EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52005DC0120
Communication from the Commission - Restructuring and employment - Anticipating and accompanying restructuring in order to develop employment: the role of the European Union
Ανακοίνωση της Επιτροπής - Αναδιαρθρώσεις και απασχόληση - Πρόβλεψη και πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων για την ανάπτυξη της απασχόλησης: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Ανακοίνωση της Επιτροπής - Αναδιαρθρώσεις και απασχόληση - Πρόβλεψη και πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων για την ανάπτυξη της απασχόλησης: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
/* COM/2005/0120 τελικό */
Ανακοίνωση της Επιτροπής - Αναδιαρθρώσεις και απασχόληση - Πρόβλεψη και πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων για την ανάπτυξη της απασχόλησης: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης /* COM/2005/0120 τελικό */
Βρυξέλλες, 31.3.2005 COM(2005) 120 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Αναδιαρθρώσεις και απασχόλησηΠρόβλεψη και πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων για την ανάπτυξη της απασχόλησης: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Αναδιαρθρώσεις και απασχόληση Πρόβλεψη και πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων για την ανάπτυξη της απασχόλησης: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η Επιτροπή πρότεινε την ενδυνάμωση της στρατηγικής της Λισσαβώνας με στόχο τη μεγαλύτερη και πιο βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας. Η επίτευξη αυτών των στόχων βασίζεται στην κινητοποίηση του συνόλου των εθνικών και κοινοτικών μέσων στο πλαίσιο μιας ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών, αλλά και με τους κοινωνικούς εταίρους, την κοινωνία των πολιτών και το σύνολο των ενδιαφερόμενων παραγόντων. Η ευημερία των ευρωπαίων πολιτών απαιτεί την ταχεία προσαρμογή των οικονομικών παραγόντων και των εργαζομένων στις τρέχουσες ευρύτατες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, οι οποίες εκφράζονται με τη δημιουργία και την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, αλλά επίσης με τον περιορισμό, ή ακόμη και την εξαφάνιση, υπαρχουσών δραστηριοτήτων καθώς και σχετικών θέσεων εργασίας. Παράλληλα, οι αναδιαρθρώσεις επιχειρήσεων συνεπάγονται συχνά δαπάνες οι οποίες μπορεί να είναι πολύ υψηλές, όχι μόνο για τους εργαζομένους αλλά και για την τοπική ή περιφερειακή οικονομία. Η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, που αποτελεί χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, απαιτεί την εφαρμογή συνοδευτικών πολιτικών με στόχο τη μείωση του κοινωνικού κόστους και την προώθηση της αναζήτησης εναλλακτικών πηγών θέσεων εργασίας και εισοδημάτων. Σ’ αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η καλή διαχείριση των αναδιαρθρώσεων, ώστε να καλυφθεί μια διπλή οικονομική και κοινωνική απαίτηση. Είναι ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στην αλλαγή: η ταχεία διεκπεραίωση των εν λόγω διαδικασιών επιτρέπει τη διατήρηση και την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητάς τους. Και η βούληση να διατηρηθεί η απασχολησιμότητα των εργαζομένων και να διευκολυνθεί η μετάβασή τους σε άλλη εργασία ισοδύναμης ποιότητας έχει επίσης οικονομικό αντίκτυπο, στο μέτρο που αξιοποιεί ένα από τα κύρια ανταγωνιστικά προτερήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: την ποιότητα του εργατικού δυναμικού της, που αποτελεί εγγύηση της μελλοντικής ανάπτυξης. Επιπλέον, οι αναδιαρθρώσεις πρέπει να αποτελούν μέρος ενός μακροπρόθεσμου οράματος της εξέλιξης και της κατεύθυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας, ώστε οι αλλαγές να είναι πράγματι ένα μέσο για τη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της. Συνεπώς, η πρόβλεψη και η πλαισίωση αυτών των διαδικασιών εντάσσονται πλήρως στη στρατηγική της Λισσαβώνας και αποτελούν συλλογική ευθύνη των δημόσιων αρχών, των επιχειρήσεων και των κοινωνικών εταίρων. Κατά συνέπεια, η κοινωνική ατζέντα που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 9 Φεβρουαρίου 2005, ταυτόχρονα με την ανακοίνωση σχετικά με την αναθεώρηση της στρατηγικής για βιώσιμη ανάπτυξη, προβλέπει ότι η Επιτροπή θα αναπτύξει μια στρατηγική στον τομέα της διαχείρισης των αναδιαρθρώσεων για την καλύτερη αλληλεπίδραση των σχετικών ευρωπαϊκών πολιτικών, τη μεγαλύτερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, την ενισχυμένη συνέργεια μεταξύ των πολιτικών μέτρων και των οικονομικών μέσων και την αναπροσαρμογή των νομοθετικών και συμβατικών πλαισίων. Το φαινόμενο των αναδιαρθρώσεων δεν είναι νέο. Η Ένωση αναπτύσσει εδώ και πολύ καιρό πολιτικές και μέσα σ’ αυτό τον τομέα. Στο παρελθόν διαδραμάτισε έτσι ουσιαστικό ρόλο στην αναδιάρθρωση της χαλυβουργίας και, πρόσφατα, στο ναυπηγικό τομέα και στην κλωστοϋφαντουργία. Οι ενέργειες αυτές δεν αφορούν μόνο τους τομείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών δημιουργήθηκαν τομεακές ομάδες υψηλού επιπέδου προκειμένου να καθορίσουν τις στρατηγικές προοπτικές πολλών τομέων. Επιπλέον, από οριζόντια άποψη, πολλές ευρωπαϊκές πολιτικές συμβάλλουν στο στόχο της πρόβλεψης και της πλαισίωσης των αναδιαρθρώσεων: οι οδηγίες για την πληροφόρηση και τη διαβούλευση με τους εργαζομένους, ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος, η πολιτική για την απασχόληση, τα χρηματοδοτικά μέσα στήριξης, η βιομηχανική πολιτική και η πολιτική επιχειρήσεων, η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης κ.λπ. Η παρούσα ανακοίνωση καθορίζει τις ενέργειες που πρέπει να αναπτυχθούν ή να ενισχυθούν γύρω από τα διάφορα μέσα που μπορεί να κινητοποιήσει εν προκειμένω η Ένωση, τόσο από οριζόντιας όσο και από τομεακής πλευράς. Κατά την εφαρμογή των εν λόγω ενεργειών είναι αναγκαίο να περιοριστούν κατά το δυνατόν οι επιβαρύνσεις στις επιχειρήσεις, εξασφαλίζοντας, παράλληλα, καλύτερη πρόβλεψη και διαχείριση των αναδιαρθρώσεων. Όπως προβλέπει η ανακοίνωση σχετικά με τη στρατηγική της Λισσαβώνας, οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι σε διατομεακό και τομεακό επίπεδο έχουν να διαδραματίσουν ένα συγκεκριμένο ρόλο κατά την εφαρμογή των διάφορων πτυχών των πολιτικών που καθορίζονται παρακάτω. Συνεπώς, καλούνται να ανταποκριθούν στην πρόσκληση που απευθύνεται στο σημείο 2.4 της παρούσας ανακοίνωσης, η οποία αποτελεί παράλληλα τη δεύτερη φάση των διαβουλεύσεων σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις των επιχειρήσεων και τις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχειρήσεων δυνάμει του άρθρου 138 παράγραφος 3 της Συνθήκης. Οι τρέχουσες προκλήσεις Ανάλυση του φαινομένου Οι αναδιαρθρώσεις των επιχειρήσεων εκλαμβάνονται συχνά ως ένα ουσιαστικά αρνητικό φαινόμενο, ενώ, στις περισσότερες περιπτώσεις, τονίζονται οι άμεσες επιπτώσεις στην απασχόληση ή στις συνθήκες εργασίας. Ωστόσο, οι αναδιαρθρώσεις είναι συχνά αναγκαίες για την επιβίωση και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να πλαισιωθούν οι εξελίξεις αυτές με συνοδευτικά μέτρα κατά τρόπον ώστε οι επιπτώσεις τους στην απασχόληση και τις συνθήκες εργασίας να είναι όσο το δυνατόν σύντομες και περιορισμένες. Το φαινόμενο των αναδιαρθρώσεων αντανακλά στο επίπεδο της επιχείρησης τη μόνιμη αναδιαμόρφωση του παραγωγικού ιστού υπό την επίδραση πολλών παραγόντων. Η εξέλιξη της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς και το διεθνές άνοιγμα των οικονομιών αντιπροσωπεύουν νέες ευκαιρίες από πλευράς οικονομικού δυναμισμού και ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων καθώς και δημιουργίας θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας. Γενικά, ο ανταγωνισμός στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ ευνοεί πράγματι την ευημερία και τη βιώσιμη απασχόληση στο βαθμό κατά τον οποίο είναι ο κύριος παράγοντας καινοτομίας, δημιουργίας νέων προϊόντων και υπηρεσιών και οικονομικής ανανέωσης. Η τεχνολογική καινοτομία προκαλεί επίσης αναδιαρθρώσεις. Αφενός, η διάδοση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας επιταχύνει τις διεθνείς συναλλαγές και το συντονισμό της παραγωγής και τα καθιστά λιγότερο δαπανηρά, δημιουργώντας, παράλληλα, νέες εφαρμογές οι οποίες εξασφαλίζουν νέες και πιο δημιουργικές θέσεις εργασίας υψηλότερης ποιότητας. Αφετέρου, η ανάπτυξη νέων διαδικασιών κατασκευής και μεθόδων παραγωγής δημιουργεί μια στροφή προς τις θέσεις απασχόλησης υψηλής ποιότητας που απαιτούν διαφορετική κατάρτιση και κατάλληλη εκπαίδευση. Οι οικολογικές καινοτομίες δημιουργούν επίσης νέες ευκαιρίες απασχόλησης και βελτιώνουν την κοινωνική ευημερία μας. Η εξέλιξη του κανονιστικού πλαισίου (η θέσπιση νέων νομοθετικών ρυθμίσεων ή η κατάργηση υφισταμένων ρυθμίσεων) συνεπάγεται αλλαγές στις αγορές προϊόντων και εργασίας. Σημαντικές αλλαγές στην καταναλωτική ζήτηση εμφανίζονται π.χ. ως αποτέλεσμα των νέων αναγκών ενός γηράσκοντος πληθυσμού, της μεγαλύτερης ευαισθησίας για τα περιβαλλοντικά θέματα ή της εξέλιξης της “γεωγραφίας” της παγκόσμιας ζήτησης. Η αναδημιουργία του παραγωγικού ιστού συνεπάγεται συνεχείς αναπροσαρμογές. Ποσοτικές πτυχές: οι αναπροσαρμογές μεταφράζονται σε μια νέα κατανομή των εργαζομένων σε δραστηριότητες παραγωγής και υπηρεσιών. Πράγματι, η Ευρώπη εξακολουθεί να δημιουργεί θέσεις εργασίας: 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν μεταξύ 1977 και 2002 με αύξηση άνω των 44 εκατομμυρίων στις υπηρεσίες και απώλεια τουλάχιστον 7 εκατομμυρίων στη βιομηχανία και 7,5 εκατομμυρίων στη γεωργία. Κάθε έτος, 10% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων ιδρύονται και κλείνουν. Εκτιμάται ότι κάθε μέρα, κατά μέσο όρο, σε κάθε κράτος μέλος, η δημιουργία και η απώλεια θέσεων εργασίας αντιπροσωπεύουν περίπου 5.000 έως 15.000 θέσεις. Ποιοτικές πτυχές: η τάση στην Ευρώπη είναι να κινηθεί προς τις θέσεις εργασίας υψηλότερης ποιότητας και παραγωγικότητας σε ορισμένους τομείς. Η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών αυξήθηκε κατά τη διάρκεια των 20 τελευταίων ετών απασχολώντας δύο στα τρία άτομα το 2003· η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών στις επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 25% κατά τη διάρκεια των 5 τελευταίων ετών. Μεταξύ 1998 και 2003, η Ευρώπη (ΕΕ-15) σημείωσε αύξηση της απασχόλησης και στις τρεις κατηγορίες εργαζομένων (με χαμηλά προσόντα : + 2,2%, με ενδιάμεσα προσόντα : + 14,2% και με υψηλά προσόντα : + 25,1%). Αντίθετα, το ποσοστό των εργαζομένων με ελάχιστα προσόντα στο σύνολο της απασχόλησης μειώθηκε. Η μετάβαση των εργαζομένων από έναν τομέα σε άλλο δεν γίνεται αυτόματα. Η εξαφάνιση ορισμένων ιδιαίτερα επικίνδυνων, σκληρών ή ρυπογόνων επαγγελματικών δραστηριοτήτων μπορεί να θεωρηθεί κάτι θετικό, εάν αντισταθμίζεται από νέες. Εντούτοις, οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται δεν καταλαμβάνονται απαραιτήτως από άτομα που έχουν απολυθεί, επειδή η θέση και οι δεξιότητες που απαιτούνται δεν είναι απαραιτήτως οι ίδιες στις δύο περιπτώσεις. Αυτές οι αλλαγές πλήττουν ιδιαίτερα τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, ιδίως τους εργαζομένους με χαμηλά προσόντα. Η ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διατηρήσει μια επαρκή προσφορά θέσεων εργασίας για τους εργαζομένους της είναι αποφασιστική για την κοινωνική συνοχή. Επιπλέον, εκτός από αυτή τη μόνιμη διαδικασία, κλονισμοί που συνδέονται με τις τεχνολογικές και τις εμπορικές εξελίξεις καθώς και με τις επιλογές κρατικής πολιτικής μπορούν να έχουν δραματικό αντίκτυπο σε ορισμένες βιομηχανίες ή/και ορισμένες περιφέρειες από πλευράς απώλειας ανθρώπινου δυναμικού και μείωσης της δυνητικής ανάπτυξης. Αυτές οι αρνητικές συνέπειες μπορούν να μετριαστούν εάν οι κρατικές αρχές προβούν σε κατάλληλες ενέργειες και υπάρξει αποτελεσματικός συντονισμός των ενδιαφερόμενων παραγόντων. Ανάγκη πλαισίωσης των συνεπειών της εμβάθυνσης της εσωτερικής αγοράς και του ανοίγματος της οικονομίας Μολονότι το άνοιγμα της οικονομίας παράγει γενικώς οφέλη για την ανάπτυξη και την απασχόληση, αποτελεί, παράλληλα, συνώνυμο δαπανηρών μετασχηματισμών για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους. Οι εργαζόμενοι με λιγότερα προσόντα είναι οι πιο ευάλωτοι και οι πρώτοι που πλήττονται, έτσι ώστε το άνοιγμα της οικονομίας συνεπάγεται μια μορφή συγκεκαλυμμένης ανακατανομής, η οποία πρέπει να διορθωθεί. Αυτή η διόρθωση απαιτείται όχι μόνο προκειμένου να εξασφαλιστεί κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά και για πολιτικούς λόγους , λόγω της ασυμμετρίας μεταξύ των δαπανών – περιορισμένων σε γενικό επίπεδο, αλλά ορατών, απτών και επικεντρωμένων – και των οφελών του ανοίγματος της οικονομίας, τα οποία, ακόμη και σε υψηλό επίπεδο, παραμένουν κατακερματισμένα και δύσκολο να γίνουν αντιληπτά· η ασυμμετρία αυτή τροφοδοτεί άμεσα τις αντιδράσεις απόρριψης του ανοίγματος της οικονομίας. Τέλος, υπάρχει οικονομική αναγκαιότητα , στο βαθμό κατά τον οποίο η εφαρμογή στοχοθετημένων πολιτικών μπορεί να επιτρέψει τη μείωση των δαπανών της αλλαγής και να διευκολύνει τη μετάβαση στη νέα κατάσταση. Οι εμπειρικές μελέτες δείχνουν γενικά ότι το εύρος αυτών των δαπανών, αν και είναι πολύ δύσκολο να αξιολογηθεί, είναι πολύ περιορισμένο σε σύγκριση με τα οφέλη που μπορούν να αναμένονται από το άνοιγμα της οικονομίας, σε αναλογία ένα προς είκοσι σε πολλές περιπτώσεις. Εντούτοις, ο αντίκτυπός τους είναι δυνητικά πολύ μεγαλύτερος, για πολλούς λόγους: - οι δαπάνες λόγω του ανοίγματος της οικονομίας επικεντρώνονται γενικά σε ορισμένους τομείς ή περιφέρειες· - η φύση των δαπανών δεν αντισταθμίζεται άμεσα από τη φύση των οφελών που προκύπτουν με το άνοιγμα της οικονομίας· - το κόστος και τα οφέλη του ανοίγματος της οικονομίας χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου να εκδηλωθούν · - επίσης, δεν εκδηλώνονται στον ίδιο χώρο. Η άρρηκτη σύνδεση μεταξύ του ανοίγματος της οικονομίας και των συνοδευτικών μέτρων για την αναπροσαρμογή στις συνέπειές του είναι ξεκάθαρη στις ΗΠΑ, οι οποίες πάντα θεωρούσαν τις διεθνείς εμπορικές διαπραγματεύσεις και την εφαρμογή συνοδευτικών μέτρων για τις συνέπειες του ανοίγματος της οικονομίας ως τις δύο όψεις της ίδιας διεθνούς πολιτικής οικονομικής ολοκλήρωσης. Ο νόμος για την παροχή βοήθειας στο πλαίσιο της εμπορικής μεταρρύθμισης (Trade Adjustment Assistance Reform Act) του 2002 υπερδιπλασίασε τους οικονομικούς πόρους που διατέθηκαν γι’ αυτό το πρόγραμμα (1,4 δισεκατομμύρια δολάρια για το 2004), κατά τρόπον ώστε να ωφεληθούν και οι θιγόμενες επιχειρήσεις αλλά και οι εργαζόμενοί τους, οι οποίοι υφίστανται τις επιπτώσεις του ανοίγματος της οικονομίας. Είναι λογικό για την ΕΕ να επιβαρυνθεί το κόστος των πολιτικών που εφαρμόζει. Αυτό θα είναι ακόμη επιτακτικότερο στα επόμενα έτη, δεδομένου ότι στο άμεσο μέλλον θα υπάρξουν πάρα πολλές περιπτώσεις εφαρμογής διεθνών συμφωνιών (κατάργηση των κλωστοϋφαντουργικών ποσοστώσεων, συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ ΕΕ και Χιλής) και διαπραγμάτευση νέων συμφωνιών (κύκλος της Ντόχα, συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ ΕΕ και MERCOSUR, συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ ΕΕ και Συμβουλίου συνεργασίας του Περσικού Κόλπου). Αυτή είναι η έννοια των μέτρων κοινοτικής παρέμβασης σε περίπτωση κρίσης, όπως προβλέπει το σημείο 2.1.3 της παρούσας ανακοίνωσης. Η Ευρώπη δημιουργεί θέσεις εργασίας κάθε ημέρα, αλλά, προκειμένου να μπορέσει να εξασφαλίσει οφέλη για τα νέα μέλη και για εκείνα που θίγονται από τις αναδιαρθρώσεις, πρέπει να βελτιώσει τη λειτουργία της αγοράς εργασίας, να ενισχύσει τις ενεργές πολιτικές απασχόλησης, να προβλέψει τις αλλαγές και να εξασφαλίσει μηχανισμούς που θα διευκολύνουν την επαγγελματική μετάβαση. Συνεπώς, πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων, προκειμένου να προσδιοριστούν τα δυνητικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, να εκτιμηθεί η αναμενόμενη εξέλιξη σε επίπεδο κάθε τομέα της αγοράς και κατά κλάδο δραστηριότητας και συνεπώς σε κάθε τομέα θέσεων εργασίας –κατά τρόπον ώστε οι σχετικοί φορείς να προβλέπουν καλύτερα τις μελλοντικές εξελίξεις, ιδίως στις περιοχές και στους πληθυσμούς που κινδυνεύουν ιδιαίτερα να πληγούν. Το ίδιο είδος συγκριτικού πλεονεκτήματος μπορεί να αναζητηθεί σε ορισμένες περιοχές, παραδείγματος χάριν σε πόλεις μικρού και μεσαίου μεγέθους, με χαμηλότερους βαθμούς πληθυσμιακής συμφόρησης και σε ελκυστικές αγροτικές περιοχές, όπου μπορεί να εξασφαλίζεται υψηλότερο εργασιακό και βιοτικό επίπεδο με χαμηλότερο κόστος. Πρόβλεψη και διαχείριση της αλλαγής προς όφελος όλων Η ανωτέρω ανάλυση δείχνει ότι η Ευρώπη δεν αντιμετωπίζει μια αδυσώπητη οικονομική και κοινωνική ύφεση αλλά μια πρόκληση που δεν έχει επιλυθεί, την πρόβλεψη και τη διαχείριση της αλλαγής. Δεν πρέπει να αγνοηθεί ο σημαντικός αντίκτυπος του φαινομένου σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται ακόμη σε μεταβατική φάση και αντιμετωπίζουν μια ριζική οικονομική και κοινωνική μεταβολή η οποία απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια στήριξης μέσω της πολιτικής για τη συνοχή. Ωστόσο, οι αναδιαρθρώσεις αφορούν το σύνολο της Ένωσης. Οι κοινοτικές πολιτικές και τα μέσα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ποικιλομορφία των επιπτώσεων ανάλογα με τις περιφέρειες και να δίνουν λύσεις που να καλύπτουν το σύνολο της ευρωπαϊκής επικράτειας. Οι Απαντήσεις σε κοινοτικό επίπεδο —ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης Αυτές οι απαντήσεις εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο της στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση που πρότεινε η Επιτροπή στις 2 Φεβρουαρίου 2005, η οποία αποτελεί την ουσία μιας πολιτικής που έχει ως σκοπό να αξιοποιήσει πλήρως τις ευκαιρίες και να αποφύγει να μετατραπούν οι αναδιαρθρώσεις σε ανθρώπινο και κοινωνικό δράμα. Είναι σαφές ότι οι περισσότερες συγκεκριμένες απαντήσεις στις παρούσες προκλήσεις βρίσκονται σε “υποευρωπαϊκό” επίπεδο. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει χρήσιμους μοχλούς προκειμένου να προβλέψει και να πλαισιώσει με κατάλληλα μέτρα την αλλαγή. Πράγματι, έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε τρεις τομείς: - μέσω των οριζόντιων πολιτικών που ακολουθεί, συντονίζει ή προωθεί, συμβάλλει στη δημιουργία των όρων για μια μακροπρόθεσμη οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη και στη διευκόλυνση της πρόβλεψης της αλλαγής· - εξασφαλίζοντας επαρκή ικανότητα προσδιορισμού των τομεακών εξελίξεων και μέσων παρέμβασης σε περίπτωση επικεντρωμένων προβλημάτων σε ορισμένους τομείς ή περιφέρειες, η Ευρωπαϊκή Ένωση ευνοεί τον αποτελεσματικό συντονισμό όλων των συμμετεχόντων· - αναγνωρίζοντας το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι κοινωνικοί εταίροι στην πρόβλεψη και τη διαχείριση της αλλαγής, τους δίνει την ευκαιρία να συμμετάσχουν ενεργά. Κινητοποίηση των οριζόντιων κοινοτικών πολιτικών Ενίσχυση του συντονισμού τους Μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση Μεταρρύθμιση των χρηματοδοτικών μέσων και ρόλος των διαρθρωτικών ταμείων, ακόμη και σε περιπτώσεις κρίσεων Βιομηχανική πολιτική Πολιτική ανταγωνισμού Εξωτερική πολιτική Βελτίωση των μέσων μέτρησης | Ενίσχυση του συντονισμού των κοινοτικών πολιτικών - Χρειάζεται μεγαλύτερη σύγκλιση και συνέργειες μεταξύ των διάφορων πολιτικών, ενεργειών και εσωτερικών στόχων. Αυτό απαιτεί στενό συντονισμό μέσα στην Επιτροπή, ο οποίος θα επιτευχθεί μέσω της δημιουργίας μιας εσωτερικής ομάδας εργασίας (Task Force) που θα περιλαμβάνει τις σχετικές υπηρεσίες της Επιτροπής, καθώς και ενός τακτικού διαλόγου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (EΣΑ) Με βάση την πρότασή της για την ενδυνάμωση της στρατηγικής της Λισσαβώνας, η Επιτροπή θα προτείνει την αναθεώρηση της ΕΣΑ το 2005. Το πλαίσιο της πολιτικής για την απασχόληση θα περιλαμβάνει τρεις προτεραιότητες, οι οποίες θα είναι κατάλληλες για την πρόβλεψη και τη διαχείριση των αναδιαρθρώσεων: προσέλκυση και διατήρηση μεγαλύτερου αριθμού ατόμων στην αγορά εργασίας, βελτίωση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων και μεγαλύτερη επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό. Σύμφωνα με τον επαναπροσανατολισμό αυτό, η ΕΣΑ θα ενθαρρύνει περισσότερο τις εθνικές πολιτικές που συμβάλλουν στην πρόβλεψη και στην πλαισίωση των αναδιαρθρώσεων. Αναθεωρημένα κοινοτικά χρηματοδοτικά μέσα για την καλύτερη πρόβλεψη και διαχείριση των αναδιαρθρώσεων Στην πρότασή της για τις δημοσιονομικές προοπτικές για την περίοδο 2007-2013, η Επιτροπή πρότεινε να επικεντρωθούν περισσότερο τα διαρθρωτικά ταμεία στους στόχους της ατζέντας της Λισσαβώνας, μέσω των κοινοτικών στρατηγικών προσανατολισμών οι οποίοι θα αποτελέσουν τη βάση των εθνικών στρατηγικών. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο χρηματοδοτεί ήδη ενέργειες πρόβλεψης και διαχείρισης των αναδιαρθρώσεων. Το σχέδιο νέου κανονισμού για το ΕΚΤ επιβεβαιώνει αυτό το ρόλο, και ιδίως μέσω: - της βελτίωσης της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων «στο πλαίσιο τομεακών και επιχειρηματικών αναδιαρθρώσεων»· - της στήριξης των επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό και της διά βίου κατάρτισης· το ΕΚΤ θα μπορεί εν προκειμένω να βοηθήσει την ανάπτυξη συστημάτων κατάρτισης υψηλής ποιότητας, τα οποία θα εστιάζονται στις ανάγκες σε τοπικό επίπεδο και θα βασίζονται σε μια ευρεία σύμπραξη· - της εφαρμογής εταιρικών σχέσεων και συμφώνων για την απασχόληση και την καινοτομία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο· παραδείγματος χάριν, θα προωθηθεί η ανάπτυξη συστημάτων και εργαλείων που θα αποσκοπούν στην πρόβλεψη των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών· - της ενίσχυσης της θεσμικής ικανότητας και της αποτελεσματικότητας των φορέων, μέσω, παραδείγματος χάριν, της κατάρτισης “διαχειριστών της αλλαγής”· - της ενίσχυσης των συνεργειών και των συμπράξεων μεταξύ των φορέων επαγγελματικής κατάρτισης και περιφερειακής ανάπτυξης. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης θα διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων, χάρη στην επένδυση στην έρευνα και την ανάπτυξη, τη διάδοση της καινοτομίας και τη δημιουργία υποδομών εν όψει της βιώσιμης διαχείρισης των πόρων. Όσον αφορά την αγροτική ανάπτυξη, η συμβολή των αγροτικών περιοχών σ’ αυτούς τους στόχους θα είναι διαφορετικού είδους από εκείνο που αναμένεται από τις αστικές περιοχές: στις περιοχές χαμηλής πυκνότητας, η ανταγωνιστικότητα επιτυγχάνεται συχνότερα μέσω των οικονομιών της διαφοροποίησης, του εκσυγχρονισμού των παραδοσιακών τεχνών και τεχνολογιών, της παροχής καινοτόμων υπηρεσιών, της εκμετάλλευσης των περιβαλλοντικών πόρων κ.λπ. Τα βασικά οικονομικά μέσα που θα έχουν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη σ’ αυτό τον τομέα θα προέλθουν από το Ταμείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης. Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι τομεακές (γεωργία, βιομηχανία, υπηρεσίες) και εδαφικές πολιτικές (περιφερειακή, αγροτική, αστική, τοπική) χρειάζεται να δράσουν με συμπληρωματικούς και ολοκληρωμένους τρόπους προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπός τους στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Άλλα προγράμματα συμβάλλουν επίσης στην καλύτερη πρόβλεψη και στην ενσωμάτωση των οικονομικών αλλαγών. Το πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας αποσκοπεί στην ενίσχυση των επιστημονικών και τεχνολογικών βάσεων της βιομηχανίας της ΕΕ προκειμένου να προωθηθεί η αριστεία και η δημιουργικότητα της ευρωπαϊκής έρευνας και να ενισχυθεί η διεθνής ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της. Τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ενίσχυση της δημιουργίας μιας ανταγωνιστικής και δυναμικής οικονομίας βασισμένης στη γνώση, που θα ευνοεί την κινητικότητα. Αυτή η πτυχή θα ενισχυθεί επίσης με τη θέσπιση του νέου ολοκληρωμένου προγράμματος για τη διά βίου μάθηση για την περίοδο 2007-2013. Ικανότητα κοινοτικής παρέμβασης σε περίπτωση κρίσεων Παρά τις προσπάθειες να βελτιωθεί η πρόβλεψη της αλλαγής, μπορούν να υπάρξουν απρόβλεπτες κρίσεις με ισχυρό περιφερειακό ή τομεακό αντίκτυπο (βλ. 1.1), οι οποίες θα απαιτούν κρατική παρέμβαση προκειμένου να διευκολυνθεί η αναγκαία μετεξέλιξη. Η περιφερειακή πολιτική έχει εν προκειμένω αποδειχθεί αποτελεσματική. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή πρότεινε, στο πλαίσιο των δημοσιονομικών προοπτικών για το 2007-2013, τη δημιουργία αποθεματικών για απρόβλεπτες καταστάσεις στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων (ύψους 1% του κονδυλίου "σύγκλιση" και 3% του κονδυλίου "ανταγωνιστικότητα" ετησίως και ανά κράτος μέλος), τα οποία θα κινητοποιηθούν και γι’ αυτό το λόγο, σε στενή σχέση με τις περιφερειακές αρχές και με τους κοινωνικούς εταίρους. Πρότεινε επίσης τη δημιουργία ενός ταμείου προσαρμογής στην ανάπτυξη με προϋπολογισμό ενός δισεκατομμυρίου ευρώ ετησίως. Βιομηχανική πολιτική και πολιτική επιχειρήσεων α) Συνέχεια της ανακοίνωσης του Απριλίου του 2004 Η Επιτροπή θα συνεχίσει την εφαρμογή της ανανεωμένης βιομηχανικής πολιτικής την οποία πρότεινε τον Απρίλιο του 2004. Αυτή περιλαμβάνει κυρίως μια βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου που εφαρμόζεται στις επιχειρήσεις, με τη στήριξη των προσπαθειών τους υπέρ της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας και με μια καλύτερα συντονισμένη δράση, ιδίως σε τομεακό επίπεδο. β) Ενισχυμένη τομεακή και περιφερειακή παρακολούθηση Η καλύτερη πρόβλεψη της αλλαγής επιτυγχάνεται με την καλύτερη γνώση των τομέων, των προοπτικών τους και των μέσων που χρησιμοποιούνται για την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η Επιτροπή έχει δημιουργήσει ομάδες υψηλού επιπέδου, ανεπίσημους και προσωρινούς φορείς στους οποίους συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι, προκειμένου να εξετασθούν οι διάφορες απόψεις σχετικά με τις δυσκολίες και τις ευκαιρίες κάθε τομέα και να διαμορφωθεί ένα κοινό όραμα. Επιπλέον, ορισμένοι τομείς υφίστανται ταχείες και ριζικές αλλαγές, οι οποίες μπορούν να έχουν έντονο αντίκτυπο σε ορισμένες περιφέρειες που δεν διαθέτουν επαρκώς διαφοροποιημένες θέσεις εργασίας και δεξιότητες των εργαζομένων. Λαμβανομένων υπόψη αυτών των περιπτώσεων και των κινδύνων, η Επιτροπή προτίθεται να προβεί σε στενότερη παρακολούθηση των τομέων οι οποίοι είναι δυνατόν να σημειώσουν σημαντικές βραχυπρόθεσμες εξελίξεις. Θα επικεντρωθεί στην ανάλυση της εξέλιξης της ανταγωνιστικότητας, στις ευκαιρίες και στις απειλές του περιβάλλοντος, στις επιπτώσεις σε περιφερειακό επίπεδο και στα μέτρα που μπορούν να ληφθούν σε κοινοτικό επίπεδο προκειμένου να προβλεφθεί και να συνοδευτεί από κατάλληλα μέτρα η αλλαγή. Όσον αφορά τα θέματα της απασχόλησης και της κατάρτισης, θα χρησιμοποιήσει, όπου απαιτείται, τις επιτροπές ευρωπαϊκού κοινωνικού τομεακού διαλόγου. Αυτός ο μηχανισμός θα διευκρινιστεί σε μια ανακοίνωση που ετοιμάζεται σχετικά με την τομεακή διάσταση της βιομηχανικής πολιτικής. Το 2005 η Επιτροπή θα επικεντρώσει τις προσπάθειές της, εκτός από την αυτοκινητοβιομηχανία, στην εξέλιξη των τομέων της κλωστοϋφαντουργίας και της ναυπηγικής. γ) Άλλες ενέργειες Επιπλέον, η Επιτροπή πρότεινε να αναληφθούν κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες για τη χρηματοδότηση κοινωνικά χρήσιμων προϊόντων ή υπηρεσιών, που μπορούν να δημιουργήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να συμβάλουν στην εμφάνιση νέων αγορών και θέσεων εργασίας. Οι τεχνολογικές πλατφόρμες θα προσφέρουν ένα φόρουμ όπου όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να προσδιορίσουν τις ανάγκες σε συνάρτηση με την τρέχουσα κατάσταση της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης. Είναι επίσης επιβεβλημένο να αξιοποιηθούν πλήρως όλες οι νέες ευκαιρίες απασχόλησης που προσφέρονται από την παρούσα δυναμική. Το πρόγραμμα δράσης για τις οικολογικές τεχνολογίες αποτελεί στρατηγικό συστατικό στοιχείο. Πολιτική ανταγωνισμού Γενικά, η πιστή εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων, συμβάλλει σημαντικά στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και απασχόληση και βοηθά στην εξασφάλιση καλύτερων προϊόντων και υπηρεσιών τα οποία, παράλληλα, αντικατοπτρίζουν ιδιαίτερες ευρωπαϊκές αξίες, ιδίως το σεβασμό του περιβάλλοντος καθώς και αποδεκτές συνθήκες εργασίας. Στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων η Επιτροπή εργάζεται για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων, κυρίως με σκοπό να συμβάλει στην εφαρμογή της ατζέντας της Λισσαβώνας με τον επαναπροσανατολισμό των κρατικών ενισχύσεων προς κατηγορίες που συμβάλλουν περισσότερο στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Όσον αφορά τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων, ο νέος κανονισμός για τις συγχωνεύσεις διευκολύνει τη βιομηχανική αναδιάρθρωση και απαντά στις προκλήσεις της παγκοσμιοποιούμενης οικονομίας, ενώ, παράλληλα εξασφαλίζει την απαγόρευση ή την τροποποίηση των συγχωνεύσεων που βλάπτουν τον ανταγωνισμό. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων είναι σε θέση να διατυπώσουν τις απόψεις τους σχετικά με ιδιαίτερες περιπτώσεις ανταγωνισμού τις οποίες διαπιστώνει η Επιτροπή κατά τη διάρκεια των ερευνών: - στο πλαίσιο του κανονισμού για τις συγχωνεύσεις και, ομοίως, στο πλαίσιο των διαδικασιών κατά των μονοπωλίων, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων έχουν ήδη το δικαίωμα να διατυπώσουν τις απόψεις τους ως τρίτοι· μπορούν να υποβάλουν γραπτές παρατηρήσεις, να συμμετάσχουν σε προφορικές ακροάσεις και να ζητήσουν συνεδριάσεις· - σύμφωνα με τους κανόνες και τις διαδικασίες για τις κρατικές ενισχύσεις, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων έχουν τη δυνατότητα ως τρίτοι να υποβάλουν πληροφορίες στην Επιτροπή, τις οποίες αυτή μπορεί να λάβει υπόψη αφού προηγουμένως τις διαβιβάσει στο σχετικό κράτος μέλος για υποβολή παρατηρήσεων· η Επιτροπή μπορεί επίσης να συναντάται με τους εκπροσώπους των εργαζομένων προκειμένου να ακούει τις απόψεις τους για ιδιαίτερες περιπτώσεις. Εξωτερική πολιτική Η κοινωνική ατζέντα προβλέπει, μέσω των εξωτερικών ενεργειών, την προώθηση της απασχόλησης, της κοινωνικής πολιτικής και της αξιοπρεπούς εργασίας για όλους. Οι στόχοι αυτοί θα υλοποιηθούν κυρίως με την προώθηση των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων, την ανάπτυξη του κοινωνικού διαλόγου, της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και της κάλυψης της κοινωνικής προστασίας, καθώς και με την προώθηση της ενεργού διαχείρισης της αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτοί οι στόχοι θα επιδιωχθούν στο πλαίσιο των συναλλαγών μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της, καθώς επίσης με τους διεθνείς οργανισμούς (ΔΓΕ, ΟΟΣΑ, ΟΗΕ και οργανισμοί που εμπλέκονται στην οικονομική διακυβέρνηση — ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα και ΠΟΕ). Στον εμπορικό τομέα, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει τις προσπάθειές της ώστε ο κύκλος διαπραγματεύσεων της Ντόχα να αποτελέσει παράγοντα ανάπτυξης. Επιπλέον, θα προσπαθήσει να ενισχύσει την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας και την καταπολέμηση των απομιμήσεων. Τέλος, θα εξακολουθήσει να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα καθώς και εκείνα που προβλέπονται από τις συμφωνίες του ΠΟΕ προκειμένου να αντισταθμιστούν τα δυσμενή αποτελέσματα των πρακτικών που παραβιάζουν τις βασικές αρχές της οικονομίας της αγοράς (ντάμπινγκ και παράνομες επιδοτήσεις). Ενίσχυση των μέσων μέτρησης των αναδιαρθρώσεων Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο της Αλλαγής του Δουβλίνου θα κληθεί να αναπτύξει εργαλεία ποσοτικής και ποιοτικής ανάλυσης και παρακολούθησης των αναδιαρθρώσεων προκειμένου να εξασφαλισθούν καλύτερες βάσεις για τη δημόσια συζήτηση σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις και τις μετεγκαταστάσεις επιχειρήσεων. Ενίσχυση της συνεργασίας για την αλλαγή Ενίσχυση του τομεακού κοινωνικού διαλόγου Κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων Δημιουργία ενός φόρουμ “Αναδιαρθρώσεις” | - Εκτός από την αναφορά που γίνεται στο σημείο 2.4, οι κοινωνικοί εταίροι έχουν να διαδραματίσουν έναν αποφασιστικό ρόλο, ιδίως στους εξής δύο τομείς: - στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών επιτροπών τομεακού κοινωνικού διαλόγου, οφείλουν να αναπτύξουν τον προβληματισμό της πρόβλεψης της διαρθρωτικής αλλαγής με βάση, κυρίως, τα συμπεράσματα των διαπραγματεύσεων που προβλέπονται στο σημείο 2.4 καθώς και τις εργασίες στον τομέα της τομεακής και περιφερειακής παρακολούθησης· - λαμβανομένων υπόψη των γνώσεών τους σχετικά με τους τομείς, μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των δημόσιων αρχών σε όλα τα επίπεδα. Αν οι κοινωνικοί εταίροι αποφασίσουν να προειδοποιήσουν την Επιτροπή σχετικά με μια ανησυχητική εξέλιξη, αυτή θα μπορεί να αποφασίσει να προβεί σε ενισχυμένη τομεακή και περιφερειακή παρακολούθηση, σύμφωνα με το μηχανισμό που ορίζεται στα σημεία 2.1.3 και 2.1.4. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει προσεχώς ανακοίνωση σχετικά με την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων , η οποία αφορά κυρίως τις θετικές πρωτοβουλίες που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις σε σχέση με τους εμπλεκομένους σε περίπτωση αναδιάρθρωσης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις που είναι σε θέση να διαχειριστούν την αναδιάρθρωση με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο είναι συχνά εκείνες με το καλύτερο ιστορικό όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα και την προσαρμοστικότητα στην αγορά. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει το 2005 ένα φόρουμ “Αναδιαρθρώσεις” . Βασιζόμενη στις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν ήδη από τους υπάρχοντες οργανισμούς, ο φορέας αυτός θα έχει ως αποστολή να παρακολουθεί τακτικά τις εξελίξεις στον τομέα και να προάγει τη διασύνδεση των διαφόρων πρωτοβουλιών, πράγμα που συνεπάγεται τη συμμετοχή, εκτός από την Επιτροπή, και άλλων ευρωπαϊκών οργάνων, καθώς επίσης και των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της επιστημονικής κοινότητας. Αναπροσαρμογή του κανονιστικού και συμβατικού πλαισίου Εκσυγχρονισμός και απλούστευση των κανονιστικών ρυθμίσεων Πράσινη Βίβλος σχετικά με την εξέλιξη του εργατικού δικαίου Προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων | - Πρέπει να υπομνησθούν εδώ, καταρχάς, οι ενέργειες εκσυγχρονισμού και απλούστευσης των κανονιστικών ρυθμίσεων που προβλέπονται στο πρόγραμμα δράσης της Λισσαβώνας. Στο πλαίσιο μιας Πράσινης Βίβλου σχετικά με την εξέλιξη του εργατικού δικαίου , η Επιτροπή θα αναλύσει τη σημερινή εξέλιξη των νέων μοντέλων οργάνωσης της εργασίας και το ρόλο του εργατικού δικαίου στην αντιμετώπιση αυτής της εξέλιξης, παρέχοντας ένα περιβάλλον που θα διευκολύνει την αποτελεσματική μετάβαση στην αγορά εργασίας. Προκειμένου να προωθηθεί η ενδοκοινοτική κινητικότητα, η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια πρόταση οδηγίας σχετικά με τη βελτίωση της δυνατότητας μεταφοράς των επικουρικών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων . Δεύτερη φάση διαβουλεύσεων με τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις επιχειρήσεων και τα ευρωπαϊκές επιτροπές επιχειρήσεων Αυτή η δεύτερη φάση διαβουλεύσεων συνίσταται στο να κληθούν οι κοινωνικοί εταίροι να εμβαθύνουν περισσότερο στα μέσα πρόβλεψης και διαχείρισης των αναδιαρθρώσεων. Πράγματι, είναι οι βασικοί παράγοντες επιτυχίας των αναδιαρθρώσεων. Η εν λόγω δεύτερη φάση διαβουλεύσεων θα πρέπει κυρίως να συνίσταται στο να κληθούν οι κοινωνικοί εταίροι να εξακολουθήσουν τις εργασίες που πραγματοποιούν ήδη, ενθαρρύνοντας τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών με τις βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις και τις ευρωπαϊκές επιτροπές (συμβούλια) επιχειρήσεων. Η Επιτροπή, από τον Ιανουάριο του 2002, τους ενημέρωσε σχετικά με τους κινδύνους των αναδιαρθρώσεων, ζητώντας τους να προσδιορίσουν και να αναπτύξουν σε ολόκληρη την Ευρώπη ορθές πρακτικές σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις. Στη συνέχεια, οι κοινωνικοί εταίροι κατάρτισαν κατευθυντήριες γραμμές αναφοράς για τη διαχείριση της αλλαγής. Στη νέα αυτή φάση πρέπει να εξασφαλιστεί η εφαρμογή των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών, καθώς και η μελλοντική τους ανάπτυξη, ιδιαίτερα προκειμένου να ενθαρρυνθεί η υιοθέτησή τους. Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2004 η Επιτροπή ξεκίνησε μια πρώτη φάση διαβουλεύσεων για την αναθεώρηση της οδηγίας σχετικά με τις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχειρήσεων. Οι επιτροπές αυτές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόβλεψη και τη διαχείριση των αναδιαρθρώσεων. Οι κοινωνικοί εταίροι προχώρησαν, και σ’ αυτή την περίπτωση, σε σχετική εξέταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να καταρτίσουν αρχές ή κατευθυντήριες γραμμές με βάση τις εργασίες των υφισταμένων επιτροπών. Σύμφωνα με τις εν λόγω εργασίες και συνεισφορές, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι σκόπιμο να ενταθεί ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος σχετικά με τα δύο αυτά ζητήματα τα οποία συνδέονται στενά μεταξύ τους στο πλαίσιο της συνεργασίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση η οποία βρίσκεται στον πυρήνα της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβώνας. Συνεπώς, ενθαρρύνει τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους να εντείνουν τις εργασίες και να προβούν σε διαπραγματεύσεις προκειμένου να συναφθεί συμφωνία μεταξύ τους σχετικά με τα απαραίτητα μέσα: - για να εφαρμοστούν οι μηχανισμοί εφαρμογής και παρακολούθησης των κατευθυντήριων γραμμών που καθορίστηκαν ήδη σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις, καθώς και να διενεργηθούν συζητήσεις σχετικά με την ανάπτυξή τους· - για να ενθαρρυνθεί η υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών που περιλαμβάνονται στις κατευθυντήριες γραμμές για την αναδιάρθρωση, όπως απαιτείται· - για να προωθηθούν οι βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τη λειτουργία των ευρωπαϊκών επιτροπών επιχειρήσεων, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα τους, ιδιαίτερα όσον αφορά το ρόλο τους ως παραγόντων αλλαγής· - για να αναπτυχθεί μια κοινή προσέγγιση σχετικά με τα υπόλοιπα σημεία της παρούσας ανακοίνωσης που τους αφορούν, και ιδίως την κατάρτιση, την κινητικότητα, την τομεακή διάσταση και την πρόβλεψη. Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει εν προκειμένω τις εργασίες των κοινωνικών εταίρων και θα αναλύσει την πρόοδο που θα σημειωθεί μέχρι την τριμερή κοινωνική σύνοδο κορυφής του 2006. Συμπέρασμα Η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι οι αναδιαρθρώσεις δεν πρέπει να είναι συνώνυμες με την κοινωνική ύφεση και τις οικονομικές απώλειες. Μπορούν, αντίθετα, να στηρίξουν την οικονομική και κοινωνική πρόοδο, υπό την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι θα προβλέπονται ορθά, ότι οι επιχειρήσεις θα μπορούν να τις διαχειρίζονται αποτελεσματικά και ταχέως και ότι η δημόσια δράση θα συμβάλλει στην ορθή πλαισίωσή τους. Πολιτικές που αποσκοπούν στο να εμποδίσουν την αλλαγή ή να παγώσουν τις οικονομικές δομές απλώς θα μετέθεταν το πρόβλημα χρονικά και θα μεγέθυναν τις αρνητικές του συνέπειες. Θα ευνοούσαν την επιβράδυνση της καινοτομίας και την απώλεια της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, πολιτικές που θα οδηγούσαν στη μείωση της απασχολησιμότητας των εργαζομένων θα είχαν σοβαρές επιπτώσεις στη δυνητική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Συνεπώς, οι απαντήσεις που θα δοθούν σε κοινοτικό επίπεδο πρέπει να διαρθρώνονται γύρω από τέσσερις απαιτήσεις: - Απαίτηση συνοχής μεταξύ των σχετικών πολιτικών, έτσι ώστε η ανάπτυξη και οι αναδιαρθρώσεις τις οποίες συνεπάγεται να μην οδηγήσουν σε απώλεια ανθρώπινου δυναμικού. - Απαίτηση μακροπρόθεσμης προοπτικής, στο πλαίσιο της οποίας θα εντάσσονται οι διάφορες κοινοτικές πολιτικές. Οι οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες χρειάζονται προβλεψιμότητα προκειμένου να ενεργήσουν δεόντως. - Απαίτηση συμμετοχής όλων των ενδιαφερόμενων παραγόντων και πρώτα-πρώτα των κοινωνικών εταίρων. - Συνεκτίμηση της εδαφικής διάστασης, δεδομένου ότι η πρόβλεψη της αλλαγής είναι αποτελεσματικότερη σε τοπικό επίπεδο. Από αυτή την άποψη, η περιφερειακή πολιτική και η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο. Παράρτημα Προτεινόμενα μέτρα - Αναθεώρηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση με βάση τρεις προτεραιότητες: αύξηση του ποσοστού απασχόλησης, αύξηση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, περαιτέρω επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό. - Μεταρρύθμιση των χρηματοδοτικών μέσων, ιδίως προκειμένου να ενισχυθεί η συμβολή της πολιτικής για τη συνοχή, του ΕΚΤ και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων εκπαίδευσης και διά βίου κατάρτισης στη στρατηγική της Λισσαβώνας. - Δημιουργία ταμείου προσαρμογής στην ανάπτυξη (με προϋπολογισμό ύψους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ) και αποθεματικών για απρόβλεπτες καταστάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή (ύψους 1% του κονδυλίου "σύγκλιση" και 3% του κονδυλίου "ανταγωνιστικότητα") προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι απρόβλεπτες κρίσεις. - Προώθηση των θεμελιωδών κοινωνικών προτύπων, της αξιοπρεπούς εργασίας και του κοινωνικού διαλόγου στις εξωτερικές πολιτικές. - Στενότερη παρακολούθηση των αναδιαρθρώσεων από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τις Αναδιαρθρώσεις. - Ενισχυμένη τομεακή και περιφερειακή παρακολούθηση των τομέων που αναμένεται να σημειώσουν σημαντικές βραχυπρόθεσμες εξελίξεις στην ανταγωνιστικότητά τους. - Μεγαλύτερη συμμετοχή των επιτροπών τομεακού κοινωνικού διαλόγου σχετικά με τα θέματα αναδιάρθρωσης. - Δημιουργία μιας εσωτερικής ειδικής ομάδας εργασίας στην Επιτροπή σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις. - Δημιουργία ενός φόρουμ “Αναδιαρθρώσεις”. - Έκδοση μιας Πράσινης Βίβλου για την εξέλιξη του εργατικού δικαίου. - Διευκόλυνση της ενδοκοινοτικής κινητικότητας των εργαζομένων. - Έναρξη της δεύτερης φάσης διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις και τις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχειρήσεων, ιδίως με σκοπό την ενθάρρυνση της υιοθέτησης κατευθυντήριων γραμμών για τις βέλτιστες πρακτικές τους σχετικά με τις αναδιαρθρώσεις και τις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχειρήσεων.