση των στερεοτύπων (μεταξύ άλλων μέσω εκπαιδευτικών εκστρατειών και εκστρατειών ευαισθητοποίησης), για τον περιορισμό των διακρίσεων στην αγορά εργασίας και την παροχή στα άτομα ενημερωμένων και αναβαθμισμένων δεξιοτήτων που να ανταποκρίνονται στις μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.

3.3.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμη μέτρων της Επιτροπής σχετικά με την ισορροπία επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, δεδομένου ότι προτείνει έναν πιο ισότιμο διαμερισμό καθηκόντων ως μέσου άρσης ορισμένων από τα σημαντικότερα διαρθρωτικά εμπόδια στην απασχόληση των γυναικών.

4.1.1.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η απόφαση της Επιτροπής να αντιμετωπίσει την απουσία άδειας πατρότητας με την καθιέρωση ατομικού δικαιώματος σε μη μεταβιβάσιμη άδεια πατρότητας τουλάχιστον δέκα εργάσιμων ημερών, κατά τις οποίες θα καταβάλλονται αποδοχές τουλάχιστον ισόποσες με το επίδομα ασθενείας, σε συνδυασμό με την εκπόνηση ανάλυσης κόστους-οφέλους σε εθνικό επίπεδο, αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι τα «επιδόματα ασθενείας» ποικίλλουν σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη και κυμαίνονται από κατ’ αποκοπήν ποσά πολύ χαμηλότερα του μισθού που καταβάλλεται έως και 100 % του ποσοστού αναπλήρωσης του σχετικού μισθού. Υπογραμμίζει ότι η αποζημίωση πρέπει να είναι επαρκής, ώστε να ενθαρρύνονται οι πατέρες να αναλαμβάνουν την ευθύνη τους και να παρέχονται στους γονείς περισσότερες επιλογές τόσο πριν όσο και μετά τη γέννηση του παιδιού τους, λαμβανομένων υπόψη των εθνικών πρακτικών όσον αφορά την αμειβόμενη άδεια μητρότητας.

4.1.2.

Σημειώνοντας μεν ότι υπάρχουν ήδη διατάξεις περί άδειας πατρότητας σε 21 κράτη μέλη, με μέση διάρκεια δυόμισι ημερών (13), η ΕΟΚΕ κρίνει το διάστημα αυτό πολύ μικρό και εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η χρήση της άδειας εξακολουθεί να είναι περιορισμένη, γεγονός το οποίο πρέπει να αναλυθεί περαιτέρω. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η πρόταση της Επιτροπής ανταποκρίνεται στην ανάγκη παροχής κινήτρων στους πατέρες να λαμβάνουν άδεια πατρότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες επιτυχημένες πρακτικές σε ορισμένα κράτη μέλη (14) και σημειώνοντας τον ισότιμο ρόλο του πατέρα στις οικογενειακές ευθύνες.

4.1.3.

Εντούτοις, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι θεωρεί πως το δικαίωμα δεκαήμερης άδειας για τον σκοπό αυτό, όπως προβλέπεται στην πρόταση οδηγίας, αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για να επιτευχθεί ο στόχος της πρότασης για ουσιαστική αύξηση της συμμετοχής του πατέρα. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ ωστόσο, μια μεγαλύτερη περίοδος —π.χ. έως ένα μήνα— κατόπιν συμφωνίας μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων θα ήταν καταλληλότερη για την επίτευξη του στόχου της πρότασης.

4.2.1.

Το ποσοστό των ανδρών που αξιοποιούν τη γονική άδεια κυμαίνεται από 40 % έως και μόλις 2 % σε ορισμένα κράτη μέλη (15). Το υφιστάμενο πλαίσιο και οι αντιλήψεις σχετικά με τη γονική άδεια δεν αντιμετωπίζουν επαρκώς τους λόγους που οδηγούν στην περιορισμένη χρήση της άδειας αυτής από τους άνδρες.

4.2.2.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι επιχειρήσεις, ιδίως οι ΜΜΕ και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οργανωτικές δυσκολίες εξαιτίας της παράτασης του ορίου ηλικίας του παιδιού από τα οκτώ στα δώδεκα έτη για τους σκοπούς της γονικής άδειας.

4.2.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί ιδιαιτέρως την πρόταση της Επιτροπής για την εξατομίκευση των δικαιωμάτων γονικής άδειας και την απαγόρευση μεταβίβασής τους. Σημειώνει την ανάγκη αξιοπρεπούς μισθολογικής αποζημίωσης τουλάχιστον ισόποσης με το επίδομα ασθενείας, εντός ενός ενδεχομένου ανωτάτου ορίου καθοριζομένου από τις εθνικές νομοθεσίες (16), σε συνδυασμό με την εκπόνηση ανάλυσης κόστους-οφέλους σε εθνικό επίπεδο, καθώς και τις διατάξεις περί μη διάκρισης, εφόσον αυτά μπορεί να έχουν θετικό αντίκτυπο όσον αφορά τη χρήση της γονικής άδειας από τον πατέρα.

4.2.4.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης ότι η διαπραγμάτευση σχετικά με την πρόταση θα πρέπει να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ των αναγκών των εργαζομένων και των εργοδοτών. Η εκτίμηση επιπτώσεων της Επιτροπής έδειξε ότι ο αντίκτυπος της πρότασης παρουσιάζει αποκλίσεις, ανάλογα με το χρονικό πλαίσιο. Το κόστος των προτεινόμενων μέτρων (το οποίο οφείλεται κυρίως στην απώλεια παραγωγής λόγω της διοικητικής επιβάρυνσης για την επεξεργασία αιτήσεων και την ανάγκη προσωρινής αντικατάστασης του προσωπικού) θα αυξηθεί βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα, ενώ σε πιο μακροπρόθεσμη προοπτική η δέσμη μέτρων συνεπάγεται περιορισμένο μόνο κόστος για τις επιχειρήσεις (17).

4.3.1.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η έλλειψη επαρκούς πρόβλεψης άδειας για την παροχή φροντίδας σε συγγενείς με ανάγκες στήριξης συμβάλλει επίσης στην άνιση κατανομή των ευθυνών φροντίδας, με το βάρος της μέριμνας να βαρύνει συχνά αποκλειστικά τις γυναίκες. Το γεγονός αυτό υπονομεύει τη σωματική και ψυχική τους υγεία, την κοινωνική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας και, κατά συνέπεια, συμβάλλει στη μη απόκτηση επαρκών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.

4.3.2.

Νομοθεσία για την πρόσβαση σε άδεια φροντίδας έχει υιοθετηθεί σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ, όμως η διάρκεια, η επιλεξιμότητα, το επίπεδο παροχών και η κατοχύρωση δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών (18). Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση θέσπισης ελάχιστων ευρωπαϊκών όρων ισότιμης μεταχείρισης με την εισαγωγή ατομικού δικαιώματος άδειας φροντίδας πέντε τουλάχιστον ημερών ετησίως, κατά τις οποίες θα καταβάλλονται αποδοχές ισόποσες με το επίδομα ασθενείας. Πρόκειται ένα πρώτο βήμα και θα χρειαστεί εντονότερη δράση από την Επιτροπή για να υποστηριχθούν και να συμπληρωθούν οι προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη ώστε οι οικογένειες να αντεπεξέρχονται καλύτερα στις αυξανόμενες ευθύνες μέριμνας. Η θέσπιση αυτού του ατομικού δικαιώματος πρέπει να συνδέεται με την ανάπτυξη μηχανισμών στήριξης των φροντιστών.

4.3.3.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την προσέγγιση της Επιτροπής, δηλαδή την πρόταση μέτρων για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής που καλύπτουν τους εργαζομένους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών που ανήκουν στη «ενδιάμεση γενιά», δηλαδή όσων βρίσκονται αντιμέτωπες ταυτόχρονα με ευθύνες φροντίδας γηραιότερων και νεώτερων συγγενών. Η απουσία πρόβλεψης ως προς τη φροντίδα αναγκάζει συχνά τους εργαζόμενους αυτούς, ιδιαίτερα τις γυναίκες, να εγκαταλείψουν την αμειβόμενη απασχόληση λίγα μόλις χρόνια πριν από τη συνταξιοδότησή τους, με τους φραγμούς που ενέχει η επανένταξη στην αγορά εργασίας μετά την ηλικία των 50 ετών.

4.3.4.

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης ότι οι άδειες για τους ιδιώτες φροντιστές δεν θα πρέπει να υποκαθιστούν τις επαγγελματικές, προσβάσιμες, οικονομικά προσιτές και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες φροντίδας σε κοινοτικό επίπεδο, οι οποίες θα συμβάλουν επίσης σημαντικά στη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη.

4.3.5.

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι διαφορετικές μορφές άδειας φροντίδας δεν μπορούν να συγκριθούν πλήρως και με ακρίβεια, δεδομένου ότι όχι μόνο η μέριμνα ενός ηλικιωμένου προσώπου είναι διαφορετική στη φύση από τη φροντίδα ενός παιδιού, αλλά και επειδή μπορεί να αφορά και την ευρύτερη οικογένεια, μεταξύ άλλων στη λήψη αποφάσεων.

4.3.6.

Μια σημαντική πτυχή της φροντίδας των ατόμων με αναπηρίες είναι ο διαχωρισμός της επαγγελματικής φροντίδας από την οικογενειακή μέριμνα σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε να μπορέσει να μετριαστεί όσο δυνατόν περισσότερο η επιβάρυνση για τις οικογένειες. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη μορφή της εν λόγω φροντίδας, οι φροντιστές πρέπει να έχουν πρόσβαση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

4.4.1.

Η ευελιξία στις ρυθμίσεις εργασίας είναι απαραίτητη ώστε να μπορούν οι επιχειρήσεις να προσαρμόζουν το εργατικό τους δυναμικό στο μεταβαλλόμενο οικονομικό πλαίσιο. Είναι επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο για την ενίσχυση της απόδοσης και της παραγωγικότητας (19), καθώς και για τη διευκόλυνση των εργαζομένων όσον αφορά τη διαχείριση της ισορροπίας μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής τους ζωής. Είναι επομένως σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι πτυχές αυτές με κοινωνικό διάλογο σε τοπικό και τομεακό επίπεδο, προκειμένου να δημιουργηθούν μορφές εργασίας που να επιτρέπουν την ισορροπία μεταξύ ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής.

4.4.2.

Οι ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας μπορούν να βοηθήσουν σε πολλές ευθύνες φροντίδας, όμως δεν θα πρέπει να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κατάσταση της απασχόλησης των εργαζομένων φροντιστών. Η πρόταση οδηγίας προβλέπει το δικαίωμα ο εργαζόμενος γονέας ή φροντιστής συγγενών που χρειάζονται φροντίδα ή υποστήριξη να ζητήσει ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.

4.4.3.

Η πρόταση εισάγει τη δυνατότητα για τους εργαζομένους να κάνουν χρήση i) μειωμένου ωραρίου, ii) ευέλικτων ωραρίων και iii) δυνατοτήτων τηλεργασίας. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι εν λόγω ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των περισσότερων εργαζομένων και να ενσωματώνουν προσέγγιση κύκλου ζωής. Τα θέματα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω κοινωνικού διαλόγου και συλλογικής διαπραγμάτευσης στο επίπεδο που βρίσκεται πλησιέστερα στην εν λόγω κατάσταση. Επιπλέον, πρέπει να διασφαλίζεται το δικαίωμα επιστροφής στην αρχική μορφή απασχόλησης. Ταυτόχρονα, πρέπει να γίνεται σεβαστό το δικαίωμα των εργοδοτών να εξετάζουν το αίτημα για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων. Κάθε δυσχέρεια που απορρέει από την εφαρμογή της εν λόγω διάταξης πρέπει να αντιμετωπίζεται σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις και/ή τις πρακτικές.

4.4.4.

Ο αντίκτυπος της ψηφιοποίησης του χώρου εργασίας και των εργασιακών σχέσεων ενδέχεται ακόμη και να αναμορφώσει τα παραδοσιακά πρότυπα εργασίας. Από την άποψη αυτή, χρειάζεται περαιτέρω προβληματισμός ως προς τον τρόπο με τον οποίο η άδεια για λόγους φροντίδας θεωρείται παραδοσιακά ως η κεντρική επιλογή για τις οικογένειες, προκειμένου να επιτύχουν ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Πολύ συχνά, οι γυναίκες υιοθετούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις ευθύνες φροντίδας, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζουν να εργάζονται. Το γεγονός αυτό παρεμποδίζει την επαγγελματική τους πρόοδο όσον αφορά τόσο την αμοιβή όσο και τη σταδιοδρομία τους. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι οι ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «γυναικείο ζήτημα» με επίκεντρο τις μητέρες ή τις γυναίκες που οφείλουν να φροντίζουν τους εξαρτώμενους συγγενείς τους. Οι επιχειρήσεις πρέπει να ενθαρρύνουν τις ευέλικτες μορφές εργασίας τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες και να συμβάλλουν σε μια εξέλιξη όσον αφορά τη νοοτροπία που θα ευθυγραμμίζεται με τις προσδοκίες των ανδρών και των γυναικών, αλλά και θα προωθεί την ενίσχυση της επαγγελματικής ισότητας. Οι ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας πρέπει, επίσης, να είναι πλήρως αναστρέψιμες, φιλικές προς τους εργαζομένους και διαθέσιμες για όλες τις μορφές συμβάσεων. Η αποτελεσματική επιβολή του δικαιώματος επιστροφής στην αρχική μορφή απασχόλησης είναι ιδιαίτερα σημαντική στο πλαίσιο αυτό.

4.4.5.

Επιπλέον, ενώ η ψηφιοποίηση μπορεί να υποστηρίξει τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας επιτρέποντας στους υπαλλήλους να εργάζονται εξ αποστάσεως, ενδέχεται επίσης να παρουσιάζει και ορισμένες προκλήσεις και κινδύνους.

4.5.1.1.

Η έλλειψη διαθέσιμης παιδικής φροντίδας και το υψηλό κόστος της φροντίδας των παιδιών συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων αντικινήτρων για την επιστροφή στην εργασία όσον αφορά τον δεύτερο εργαζόμενο σε ένα ζευγάρι με διπλό εισόδημα. Στην ΕΕ, μόνο το 28 % των παιδιών ηλικίας 0-3 ετών είχαν πρόσβαση σε επίσημες υπηρεσίες φύλαξης το 2014 έναντι του 83 % των παιδιών ηλικίας μεταξύ 3 ετών και της ηλικίας υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης. Τα ποσοστά αυτά είναι κατώτερα των στόχων της Βαρκελώνης που τέθηκαν το 2001 και θα έπρεπε να έχουν επιτευχθεί έως το 2010. Για τους λόγους αυτούς, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της όσον αφορά το γεγονός ότι δεν πληρούνται οι στόχοι παιδικής φροντίδας της Βαρκελώνης, οι οποίοι αποσκοπούσαν στην παροχή επαρκούς προσβάσιμης, προσιτής και υψηλής ποιότητας παιδικής φροντίδας σε επίπεδο κρατών μελών.

4.5.1.2.

Το υψηλό κόστος για τους γονείς και οι ώρες λειτουργίας των εγκαταστάσεων, οι οποίες είναι ασυμβίβαστες με την εργασία πλήρους απασχόλησης, εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα. Η έκθεση της Επιτροπής δείχνει ότι πρέπει να συνεχιστεί η επένδυση σε υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σημειώνει επίσης ότι για το 27 % των Ευρωπαίων η έλλειψη υποδομών και η ποιότητα των διαθέσιμων υπηρεσιών δυσχεραίνουν την πρόσβαση (20).

4.5.1.3.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Επιτροπή προτείνει την αναθεώρηση των στόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης, όμως δεν αναφέρει την επίτευξη των στόχων της Βαρκελώνης. Ωστόσο, ο στόχος της εκπαίδευσης και κατάρτισης για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα (ECEC) έχει μικρότερο πεδίο εφαρμογής, εφόσον εστιάζει αποκλειστικά σε παιδιά ηλικίας από 4 ετών μέχρι την ηλικία σχολικής φοίτησης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητεί να αναληφθεί επείγουσα δράση για την αναθεώρηση του στόχου εκπαίδευσης και κατάρτισης όσον αφορά την ECEC ώστε να ευθυγραμμιστεί με τους στόχους της Βαρκελώνης διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής της (δηλαδή συμπεριλαμβάνοντας στόχους για παιδιά ηλικίας κάτω των 4 ετών). Οι νέοι στόχοι που θα προκύψουν από αυτήν την αναθεώρηση θα πρέπει να είναι πιο φιλόδοξοι από τους ισχύοντες στόχους της Βαρκελώνης. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ ζητεί την ανάπτυξη κριτηρίων αναφοράς σε επίπεδο ΕΕ για την εξωσχολική μέριμνα και τις υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας.

4.5.1.4.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τα σχέδια της Επιτροπής να ενισχύσει την καθοδήγηση και την παρακολούθηση της παροχής υπηρεσιών φροντίδας στα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να προωθήσει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Ενθαρρύνει επίσης τη βελτίωση της συλλογής δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ και υποστηρίζει το σχέδιο αναθεώρησης των στόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης για την προσχολική εκπαίδευση που έχουν τεθεί για το 2020. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ επιθυμεί ιδιαίτερα την προσαρμογή διαφόρων ευρωπαϊκών μέσων χρηματοδότησης στις ειδικές ανάγκες των κρατών μελών. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα ζητήσει μια πολύ πιο φιλόδοξη προώθηση των κοινωνικών επενδύσεων, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τα «πολλαπλά μερίσματα» της επένδυσης σε εγκαταστάσεις παιδικής φροντίδας (21).

4.5.1.5.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα σεμινάρια οικοδόμησης ικανοτήτων και ενημέρωσης, με την πλήρη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, είναι μεν πολύ σημαντικά ως συνοδευτικά μέτρα, επισημαίνει όμως ότι απαιτούνται σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από ό, τι προτείνεται σήμερα. Υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη για ενημερωτικά σεμινάρια σχετικά με την προστασία από την απόλυση μετά την επιστροφή από άδεια μητρότητας.

4.5.2.1.

Παρά το γεγονός ότι η πρόταση οδηγίας ασχολείται σε κάποιο βαθμό με τα φορολογικά συστήματα, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν προχωρεί αρκετά. Τα φορολογικά συστήματα μπορούν να έχουν άμεσο αντίκτυπο στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδίως για τους «δεύτερους εργαζομένους», οι περισσότεροι από τους οποίους είναι γυναίκες. Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζονται τα φορολογικά συστήματα μπορεί να επηρεάσει την απόφαση των πολιτών να εισέλθουν στην αγορά εργασίας ή όχι. Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο φορολογικών ελαφρύνσεων που να βοηθούν τους εργαζόμενους γονείς να συνεχίσουν να εργάζονται.

4.5.2.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση των φορολογικών αντικινήτρων θα συμπληρώσει και θα υποστηρίξει τα άλλα μέτρα της δέσμης. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει τον εντοπισμό των ειδικών σε κάθε χώρα εμποδίων που απορρέουν από τα φορολογικά συστήματα παροχών τα οποία συνδέονται με το φύλο και προτείνει την αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών μέσω συστάσεων που θα εκδίδονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

4.5.3.1.

Εκτός από την ανάγκη υψηλής ποιότητας, προσβάσιμων και οικονομικά προσιτών δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών φροντίδας για παιδιά, ηλικιωμένους συγγενείς και άλλους εξαρτώμενους, η κοινωνική οικονομία και ο μη κυβερνητικός τομέας μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην παροχή υπηρεσιών υποστήριξης της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς τις προσπάθειές τους δεν θα διασφαλιστεί η παροχή υπηρεσιών.

4.5.3.2.

Οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να διαδραματίσουν ιδιαίτερο ρόλο στην εφαρμογή πολιτικών εξισορρόπησης επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής στον χώρο εργασίας, ιδίως μέσω διαπραγματεύσεων και συλλογικών συμβάσεων. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την προσοχή που έχουν δώσει οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι στην ισότητα των φύλων στα προγράμματα εργασίας τους με την πάροδο των ετών, με στόχο την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων.