52013DC0716

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Πυροβόλα όπλα και εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ: προστασία των πολιτών και παρεμπόδιση της παράνομης διακίνησης

1........... Εισαγωγή...................................................................................................................... 3

2........... Η ανάγκη δράσης σε επίπεδο ΕΕ.................................................................................. 9

3........... Προτεραιότητα 1: Διασφάλιση της νόμιμης αγοράς................................................... 13

3.1........ Ενέργεια 1: Διευκρίνιση για το ποια πυροβόλα όπλα απαγορεύονται και για ποια απαιτείται άδεια            13

3.2........ Ενέργεια 2: Δημιουργία ευρωπαϊκού προτύπου σήμανσης........................................ 14

3.3........ Ενέργεια 3: Απλούστευση των κανόνων χορήγησης αδειών για τα πυροβόλα όπλα.. 15

4........... Προτεραιότητα 2: Από τη νομιμότητα στην παρανομία: Μείωση της εκτροπής πυροβόλων όπλων σε εγκληματίες................................................................................................................ 16

4.1........ Ενέργεια 1: Επικαιροποίηση ελέγχων πώλησης και παράνομης κατασκευής πυροβόλων όπλων   17

4.2........ Ενέργεια 2: Πρόληψη κλοπής και απώλειας............................................................... 17

4.3........ Ενέργεια 3: Μόχλευση εξωτερικής δράσης και διαδικασίας διεύρυνσης ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εκτροπής από τρίτες χώρες......................................................................................... 18

4.4........ Ενέργεια 4: Προώθηση της καταστροφής ως του κατ’ εξοχήν μέσου διαχείρισης του πλεονάσματος πυροβόλων όπλων...................................................................................................... 18

5........... Προτεραιότητα 3: Άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στις αγορές προϊόντων εγκλήματος 19

5.1........ Ενέργεια 1: Παροχή καθοδήγησης στα όργανα επιβολής του νόμου.......................... 19

5.2........ Ενέργεια 2: Διασυνοριακή συνεργασία ώστε να σταματήσει η παράνομη κατοχή και κυκλοφορία των πυροβόλων όπλων...................................................................................................... 19

5.3........ Ενέργεια 3: Εδραίωση της συνεργασίας για τον εντοπισμό πυροβόλων όπλων που χρησιμοποιούνται από εγκληματίες................................................................................................................ 20

5.4........ Ενέργεια 4: Ενίσχυση μέτρων αποτροπής της κατάχρησης πυροβόλων όπλων......... 21

6........... Προτεραιότητα 4: Οικοδόμηση ενός καλύτερου συστήματος συλλογής πληροφοριών 21

6.1........ Ενέργεια 1: Συλλογή ακριβέστερων και πληρέστερων δεδομένων για τα εγκλήματα που σχετίζονται με πυροβόλα όπλα στην ΕΕ και παγκοσμίως.................................................................. 22

6.2........ Ενέργεια 2: Στοχοθέτηση κατάρτισης οργάνων επιβολής του νόμου όπου χρειάζεται περισσότερο           23

7........... Συμπέρασμα............................................................................................................... 23

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Προτεραιότητες και ενέργειες...................................................................... 25

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Στατιστικά στοιχεία...................................................................................... 27

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Πυροβόλα όπλα και εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ: προστασία των πολιτών και παρεμπόδιση της παράνομης διακίνησης

1.           Εισαγωγή

Πυροβόλα όπλα χρησιμοποιούνται νόμιμα και υπεύθυνα από πολίτες, η δε παραγωγή, πώληση και αγορά τους αποτελούν μέρος της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ[1]. Πυροβόλα όπλα σε λάθος χέρια, ωστόσο, μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για τους πολίτες και τις κοινότητες πολιτών. Εξακολουθούν να υπάρχουν πάρα πολλά θύματα βίας από όπλα στην ΕΕ[2]. Την πρώτη δεκαετία του 21ού αιώνα υπήρξαν 10.000 και πλέον θύματα ανθρωποκτονίας από πρόθεση ή από αμέλεια που σκοτώθηκαν με πυροβόλο όπλο στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ,[3] κάθε χρόνο δε σημειώνονται 4.000 αυτοκτονίες με πυροβόλο όπλο[4]. Κατά μέσο όρο στην ΕΕ σημειώνονται 0,24 ανθρωποκτονίες και 0,9 αυτοκτονίες με πυροβόλο όπλο ετησίως ανά 100.000 άτομα[5]. Η παρουσία ισχυρών πυροβόλων όπλων που συχνά κατέχονται παράνομα μπορεί να δημιουργήσει ένα αίσθημα ανασφάλειας μεταξύ των πολιτών, ιδίως σε υποβαθμισμένες αστικές περιοχές.

Οι δράστες δολοφονικών ένοπλων επιθέσεων κατά τα τελευταία έτη στα σχολεία των πόλεων Tuusula (2007), Kauhajoki (2008), της περιοχής Cumbria (2010) και της πόλης Alphen aan den Rijn (2011), ήταν διανοητικά ασταθείς ενήλικες που εν τούτοις είχαν άδεια κατοχής πυροβόλου όπλου. Στο Winnenden (2009) ένας έφηβος χρησιμοποίησε το πιστόλι που είχαν αποθηκεύσει απρόσεκτα οι γονείς του στο υπνοδωμάτιό τους. Στις επιθέσεις στη Λιέγη το 2011, ο δράστης χρησιμοποίησε ένα τεράστιο προσωπικό οπλοστάσιο που περιελάμβανε πολεμικά όπλα και κομμάτια συλλεκτικής αξίας που είχε αγοράσει και μετατρέψει. Στα παραπάνω και μόνο επεισόδια βρήκαν το θάνατο 61 άτομα, μεταξύ των οποίων και 19 παιδιά[6].

Η παράνομη κατοχή πυροβόλων όπλων, εν τω μεταξύ, αποτελεί συχνά μέσο εξαναγκασμού και εκφοβισμού των θυμάτων του οργανωμένου εγκλήματος. Υπολογίζεται ότι η παράνομη εισαγωγή και πώληση αυτών των όπλων, καθώς και η παραγωγή τους, αποτελούν επικερδή επιχείρηση για 3.600 συμμορίες οργανωμένου εγκλήματος στην ΕΕ.[7] Τρομοκράτες και εξτρεμιστές έχουν χρησιμοποιήσει πυροβόλα όπλα για να δημιουργήσουν κλίμα φόβου και για να διαπράξουν φόνους: επτά άτομα έχασαν τη ζωή τους στην Τουλούζη και στο Montauban σε επιθέσεις που έγιναν το 2012, και δύο το 2011 κατά την επίθεση στον αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης[8].

Εκτιμάται ότι τα νόμιμα μη πολεμικά πυροβόλα όπλα στην ΕΕ είναι 80 εκατομμύρια. Δεν υπάρχουν ακριβείς στατιστικές, πάντως μεγάλος αριθμός πυροβόλων όπλων σε παράνομη κυκλοφορία είναι συχνά προϊόντα κλοπής ή εκτροπής από το νόμιμο κύκλο ζωής του όπλου, παράνομης εισαγωγής από τρίτες χώρες και μετατροπής άλλων αντικειμένων σε πυροβόλα όπλα. Σύμφωνα με το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν, σχεδόν μισό εκατομμύριο πυροβόλα όπλα που έχουν απωλεσθεί ή κλαπεί στην ΕΕ παραμένουν αζήτητα, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων είναι μη πολεμικά πυροβόλα όπλα[9]. Σε ένα κράτος μέλος, τη Γαλλία, οι αρχές ανέφεραν αύξηση 40 % στις κατασχέσεις κλεμμένων - πολεμικών και μη - όπλων μεταξύ του 2010 και του 2011[10]. Μεγάλες ποσότητες βαρέων πολεμικών όπλων έχουν φτάσει στην ΕΕ από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 από τα Δυτικά Βαλκάνια και χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ·[11] συχνά εισάγονταν λαθραία σε μικρές ποσότητες, κρυμμένα σε οχήματα μεγάλων διαδρομών ώστε να μην εντοπίζονται[12]. Οι πρόσφατες ταραχές στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή ενέχουν τον κίνδυνο να καταλήξουν πλεονάζοντα και κλεμμένα πολεμικά όπλα στις ευρωπαϊκές παράνομες αγορές με παρόμοιο τρόπο. Τα πυροβόλα όπλα, τα εξαρτήματα και τα μέρη τους αποτελούν ολοένα και συχνότερα αντικείμενο συναλλαγών μέσω του Διαδικτύου και αποστέλλονται δι’ αλληλογραφίας, ταχυδρομικών υπηρεσιών ή υπηρεσιών κατεπείγουσας παράδοσης. Οι αρχές επιβολής του νόμου στην ΕΕ φοβούνται ότι απενεργοποιημένα πυροβόλα όπλα έχουν παράνομα επανενεργοποιηθεί και πωλούνται για εγκληματικούς σκοπούς· ότι όπλα όπως πιστόλια συναγερμού, αεροβόλα ή άσφαιρα όπλα μετατρέπονται σε παράνομα θανατηφόρα όπλα· ότι οι εγκληματίες θα μπορούν πολύ σύντομα να χρησιμοποιούν την τρισδιάστατη εκτύπωση για τη συναρμολόγηση αυτοσχέδιων όπλων ή την κατασκευή συστατικών στοιχείων που θα χρησιμοποιούνται για επανενεργοποίηση πυροβόλων όπλων. Παρακάτω παρουσιάζεται επισκόπηση ορισμένων οδών διακίνησης που έχουν επισημάνει εμπειρογνώμονες πυροβόλων όπλων από κράτη μέλη.

Οδοί διακίνησης πυροβόλων όπλων σύμφωνα με την Ομάδα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων πυροβόλων όπλων[13]

Η κακή χρήση πυροβόλων όπλων[14], είτε νόμιμων μη πολεμικών όπλων είτε πολεμικών και μη όπλων που κατασκευάστηκαν ή αποκτήθηκαν παράνομα, αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της ΕΕ τόσο από εσωτερική όσο και από εξωτερική σκοπιά[15]. Η παρούσα ανακοίνωση προτείνει μια ολοκληρωμένη πολιτική για την αντιμετώπιση της εν λόγω απειλής, μέσω νομοθεσίας, επιχειρησιακής δράσης, κατάρτισης και χρηματοδότησης από την ΕΕ. Με βάση τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, η ανακοίνωση εστιάζει σε τέσσερις προτεραιότητες (βλ. παράρτημα 1 που περιλαμβάνει όλες τις δράσεις που προτείνονται).

(1) Διασφάλιση της νόμιμης αγοράς μη πολεμικών πυροβόλων όπλων μέσω νέων προτύπων της ΕΕ που θα ρυθμίζουν το ποια όπλα μπορούν να πωληθούν για μη πολεμική χρήση, τη σήμανση των πυροβόλων όπλων και την παροχή άδειας σε πρόσωπα που επιθυμούν να κατέχουν και να χρησιμοποιούν πυροβόλα όπλα.

(2) Μείωση της εκτροπής πυροβόλων όπλων σε χέρια εγκληματιών μέσω σχεδιασμού αποτελεσματικών προτύπων ασφαλούς αποθήκευσης μη πολεμικών όπλων και απενεργοποίησης πολεμικών και μη πυροβόλων όπλων, καθώς και μέσω μεγαλύτερων προσπαθειών για τη μείωση της παράνομης διακίνησης όπλων (πολεμικών ή μη) από χώρες εκτός ΕΕ.

(3) Άσκηση μεγαλύτερης πίεση στις παράνομες αγορές μέσω καλύτερης διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας, των τελωνείων και των συνοριοφυλάκων και μέσω αξιολόγησης της ανάγκης κοινών ενωσιακών κανόνων που θα ορίζουν ποιες παραβάσεις που συνδέονται με πυροβόλα όπλα θα πρέπει να θεωρούνται ποινικά αδικήματα και ποιο θα είναι το επίπεδο ποινικών κυρώσεων που πρέπει να επιβάλλουν τα κράτη μέλη.

(4) Καλύτερο σύστημα πληροφοριών μέσω συλλογής και ανταλλαγής περισσότερων πληροφοριών για τα εγκλήματα που συνδέονται με πυροβόλα όπλα, καθώς και μέσω της στοχοθετημένης κατάρτισης των οργάνων επιβολής του νόμου.

Οι προτεραιότητες αυτές βασίζονται σε συζητήσεις με τις αρχές επιβολής του νόμου, στις απόψεις θυμάτων πυροβόλων όπλων, ΜΚΟ και εγκεκριμένων οπλοπωλών και χρηστών, καθώς και στις απαντήσεις σε δημόσια διαβούλευση που πραγματοποίησε η Επιτροπή την περίοδο Μαρτίου-Ιουνίου 2013.[16]

Η παρούσα ανακοίνωση ανταποκρίνεται στην έκκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για περαιτέρω δράση με σκοπό να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν τα τρωτά σημεία του κύκλου ζωής των πυροβόλων όπλων, να διαφυλαχθεί η νόμιμη παραγωγή, πώληση και η κατοχή πυροβόλων όπλων, να πληγούν τα κυκλώματα παράνομης προμήθειας πυροβόλων όπλων και να αποτραπεί οποιαδήποτε παράνομη χρήση[17]. Η ανακοίνωση συμπληρώνει τις δράσεις της ΕΕ σε άλλους καίριους τομείς ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, και της στρατηγική του 2005 της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης συσσώρευσης και διακίνησης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και των πυρομαχικών τους[18].

Η Επιτροπή θα διεξαγάγει περαιτέρω διεξοδικές αναλύσεις για την καλύτερη κατανόηση των προβλημάτων που εξετάζει η παρούσα ανακοίνωση, καθώς και των αιτίων που τα προκαλούν. Θα προβεί σε διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των κρατών μελών, των νόμιμων κατασκευαστών και των ομοσπονδιών χρηστών μη πολεμικών πυροβόλων όπλων, με σκοπό να παρουσιάσει νέα αναλογικές και, εάν χρειαστεί, νομοθετικές προτάσεις το 2015 με βάση αξιολόγηση αντικτύπου[19].

2.           Η ανάγκη δράσης σε επίπεδο ΕΕ

Κατά την τελευταία δεκαετία, η ΕΕ έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της απειλής που συνεπάγονται τα πυροβόλα όπλα για την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ.

Φέτος, η ΕΕ συνήψε (εντός των ορίων της αρμοδιότητάς της) το πρωτόκολλο των ΗΕ για τα πυροβόλα όπλα[20], το οποίο θα ενισχύσει τους ελέγχους κατά τη μεταφορά περιστρόφων, πιστολιών και άλλων φορητών όπλων προς, από και στο εσωτερικό της ΕΕ. Σε παγκόσμιο επίπεδο πιστεύεται ότι η προσφάτως εγκριθείσα Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων[21] θα αποδειχθεί ορόσημο για τον έλεγχο του εμπορίου όπλων. Με τη Συνθήκη τα συμβαλλόμενα κράτη δεσμεύονται να αξιολογήσουν όλες τις εξαγωγές με σκοπό την εξάλειψη της παράνομης εμπορίας όπλων, έτσι ώστε να συμβάλουν στην ειρήνη και την ασφάλεια και να αποφευχθούν σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αυτές οι διεθνείς συμφωνίες, αν και σημαντικές, αποτελούν το πρώτο βήμα προς μια πλήρως αποτελεσματική απάντηση. Για τον λόγο αυτό, η ΕΕ αναζήτησε μια ισορροπημένη προσέγγιση για τη ρύθμιση της νόμιμης κυκλοφορίας των μη πολεμικών όπλων στην εσωτερική αγορά, για την παρεμπόδιση της παράνομης κυκλοφορίας και χρήσης των μη πολεμικών πυροβόλων όπλων, καθώς και για την επεξεργασία προτύπων για τη μεταφορά και τη διαμεσολάβηση με αντικείμενο συμβατικά πολεμικά όπλα.

Σε επίπεδο νομοθεσίας, η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα (οδηγία 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2008/51/ΕΚ) καθόρισε τους κανόνες για την απόκτηση και κατοχή μη πολεμικών όπλων και δημιούργησε ένα «ευρωπαϊκό δελτίο πυροβόλου όπλου» για αδειοδότηση κυνηγών, αθλητών σκοποβολής, συλλεκτών και οπλοπωλών που τους επιτρέπει να ταξιδεύουν εντός της ΕΕ. Με τον κανονισμό αριθ. 258/2012 («κανονισμός για τα πυροβόλα όπλα»), η ΕΕ απαιτεί αδειοδότηση των εξαγωγών μη πολεμικών πυροβόλων όπλων σε χώρες εκτός της ΕΕ, σύμφωνα με τις διατάξεις του πρωτοκόλλου των ΗΕ για τα πυροβόλα όπλα. Από το 1998, στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, η ΕΕ διατηρεί σε ισχύ κώδικα συμπεριφοράς για τις εξαγωγές όπλων, τον οποίο αντικατέστησε το 2008 με κοινή θέση, συμπεριλαμβανομένου ενός κοινού καταλόγου πολεμικών όπλων και ελάχιστων προτύπων που διέπουν τις εθνικές πολιτικές αδειοδότησης[22]. Η οδηγία 2009/43/ΕΚ αποσκοπεί στην απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για τη μεταφορά των εν λόγω όπλων εντός της ΕΕ[23]. Ελάχιστα πρότυπα ισχύουν επίσης όσον αφορά τη διαμεσολάβηση με αντικείμενο συμβατικά πολεμικά όπλα μεταξύ τρίτων χωρών που πραγματοποιείται στο έδαφος ενός κράτους μέλους[24].

Ως τελωνειακή ένωση, η ΕΕ έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια ένα κοινό πλαίσιο που αποτελείται από κριτήρια ανάλυσης κινδύνων και συστήματα πληροφορικής για τη διαχείριση των κινδύνων σχετικά με την κυκλοφορία των εμπορευμάτων που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ στο πλαίσιο της εμπορικής αλυσίδας εφοδιασμού. Η Επιτροπή σκιαγράφησε πρόσφατα τις προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση του κινδύνου που αντιμετωπίζουν οι τελωνειακές αρχές της ΕΕ, και έχει κάνει διάφορες προτάσεις για βελτίωση των τελωνειακών ικανοτήτων, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η καλύτερη χρήση των πληροφοριών, των πηγών δεδομένων και άλλων εργαλείων και διαδικασιών για την ανάδειξη των κινδύνων και την ανάλυση των εμπορικών κινήσεων της αλυσίδας εφοδιασμού.[25]

Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η ΕΕ έχει συστήσει την Ομάδα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων Όπλων με σκοπό την προώθηση της ανταλλαγής πληροφοριών και της συνεργασίας,[26] ενώ το 2010 ενέκρινε σχέδιο δράσης για τη διευκόλυνση της ανίχνευσης και της συνεργασίας για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων[27]. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή, βάσει της «Αξιολόγησης Απειλών όσον αφορά το Σοβαρό και το Οργανωμένο Έγκλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης» της Ευρωπόλ, κατέστησαν την παρεμπόδιση της παράνομης κατασκευής και διακίνησης πυροβόλων όπλων μία από τις εννέα προτεραιότητες στον τομέα επιβολής του νόμου για το 2014-2017[28].

Σε επίπεδο εξωτερικής δράσης, η ΕΕ ενέκρινε το 2005 στρατηγική για την καταπολέμηση της παράνομης συσσώρευσης και διακίνησης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και των πυρομαχικών τους. Η εν λόγω στρατηγική καθορίζει τρεις αρχές που διέπουν τη δράση της ΕΕ στον τομέα των φορητών όπλων και του ελαφρού οπλισμού: πρόληψη, συνεργασία με τους εταίρους και στήριξη της πολυμερούς προσέγγισης. Η δράση αυτή συμπληρώνει αλλά και συμβάλλει στην εφαρμογή του προγράμματος δράσης των HE σχετικά με το παράνομο εμπόριο φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και του Διεθνούς Μέσου Επισήμανσης και Εντοπισμού,[29] συνδυάζοντας όλα τα μέσα και τις πολιτικές που διαθέτει η ΕΕ για την αντιμετώπιση όλων των πτυχών που άπτονται των πυροβόλων όπλων. Συνολικά 21 περίπου εκατ. ευρώ από διαφορετικές γραμμές του προϋπολογισμού της ΕΕ, διατέθηκαν κατά την περίοδο 2011-2013 για τη στήριξη του αφοπλισμού, της αποστράτευσης και της επανένταξης και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων, φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού σε όλον τον κόσμο. Παραδείγματα, αποτελούν: η στήριξη που παρέχει η ΕΕ για την υλική ασφάλεια και τη διαχείριση αποθεμάτων στη Λιβύη και στην ευρύτερη περιοχή[30], η Περιφερειακή Υπηρεσία Διεκπεραίωσης της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης για τη μείωση των φορητών όπλων, περιφερειακά κέντρα ελέγχου των πυροβόλων όπλων στην Κεντρική Αμερική (CASAC) και στην Αφρική (RECSA), η Γραμματεία του ΟΑΣΕ, η Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για θέματα Αφοπλισμού, πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών[31] και το σύστημα εντοπισμού πυροβόλων όπλων της Interpol (βλ. παρακάτω). Η Επιτροπή, μέσω της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, έχει επεξεργαστεί πρόταση[32] για τον Μηχανισμό Σταθερότητας που θα καλύπτει την περίοδο 2014-2020, στο πλαίσιο του οποίου περαιτέρω χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της διακίνησης πυροβόλων όπλων θα μπορούσε να διοχετευθεί σε χώρες-εταίρους και να συνοδεύεται από βοήθεια εκ μέρους των αρχών επιβολής του νόμου των κρατών μελών. Εν τω μεταξύ, ζητείται από τις χώρες που είναι υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ, να ευθυγραμμίσουν την εθνική νομοθεσία τους με τα ισχύοντα νομοθετικά εργαλεία[33] σχετικά με την εξαγωγή, τη διαμεσολάβηση, την απόκτηση, την κατοχή και τη διακίνηση όπλων.

Ωστόσο, όπως δείχνουν τα παραδείγματα και οι στατιστικές που αναφέρονται ανωτέρω, απαιτείται περαιτέρω δράση. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, οι διαφορές στην εθνική νομοθεσία για τα πυροβόλα όπλα αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους εγκληματίες, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο της παράνομης κυκλοφορίας σε διασυνοριακό επίπεδο[34]. Το γεγονός αυτό συνηγορεί υπέρ της προσέγγισης των εθνικών νομοθεσιών για τα πυροβόλα όπλα. Η έλλειψη έγκυρων στατιστικών και πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ εμποδίζει την αποτελεσματική πολιτική και επιχειρησιακή απάντηση· έτσι τα πυροβόλα όπλα υποβαθμίζονται σε σχέση με άλλα σοβαρά εγκλήματα, παρόλο που αναγνωρίζεται ότι διευκολύνουν την τέλεση εγκλημάτων όπως η διακίνηση ναρκωτικών. Οι τελευταίες κοινές τελωνειακές επιχειρήσεις που επικεντρώθηκαν σε πυροβόλα όπλα πραγματοποιήθηκαν το 2006[35]· δεν υπήρξαν τότε κατασχέσεις λόγω έλλειψης ερευνητικών πληροφοριών και ακριβούς γνώσης των οδών διακίνησης πυροβόλων όπλων. Η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της βάσης πληροφοριών και στατιστικών ώστε να αντιμετωπιστούν τα κενά γνώσης και να υπάρξει ενημέρωση για τις ανάγκες του διαλόγου μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές.

Η ΕΕ πρέπει επίσης να εξετάσει ενέργειες για την πιο άμεση παρεμπόδιση του λαθρεμπορίου πυροβόλων όπλων. Ο κύκλος ζωής ενός όπλου αρχίζει με την παραγωγή του και τελειώνει με την καταστροφή του. Η εκτροπή του όπλου στα χέρια των εγκληματιών είναι πιθανή σε οιοδήποτε στάδιο: πώληση, κατοχή, εμπόριο, αποθήκευση, απενεργοποίηση του όπλου. Η εντονότερη δράση με στόχο τα πιο ευάλωτα σημεία του κύκλου ζωής του πυροβόλου όπλου, από την παραγωγή έως την καταστροφή, θα διευκόλυνε τόσο την ασφάλεια των συναλλαγών στην εσωτερική αγορά όσο και την αστυνομική συνεργασία κατά τον εντοπισμό και την εξάρθρωση των οργανωμένων εγκληματικών ομάδων, κάτι που αποτελεί προτεραιότητα για τη στρατηγική εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ και τον «κύκλο πολιτικής» καταπολέμησης του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος[36].

3.           Προτεραιότητα 1: Διασφάλιση της νόμιμης αγοράς μη πολεμικών πυροβόλων όπλων

Οι συνεπείς έλεγχοι των πυροβόλων όπλων στην εσωτερική αγορά παρέχουν ασφάλεια στους νόμιμους κατασκευαστές και κατόχους, και διευκολύνουν τη διασυνοριακή αστυνομική συνεργασία στις προσπάθειες παρεμπόδισης εγκληματικών δραστηριοτήτων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές διαφορές όσον αφορά την εθνική εφαρμογή των κανόνων σχετικά με το ποια όπλα επιτρέπονται, σχετικά με τις διαδικασίες σαφώς αναγνωρίσιμων σημάνσεων και σχετικά με την χορήγηση αδείας για την εμπορία και την κατοχή όπλων.

3.1.        Ενέργεια 1: Διευκρίνιση για το ποια πυροβόλα όπλα απαγορεύονται και για ποια απαιτείται άδεια

Η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα αναγνωρίζει ότι ορισμένα πυροβόλα όπλα, όπως τα αυτόματα (που υπάγονται στην κατηγορία Α) είναι τόσο επικίνδυνα και η χρήση τους για μη πολεμικούς σκοπούς είναι τόσο αμελητέα, που δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η μη πολεμική χρήση.[37] Η ΕΕ απαιτεί όλοι οι άλλοι τύποι όπλων (κατηγορία Β), όπως τα ημιαυτόματα και τα τουφέκια μιας βολής, που θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνοι, να μπορούν να χρησιμοποιούνται, κατόπιν αδειοδότησης, από αθλητές σκοποβολής και κυνηγούς. Άλλα πυροβόλα όπλα χαμηλότερου κινδύνου (κατηγορία Γ), όπως τα μακρύκαννα πυροβόλα όπλα μιας βολής ανά αυλακωτή κάννη, υπόκεινται σε λιγότερο αυστηρές απαιτήσεις - όπως είναι η δήλωση σε αρχές για τον τόπο κατοχής του όπλου - ή δεν υπόκεινται καθόλου σε περιορισμούς (κατηγορία Δ): π.χ. για τα μακρύκαννα πυροβόλα όπλα μιας βολής ανά λεία κάννη. Πρόκειται για ελάχιστες απαιτήσεις, και τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν την εφαρμογή αυστηρότερων προτύπων.

Με βάση την πρόσφατη αξιολόγηση των δυνατοτήτων απλούστευσης των κανόνων αυτών[38], από την οποία είχε συναχθεί το συμπέρασμα να μην προταθεί μείωση του αριθμού των κατηγοριών, η Επιτροπή άρχισε την επανεξέταση του θέματος αυτού σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων που υφίστανται για τη μείωση του παράνομου εμπορίου μεταξύ κρατών μελών τα οποία εφαρμόζουν διαφορετικούς κανόνες, και για τη διευκόλυνση της διασυνοριακής αστυνομικής συνεργασίας.

Σε δεύτερη φάση η Επιτροπή θα σταθμίσει, σε τεχνικό επίπεδο, την αξία ορισμένων τύπων πυροβόλων όπλων των οποίων σήμερα επιτρέπεται η μη στρατιωτική χρήση, όπως τα ημιαυτόματα όπλα, σε συνάρτηση με τους κινδύνους που συνδέονται με την ασφάλεια· θα εξετάσει δε εάν θα ήταν περισσότερο σκόπιμο να περιοριστεί περαιτέρω η πρόσβαση σε αυτά τα όπλα.

Τρίτον, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανάγκη υπέρβασης της ισχύουσας οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα, έτσι ώστε να εξεταστεί, υπό το πρίσμα των εμπειριών των κρατών μελών, η ανάγκη ρύθμισης της πώλησης και της κατοχής ειδών όπως αεροβόλα όπλα, αντίγραφα, παλαιά όπλα και απενεργοποιημένα όπλα τα οποία μπορούν εύκολα να μετατρέπονται σε - ή να χρησιμοποιούνται ως - πυροβόλα όπλα[39]. Παράλληλα η Επιτροπή θα προτείνει κοινές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με πρότυπα απενεργοποίησης που θα διασφαλίζουν ότι τα απενεργοποιημένα πυροβόλα όπλα έχουν καταστεί ανεπιστρεπτί ακατάλληλα προς χρήση.

Δεδομένου ότι ένα πυροβόλο όπλο μπορεί να επιφέρει βλάβη μόνο με πυρομαχικά, η Επιτροπή θα εξετάσει τρόπους πρόληψης της απόκτησης και της κακής χρήσης πυρομαχικών από εγκληματίες, για παράδειγμα μέσω σήμανσης και επιβολής ορίων για το μέγιστο μέγεθος του γεμιστήρα των όπλων που προορίζονται για νόμιμη μη στρατιωτική χρήση.

Τέλος, η Επιτροπή θα εξετάσει τρόπους παροχής μεγαλύτερης ασφάλειας δικαίου στους οικονομικούς φορείς και στις αρχές επιβολής του νόμου, ορίζοντας και διασαφηνίζοντας διάφορους τεχνικούς όρους της νομοθεσίας της ΕΕ περί πυροβόλων όπλων στο υφιστάμενο γλωσσάρι που έχει εκπονήσει η Ομάδα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων Όπλων - για παράδειγμα σε σχέση με την απενεργοποίηση και τα συστήματα σήμανσης.

3.2.        Ενέργεια 2: Δημιουργία ευρωπαϊκού προτύπου σήμανσης

Τα πυροβόλα όπλα που κυκλοφορούν στην αγορά της ΕΕ φέρουν διαφορετικές σημάνσεις που αποτελούνται από σύμβολα ή/και αριθμούς που τυπώθηκαν ή χαράχθηκαν στον τόπο παραγωγής, εισαγωγής ή πώλησης[40]. Οι σημάνσεις πρέπει, πρώτον, να εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση του προϊόντος με τις ισχύουσες απαιτήσεις ποιότητας και ασφάλειας και, δεύτερον, να επιτρέπουν την αναγνώριση και τον εντοπισμό του πυροβόλου όπλου σε περίπτωση που έχει χαθεί, έχει κλαπεί ή έχει χρησιμοποιηθεί ή έχει μεταφερθεί παράνομα.

Η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα περιέχει βασικές διατάξεις για την αναγνώριση και τον εντοπισμό της προέλευσης. Τα κράτη μέλη καλούνται να διασφαλίσουν τη σήμανση όλων των βασικών μερών του πυροβόλου όπλου· μπορούν εν τούτοις να προβλέπουν διαδικασίες σήμανσης σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων ποιότητας και ασφάλειας. Έχουν εντοπισθεί πολλά προβλήματα με τα παράνομα όπλα και τις απαιτήσεις όσον αφορά τη σήμανση. Οι σημάνσεις μπορούν να διαγραφούν ή να παραποιηθούν. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ένα απενεργοποιημένο πυροβόλο όπλο μπορεί να συναρμολογηθεί χρησιμοποιώντας εξαρτήματα χωρίς σήμανση, τα οποία, στη συνέχεια, καθίσταται δύσκολο ή αδύνατο να εντοπιστούν. Οι αρχές επιβολής του νόμου ανέφεραν ότι στον τόπο του εγκλήματος οι ανακριτές είναι πιθανότερο να εντοπίσουν χρησιμοποιημένα πυρομαχικά και φυσίγγια, που εν γένει δεν φέρουν σήμανση, παρά το ίδιο το όπλο.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα διερευνήσει, σε συνεννόηση με τη βιομηχανία και τη Μόνιμη Διεθνή Επιτροπή για τη δοκιμή των φορητών πυροβόλων όπλων ("C.I.P.")[41], τη σκοπιμότητα προτύπου σήμανσης ΕΕ για όλα τα όπλα, πολεμικής και μη χρήσης, τα βασικά εξαρτήματα, τα πυρομαχικά και τις συσκευασίες πυρομαχικών, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος παραποίησης.

Στόχος θα είναι να σχεδιαστεί, από κοινού με τους διεθνείς εταίρους, ένα παγκόσμιο πρότυπο σήμανσης, το οποίο θα αξιοποιεί το Διεθνές μέσο Επισήμανσης και Εντοπισμού, που εγκρίθηκε από όλα τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο του 2005[42].

3.3.        Ενέργεια 3: Απλούστευση των κανόνων χορήγησης αδειών για τα πυροβόλα όπλα

Είναι προς το συμφέρον, τόσο της ασφάλειας του πολίτη όσο και της ομαλής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, να υπάρχει συνεκτική προσέγγιση στις άδειες για οπλοπώλες[43], διαμεσολαβητές και κατόχους σε ολόκληρη την ΕΕ. Η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα παραπέμπει στους απροσδιόριστους όρους «άδεια» και «έγκριση» (για τα πυροβόλα όπλα της κατηγορίας Β), «άδεια» (σε σχέση με τις κατηγορίες Γ και Δ)· αλλού αναφέρει την ανάγκη «δήλωσης» (κατηγορία Γ) και «καταγραφής» (για τους διαμεσολαβητές). Οι εγκληματίες μπορεί να επιδιώκουν να αποκτήσουν όπλα εκεί που οι εθνικές διαδικασίες θεωρούνται πιο ελαστικές.

Η Επιτροπή θα εξετάσει την αντιμετώπιση πιθανών κενών στους ορισμούς. Θα κρίνει επίσης, σε στενή συνεργασία με τις ευρωπαϊκές ενώσεις κατασκευαστών όπλων και κατόχων όπλων, τα πλεονεκτήματα του υποχρεωτικού ιατρικού ελέγχου και του ελέγχου ποινικού μητρώου, ως προϋποθέσεων για τη νόμιμη αγορά και κατοχή οιουδήποτε πυροβόλου όπλου· το ίδιο θα πράξει και για τις περιορισμένες χρονικά άδειες με δυνατότητα ανανέωσης, κάτι που αποτελεί ήδη συνήθη πρακτική σε πολλά κράτη μέλη με τρόπο παρόμοιο με τις άδειες οδήγησης. Ενδέχεται επίσης να ενδείκνυται η θέσπιση περισσότερο κοινών προτύπων σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τους νόμιμους σκοπούς οπλοκατοχής και οπλοχρησίας και τους λόγους απόρριψης αιτήματος άδειας.

Ενώ η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα προβλέπει ήδη κανόνες σχετικά με την καταγραφή και την αδειοδότηση των κατόχων και οπλοπωλών, η καταγραφή των διαμεσολαβητών επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών, και η εκ των προτέρων έγκριση των συναλλαγών διαμεσολάβησης απαιτείται μόνο για συναλλαγές μεταξύ τρίτων χωρών. Τούτο μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση παράνομων δραστηριοτήτων στα κράτη μέλη όπου η ρύθμιση είναι πιο διακριτική.[44] Η παράνομη διαμεσολάβηση, η οποία είναι εξαιρετικά προσοδοφόρα και σπανίως ρυθμίζεται σε όλο τον πλανήτη, αποτελεί κύριο παράγοντα διευκόλυνσης της διακίνησης όπλων στην ΕΕ:[45] σε ένα κράτος μέλος (το Ηνωμένο Βασίλειο) ασκήθηκαν, από το 2007 μέχρι σήμερα, 15 επιτυχείς διώξεις για παράνομη διαμεσολάβηση με αντικείμενο όπλα[46]. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα εξετάσει την ανάγκη για υποχρεωτική καταγραφή και έλεγχο των διαμεσολαβητών.

Η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα υποχρεώνει τους πωλητές να αναφέρουν στην αστυνομία κάθε περίπτωση απώλειας ή κλοπής πυροβόλου όπλου, μερών του ή πυρομαχικών και να τηρούν ενημερωμένα μητρώα σχετικά με τους τύπους, τις ποσότητες, την προέλευση και το σημείο στο οποίο βρίσκονται τα πυροβόλα όπλα. Για να διευκολυνθεί περαιτέρω η ιχνηλασία των πυροβόλων όπλων που απωλέσθηκαν, εκλάπησαν, ή χρησιμοποιήθηκαν παρανόμως, η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσον μια παρόμοια απαίτηση θα πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε πρόσωπο που ζητεί άδεια για την πώληση, την αγορά ή τη διάθεση πυροβόλων όπλων σε άλλους.

4.           Προτεραιότητα 2: Από τη νομιμότητα στην παρανομία: Μείωση της εκτροπής πυροβόλων όπλων σε εγκληματίες

Οι εγκληματίες διερευνούν τις δυνατότητες να παρακάμψουν ακόμα και τους αυστηρότερους ελέγχους στη νόμιμη αγορά, πρόσφατες δε εκτιμήσεις απειλών (βλ. χάρτη στο τμήμα 1, ανωτέρω) επέστησαν την προσοχή στη ροή παράνομων όπλων που προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων στη γειτονιά της Ευρώπης, καθώς και σε ενδεχόμενες παρανομίες που μπορεί να διαπραχθούν σε σχέση με εκθέσεις όπλων, διαδικτυακές πωλήσεις και τρισδιάστατες εκτυπώσεις. Η ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίσει τις αδυναμίες της αγοράς στην οποία κατασκευάζονται πυροβόλα όπλα για εγκληματικούς σκοπούς ή στην οποία πυροβόλα όπλα που έχουν κατασκευαστεί για πολεμική ή μη χρήση εκτρέπονται σε εγκληματικές αγορές στο σημείο πώλησης, χρήσης ή απενεργοποίησης. Οι εν λόγω αδυναμίες, οι οποίες θα ληφθούν υπόψη στην έκθεση αξιολόγησης της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα που έχει προγραμματιστεί για το 2015, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με την ορθή εφαρμογή - και αναπροσαρμογή, όπου είναι αναγκαίο - της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα, μέσω προγραμμάτων ανάπτυξης ικανοτήτων και βοήθειας προς τρίτες χώρες σε τομείς όπως η καταστροφή των πλεονασματικών αποθεμάτων, η διαχείριση των αποθεμάτων και της ασφάλειας, και οι υπεύθυνοι έλεγχοι μεταφοράς.

4.1.        Ενέργεια 1: Επικαιροποίηση ελέγχων πώλησης και παράνομης κατασκευής πυροβόλων όπλων

Συχνά πραγματοποιούνται εκθέσεις όπλων σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ και τις γειτονικές χώρες: οι εκθέσεις αυτές αποτελούν ευκαιρία να αποκτήσει κανείς όπλα απενεργοποιημένα ή άσφαιρων πυρών, απομιμήσεις όπλων και όπλα αντίκες, συμπεριλαμβανομένων όπλων με κάννη που δεν είναι αντίκες, που απαγορεύονται σε ορισμένα κράτη μέλη. Η Επιτροπή θα διασφαλίσει την εφαρμογή των προτύπων της ΕΕ για τις μεταφορές όπλων και θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για τη χάραξη κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τον περιορισμό της εκτροπής των παράνομων πυροβόλων όπλων μέσω εκθέσεων όπλων· σε περιπτώσεις παραβιάσεων των εν λόγω προτύπων, θα κινεί διαδικασίες παράβασης.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο αναπτύσσεται γοργά, και σε μερικά κράτη μέλη προέκυψαν δυσκολίες στην ανάληψη αποτελεσματικής δράσης για την καταστολή της διαδικτυακής πώλησης όπλων. Η Ευρωπόλ θα πρέπει να διερευνήσει, στο πλαίσιο της ευρύτερης αξιολόγησης απειλών, τη φύση και την έκταση αυτής της διαδικτυακής αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων που θέτει η δυνατότητα τρισδιάστατης εκτύπωσης όπλων και πυρομαχικών. Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης του 2010, η Ευρωπόλ θα εκπονήσει εγχειρίδιο για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων μέσω Διαδικτύου.[47] Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τη δημιουργία ομάδων περιπολίας κυβερνοχώρου σε κράτη μέλη με βάση τις ομάδες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της διακίνησης ναρκωτικών. Επίσης θα εξετάσει τη σκοπιμότητα και την αναλογικότητα, από την άποψη της ασφάλειας, της ρητής απαγόρευσης αγοραπωλησιών μέσω Διαδικτύου όλων ή ορισμένων πυροβόλων όπλων, μερών τους και πυρομαχικών στην ΕΕ[48].

Λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασαν ορισμένα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα διαβουλεύεται με τις εθνικές αρχές και τις ναυτιλιακές εταιρείες, βασιζόμενη στην υφιστάμενη συνεργασία στον τομέα της ανίχνευσης εκρηκτικών υλών, όσον αφορά τους τρόπους ελαχιστοποίησης του κινδύνου παράνομης παράδοσης πυροβόλων όπλων από τις ταχυδρομικές υπηρεσίες.

4.2.        Ενέργεια 2: Πρόληψη κλοπής και απώλειας

Αυστηρότεροι έλεγχοι της αγοράς μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της κλοπής νόμιμων όπλων από εγκληματίες. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει τις δυνατότητες θέσπισης ελάχιστων προτύπων ασφαλούς αποθήκευσης εκ μέρους των κατόχων όπλων στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων και την υποχρεωτική χρήση χρηματοκιβωτίων, όπως απαιτείται από το νόμο σε ορισμένα κράτη μέλη. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τη βιομηχανία πυροβόλων όπλων προκειμένου να διερευνήσει τις τεχνολογικές λύσεις, όπως π.χ. βιομετρικούς αισθητήρες όταν στο όπλο αποθηκεύονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, για να εξασφαλιστεί ότι τα αγορασμένα πυροβόλα όπλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνον από τον νόμιμο κάτοχό τους. Θα προβεί σε λεπτομερή ανάλυση κόστους-οφέλους όσον αφορά την υποχρέωση χαρακτηριστικών ασφαλείας για τα «έξυπνα όπλα» που πωλούνται νόμιμα στην ΕΕ.

4.3.        Ενέργεια 3: Μόχλευση εξωτερικής δράσης και διαδικασίας διεύρυνσης ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εκτροπής από τρίτες χώρες

Υπό το πρίσμα των πλέον πρόσφατων εκτιμήσεων απειλών, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να παρέχει βοήθεια σε γειτονικές χώρες, σε περιοχές όπου σημειώνονται συγκρούσεις και σε περιοχές που εξέρχονται από συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο για την πρόληψη της εκτροπής, κλοπής και παράνομης εμπορίας φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού μέσω αυστηρότερων εθνικών συστημάτων ελέγχου των εξαγωγών όπλων[49]. Σύμφωνα με πρόσφατες συστάσεις που διατυπώθηκαν κατά τη διάσκεψη ΕΕΕΕ/ΠΗΕΑ για τον έλεγχο των όπλων[50], οι υποψήφιες χώρες θα κληθούν να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν στρατηγική για τα φορητά όπλα και τον ελαφρύ οπλισμό, συμπεριλαμβανομένης της καταστροφής ή της διασφάλισης των αποθηκών όπλων και της έγκρισης προτύπων της ΕΕ για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου από τα πυροβόλα όπλα. Η Επιτροπή θα ενσωματώσει τις ανησυχίες όσον αφορά την ασφάλεια σε άλλες σχετικές διαβουλεύσεις (π.χ. για τις συμφωνίες περί θεωρήσεων) και θα αξιολογήσει την αξιοπιστία των εθνικών νομικών πλαισίων και ρυθμίσεων για την αστυνομική και τελωνειακή συνεργασία στον τομέα της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου όπλων. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει να περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τη ρύθμιση των φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού σε όλες τις σχετικές διεθνείς συμφωνίες και θα συνεχίσει την ενσωμάτωση της διάστασης της δράσης για τα όπλα και τον ελαφρύ οπλισμό μέσω των γεωγραφικών και θεματικών μέσων συνεργασίας.

Η ΕΕ, σύμφωνα με το από μακρού υφιστάμενο πρόγραμμα βοήθειας για τον έλεγχο των εξαγωγών όπλων, θα ενθαρρύνει επίσης την καθολική, πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων και θα προωθήσει την αποτελεσματική πολυμερή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της προμήθειας και της αποσταθεροποιητικής διάδοσης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και των πυρομαχικών τους. Η συνεργασία με τρίτες χώρες θα μπορέσει να βασιστεί κυρίως στον προϋπολογισμό της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, στον Μηχανισμό Αναπτυξιακής Συνεργασίας, στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Γειτονίας, στον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας και στον Μηχανισμού Σταθερότητας[51].

4.4.        Ενέργεια 4: Προώθηση της καταστροφής ως του κατ’ εξοχήν μέσου διαχείρισης του πλεονάσματος πυροβόλων όπλων

Η Επιτροπή γνωρίζει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα πρότυπα απενεργοποίησης μεταξύ κρατών μελών και ότι έχουν αναφερθεί ανθρωποκτονίες μέσω παρανόμως επανενεργοποιηθέντων πυροβόλων όπλων. Τούτο μπορεί να είναι αποτέλεσμα στρεβλής εφαρμογής της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα[52]· όταν π.χ. εξαρτήματα που είχαν απενεργοποιηθεί σύμφωνα με διατάξεις ενός κράτους μέλους μεταφέρονται σε άλλο κράτος μέλος που εφαρμόζει αυστηρότερα πρότυπα. Η Επιτροπή, κατά την αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την απενεργοποίηση σύμφωνα με την οδηγία για τα πυροβόλα όπλα, θα αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των εθνικών προτύπων απενεργοποίησης όπλων για πολεμική και μη χρήση, καθώς και την ανάγκη νομικά δεσμευτικών κοινών προτύπων για ολόκληρη την ΕΕ.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η καταστροφή αποτελεί τον αποτελεσματικότερο και φθηνότερο τρόπο για την εξάλειψη του κινδύνου των πυροβόλων όπλων. Θα εξετάσει τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να στηρίξει και να προωθήσει την καταστροφή αντί της απενεργοποίησης. Σε αυτή τη βάση, η ΕΕ θα συνεχίσει τη βοήθεια προς τρίτες χώρες για τη μείωση των πλεονασμάτων φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και των πυρομαχικών τους μέσω καταστροφής και μέσω καλύτερης διαχείρισης και ασφάλειας των αποθεμάτων που έχουν απομείνει.

5.           Προτεραιότητα 3: Άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στις αγορές προϊόντων εγκλήματος

Η επιχειρησιακή συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ κατά τα τελευταία έτη οδήγησε σε κατασχέσεις παράνομων όπλων, συνήθως στο πλαίσιο αστυνομικής δράσης κατά του λαθρεμπορίου ναρκωτικών ή επιχειρήσεων της τροχαίας, μολονότι δεν υπάρχουν λεπτομερείς στατιστικές. Ψευδή, πλαστογραφημένα ή παραπλανητικά έγγραφα χρησιμοποιούνται για τη λαθραία μεταφορά όπλων στην ΕΕ, και οι αρχές πρέπει να ελέγχουν το φυσικό περιεχόμενο των φορτίων που εισέρχονται στην ΕΕ, τόσο στα εξωτερικά σύνορα όσο και στο τελωνείο προορισμού όπου εκτελωνίζονται τα εμπορεύματα. Η απόφαση να δοθεί προτεραιότητα στα πυροβόλα όπλα στο πλαίσιο του κύκλου πολιτικής 2014-17 για το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα, προσφέρει πλέον μια μοναδική ευκαιρία για συντονισμένη πολυετή δράση της ΕΕ.

5.1.        Ενέργεια 1: Παροχή καθοδήγησης στα όργανα επιβολής του νόμου

Αυτή η νέα προσπάθεια πρέπει να διέπεται από σαφείς οδηγίες προς τα όργανα επιβολής του νόμου. Το Συμβούλιο επεδίωξε την τυποποίηση των διαδικασιών σχετικά με τις διασυνοριακές έρευνες για πυροβόλα όπλα που έχουν κατασχεθεί ή ανακτηθεί και έχουν χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο εγκληματικών πράξεων·[53] οι εν λόγω οδηγίες θα πρέπει να αξιολογούνται και, εφόσον απαιτείται, να επικαιροποιούνται.

5.2.        Ενέργεια 2: Διασυνοριακή συνεργασία ώστε να σταματήσει η παράνομη κατοχή και κυκλοφορία των πυροβόλων όπλων

Οι εμπειρογνώμονες σε ζητήματα πυροβόλων όπλων και τελωνείων στα κράτη μέλη και την Ευρωπόλ έχουν καταρτίσει συνολικό σχέδιο συνεκτικής επιχειρησιακής δράσης[54], ως μέρος του κύκλου πολιτικής. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει:

· συντονισμένη συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών για εγκλήματα με πυροβόλα όπλα με τη συμμετοχή αστυνομίας, συνοριοφυλάκων και τελωνείων, τόσο στα κράτη μέλη όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο·

· αστυνομικές επιχειρήσεις ελέγχου για την αντιμετώπιση των κυριότερων πηγών και οδών παροχέτευσης των παράνομων πυροβόλων όπλων, συμπεριλαμβανομένων των Δυτικών Βαλκανίων, και αξιολόγηση του κινδύνου διακίνησης όπλων διαμέσου των ανατολικών συνόρων της ΕΕ και από τη Βόρεια Αφρική (σύμφωνα με την προτεραιότητα 2 αρμοδιότητα 3 ανωτέρω)·

· ενθάρρυνση της συντονισμένης παρακολούθησης των καταχωρήσεων σχετικά με πυροβόλα όπλα στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο αριθμός των εκκρεμών καταχωρήσεων δεν θα εξακολουθήσει να αυξάνεται· και

· πρόγραμμα κοινών αστυνομικών-τελωνειακών επιχειρήσεων υπό την καθοδήγηση των κρατών μελών και της Ευρωπόλ, με τη συμμετοχή της Επιτροπής, για τον προσδιορισμό του κινδύνου λαθραίας διακίνησης πυροβόλων όπλων κατά τις κινήσεις επιβατών από το ένα κράτος μέλος στο άλλο.

Η Επιτροπή και το Συμβούλιο, μαζί με την Ευρωπόλ, θα παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα των εν λόγω επιχειρησιακών δραστηριοτήτων. Το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας της ΕΕ θα υποστηρίξει την εφαρμογή των δράσεων στο πλαίσιο του κύκλου πολιτικής για το 2014-17.[55]

5.3.        Ενέργεια 3: Εδραίωση της συνεργασίας για τον εντοπισμό πυροβόλων όπλων που χρησιμοποιούνται από εγκληματίες

Ένας τομέας αστυνομικής συνεργασίας που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, είναι ο εντοπισμός πυροβόλων όπλων. Ο εντοπισμός είναι απαραίτητος για την ανακάλυψη του δράστη και για τον τρόπο απόκτησης του πυροβόλου όπλου: Μπορεί να φέρει στο φως τις δομές του λαθρεμπορίου όπλων και να αποκαλύψει τους δράστες, βοηθά δε τις κυβερνήσεις να θέσουν σε εφαρμογή αποτελεσματική και στοχοθετημένη πολιτική για τα πυροβόλα όπλα. Επί του παρόντος δεν είναι σαφές κατά πόσον οι αρχές των κρατών μελών διαθέτουν τα μέσα συστηματικής διερεύνησης της προέλευσης όλων των όπλων που ανακτούν ή κατάσχουν· η ΕΕ θα πρέπει να τα βοηθήσει να το πράττουν, μέσω της αξιολόγησης του υπάρχοντος εγχειριδίου και των εμποδίων στο επίπεδο της εφαρμογής του. Η Επιτροπή θα εξετάσει την ανάγκη δεσμευτικών κανόνων στον τομέα αυτόν, με βάση το Διεθνές Μέσο Επισήμανσης και Εντοπισμού αλλά και τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί μέσω των Διεθνών Προτύπων για τον έλεγχο των φορητών όπλων (ISACS) των Ηνωμένων Εθνών[56]. Οι κατευθυντήριες γραμμές και κανόνες για τον εντοπισμό θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν απαίτηση για τηλεφόρτωση βασικών πληροφοριών για κατασχεθέντα πυροβόλα όπλα στο Σύστημα διαχείρισης αρχείων παράνομων πυροβόλων όπλων και εντοπισμού της Interpol (iARMS)[57], το οποίο επίσης καταρτίζει εκθέσεις σχετικά με τον κίνδυνο εκτροπής σε ποινικές χρήσεις και διευκολύνει τις διεθνείς αιτήσεις εντοπισμού.

Η Επιτροπή θα επιδιώξει επίσης να ενισχύσει τις δυνατότητες βαλλιστικής ταυτοποίησης. Η διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών θα ενθαρρύνει τη γρηγορότερη εξάπλωση, σε όλη την ΕΕ, νέων τεχνολογιών στον εν λόγω τομέα. Μια άλλη δυνατότητα θα ήταν η καθιέρωση ενός κεντρικού διαδικτυακού αρχείου τεκμηριωμένων βαλλιστικών πληροφοριών και στοιχείων για τους τύπους όπλων, το οποίο θα συντηρείται από την Ευρωπόλ, και το οποίο θα αξιοποιεί τα υφιστάμενα εργαλεία της Interpol (Πίνακα Αναφοράς Πυροβόλων Όπλων και Δίκτυο Βαλλιστικών Πληροφοριών), προκειμένου να βοηθήσει τις αστυνομικές και τελωνειακές αρχές να ταυτοποιούν πυρομαχικά και όπλα.

5.4.        Ενέργεια 4: Ενίσχυση μέτρων αποτροπής της κατάχρησης πυροβόλων όπλων

Τα άτομα που προτίθενται να διαπράξουν αδικήματα σχετικά με πυροβόλα όπλα μπορεί να αποτραπούν από την αυστηρότητα των ποινικών κυρώσεων· αλλά το αξιόποινο των αδικημάτων ποικίλλει σημαντικά από χώρα σε χώρα της ΕΕ: για παράδειγμα, σε έξι κράτη μέλη δεν είναι ποινικό αδίκημα η μη σήμανση του πυροβόλου όπλου στον τόπο κατασκευής[58]. Μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των νομοθεσιών των κρατών μελών όσον αφορά, αφενός, ποια αδικήματα σχετικά με πυροβόλα όπλα επισύρουν ποινικές κυρώσεις και, αφετέρου, το επίπεδο των κυρώσεων, θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση των παράνομων αγορών από πλευράς ζήτησης . Με βάση την εμπειρία των κρατών μελών, καθώς και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, αναλογικότητας και αποτρεπτικότητας των υφιστάμενων εθνικών κυρώσεων[59], η Επιτροπή θα εξετάσει την ανάγκη νομοθεσίας της ΕΕ, βάσει του άρθρου 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, με κοινούς ορισμούς των αδικημάτων σχετικά με τα πυροβόλα όπλα και κοινές ελάχιστες ποινικές κυρώσεις. Στα αδικήματα με κοινή αντικειμενική υπόσταση θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται η παράνομη κατασκευή και εμπορία, η παραποίηση σήμανσης, η παράνομη κατοχή πυροβόλου όπλου ή η κατοχή με σκοπό την προμήθεια πυροβόλου όπλου.

6.           Προτεραιότητα 4: Οικοδόμηση ενός καλύτερου συστήματος συλλογής πληροφοριών

Η κατάσχεση ενός πυροβόλου όπλου παρέχει αποδεικτικά στοιχεία για την πιθανή χρήση του σε προηγούμενες εγκληματικές ενέργειες, αλλά και μέσω του ιστορικού του είναι δυνατή η διερεύνηση συναφών εγκλημάτων και ομάδων οργανωμένου εγκλήματος[60]. Επί του παρόντος, η καταγραφή και η ιχνηλάτηση των πυροβόλων όπλων στην ΕΕ είναι εν μέρει αλλά και ανεπαρκώς συντονισμένη. Για παράδειγμα, οι κατασχέσεις μπορεί να καταχωρίζονται σε βάσεις δεδομένων της αστυνομίας αλλά όχι των τελωνείων, ή αντιστρόφως, ενώ οι μορφότυποι δεδομένων και οι κανόνες πρόσβασης των διαφόρων συστημάτων της ΕΕ, όπως το σύστημα διαχείρισης τελωνειακών κινδύνων, το τελωνειακό σύστημα πληροφοριών και το σύστημα πληροφοριών της Ευρωπόλ δεν είναι διαλειτουργικοί[61]. Οι παρακάτω προτάσεις - σε συνδυασμό με καλύτερη καθοδήγηση ή κατάρτιση για τους τρόπους με τους οποίους τα όργανα επιβολής του νόμου που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν πλήρως συστήματα δεδομένων στο χρόνο και με τους πόρους που διατίθενται - θα μπορούσαν να επηρεάσουν πραγματικά την κατάσταση όσον αφορά την αντιμετώπιση των εν λόγω προβλημάτων.

6.1.        Ενέργεια 1: Συλλογή ακριβέστερων και πληρέστερων δεδομένων για τα εγκλήματα που σχετίζονται με πυροβόλα όπλα στην ΕΕ και παγκοσμίως

Τα υπάρχοντα εργαλεία πληροφορικής και οι υπάρχουσες πηγές πληροφόρησης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από κοινού και με ευφυέστερο τρόπο σε επιχειρησιακό επίπεδο, στα κατάλληλα στάδια των ποινικών ερευνών. Τα συστήματα αυτά μπορούν επίσης να δώσουν τη δυνατότητα στην ΕΕ να σχηματίσει μια σαφέστερη συνολική εικόνα των σχετικών με πυροβόλα όπλα εγκλημάτων. Η Επιτροπή θα συμβουλευτεί την Ευρωπαϊκή ομάδα εμπειρογνωμόνων, τα ενιαία σημεία επαφής των κρατών μελών για το λαθρεμπόριο όπλων, τα εθνικά κέντρα συντονισμού για την επιτήρηση των συνόρων, τις δικαστικές αρχές, τις τελωνειακές αρχές, την Interpol, τα σημεία επαφής στα κράτη μέλη και σε τρίτες χώρες του προγράμματος δράσης των ΗΕ και τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων. Η ΕΕ θα πρέπει να επεξεργαστεί σχέδιο συλλογής δεδομένων και κατευθυντήριες γραμμές προς τον τελικό χρήστη για την αξιοποίηση των συνεργιών και τη βελτίωση των εθνικών αξιολογήσεων εγκλήματος. Το σχέδιο θα περιλαμβάνει πέντε κύριους ακρογωνιαίους λίθους.

Πρώτον, τα κράτη μέλη πρέπει να είναι σε θέση να πραγματοποιούν εθνικές αξιολογήσεις κινδύνου για τα πυροβόλα όπλα. Η δημιουργία, έως τα τέλη 2014, μηχανογραφημένων αρχείων πυροβόλων όπλων που κατέχονται νόμιμα (όπως προβλέπει η οδηγία για τα πυροβόλα όπλα[62]) θα βοηθά τα κράτη μέλη στις εν λόγω αξιολογήσεις· τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταλλάσσουν εμπειρίες σχετικά με τη δημιουργία αυτών των συστημάτων ώστε να αποφεύγεται η αλληλεπικάλυψη των προσπαθειών.

Δεύτερον, όλα τα κατασχεθέντα ή ανακτώμενα πυροβόλα όπλα θα πρέπει να καταχωρίζονται από εθνικούς εμπειρογνώμονες όπλων συνοδευόμενα από επαρκή τεχνικά στοιχεία ώστε να καθίσταται δυνατή η ανίχνευση και η εκτίμηση τάσεων. Οι εν λόγω πληροφορίες θα πρέπει να αναρτηθούν στον σύστημα πληροφοριών Ευρωπόλ. Όταν ένα όπλο που μπαίνει παράνομα στην ΕΕ κατάσχεται από τελωνειακή αρχή, οι υπάλληλοι θα πρέπει να καταγράφουν τις βασικές πληροφορίες στο το τελωνειακό σύστημα πληροφοριών[63] πριν παραδώσουν το όπλο στους εμπειρογνώμονες πυροβόλων όπλων. Οι εμπειρογνώμονες θα πρέπει να ελέγχουν όλα τα κατασχεθέντα όπλα για τυχόν καταχώρησή τους στις βάσεις δεδομένων απωλεσθέντων ή κλαπέντων πυροβόλων όπλων, περιλαμβανομένων του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS II) και iARMS. Οι εθνικές εφαρμογές επιβολής του νόμου θα πρέπει να ενημερώνονται ώστε να επιτρέπουν στον αρμόδιο υπάλληλο να δημιουργεί, να ενημερώνει και να διαγράφει εγγραφές με μία και μόνη συναλλαγή· έτσι θα διασφαλίζεται η ορθότητα των εγγραφών στα εθνικά μητρώα, στο SIS II και στο iARMS. Η Ευρωπόλ, η οποία έχει πρόσβαση σε όλα τα διασυνοριακά συστήματα (Customs, SIS II και iARMS, καθώς και σύστημα πληροφοριών Ευρωπόλ), θα πρέπει να καταρτίζει ετήσιες στατιστικές, με βάση δεδομένα που έχουν καταστεί ανώνυμα, σχετικά με το συνολικό αριθμό κατασχέσεων καθώς και εκθέσεις για όλες τις αποκλίσεις που παρουσιάζονται ή για θέματα ποιότητας των δεδομένων.

Τρίτον, κάθε δήλωση απώλειας ή κλοπής πυροβόλου όπλου θα πρέπει να οδηγήσει σε καταχώρηση στο SIS II και το iARMS. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλοι οι τελικοί χρήστες έχουν πρόσβαση στα εργαλεία αναζήτησης που είναι επί του παρόντος διαθέσιμα, τα οποία θα πρέπει να τους επιτρέπουν μία ενιαία αναζήτηση στα εθνικά μητρώα, στο SIS II και στο iARMS με εμφάνιση όλων των αποτελεσμάτων στην οθόνη του χρήστη.

Τέταρτον, για γενικότερη ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα παράνομων πυροβόλων όπλων τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα ασφαλή δίκτυα όπως το SIENA της Ευρωπόλ, το οποίο επιτρέπει στους εθνικούς αξιωματικούς-συνδέσμους της Ευρωπόλ να συνδράμουν σε έρευνες με αντικείμενο άλλες εγκληματικές δραστηριότητες, όπως το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, στις οποίες εμπλέκονται πυροβόλα όπλα[64].

Πέμπτον, σε παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με την Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών κατά των ναρκωτικών και του εγκλήματος (UNODC) με αντικείμενο τον εντοπισμό των οδών διακίνησης πυροβόλων όπλων σε παγκόσμιο επίπεδο και τον προσδιορισμό των κύριων κόμβων εγκληματικών δραστηριοτήτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν στις μελλοντικές επιχειρήσεις σε επίπεδο ΕΕ και διεθνώς· τούτο θα γίνει αξιοποιώντας πλήρως τα υφιστάμενα εργαλεία της ΕΕ, περιλαμβανομένου του συστήματος διαχείρισης τελωνειακών κινδύνων. Η ΕΕ θα στηρίξει τις συμπληρωματικές προσπάθειες για να βελτιωθεί η συστηματική παρακολούθηση των ροών όπλων προς και από τις ζώνες ένοπλων συγκρούσεων, με στόχο την προώθηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

6.2.        Ενέργεια 2: Στοχοθέτηση κατάρτισης οργάνων επιβολής του νόμου στους τομείς όπου είναι πιο αναγκαία

Με βάση τις επιχειρησιακές απαιτήσεις, η Ευρωπαϊκή Αστυνομική Ακαδημία διενεργεί αυτήν την εποχή, στο πλαίσιο της κατάρτισης οργάνων επιβολής του νόμου,[65] «ανάλυση διαφορών» για τον προσδιορισμό των αναγκών κατάρτισης προς αντιμετώπιση του κινδύνου των πυροβόλων όπλων. Στη συνέχεια, οι ανάγκες αυτές θα καλυφθούν σε επίπεδο κρατών μελών και ΕΕ από το 2014 και εξής. Η ΕΑΑ θα πρέπει επίσης να συνεργαστεί με εταίρους σε τρίτες χώρες σχετικά με την κατάρτιση οργάνων επιβολής του νόμου αρμόδιων για πυροβόλα όπλα.

7.           Συμπέρασμα

Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει ορισμένους τρόπους με τους οποίους η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους ώστε να περιορίσουν την απειλή που συνιστά η παράνομη χρήση πυροβόλων όπλων. Προτείνει ολοκληρωμένη πολιτική, τόσο για τη βελτίωση της εσωτερικής αγοράς πυροβόλων όπλων προς όφελος των νόμιμων χρηστών, όσο και για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων για την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ που προκαλούνται από τη χρήση τους για εγκληματικούς σκοπούς. Η πολιτική αυτή πρέπει να εφαρμοστεί με τη συμμετοχή διαφόρων φορέων, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών αρχών, της βιομηχανίας πυροβόλων όπλων, της Μόνιμης Διεθνούς Επιτροπής για τη δοκιμή των φορητών πυροβόλων όπλων, τις ομοσπονδίες νόμιμων χρηστών, το ιατρικό σώμα, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τυποποίησης και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, καθώς και τις αρμόδιες αρχές επιβολής του νόμου, αξιοποιώντας τις βέλτιστες πρακτικές που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «διοικητική προσέγγιση»[66]. Η εν λόγω πολιτική θα υλοποιηθεί σε πλήρη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, στα οποία περιλαμβάνονται τα δικαιώματα προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Η Επιτροπή θα συμβουλευθεί τους ενδιαφερόμενους, περιλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών, με σκοπό την αξιολόγηση των διαφόρων επιλογών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί. Εάν είναι αναγκαίο, η Επιτροπή, στηριζόμενη σε αναλυτικές αξιολογήσεις σκοπιμότητας και αντικτύπου για την ασφάλεια, τη βιομηχανία και τους νόμιμους χρήστες πυροβόλων όπλων, θα υποβάλει, το 2015, τις κατάλληλες προτάσεις, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών προτάσεων[67].

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Προτεραιότητες και ενέργειες

Προτεραιότητα || Ενέργεια || Συντονιστής (σε συνεργασία με) || Χρονικό πλαίσιο

1. Διασφάλιση της νόμιμης αγοράς μη πολεμικών πυροβόλων όπλων || 1. Διευκρίνιση για το ποια πυροβόλα όπλα απαγορεύονται και για ποια απαιτείται άδεια || Επιτροπή (Ευρωπαίοι Εμπειρογνώμονες Όπλων, βιομηχανία πυροβόλων όπλων) || 2015

|| 2. Δημιουργία ευρωπαϊκού προτύπου σήμανσης || Επιτροπή (βιομηχανία πυροβόλων όπλων, Μόνιμη Διεθνής Επιτροπή για τη δοκιμή, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Τυποποίησης) || 2015

|| 3. Απλούστευση των κανόνων χορήγησης αδειών για τα πυροβόλα όπλα || Επιτροπή (κράτη μέλη, βιομηχανία, κάτοχοι) || 2015

2. Από τη νομιμότητα στην παρανομία: μείωση της εκτροπής πυροβόλων όπλων σε εγκληματίες || 1. Επικαιροποίηση ελέγχων πώλησης και παράνομης κατασκευής πυροβόλων όπλων || Επιτροπή (κράτη μέλη, Ευρωπόλ, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας) || 2015

|| 2. Πρόληψη κλοπής και απώλειας || Επιτροπή (κράτη μέλη, Μόνιμη Διεθνής Επιτροπή για τη δοκιμή, βιομηχανία) || 2015

|| 3. Μόχλευση εξωτερικής δράσης και διαδικασίας διεύρυνσης ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εκτροπής από τρίτες χώρες || Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (Επιτροπή, ΟΗΕ) || 2013-2015

|| 4. Προώθηση της καταστροφής ως του κατ’ εξοχήν μέσου διαχείρισης του πλεονάσματος πυροβόλων όπλων || Επιτροπή και Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας) || 2013-2015

3. Άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στις αγορές προϊόντων εγκλήματος || 1. Παροχή καθοδήγησης στα όργανα επιβολής του νόμου || Επιτροπή (κράτη μέλη, Ευρωπόλ) || 2014-15

|| 2. Διασυνοριακή συνεργασία ώστε να σταματήσει η παράνομη κατοχή και κυκλοφορία των πυροβόλων όπλων || Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, κράτη μέλη και Ευρωπόλ || 2013-2017

|| 3. Εδραίωση της συνεργασίας για τον εντοπισμό πυροβόλων όπλων που χρησιμοποιούνται από εγκληματίες || Επιτροπή (κράτη μέλη, Ευρωπόλ) || 2015

|| 4. Ενίσχυση μέτρων αποτροπής της κατάχρησης πυροβόλων όπλων || Επιτροπή || 2015

4. Οικοδόμηση ενός καλύτερου συστήματος συλλογής πληροφοριών || 1. Συλλογή ακριβέστερων και πληρέστερων δεδομένων για τα εγκλήματα που σχετίζονται με πυροβόλα όπλα στην ΕΕ και παγκοσμίως || Επιτροπή (κράτη μέλη, Ευρωπόλ) || 2014-2017

|| 2. Στοχοθέτηση κατάρτισης οργάνων επιβολής του νόμου στους τομείς όπου είναι πιο αναγκαία || Ευρωπαϊκή Αστυνομική Ακαδημία (Επιτροπή) || 2014

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Στατιστικά στοιχεία

2011: παραγωγή μη πολεμικών πυροβόλων όπλων στην ΕΕ-27 (τεμάχια) (παγκοσμίως με πλάγια)[68]:

Σύνολο: 1 974 156 (10 255 580)

Βραχέα όπλα 806 645 (1 219 000)

Μακρύκαννα 1 167 511 (5 074 395)

2011: εξαγωγές μη πολεμικών πυροβόλων όπλων στην ΕΕ-27 (τεμάχια)[69]:

Σύνολο: 1 200 941

Βραχέα όπλα 566 345

Μακρύκαννα 634 596

2011: εισαγωγές μη πολεμικών πυροβόλων όπλων στην ΕΕ-27 (τεμάχια)[70]:

Σύνολο: 195 382

Βραχέα όπλα 25 958

Μακρύκαννα 169 424

2011: εξαγωγές πολεμικών και μη πυροβόλων όπλων στην ΕΕ-28 (αξία σε ευρώ)[71]:

Σύνολο: 931 633 044

Εθνικές στατιστικές σχετικά με την νόμιμη κατοχή και τις ανθρωποκτονίες με πυροβόλα όπλα[72]

|| Νόμιμη κατοχή πυροβόλων όπλων ανά 100 άτομα || Ανθρωποκτονίες ανά 100 000 άτομα με πυροβόλο όπλο || Αυτοκτονίες ανά 100 000 άτομα με πυροβόλο όπλο

Βέλγιο || 17,2 || 0,68 || 1,96

Βουλγαρία || 6,2 || 0,67 || 0,87

Τσεχική Δημοκρατία || 16,3 || 0,19 || 1,39

Γερμανία || 30,3 || 0,19 || 0,94

Δανία || 12 || 0,27 || 1,16

Εσθονία || 9,2 || 0,24 || 1,57

Ιρλανδία || 8,6 || 0,48 || 0,56

Ελλάδα || 22,5 || 0,26 || 0,97

Ισπανία || 10,4 || 0,2 || 0,42

Γαλλία || 31,2 || 0,06 || 2,33

Κροατία || 21,7 || 0,39 || 2,35

Ιταλία || 11,9 || 0,71 || 0,81

Κύπρος || 36,4 || 0,46 || 0,48

Λετονία || 19 || 0,22 || 0,94

Λιθουανία || 0,7 || 0,18 || 1

Λουξεμβούργο || 15,3 || 0,62 || 1

Ουγγαρία || 5,5 || 0,07 || 0,72

Μάλτα || 11,9 || 0 || 1,68

Κάτω Χώρες || 3,9 || 0,33 || 0,24

Αυστρία || 21,9 || 0,28 || 2,68

Πολωνία || 1,3 || 0,09 || 0,12

Πορτογαλία || 8,5 || 0,41 || 1,09

Ρουμανία || 0,7 || 0,02 || 0,06

Σλοβενία || 13,5 || 0,1 || 2,34

Σλοβακία || 8,3 || 0,18 || 0,94

Φινλανδία || 45,3 || 0,45 || 3,34

Σουηδία || 31,6 || 0,41 || 1,2

Ηνωμένο Βασίλειο || 6,5 || 0,07 || 0,18

[1]               Το 2011 παρήχθησαν στην ΕΕ σχεδόν 2 εκατομμύρια μη πολεμικά πυροβόλα όπλα. Εκτιμάται ότι τούτο αντιστοιχεί σε 20 % της παγκόσμιας παραγωγής - βλ. «Το παγκόσμιο καθεστώς για το διεθνικό έγκλημα» ('The Global Regime for Transnational Crime,’ Council on Foreign Relations, Issue Brief, July 2, 2012), καθώς και πρόσθετα αριθμητικά στοιχεία στο παράρτημα 2.

[2]               Eurostat, «Τάσεις όσον αφορά την εγκληματικότητα και την ποινική δικαιοσύνη» ('Trends in crime and criminal justice', 18/2013)

[3]               Περίοδος 2000-2009 Πηγή: Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, Παγκόσμια μελέτη για την Ανθρωποκτονία, 2011 (UNODC, Global Study on Homicide 2011). Ο αριθμός αντιπροσωπεύει ορισμένα μόνο κράτη - για τα περισσότερα κράτη μέλη δεν διατίθενται στατιστικές για το σύνολο της περιόδου.

[4]               Gunpolicy.org

[5]               Βλέπε παράρτημα 2. Υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη: καμία ανθρωποκτονία με πυροβόλο όπλο δεν σημειώθηκε στη Μάλτα ενώ στην Ιταλία υπήρξαν 0,71 ανθρωποκτονίες ανά 100.000 κατοίκους· 0,7 πυροβόλα όπλα αντιστοιχούν σε εκατό κατοίκους στη Λιθουανία και τη Ρουμανία ενώ στη Φινλανδία 45. Πηγές : Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC), Επιθεώρηση Φορητών Όπλων, GunPolicy.org

[6]               Περιλαμβανομένων των έξι δραστών που αυτοκτόνησαν μετά τις επιθέσεις.

[7]               Ευρωπόλ, Αξιολόγηση κινδύνου σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος στην ΕΕ 2013 (Serious and Organised Crime Threat Assessment 2013). «Συχνά το λαθρεμπόριο πυροβόλων όπλων γίνεται από καλά διαρθρωμένες ομάδες οργανωμένου εγκλήματος... που συνήθως διακινούν και ναρκωτικά ή και άλλα προσοδοφόρα παράνομα εμπορεύματα». Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών κατά των ναρκωτικών και του εγκλήματος (UNODC), Συλλογή υποθέσεων οργανωμένου εγκλήματος, 2012 (Digest of Organized Crime Cases, 2012), σ. 101.

[8]               Ευρωπόλ, Έκθεση για την κατάσταση και τις τάσεις της τρομοκρατίας στην ΕΕ (TE-SAT 2013 - EU Terrorism Situation and Trend Report). Τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ένα πιστόλι Colt 45 και ένα υποπολυβόλο Uzi (Τουλούζη/Montauban), καθώς και ένα πιστόλι 9 mm FN P35 (Φρανκφούρτη).

[9]               Το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς είναι ένα σύστημα πληροφορικής το οποίο επιτρέπει στις αρχές των κρατών μελών να ανταλλάσσουν στοιχεία (π.χ. τύπο και αριθμό σειράς) των πυροβόλων όπλων για τα οποία έχει αναφερθεί απώλεια, κλοπή ή υπεξαίρεση.

[10]             Πηγή: Γαλλική αστυνομία.

[11]             Ακριβείς εκτιμήσεις για το μέγεθος των αποθηκών όπλων είναι αδύνατο να γίνουν, και όσες εκτιμήσεις υπάρχουν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους, εν μέρει διότι οι όγκοι των αντικειμένων είναι δυναμικοί. Σε μία πρόσφατη μελέτη, τα αμυντικά αποθέματα στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη το 2011 υπολογίστηκαν σε 76.000 τεμάχια φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και σε 100.000 μετρικούς τόνους πυρομαχικών, στο δε Μαυροβούνιο το 2011 σε 28.000 όπλα και 7.000 μετρικούς τόνους πυρομαχικών· Pierre Gobinet, "Significant Surpluses: Weapons and Ammunition Stockpiles in South-east Europe", Επιθεώρηση Φορητών Όπλων, "The Regional Approach to Stockpile Reduction and the US Office of Weapons Removal and Abatement", Δεκέμβριος 2011.

[12]             Πηγή: Ομάδα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων Όπλων· Convertible Weapons in the Western Balkans, SEESAC, 2009. Στο ΗΒ τον Νοέμβριο του 201 το 63 % των 2.534 κλεμμένων πυροβόλων όπλων εκλάπησαν από σπίτια· Homicides, Firearms Offences and Intimate Violence 2010/11: Supplementary Volume 2 to Crime in England and Wales 2010/11, Kevin Smith et al, Home Office Statistical Bulletin 2012.

[13]             Με βάση στοιχεία από: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Ιρλανδία, Εσθονία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο.

[14]             Σε επίπεδο ΕΕ υπάρχουν δύο παρόμοιοι αλλά διαφορετικοί ορισμοί των όπλων. (1) Στην πολιτική εσωτερικής αγοράς και στην κοινή εμπορική πολιτική της ΕΕ το «πυροβόλο όπλο» ορίζεται ως «... κάθε φορητό όπλο το οποίο εξακοντίζει, είναι σχεδιασμένο να εξακοντίζει ή μπορεί να μετατραπεί ώστε να εξακοντίζει σφαίρα, βολίδα ή βλήμα μέσω της ενέργειας εκρηκτικής ύλης ...» (οδηγία 2008/51/ΕΚ που προαναφέρθηκε και κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 258/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Μαρτίου 2012, για την εφαρμογή του άρθρου 10 του πρωτοκόλλου των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την καταπολέμηση της παράνομης κατασκευής και διακίνησης πυροβόλων όπλων, των εξαρτημάτων τους, των μερών τους και των πυρομαχικών, το οποίο επισυνάπτεται στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος («πρωτόκολλο των ΗΕ για τα πυροβόλα όπλα»), και για τη θέσπιση άδειας εξαγωγής, μέτρων εισαγωγής και διαμετακόμισης για πυροβόλα όπλα, μέρη και εξαρτήματά τους και πυρομαχικά ΕΕ 94/1, 30.3.2012. Η εν λόγω νομοθεσία δεν εφαρμόζεται σε πυροβόλα όπλα σχεδιασμένα για πολεμική χρήση. (2) Ο όρος «φορητά όπλα και ελαφρύς οπλισμός» χρησιμοποιείται εν γένει στα Ηνωμένα Έθνη και στον τομέα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της ΕΕ. Μολονότι δεν υφίσταται διεθνώς συμφωνημένος ορισμός για τον όρο αυτό, η ΕΕ εκτιμά ότι καλύπτει αυτόματα και ημιαυτόματα πυροβόλα και τυφέκια ειδικά σχεδιασμένα για πολεμική χρήση (Κοινή δράση του Συμβουλίου, της 12ης Ιουλίου 2002, για τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην καταπολέμηση της αποσταθεροποιητικής συσσώρευσης και διάδοσης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και για την κατάργηση της κοινής δράσης 1999/34/ΚΕΠΠΑ). Η παρούσα ανακοίνωση εξετάζει τους κινδύνους ασφαλείας που ενέχουν όλα τα όπλα, είτε «πυροβόλα», είτε «φορητά», είτε για «πολεμική» είτε για «μη πολεμική» χρήση.

[15]             Έκθεση του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Ασφάλειας - Ασφάλεια σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο· Η Στρατηγική Εσωτερικής Ασφάλειας της EE στην πράξη: Πέντε βήματα για μια ασφαλέστερη Ευρώπη, COM (2010) 673.

[16]             Διαβούλευση σχετικά με μια κοινή προσέγγιση για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από την εγκληματική χρήση πυροβόλων όπλων στην ΕΕ· http://ec.europa.eu/yourvoice/index_en.htm

[17]             Η ενδιάμεση έκθεση για το οργανωμένο έγκλημα, της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά του οργανωμένου εγκλήματος ("CRIM"), επισημαίνει ιδίως την ανάγκη για περισσότερες ενέργειες στους τομείς της σήμανσης και της παράνομης διακίνησης.

[18]             Στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης συσσώρευσης και διακίνησης SALW και των πυρομαχικών τους: έγγραφο του Συμβουλίου 5319/06.

[19]             Το άρθρο 1 παράγραφος 12 της οδηγίας 2008/51/ΕΚ ορίζει ότι έως το 2015 η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει αξιολόγηση «σχετικά με την κατάσταση που προκύπτει από την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, συνοδευόμενη, ενδεχομένως, από προτάσεις».

[20]             Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την καταπολέμηση της παράνομης κατασκευής και διακίνησης πυροβόλων όπλων, των εξαρτημάτων τους, των μερών τους και των πυρομαχικών, το οποίο επισυνάπτεται στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος.

[21]             Η Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων, που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 2 Απριλίου 2013, καθιερώνει κοινούς διεθνείς κανόνες - που περιελάμβαναν κυρίως τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ανθρωπιστικό δίκαιο - για το διεθνές εμπόριο των κυριοτέρων κατηγοριών όπλων, στις οποίες περιλαμβάνονται τα φορητά όπλα και ο ελαφρύς οπλισμός. Η συνθήκη καλύπτει όλα τα συμβατικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων των πυροβόλων όπλων, των μερών τους και των πυρομαχικών, ανεξάρτητα από την τελική τους χρήση. Τα συμβαλλόμενα κράτη οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τα εν λόγω κοινά πρότυπα όταν αποφασίζουν αν θα εγκρίνουν μεταφορές όπλων. Η συνθήκη θα αρχίσει να ισχύει όταν κυρωθεί από 50 κράτη. Η Επιτροπή πρότεινε τον Μάιο του 2013 απόφαση του Συμβουλίου που επιτρέπει στα κράτη μέλη της ΕΕ να υπογράψουν τη συνθήκη.

[22]             Ο κώδικας συμπεριφοράς της ΕΕ για τις εξαγωγές όπλων εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 8 Ιουνίου 1998· ο Κοινός Στρατιωτικός Κατάλογος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 13 Ιουνίου 2000, επικαιροποιείται ανά τακτά διαστήματα· ο κώδικας συμπεριφοράς αντικαταστάθηκε με την κοινή θέση 2008/944/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 2008, για τον καθορισμό κοινών κανόνων που διέπουν τον έλεγχο των εξαγωγών στρατιωτικής τεχνολογίας και εξοπλισμού, OJ L335/99.

[23]             Οδηγία 2009/43/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Μαΐου 2009, για την απλούστευση των όρων και προϋποθέσεων για τις μεταφορές προϊόντων συνδεόμενων με τον τομέα της άμυνας εντός της Κοινότητας, ΕΕ L146, 10.6.2009.

[24]             Κοινή θέση 2003/468/ΚΕΠΠΑ για τον έλεγχο της διαμεσολάβησης με αντικείμενο όπλα, ΕΕ L156/79, 25.5.2003.

[25]             Ανακοίνωση της Επιτροπής για τη διαχείριση τελωνειακών κινδύνων και την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας, COM (2012) 793.

[26]             Η Ομάδα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων Όπλων συστάθηκε το 2004 με σκοπό να διευκολυνθεί η ανταλλαγή πληροφοριών και να προαχθεί η συνεργασία κατά την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας και κατοχής όπλων. Η Ομάδα υποστηρίζει την Ομάδα «Επιβολή του Νόμου» του Συμβουλίου, περιλαμβάνει δε εμπειρογνώμονες πυροβόλων όπλων από κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, από την Ευρωπόλ και από τα συνδεδεμένα κράτη Λιχτενστάιν, Νορβηγία, Ελβετία και Τουρκία.

[27]             Σύσταση του Συμβουλίου για μια τυποποιημένη διαδικασία μεταξύ των κρατών μελών για αιτήματα παροχής πληροφοριών των αστυνομικών αρχών σε διασυνοριακό επίπεδο σχετικά με δίκτυα προμήθειας πυροβόλων όπλων που έχουν κατασχεθεί ή ανακτηθεί και έχουν χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια εγκληματικών πράξεων, 12 και 13 Ιουνίου 2007· Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των λεγόμενων «βαρέων» πυροβόλων όπλων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή χρησιμοποιούνται σε εγκληματικές δραστηριότητες, Δεκέμβριος 2010.

[28]             Το 2010 η ΕΕ θέσπισε πολυετή κύκλο πολιτικής για την καταπολέμηση του σοβαρού διεθνούς και οργανωμένου εγκλήματος, προκειμένου να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου των κρατών μελών, των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των οργανισμών της ΕΕ και των ενδιαφερομένων τρίτων μερών, και να αναληφθούν συνεκτικές και ουσιαστικές επιχειρησιακές ενέργειες για την αντιμετώπιση των πλέον πιεστικών εγκληματικών απειλών που αντιμετωπίζει η ΕΕ. Ο πρώτος πλήρης κύκλος πολιτικής θα διαρκέσει από το 2014 έως το 2017, μετά δηλαδή από την αξιολόγηση απειλών όσον αφορά το σοβαρό και το οργανωμένο έγκλημα, του 2013, και μετά από τον καθορισμό πολυετούς στρατηγικού σχεδίου (Ιούλιος 2013) και επιχειρησιακού σχεδίου δράσης (Οκτώβριος 2013)· Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη δημιουργία και την εφαρμογή κύκλου πολιτικής της ΕΕ για το οργανωμένο και το σοβαρό διεθνές έγκλημα, 3043η συνεδρίαση του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, Βρυξέλλες, 8 και 9 Νοεμβρίου 2010.

[29]             Το πρόγραμμα δράσης του ΟΗΕ του 2001 για την πρόληψη, την καταπολέμηση και την εξάλειψη του λαθρεμπορίου φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού σε όλες του τις πτυχές είναι ένα πολιτικά δεσμευτικό έγγραφο που εγκρίθηκε με τη συναίνεση όλων των κρατών μελών· προβλέπει μια παγκόσμια δέσμευση για μια σφαιρική προσέγγιση με στόχο να προαγάγει, σε τοπικό, εθνικό, υποπεριφερειακό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, την πρόληψη, τη μείωση και την εξάλειψη του λαθρεμπορίου φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού σε όλες του τις πτυχές ως συμβολή στην παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια. Καλύπτει ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, μεταξύ των οποίων η διαχείριση των αποθεμάτων και η ασφάλεια, οι έλεγχοι μεταφοράς, η τήρηση αρχείων, η καταστροφή, οι μηχανισμοί ανταλλαγής πληροφοριών, καθώς και ο αφοπλισμός, η αποστράτευση και η επανένταξη. Το πρόγραμμα δεν αποσκοπεί στον έλεγχο των μεταφορών όπλων σε μη κρατικούς φορείς ή της κατοχής φορητών όπλων. Η υλοποίησή του παρακολουθείται κατά τις Διετείς Συνόδους των Κρατών και κατά τις Διασκέψεις Επανεξέτασης που πραγματοποιούνται σε τακτά διαστήματα (η τελευταία έγινε τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2012 στη Νέα Υόρκη). Το Διεθνές Νομικό Μέσο που επιτρέπει στα κράτη να εντοπίζουν και να επισημαίνουν, κατά τρόπο έγκαιρο και αξιόπιστο, τα παράνομα φορητά όπλα και τον ελαφρύ οπλισμό εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 8 Δεκεμβρίου 2005.

[30]             Απόφαση 2013/320/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου· αποτελεί μέρος της συνολικής προσέγγισης της ΕΕ για τη στήριξη της διαδικασίας μετάβασης στη δημοκρατία, τη βιώσιμη ειρήνη και την ασφάλεια στη Λιβύη· Αποστολή Συνοριακής Συνδρομής της ΕΕ στη Λιβύη.

[31]             Παραδείγματα των οργανισμών που υποστηρίζονται από την ΕΕ είναι το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών της Στοκχόλμης για την Ειρήνη και η οργάνωση Saferworld.

[32]             Ο κανονισμός αναμένεται να εγκριθεί το φθινόπωρο του 2013.

[33]             Οδηγίες για τα πυροβόλα όπλα (1991 και 2008), απόφαση 2011/428/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2011, προς υποστήριξη της Υπηρεσίας των Ηνωμένων Εθνών για δραστηριότητες σε θέματα αφοπλισμού για την εφαρμογή του προγράμματος δράσης των Ηνωμένων Εθνών για την πρόληψη, την καταπολέμηση και την εξάλειψη του λαθρεμπορίου φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού σε όλες του τις πτυχές.

[34]             Πηγή: Ομάδα Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων Όπλων.

[35]             Στόχος της επιχείρησης "Fireball" ήταν φορτηγά από τα Δυτικά Βαλκάνια που έμπαιναν στην ΕΕ μέσω των ανατολικών της συνόρων.

[36]             Βλ. ανωτέρω, υποσημείωση 29.

[37]             Βλ. Παράρτημα της οδηγίας 2008/51/ΕΚ.

[38]             COM(2012) 415· η έκθεση εξετάζει τα πιθανά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα από τη μείωση των κατηγοριών πυροβόλων όπλων σε δύο (απαγορευμένων ή επιτρεπόμενων) , με σκοπό την καλύτερη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς όσον αφορά τα εν λόγω προϊόντα, μέσω ενδεχόμενης απλούστευσης· καταλήγει δε στο συμπέρασμα ότι «μια υποχρεωτική μείωση, σε επίπεδο ΕΕ, των κατηγοριών πυροβόλων όπλων σε δύο δεν θα απέφερε σημαντικά οφέλη» αν εξεταζόταν μεμονωμένα.

[39]             Π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε γενική απαγόρευση των περιστρόφων το 1997, το δε 2006 επέβαλε περιορισμούς στην πώληση αεροβόλων και απαγόρευση εισαγωγής και πώλησης «ρεαλιστικών» απομιμήσεων όπλων· η Λιθουανία επέβαλε απαγόρευση των πιστολιών αερίου το 2012.

[40]             Ανάλογα με την επιλογή του κατασκευαστή και τις εθνικές νομικές απαιτήσεις, οι σημάνσεις μπορούν να περιλαμβάνουν τον κατασκευαστή, το μοντέλο, το διαμέτρημα ή τον τύπο φυσιγγίων, τον οίκο δοκιμών και το έτος δοκιμής, και τον αριθμό σειράς. «Οίκος δοκιμών» αποκαλείται η τεχνική εγκατάσταση όπου δοκιμάζονται τα πυροβόλα όπλα σε χώρες όπου η δοκιμή και άλλες τεχνικές μετρήσεις είναι υποχρεωτικές. Σε κάθε χώρα μπορεί να υπάρχει ένας ή περισσότεροι του ενός οίκοι δοκιμών, οι οποίοι μπορεί να βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του κατασκευαστή. Οι οίκοι δοκιμών πραγματοποιούν δοκιμαστικούς πυροβολισμούς και δοκιμές πάνω σε θέματα ασφάλειας του όπλου. Στη συνέχεια τυπώνεται ή χαράσσεται στο όπλο σήμανση που αναφέρει τον τύπο και το χρόνο της δοκιμής.

[41]             Η "Commission Internationale Permanente pour l’épreuve des Armes à Feu Portatives" ή "C.I.P." είναι ένας διεθνής οργανισμός που πιστοποιεί «οίκους δοκιμών» και εφαρμόζει τυποποιημένες απαιτήσεις σήμανσης, υποχρεωτικές σε κάθε μία από τις 14 χώρες μέλη, στις οποίες περιλαμβάνονται 11 κράτη μέλη της ΕΕ (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Σλοβακία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο).

[42]             Βλ. ανωτέρω, υποσημείωση 30. Το πολιτικά δεσμευτικό αυτό μέσο προβλέπει, κατά παρόμοιο τρόπο με την οδηγία για τα πυροβόλα όπλα, «είτε ενιαία σήμανση στην οποία εμφαίνεται το όνομα του κατασκευαστή, η χώρα κατασκευής και ο αριθμός σειράς, είτε τη διατήρηση οιασδήποτε άλλης ενιαίας και εύχρηστης σήμανσης η οποία να επιτρέπει σε όλα τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν εύκολα τη χώρα κατασκευής».

[43]             Ως οπλοπώλης νοείται «κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο του οποίου η εμπορική ή επιχειρηματική δραστηριότητα συνίσταται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στην κατασκευή, εμπορία, ανταλλαγή, μίσθωση, επισκευή ή μετατροπή πυροβόλων όπλων, μερών τους και πυρομαχικών». (Άρθρο 1, παράγραφος 2, της οδηγίας 1991/477/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχείο γ), της οδηγίας 2008/51/ΕΚ).

[44]             Άρθρο 1 παράγραφος 3 της οδηγίας 2008/51/EΚ. Ως διαμεσολαβητής («μεσίτης») ορίζεται «οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, πλην του οπλοπώλη, του οποίου η εμπορική ή επιχειρηματική δραστηριότητα συνίσταται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στην αγορά, την πώληση ή τη διευθέτηση μεταφορών όπλων» (άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχείο (E), της οδηγίας 91/477/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχείο β), της οδηγίας 2008/51/ΕΚ).

[45]             Βλέπε, για παράδειγμα, την έρευνα της Επιθεώρησης Φορητών Όπλων, του Ινστιτούτου των ΗΕ για την Έρευνα περί του Αφοπλισμού (UNIDIR) και του Τμήματος των Ηνωμένων Εθνών για τα θέματα Αφοπλισμού με τίτλο: 'Developing a Mechanism to Prevent Illicit Brokering in Small Arms and Light Weapons—Scope and Implications', 2007).

[46]             Πηγή: Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών της Στοκχόλμης για την Ειρήνη

[47]             Με βάση το σχέδιο δράσης του 2010 για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης «βαρέων» όπλων (βλ. ανωτέρω, υποσημείωση 28).

[48]             Κανένα από τα εν λόγω μέτρα δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο νόμιμες δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης που προσπαθούν να αξιοποιήσουν την τρισδιάστατη εκτύπωση και συναφείς τεχνολογίες, εφόσον παρουσιάζουν σαφώς ενδιαφέρον για την κοινωνία.

[49]             2009/1012/ΚΕΠΠΑ· 2012/711/ΚΕΠΠΑ.

[50]             Η Υπουργική διάσκεψη σχετικά με τον έλεγχο των όπλων στο πλαίσιο της διεύρυνσης της ΕΕ που συνδιοργανώθηκε από το Γραφείο του Ειδικού Εντεταλμένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη πραγματοποιήθηκε στις 18 και 19 Ιουνίου 2013.

[51]             COM(2011) 840 τελικό, 2011/0406 (COD), Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση μηχανισμού χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας· COM(2011) 839 τελικό, 2011/0405 (COD), Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας· TAIEX-ΜΠΒ (διεθνής προενταξιακή βοήθεια) - κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1085/2006 του Συμβουλίου, της 17ης Ιουλίου 2006, για τη θέσπιση μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας, ΕΕ L210/82. Σχετικά με τον Μηχανισμό Σταθερότητας, βλ. υποσημείωση 33 ανωτέρω

[52]             «Τα κράτη μέλη θεσπίζουν διατάξεις ώστε οι αρμόδιες αρχές να επαληθεύουν τα μέτρα απενεργοποίησης [...] προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι οι μετατροπές που πραγματοποιούνται σε πυροβόλο όπλο το καθιστούν αμετάκλητα ακατάλληλο για χρήση». Παράρτημα I, Μέρος ΙΙΙ της οδηγίας 91/477/ΕΚ.

[53]             Εγχειρίδιο των Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων Όπλων με τίτλο: Εντοπισμός της κυριότητας πυροβόλων όπλων - εγχειρίδιο για τη συστηματική ανίχνευση πυροβόλων όπλων που κατάσχονται λόγω παράνομης κατοχής ή λόγω αξιόποινων πράξεων http://register.consilium.europa.eu/pdf/en/07/st10/st10000.en07.pdf

[54]             Το οποίο αποτελεί τμήμα ευρύτερης συνεργασίας στο πλαίσιο του 7ου προγράμματος δράσης για τη συνεργασία αστυνομίας και τελωνείων

[55]             COM(2011) 753 τελικό, Πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση, στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, του μέσου για τη χρηματοδοτική στήριξη της αστυνομικής συνεργασίας, της πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας και της διαχείρισης των κρίσεων.

[56]             http://www.smallarmsstandards.org/· Το iARMS είναι το σύστημα της Interpol για την καταγραφή και την παρακολούθηση των παράνομων πυροβόλων όπλων - βλ. αρμοδιότητα 3.

[57]             Ο Μηχανισμός Σταθερότητας της ΕΕ στηρίζει την εν εξελίξει ανάπτυξη και διάδοση του iARMS· μέχρι στιγμής συμμετέχουν 12 κράτη μέλη της ΕΕ: το Βέλγιο, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβενία και το Ηνωμένο Βασίλειο· Συμβούλιο, δέκατη τέταρτη έκθεση προόδου σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης συσσώρευσης και διακίνησης SALW και των πυρομαχικών τους (2012/ΙΙ) (2013/C 138/03).

[58]             Η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία και η Φινλανδία.

[59]             Άρθρο 16 της οδηγίας 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2008/51/EΚ.

[60]             UNODC, Digest of Organized Crime Cases, σ. 103.

[61]             COM (2004) 376, Ενίσχυση της αστυνομικής και τελωνειακής συνεργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

[62]             Άρθρο 1 παράγραφος 2 της οδηγίας 2008/51/ΕΚ.

[63]             Απόφαση 2009/917/ΔΕΥ του Συμβουλίου. Αυτά τα βασικά δεδομένα σχετικά με τον τόπο της κατάσχεσης και την προέλευση των όπλων στο τελωνειακό σύστημα πληροφοριών αποθηκεύονται για τελωνειακούς σκοπούς, συγκεκριμένα για την καλύτερη στοχοθέτηση των δυνητικών φορτίων λαθραίων πυροβόλων όπλων, μέσω ανάλυσης του κινδύνου. Ως εκ τούτου στοιχεία που δεν αφορούν τελωνειακούς σκοπούς (π.χ. διαμέτρημα) δεν περιέχονται στο ΤΣΠ.

[64]             COM(2012) 735, Ενίσχυση της συνεργασίας για την επιβολή του νόμου στην ΕΕ: το ευρωπαϊκό πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών (EIXM).

[65]             COM (2013) 172, για τη θέσπιση ευρωπαϊκού προγράμματος κατάρτισης για την επιβολή του νόμου.

[66]             Το πρόγραμμα της Στοκχόλμης - Μια ανοικτή και ασφαλής Ευρώπη που εξυπηρετεί και προστατεύει τους πολίτες (2010/C 115/01) υπογράμμισε την ανάγκη για μια τέτοια προσέγγιση: «Ο βέλτιστος τρόπος μείωσης της εγκληματικότητας συνίσταται στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την πρόληψή της [...] με διακλαδική προσέγγιση που συνιστάται μεταξύ άλλων στη λήψη διοικητικών μέτρων και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των διοικητικών αρχών ».

[67]             Οι εν λόγω ενέργειες θα βασιστούν σε υφιστάμενους πόρους και θα διαμορφωθούν έτσι ώστε να αποφεύγεται η ανάγκη για περαιτέρω προσωπικό ή χρηματοοικονομικούς πόρους στην Επιτροπή ή σε κάποιον αποκεντρωμένο οργανισμό.

[68]             Πηγή: Παγκόσμιο Φόρουμ για τις δραστηριότητες σκοποβολής, Μάρτιος 2013, βάσει πληροφοριών από οίκους δοκιμών· βάσει επίσημων στοιχείων από το Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο και εκτιμήσεων για λοιπά κράτη μέλη.

[69]             Eurostat.

[70]             Eurostat. Ορισμένα κράτη μέλη δεν ανέφεραν καμία εξαγωγή πιστολιών ή περιστρόφων (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Ρουμανία) και πολεμικών πυροβόλων όπλων (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ρουμανία).

[71]             Πηγή: Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη, Όσλο.

[72]             Πηγή: UNODC, Επιθεώρηση Φορητών Όπλων, www.gunpolicy.org· τα στοιχεία αυτά θα μπορούσαν να συγκριθούν με τις απαντήσεις στο Ευρωβαρόμετρο 383, όπου το 5% , κατά μέσον όρο, απάντησε ότι κατέχει πυροβόλο όπλο (χαμηλότερο ποσοστό στις Κάτω Χώρες (1%) και υψηλότερο στην Κύπρο (18%)