EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 32018D0813

Απόφαση (ΕΕ) 2018/813 της Επιτροπής, της 14ης Μαΐου 2018, σχετικά με το τομεακό έγγραφο αναφοράς για τις βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης, τους δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα και τους δείκτες αναφοράς της αριστείας για τον γεωργικό τομέα βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS)Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ.

C/2018/2674

OJ L 145, 8.6.2018, p. 1–64 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Legal status of the document In force: This act has been changed. Current consolidated version: 08/06/2018

ELI: http://data.europa.eu/eli/dec/2018/813/oj

8.6.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 145/1


ΑΠΌΦΑΣΗ (ΕΕ) 2018/813 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ

της 14ης Μαΐου 2018

σχετικά με το τομεακό έγγραφο αναφοράς για τις βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης, τους δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα και τους δείκτες αναφοράς της αριστείας για τον γεωργικό τομέα βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Νοεμβρίου 2009, περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 761/2001 και των αποφάσεων της Επιτροπής 2001/681/ΕΚ και 2006/193/ΕΚ (1) και ιδίως το άρθρο 46 παράγραφος 1,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 υποχρεώνει την Επιτροπή να εκπονεί τομεακά έγγραφα αναφοράς για συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας. Τα έγγραφα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τη βέλτιστη πρακτική περιβαλλοντικής διαχείρισης, δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και, ανάλογα με την περίπτωση, δείκτες αναφοράς της αριστείας και συστήματα βαθμολόγησης για τον προσδιορισμό του επιπέδου των περιβαλλοντικών επιδόσεων. Οι οργανισμοί που έχουν καταχωριστεί ή ετοιμάζονται να καταχωριστούν στο σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου που δημιουργήθηκε με τον εν λόγω κανονισμό οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τα έγγραφα αυτά κατά την ανάπτυξη του δικού τους συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και κατά την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων στην περιβαλλοντική δήλωση ή την επικαιροποιημένη περιβαλλοντική δήλωση που συντάσσεται σύμφωνα με το παράρτημα IV του εν λόγω κανονισμού.

(2)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 επιβάλλει στην Επιτροπή να καταρτίσει σχέδιο εργασίας που προσδιορίζει ενδεικτικό κατάλογο τομέων που θα θεωρηθούν τομείς προτεραιότητας για τη θέσπιση τομεακών και διατομεακών εγγράφων αναφοράς. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Θέσπιση του προγράμματος εργασίας με το οποίο καθορίζεται ενδεικτικός κατάλογος των τομέων για την έγκριση κλαδικών και διακλαδικών εγγράφων αναφοράς, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 περί της εκούσιας συμμετοχής οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (ΕΜΑS)» (2) υποδεικνύεται ο γεωργικός τομέας ως τομέας υψηλής προτεραιότητας.

(3)

Δεδομένου ότι ο γεωργικός τομέας παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία και περιλαμβάνει ευρύ φάσμα ειδών προϊόντων και εκμεταλλεύσεων, το αντίστοιχο τομεακό έγγραφο αναφοράς θα πρέπει να επικεντρώνεται στα βασικά περιβαλλοντικά ζητήματα του τομέα. Σύμφωνα με τον στόχο του EMAS για την προώθηση της συνεχούς βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων, ανεξάρτητα από το σημείο εκκίνησης, το τομεακό έγγραφο αναφοράς θα πρέπει να περιλαμβάνει βέλτιστες πρακτικές που αποβλέπουν στην επίτευξη βελτιώσεων σε όσο το δυνατόν περισσότερα τμήματα του τομέα. Θα πρέπει να υποδεικνύει, ως βέλτιστη πρακτική περιβαλλοντικής διαχείρισης, συγκεκριμένες δράσεις για τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων και της κοπριάς, τη διαχείριση του εδάφους και την αποδοτικότητα της άρδευσης.

(4)

Προκειμένου να δοθεί στους οργανισμούς, τους επιθεωρητές περιβάλλοντος και άλλους φορείς επαρκής χρόνος ώστε να προετοιμαστούν για την εισαγωγή του τομεακού εγγράφου αναφοράς για τον γεωργικό τομέα, η ημερομηνία εφαρμογής της παρούσας απόφασης θα πρέπει να αναβληθεί για περίοδο 120 ημερών από την ημερομηνία δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(5)

Κατά την κατάρτιση του τομεακού εγγράφου αναφοράς που επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση, η Επιτροπή διαβουλεύθηκε με κράτη μέλη και άλλους ενδιαφερομένους, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1221/2009.

(6)

Τα μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα απόφαση είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής που συστάθηκε βάσει του άρθρου 49 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Το τομεακό έγγραφο αναφοράς για τις βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης, τους δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων του τομέα και τους δείκτες αναφοράς της αριστείας για τον γεωργικό τομέα για τους σκοπούς του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 παρουσιάζεται στο παράρτημα της παρούσας απόφασης.

Άρθρο 2

Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εφαρμόζεται από τις 5 Οκτωβρίου 2018.

Βρυξέλλες, 14 Μαΐου 2018.

Για την Επιτροπή

Ο Πρόεδρος

Jean-Claude JUNCKER


(1)  ΕΕ L 342 της 22.12.2009, σ. 1.

(2)  ΕΕ C 358 της 8.12.2011, σ. 2.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1.   ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το παρόν τομεακό έγγραφο αναφοράς (SRD) βασίζεται σε λεπτομερή επιστημονική και πολιτική έκθεση (1) («έκθεση περί βέλτιστων πρακτικών»), η οποία εκπονήθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΚΚΕρ).

Σχετικό νομικό πλαίσιο

Το κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) θεσπίστηκε το 1993, για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών, με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1836/93 του Συμβουλίου (2). Στη συνέχεια, το EMAS υπέστη δύο σημαντικές αναθεωρήσεις:

κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3)·

κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1221/2009.

Σημαντικό νέο στοιχείο της τελευταίας αναθεώρησης, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 11 Ιανουαρίου 2010, είναι το άρθρο 46 για την ανάπτυξη τομεακών εγγράφων αναφοράς (SRD). Τα έγγραφα SRD πρέπει να περιλαμβάνουν βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΒΠΠΔ), δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων για τους συγκεκριμένους τομείς και, κατά περίπτωση, δείκτες αναφοράς της αριστείας και συστήματα βαθμολόγησης για τον προσδιορισμό των επιπέδων επιδόσεων.

Για την καλύτερη κατανόηση και χρήση του παρόντος εγγράφου

Το σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) είναι ένα σύστημα για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών που αναλαμβάνουν τη δέσμευση για συνεχή βελτίωση στον τομέα του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, το παρόν έγγραφο SRD παρέχει ειδική καθοδήγηση στον τομέα της γεωργίας και επισημαίνει μια σειρά βελτιωτικών επιλογών, καθώς και βέλτιστες πρακτικές.

Το έγγραφο συντάχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη χρήση πληροφοριών από τα ενδιαφερόμενα μέρη. Μια τεχνική ομάδα εργασίας αποτελούμενη από εμπειρογνώμονες και ενδιαφερόμενα μέρη του τομέα, της οποίας ηγείτο το ΚΚΕρ, συζήτησε και τελικά συμφώνησε πάνω σε βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης, δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ειδικά για τον τομέα και δείκτες αναφοράς της αριστείας, οι οποίοι περιγράφονται στο παρόν έγγραφο· ειδικότερα, αυτοί οι δείκτες αναφοράς θεωρήθηκαν αντιπροσωπευτικοί των επιπέδων περιβαλλοντικών επιδόσεων που επιτυγχάνουν οι οργανισμοί οι οποίοι σημειώνουν τις βέλτιστες επιδόσεις στον τομέα.

Το έγγραφο SRD έχει σκοπό να βοηθήσει και να υποστηρίξει όλους τους οργανισμούς που προτίθενται να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, παρέχοντας ιδέες και έμπνευση, καθώς και πρακτική και τεχνική καθοδήγηση.

Το έγγραφο SRD απευθύνεται πρωτίστως σε οργανισμούς οι οποίοι έχουν ήδη καταχωριστεί σε σύστημα EMAS, δευτερευόντως σε οργανισμούς οι οποίοι εξετάζουν το ενδεχόμενο να καταχωριστούν σε σύστημα EMAS στο μέλλον, και κατά τρίτο λόγο σε όλους τους οργανισμούς οι οποίοι επιθυμούν να μάθουν περισσότερα για βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης προκειμένου να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους. Κατά συνέπεια, στόχος του παρόντος εγγράφου είναι να υποστηρίξει όλους τους οργανισμούς στον τομέα της γεωργίας ώστε να εστιάσουν σε σχετικές περιβαλλοντικές πτυχές, τόσο άμεσες όσο και έμμεσες, και να βρουν πληροφορίες σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς και τους κατάλληλους δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα για να μετρούν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους, και δείκτες αναφοράς της αριστείας.

Πώς πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα έγγραφα SRD από τους καταχωρισμένους οργανισμούς

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1221/2009, οι καταχωρισμένοι σε σύστημα EMAS οργανισμοί πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα έγγραφα SRD σε δύο διαφορετικά επίπεδα:

1.

Όταν αναπτύσσουν και εφαρμόζουν το δικό τους σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης ενόψει των περιβαλλοντικών ανασκοπήσεων [άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο β)]:

Οι οργανισμοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν σχετικά στοιχεία του εγγράφου SRD όταν ορίζουν και επανεξετάζουν τους περιβαλλοντικούς στόχους τους σύμφωνα με τις σχετικές περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίζονται στην περιβαλλοντική ανασκόπηση και στην περιβαλλοντική πολιτική, καθώς και όταν αποφασίζουν σχετικά με τις ενέργειες που πρέπει να πραγματοποιήσουν για να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους.

2.

Όταν καταρτίζουν την περιβαλλοντική δήλωση [άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο δ) και άρθρο 4 παράγραφος 4]:

α)

Οι οργανισμοί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους σχετικούς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα στο έγγραφο SRD, όταν επιλέγουν τους δείκτες (4) που θα χρησιμοποιήσουν για την υποβολή στοιχείων για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους.

Όταν επιλέγουν σύνολο δεικτών για την αναφορά δεδομένων, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους δείκτες που προτείνονται στο αντίστοιχο έγγραφο SRD και τη συνάφειά τους με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίζονται από τον οργανισμό στην περιβαλλοντική ανασκόπησή του. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη δείκτες μόνο στην περίπτωση που αφορούν τις περιβαλλοντικές πτυχές που θεωρούνται ως οι πλέον σημαντικές στην περιβαλλοντική ανασκόπηση.

β)

Κατά την υποβολή στοιχείων σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και με άλλους παράγοντες που αφορούν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, οι οργανισμοί πρέπει να αναφέρουν στην περιβαλλοντική δήλωση πώς ελήφθησαν υπόψη οι σχετικές βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης και, εάν υπάρχουν, οι δείκτες αναφοράς της αριστείας.

Πρέπει να περιγράφουν πώς χρησιμοποιήθηκαν οι σχετικές βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης και οι δείκτες αναφοράς της αριστείας (οι οποίοι παρέχουν ένδειξη του επιπέδου περιβαλλοντικών επιδόσεων που επιτυγχάνουν οι οργανισμοί οι οποίοι σημειώνουν τις καλύτερες επιδόσεις) προκειμένου να προσδιοριστούν μέτρα και δράσεις, πιθανόν να καθοριστούν προτεραιότητες και να βελτιωθούν (περαιτέρω) οι περιβαλλοντικές επιδόσεις τους. Ωστόσο, η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης ή η επίτευξη των προσδιορισμένων δεικτών αναφοράς της αριστείας δεν είναι υποχρεωτικές, διότι ο εθελοντικός χαρακτήρας του συστήματος EMAS αφήνει στους ίδιους τους οργανισμούς την αξιολόγηση της σκοπιμότητας των δεικτών αναφοράς και της εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών, όσον αφορά το κόστος και τα οφέλη.

Όπως ισχύει και για τους δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων, η συνάφεια και η δυνατότητα εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών περιβαλλοντικής διαχείρισης και των δεικτών αναφοράς της αριστείας θα πρέπει να αξιολογούνται από τον οργανισμό σύμφωνα με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που έχουν προσδιοριστεί από τον οργανισμό στην περιβαλλοντική του ανασκόπηση, καθώς και σύμφωνα με τις τεχνικές και οικονομικές πτυχές.

Στοιχεία των εγγράφων SRD (δείκτες, βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικών επιδόσεων ή δείκτες αναφοράς της αριστείας) που δεν θεωρούνται συναφή με τις σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές που έχουν προσδιοριστεί από τον οργανισμό στην περιβαλλοντική ανασκόπησή του δεν πρέπει να αναφέρονται ή να περιγράφονται στην περιβαλλοντική δήλωση.

Η συμμετοχή στο EMAS είναι μια εξελισσόμενη διαδικασία. Κάθε φορά που ένας οργανισμός σχεδιάζει να βελτιώσει τις περιβαλλοντικές του επιδόσεις (και επανεξετάζει τις περιβαλλοντικές του επιδόσεις), θα συμβουλεύεται το έγγραφο SRD σχετικά με συγκεκριμένα θέματα ώστε να αντλήσει έμπνευση για τα ζητήματα που πρέπει να χειριστεί στη συνέχεια με σταδιακή προσέγγιση.

Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος του συστήματος EMAS ελέγχουν αν και με ποιον τρόπο ελήφθη υπόψη το έγγραφο SRD από τον οργανισμό κατά την κατάρτιση της περιβαλλοντικής δήλωσης [άρθρο 18 παράγραφος 5 στοιχείο δ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009].

Όταν διενεργούν έλεγχο, οι διαπιστευμένοι επιθεωρητές περιβάλλοντος πρέπει να λαμβάνουν αποδεικτικά στοιχεία από τον οργανισμό για το πώς συλλέχθηκαν τα σχετικά στοιχεία του εγγράφου SRD υπό το πρίσμα της περιβαλλοντικής ανασκόπησης και πώς ελήφθησαν υπόψη. Δεν ελέγχουν τη συμμόρφωση με τους δείκτες αναφοράς της αριστείας που περιγράφονται, αλλά επαληθεύουν τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε το έγγραφο SRD ως οδηγός για τον εντοπισμό δεικτών και κατάλληλων εθελοντικών μέτρων τα οποία μπορεί να εφαρμόσει ο οργανισμός για να βελτιώσει τις περιβαλλοντικές του επιδόσεις.

Δεδομένου του εθελοντικού χαρακτήρα του συστήματος EMAS και του εγγράφου SRD, οι οργανισμοί δεν πρέπει να επιβαρύνονται δυσανάλογα προκειμένου να προσκομίσουν τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία. Συγκεκριμένα, οι επιθεωρητές δεν απαιτούν επιμέρους αιτιολόγηση κάθε βέλτιστης πρακτικής, των δεικτών περιβαλλοντικών επιδόσεων ανά τομέα και δείκτη αναφοράς της αριστείας που αναφέρονται στο έγγραφο SRD και που δεν θεωρούνται συναφείς από τον οργανισμό ενόψει της περιβαλλοντικής ανασκόπησής του. Ωστόσο, θα μπορούσαν να υποδείξουν σχετικά πρόσθετα στοιχεία για να τα λάβει υπόψη ο οργανισμός στο μέλλον, ως επιπλέον απόδειξη της δέσμευσής του για συνεχή βελτίωση των επιδόσεων.

Διάρθρωση του τομεακού εγγράφου αναφοράς

Το παρόν έγγραφο αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Το κεφάλαιο 1 παρουσιάζει το νομικό πλαίσιο του συστήματος EMAS και περιγράφει πώς χρησιμοποιείται το έγγραφο αυτό, ενώ το κεφάλαιο 2 καθορίζει το πεδίο εφαρμογής του εγγράφου SRD. Στο κεφάλαιο 3 περιγράφονται συνοπτικά οι βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΒΠΠΔ) (5) και παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής τους. Στην περίπτωση που θα μπορούσαν να διαμορφωθούν ειδικοί δείκτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας για μια συγκεκριμένη ΒΠΠΔ, αυτοί αναφέρονται επίσης. Ωστόσο, δεν ήταν δυνατό να καθοριστούν δείκτες αναφοράς της αριστείας για όλες τις ΒΠΠΔ διότι σε ορισμένους τομείς είτε τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν περιορισμένα είτε οι ειδικές συνθήκες (τύπος εκμετάλλευσης, επιχειρηματικό μοντέλο, κλίμα κ.λπ.) διαφέρουν σε τέτοιο βαθμό που δεν θα είχε νόημα ένας δείκτης αναφοράς της αριστείας. Ορισμένοι δείκτες και δείκτες αναφοράς αφορούν περισσότερες βέλτιστες πρακτικές και, συνεπώς, επαναλαμβάνονται όποτε χρειάζεται. Τέλος, το κεφάλαιο 4 παρουσιάζει έναν συγκεντρωτικό πίνακα με ορισμένους από τους πιο σημαντικούς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων, με σχετικές εξηγήσεις και συναφείς δείκτες αναφοράς της αριστείας.

2.   ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Το παρόν έγγραφο SRD αφορά τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των δραστηριοτήτων του γεωργικού τομέα. Στο παρόν έγγραφο, ο γεωργικός τομέας θεωρείται ότι αποτελείται από οργανισμούς που ανήκουν στους κλάδους κωδικών NACE από Α1.1 έως Α1.6 [σύμφωνα με τη στατιστική ταξινόμηση των οικονομικών δραστηριοτήτων που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1893/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6)]. Περιλαμβάνονται όλα τα είδη ζωικής παραγωγής και όλες οι ετήσιες και πολυετείς καλλιέργειες.

Οι οργανισμοί αυτοί αποτελούν την ομάδα-στόχο του παρόντος εγγράφου. Στο διάγραμμα 2.1 παρουσιάζεται σχηματική επισκόπηση του πεδίου εφαρμογής του παρόντος εγγράφου, καθώς και η αλληλεπίδραση της ομάδας-στόχου με άλλους οργανισμούς.

Διάγραμμα 2.1

Σχηματική επισκόπηση του πεδίου εφαρμογής του παρόντος εγγράφου SRD: οι ομάδες-στόχοι του εγγράφου επισημαίνονται με έντονους χαρακτήρες στα πλαίσια με ανοικτό γκρι φόντο· απεικονίζονται επίσης οι σημαντικότερες αλληλεπιδράσεις τους με άλλους τομείς· οι τομείς που αποτελούν αντικείμενο άλλων εγγράφων SRD επισημαίνονται με πλάγιους χαρακτήρες στα πλαίσια με ανοικτό πράσινο φόντο

Image

Πέραν της άμεσης ομάδας-στόχου του, το παρόν έγγραφο SRD μπορεί να είναι επίσης χρήσιμο για άλλους παράγοντες, όπως οι σύμβουλοι εκμεταλλεύσεων.

Το παρόν έγγραφο διαρθρώνεται ανάλογα με τις διάφορες γεωργικές δραστηριότητες, όπως παρουσιάζονται στον πίνακα 2.1.

Πίνακας 2.1

Διάρθρωση του εγγράφου SRD για τον γεωργικό τομέα

Τμήμα

Περιγραφή

Ομάδα-στόχος

3.1.

Βιώσιμη διαχείριση εκμεταλλεύσεων και γαιών

Το τμήμα αυτό καλύπτει οριζόντια ζητήματα που αφορούν τον σχεδιασμό του τοπίου, την αποδοτική χρήση της ενέργειας και του νερού, τη βιοποικιλότητα, τη χρήση συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και τη συμμετοχή των καταναλωτών στην υπεύθυνη κατανάλωση.

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

3.2.

Διαχείριση της ποιότητας του εδάφους

Το τμήμα αυτό πραγματεύεται τη διαχείριση της ποιότητας του εδάφους. Καλύπτει την αξιολόγηση των φυσικών συνθηκών του και την κατάρτιση σχεδίου διαχείρισης, ενώ παράλληλα παρέχει πρακτικές οδηγίες σχετικά με τρόπους βελτίωσης της ποιότητας του εδάφους π.χ. με τη χρήση οργανικών βελτιωτικών, καθώς και σχετικά με τη διατήρηση της δομής του εδάφους και την αποστράγγιση.

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

3.3.

Σχεδιασμός της διαχείρισης θρεπτικών στοιχείων

Το τμήμα αυτό πραγματεύεται τη διαχείριση των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος. Περιλαμβάνει βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τη ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων στον αγρό, την αμειψισπορά, τη χρήση θρεπτικών στοιχείων με ακρίβεια και την επιλογή λιπασμάτων με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

3.4.

Προετοιμασία του εδάφους και προγραμματισμός της καλλιέργειας

Το τμήμα αυτό επικεντρώνεται στην επιλογή κατάλληλων εργασιών οργώματος, την ελαχιστοποίηση της διαταραχής του εδάφους, τη χρήση ήπιου οργώματος, την εφαρμογή αποτελεσματικής αμειψισποράς και τη φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης ή εμβόλιμων καλλιεργειών.

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

3.5.

Διαχείριση χορτονομής και βοσκής

Το τμήμα αυτό πραγματεύεται τη μεγιστοποίηση της παραγωγής χορτονομής και της χρήσης της βοσκής, τη διαχείριση της βοσκής σε περιοχές υψηλής φυσικής αξίας, την ανανέωση των βοσκοτόπων και την ενσωμάτωση του τριφυλλιού, καθώς και την εφαρμογή αποδοτικής παραγωγής ενσιρωμένων ζωοτροφών.

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

3.6.

Κτηνοτροφία

Στο τμήμα αυτό περιγράφονται οι βέλτιστες πρακτικές στον τομέα της κτηνοτροφίας. Ειδικότερα, παρουσιάζονται πρακτικές που σχετίζονται με την κατάλληλη επιλογή φυλής, τη ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων στην εκμετάλλευση, τη ρύθμιση της διατροφής για μείωση της αποβολής αζώτου, τη βελτίωση της απόδοσης μετατροπής των ζωοτροφών, τις «πράσινες» προμήθειες ζωοτροφών, τα σχέδια υγείας των ζώων και τη διαχείριση του προφίλ αγέλης/ποιμνίου.

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

3.7.

Διαχείριση κοπριάς

Το τμήμα αυτό καλύπτει τις βέλτιστες πρακτικές που σχετίζονται με τη βελτιστοποιημένη διαχείριση της κοπριάς μέσω της μείωσης των εκπομπών και της βελτίωσης της πρόσληψης θρεπτικών στοιχείων. Περιλαμβάνει την κατασκευή συστημάτων στέγασης χαμηλών εκπομπών, την εφαρμογή και τη βελτιστοποίηση της αναερόβιας χώνευσης, τον διαχωρισμό υγρής κοπριάς ή προϊόντος χώνευσης και την κατασκευή κατάλληλων εγκαταστάσεων αποθήκευσης στερεής και υγρής κοπριάς, καθώς και τεχνικές για τη χρήση υγρής και στερεής κοπριάς.

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

3.8.

Διαχείριση της άρδευσης

Το τμήμα αυτό πραγματεύεται στρατηγικές αποτελεσματικής άρδευσης και παρέχει οδηγίες σχετικά με αγρονομικές μεθόδους, τη βελτιστοποίηση της παροχής άρδευσης και την αποτελεσματική διαχείριση των αρδευτικών συστημάτων. Εξετάζεται επίσης η σημασία της πηγής του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση.

Εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν άρδευση

3.9.

Προστασία των καλλιεργειών

Το τμήμα αυτό πραγματεύεται πρακτικές βιώσιμης προστασίας των καλλιεργειών με τη χρήση χαμηλών εισροών φυτοφαρμάκων για τη διαχείριση επιβλαβών οργανισμών. Στόχοι είναι η πρόληψη της εμφάνισης επιβλαβών οργανισμών, η μείωση της εξάρτησης από χημικά προϊόντα προστασίας των καλλιεργειών και η βελτιστοποίηση της χρήσης προϊόντων φυτοπροστασίας και των στρατηγικών διαχείρισης της ανθεκτικότητας των επιβλαβών οργανισμών.

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

3.10.

Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Στο τμήμα αυτό περιγράφονται οι βέλτιστες πρακτικές για την προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών. Ειδικότερα, εξετάζεται η ενεργειακή απόδοση, η διαχείριση του νερού και των αποβλήτων και η επιλογή μέσων ανάπτυξης.

Εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Στον πίνακα 2.2 παρουσιάζονται οι σημαντικότερες περιβαλλοντικές πτυχές για τις εκμεταλλεύσεις, διακρίνοντας μεταξύ παραγωγής αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών και ζωικής παραγωγής. Για καθεμία από αυτές περιγράφονται στον πίνακα οι κύριες πιθανές περιβαλλοντικές πιέσεις και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονται στο παρόν έγγραφο. Αυτές οι περιβαλλοντικές πτυχές επιλέχθηκαν ως οι συνηθέστερες για τον τομέα. Ωστόσο, οι περιβαλλοντικές πτυχές τις οποίες πρέπει να διαχειριστούν συγκεκριμένοι οργανισμοί θα πρέπει να αξιολογούνται κατά περίπτωση.

Πίνακας 2.2

Οι σημαντικότερες περιβαλλοντικές πτυχές για τις εκμεταλλεύσεις και πώς αυτές εξετάζονται στο έγγραφο SRD

Περιβαλλοντικές πτυχές

Σχετικές κύριες περιβαλλοντικές πιέσεις (7)

Σχετικά τμήματα του εγγράφου SRD

Παραγωγή αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών

Εργασίες στην εκμετάλλευση

Χρήση ενέργειας

Τμήμα 3.1: Βιώσιμη διαχείριση εκμεταλλεύσεων και γαιών, ΒΠΠΔ 3.1.5

Τμήμα 3.10: Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών, ΒΠΠΔ 3.10.1

Διαχείριση του εδάφους

Υποβάθμιση του εδάφους (διάβρωση, συμπίεση)

Τμήμα 3.2: Διαχείριση της ποιότητας του εδάφους, όλες οι ΒΠΠΔ

Χρήση θρεπτικών στοιχείων

Εκπομπές NH3 και N2O

Απώλειες θρεπτικών στοιχείων στο νερό

Απώλεια βιοποικιλότητας

Συσσώρευση βαρέων μετάλλων

Τμήμα 3.3: Διαχείριση θρεπτικών στοιχείων, όλες οι ΒΠΠΔ

Όργωμα

Απώλεια C και N στο έδαφος

Διάβρωση

Πιθανή ιζηματοποίηση

Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG)

Τμήμα 3.4: Προετοιμασία του εδάφους και προγραμματισμός της καλλιέργειας, ΒΠΠΔ 3.4.1 — 3.4.3

Βοσκή

Εκπομπές NH3 και N2O

Διάβρωση και συμπίεση εδάφους

Απώλειες θρεπτικών στοιχείων στο νερό

Απώλεια βιοποικιλότητας

Απώλεια C στη βιομάζα εάν η χρήση γης έχει αλλάξει από δασική έκταση

Τμήμα 3.4: Προετοιμασία του εδάφους και προγραμματισμός της καλλιέργειας, όλες οι ΒΠΠΔ

Τμήμα 3.5: Διαχείριση χορτονομής και βοσκής, όλες οι ΒΠΠΔ

Προστασία των καλλιεργειών

Επιπτώσεις οικοτοξικότητας

Απώλεια βιοποικιλότητας

Τμήμα 3.9: Προστασία των καλλιεργειών, όλες οι ΒΠΠΔ

Άρδευση και άλλες εργασίες χρήσης νερού στην εκμετάλλευση

Υδατικές πιέσεις

Αλάτωση

Απώλειες θρεπτικών στοιχείων

Τμήμα 3.1: Βιώσιμη διαχείριση εκμεταλλεύσεων και γαιών, ΒΠΠΔ 3.1.5

Τμήμα 3.8: Άρδευση, όλες οι ΒΠΠΔ

Τμήμα 3.10: Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών, ΒΠΠΔ 3.10.2

Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Παραγωγή πλαστικών αποβλήτων

Απειλή για τη βιοποικιλότητα

Χρήση ενέργειας και νερού

Τμήμα 3.10: Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών, όλες οι ΒΠΠΔ

Κτηνοτροφική παραγωγή

Ζωοτροφές

Εκπομπές CH4 από την εντερική ζύμωση

Τμήμα 3.6: Κτηνοτροφία, όλες οι ΒΠΠΔ

Στέγαση των ζώων

Εκπομπές NH3 και CH4

Απώλειες θρεπτικών στοιχείων

Χρήση νερού

Τμήμα 3.1: Βιώσιμη διαχείριση εκμεταλλεύσεων και γαιών, ΒΠΠΔ 3.1.6

Τμήμα 3.7: Διαχείριση κοπριάς, ΒΠΠΔ 3.7.1 — 3.7.3

Αποθήκευση κοπριάς

Εκπομπές CH4, NH3 και N2O

Τμήμα 3.7: Διαχείριση κοπριάς, ΒΠΠΔ 3.7.4 και 3.7.5

Διασπορά κοπριάς

Εκπομπές NH3 και N2O

Τμήμα 3.7: Διαχείριση κοπριάς, ΒΠΠΔ 3.7.6 και 3.7.7

Βοσκή

Εκπομπές NH3 και N2O

Διάβρωση και συμπίεση εδάφους

Απώλειες θρεπτικών στοιχείων στο νερό

Απώλεια (ή ενδεχόμενη αύξηση) βιοποικιλότητας

Απώλεια C στη βιομάζα εάν η χρήση γης έχει αλλάξει από δασική έκταση

Τμήμα 3.5: Διαχείριση χορτονομής και βοσκής, όλες οι ΒΠΠΔ

Ιατρική περίθαλψη στην εκμετάλλευση

Επιπτώσεις οικοτοξικότητας

Ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά

Τμήμα 3.6: Κτηνοτροφία, ΒΠΠΔ 3.6.6

Η γεωργία είναι ένας ιδιαίτερα ποικιλόμορφος τομέας ο οποίος περιλαμβάνει διάφορα είδη προϊόντων και εκμεταλλεύσεων, καθώς και επίπεδα έντασης, από μεγάλης κλίμακας και άκρως μηχανοποιημένες εντατικές εκμεταλλεύσεις μέχρι πολύ μικρής κλίμακας εκτατικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Ανεξάρτητα από τον τύπο της εκμετάλλευσης και το επιχειρηματικό μοντέλο, υπάρχει περιθώριο σημαντικής περιβαλλοντικής βελτίωσης, βελτίωση η οποία μπορεί να υλοποιηθεί με τη λήψη διαφόρων δεσμών μέτρων για την επίτευξη διαφορετικών στόχων ανάλογα με τον τύπο της εκμετάλλευσης και το επιχειρηματικό μοντέλο. Σε συνοχή με το πνεύμα του συστήματος EMAS, το οποίο στοχεύει στην προώθηση της συνεχούς βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων ανεξάρτητα από το σημείο αφετηρίας, το παρόν έγγραφο καλύπτει τις βέλτιστες πρακτικές που αποσκοπούν στην υλοποίηση όλων αυτών των διαφόρων δυνατοτήτων βελτίωσης. Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο για τη διαχείριση της χορτονομής και της βοσκής, το έγγραφο προσδιορίζει μια ΒΠΠΔ (σημείο 3.5.1) για τη βελτίωση της αποδοτικότητας της παραγωγής χορτονομής και της πρόσληψης θρεπτικών στοιχείων από τα ζώα, καθώς και μια ΒΠΠΔ (σημείο 3.5.2) για την αντιστοίχιση της έντασης της βοσκής με τις ανάγκες βιοποικιλότητας σε λειμώνες υψηλής φυσικής αξίας. Η πρώτη ΒΠΠΔ αφορά περισσότερο τις εκμεταλλεύσεις με ζώα βοσκής υπό εντατική διαχείριση και αποσκοπεί στη βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήματος· η δεύτερη αφορά περισσότερο τις εκμεταλλεύσεις υπό εκτατική διαχείριση που θέτουν σε προτεραιότητα τη συμβατότητα της γεωργικής δραστηριότητας με το φυσικό περιβάλλον του οποίου αποτελούν μέρος. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, οι περιγραφόμενες βέλτιστες πρακτικές παρουσιάζουν ενδιαφέρον, κατόπιν δέουσας προσαρμογής στην εκάστοτε περίπτωση, για όλες τις εκμεταλλεύσεις. Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο για την προετοιμασία του εδάφους, περιλαμβάνεται ΒΠΠΔ (σημείο 3.4.2) για την ελαχιστοποίηση της προετοιμασίας του εδάφους μέσω της χρήσης οργώματος χωρίς αναστροφή ή ειδικών σπαρτικών μηχανημάτων, η οποία είναι επωφελής ανεξάρτητα από το επίπεδο έντασης της καλλιέργειας.

Για κάθε ΒΠΠΔ που παρουσιάζεται στο έγγραφο, επισημαίνεται σε ειδικό κείμενο αν αφορά συγκεκριμένους τύπους εκμεταλλεύσεων και εντατικές και/ή εκτατικές δραστηριότητες. Επιπλέον, οι πληροφορίες αυτές συνοψίζονται στον πίνακα 2.3, στον οποίο οι διάφορες ΒΠΠΔ αντιστοιχίζονται στους 12 κυριότερους τύπους εκμεταλλεύσεων. Η απλούστευση είναι αναπόφευκτη και πολλές εκμεταλλεύσεις μπορεί να ενσωματώνουν χαρακτηριστικά πολλαπλών τύπων εκμεταλλεύσεων (π.χ. συνδυασμός εκτάσεων υπό εντατική και εκτατική διαχείριση, συνδυασμός ζωικής και γεωργικής παραγωγής). Οι παρούσες οδηγίες είναι ενδεικτικές και η πραγματική συνάφεια μιας επιμέρους ΒΠΠΔ για έναν συγκεκριμένο οργανισμό θα πρέπει να αξιολογείται από τον ίδιο τον οργανισμό κατά περίπτωση.

Πίνακας 2.3

Συνάφεια των ΒΠΠΔ που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο για τους 12 κυριότερους τύπους εκμετάλλευσης (σκούρα σκίαση: πολύ συναφής· γκρι σκίαση: πιθανόν να είναι συναφής· λευκή σκίαση: δεν είναι συναφής ή είναι μόνο εν μέρει συναφής)

ΒΠΠΔ

Εντατική

γαλακτοπαραγωγή (*1)

Εκτατική

γαλακτοπαραγωγή

Εντατική

εκτροφή βοοειδών (*1)

Εκτατική

εκτροφή βοοειδών

Πρόβατα

Εντατική

εκτροφή χοίρων (*1)

Εντατική εκτροφή πουλερικών (*1)

Εκτατική

εκτροφή χοίρων & πουλερικών

Σιτηρά

και έλαια

Σκαλιστικά φυτά

Οπωροκηπευτικά αγροκαλλιέργειας

Οπωροκηπευτικά

καλυμμένης καλλιέργειας

3.1.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.1.7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.3.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.3.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.3.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.3.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.4.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.4.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.4.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.4.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.4.5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.5.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.5.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.5.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.5.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.6.7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.7.7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.8.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.8.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.8.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.8.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.9.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.9.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.10.1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.10.2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.10.3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.10.4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.   ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ, ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

3.1.   Βιώσιμη διαχείριση εκμεταλλεύσεων και γαιών

Το παρόν τμήμα παρουσιάζει ενδιαφέρον για όλους τους γεωργούς και τους συμβούλους εκμεταλλεύσεων, καθώς και για όλους τους τύπους εκμεταλλεύσεων. Πραγματεύεται τον υψηλού επιπέδου προγραμματισμό και τη διαχείριση της εκμετάλλευσης, σε σχέση επίσης με το ευρύτερο τοπίο στο οποίο βρίσκεται η εκμετάλλευση. Παρέχει πλαίσιο για την ιεράρχηση των μέτρων με σκοπό την επίτευξη αποδοτικής ως προς τους πόρους και περιβαλλοντικά υπεύθυνης γεωργίας. Ωστόσο, τα ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση των διαφόρων περιβαλλοντικών πτυχών δεν περιλαμβάνονται στο παρόν τμήμα, αλλά περιγράφονται λεπτομερώς στα ακόλουθα τμήματα (3.2 — 3.10).

3.1.1.   Στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης εκμετάλλευσης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην υιοθέτηση στρατηγικού σχεδίου διαχείρισης εκμετάλλευσης το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

εφαρμογή στρατηγικού επιχειρηματικού σχεδίου για την εκμετάλλευση, το οποίο αντιμετωπίζει ζητήματα της αγοράς και κανονιστικά, περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα για χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε ετών,

προσδιορισμός, και επίτευξη προόδου όσον αφορά τη λήψη, πιστοποίησης από σχετικά συστήματα πιστοποίησης βιώσιμης γεωργίας και συστήματα πιστοποίησης τροφίμων τα οποία προσθέτουν αξία στα γεωργικά προϊόντα και καταδεικνύουν την προσήλωση στη βιώσιμη διαχείριση,

χρήση κατάλληλων δεικτών αξιολόγησης του κύκλου ζωής (ΑΚΖ) ή υπηρεσιών οικοσυστήματος, με κατάλληλους δείκτες μέτρησης, για την παρακολούθηση και τη μέτρηση της συνεχούς βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων της εκμετάλλευσης (βλέπε ΒΠΠΔ 3.1.2),

συνεργασία με γεωργούς γειτονικών εκμεταλλεύσεων και δημόσιες υπηρεσίες για τον συντονισμό της παροχής υπηρεσιών οικοσυστήματος προτεραιότητας σε κλίμακα τοπίου.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ εμπερικλείει διάφορα στοιχεία τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως σε όλους τους τύπους εκμεταλλεύσεων που αποτελούν αντικείμενο του παρόντος εγγράφου. Ωστόσο, η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ ίσως μπορεί να εφαρμοστεί πιο εύκολα σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις λόγω της διαθεσιμότητας περισσότερων πόρων και της ενδεχομένως καλύτερης χαρτογράφησης των εργασιών που εκτελούνται εντός των εκμεταλλεύσεων. Επιπλέον, η συνεργασία με τους παρακείμενους γεωργούς και τις δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες ορίζουν στην πραγματικότητα τη σειρά προτεραιότητας των μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται σε επίπεδο τοπίου, αποτελεί σημαντικό στοιχείο το οποίο επηρεάζει τις συνολικές περιβαλλοντικές επιδόσεις της εκμετάλλευσης και αφορά περισσότερο τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i1) Εφαρμογή στρατηγικού σχεδίου διαχείρισης της εκμετάλλευσης (Ν/Ο)

(i2) Συμμετοχή σε υφιστάμενα συστήματα πιστοποίησης βιώσιμης γεωργίας ή συστήματα πιστοποίησης τροφίμων (Ν/Ο)

(b1) Η εκμετάλλευση διαθέτει στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης το οποίο:

i)

καλύπτει χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε ετών·

ii)

βελτιώνει τις επιδόσεις βιωσιμότητας της εκμετάλλευσης και στις τρεις διαστάσεις: οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική·

iii)

εξετάζει την παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο πλαίσιο με τη χρήση κατάλληλων και απλών δεικτών

3.1.2.   Ενσωμάτωση της συγκριτικής αξιολόγησης στην περιβαλλοντική διαχείριση εκμεταλλεύσεων

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην ενσωμάτωση της συγκριτικής αξιολόγησης στην εφαρμογή ενός συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης (EMS) για την εκμετάλλευση. Σκοπός είναι η συγκριτική αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της εκμετάλλευσης έναντι των βέλτιστων δυνατών επιδόσεων, προκειμένου οι διαχειριστές και/ή σύμβουλοι εκμεταλλεύσεων να έχουν τη δυνατότητα να προσδιορίσουν τομείς αριστείας και τομείς που χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης. Η εν λόγω αξιολόγηση μπορεί να εφαρμοστεί μέσω συστηματικής παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της εκμετάλλευσης σε επίπεδο διαδικασίας. Χάρη σε αυτή την αξιολόγηση, το EMS μπορεί να εστιάζει αποτελεσματικότερα σε τομείς που εμφανίζουν τις χαμηλότερες επιδόσεις ή τις μεγαλύτερες δυνατότητες βελτίωσης. Οι βασικές πτυχές ενός EMS που βασίζεται στη συγκριτική αξιολόγηση είναι οι εξής:

συστηματική υποβολή εκθέσεων σε επίπεδο διαδικασίας: τακτική συλλογή δεδομένων και υποβολή εκθέσεων σύμφωνα με τους διάφορους δείκτες που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο SRD,

προσδιορισμός των τομέων που χρήζουν εστίασης με βάση τη σύγκριση των επιδόσεων, οι οποίες μετρώνται χρησιμοποιώντας τους διαθέσιμους δείκτες αναφοράς, όπως αυτοί που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο SRD,

ανάπτυξη σαφούς πρωτοκόλλου για τις κυριότερες εργασίες και για τους τομείς εστίασης, λαμβάνοντας υπόψη τις βέλτιστες διαθέσιμες πρακτικές: οι γεωργοί μπορούν να ενημερώνονται για τις νέες διαθέσιμες βέλτιστες πρακτικές από άλλους γεωργούς, συμβούλους εκμεταλλεύσεων και ενώσεις του κλάδου, καθώς και ανατρέχοντας σε έγγραφα αναφοράς όπως το παρόν έγγραφο SRD,

χρήση εργαλείων υποστήριξης λήψης αποφάσεων: χρήση κατάλληλων εργαλείων για την τεκμηρίωση της υιοθέτησης και την αξιολόγηση των επιδόσεων συγκεκριμένων βέλτιστων πρακτικών,

κατάρτιση προσωπικού: στο σύνολο του προσωπικού παρέχεται κατάλληλη κατάρτιση στην περιβαλλοντική διαχείριση καθώς και επεξήγηση των σαφών συνδέσεων μεταξύ των πράξεών τους και των σχετικών συνολικών περιβαλλοντικών επιδόσεων.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλους τους τύπους εκμεταλλεύσεων. Σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις, όπου εφαρμόζεται ήδη εκτεταμένη τακτική υποβολή εκθέσεων και οι οποίες ενδέχεται να διαθέτουν επαρκείς πόρους για την εκτέλεση των ενεργειών που περιγράφονται (π.χ. να έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό), είναι πιθανό να είναι ευκολότερη η εφαρμογή της συγκεκριμένης ΒΠΠΔ. Ωστόσο, η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί επίσης από μικρές εκμεταλλεύσεις, υπό την προϋπόθεση της πρόσβασης των γεωργών σε κατάλληλη κατάρτιση και συμβουλές, και μπορεί εντέλει να οδηγήσει σε μεγαλύτερη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των εν λόγω εκμεταλλεύσεων, ενθαρρύνοντας τη συστηματική παρακολούθηση και βελτιστοποίηση των επιδόσεων.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i3) Εφαρμογή EMS που βασίζεται στη συγκριτική αξιολόγηση για την κατάλληλη επιλογή δεικτών (Ν/Ο)

(i4) Παροχή κατάρτισης στο προσωπικό σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση (Ν/Ο)

(b2) Εφαρμογή σχετικών δεικτών για τη συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των επιμέρους διαδικασιών, καθώς και ολόκληρου του συστήματος της εκμετάλλευσης, έναντι όλων των σχετικών δεικτών αναφοράς βέλτιστων πρακτικών που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο SRD.

β3) Τακτική συμμετοχή του μόνιμου προσωπικού σε υποχρεωτικά προγράμματα κατάρτισης σχετικά την περιβαλλοντική διαχείριση· παροχή πληροφοριών στο προσωρινό προσωπικό σχετικά με τους στόχους περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς και κατάρτισης για τις σχετικές ενέργειες

3.1.3.   Συμβολή στη διαχείριση της ποιότητας του νερού σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή μέτρων προστασίας των λεκανών απορροής στο πλαίσιο γεωργικής δραστηριότητας, τα οποία σχεδιάζονται σε επίπεδο ολόκληρης της λεκάνης απορροής ώστε να ελαχιστοποιείται η ρύπανση του νερού μέσω της απορροής θρεπτικών ουσιών, αγροχημικών προϊόντων, ιζημάτων και παθογόνων οργανισμών.

Στη συγκεκριμένη ΒΠΠΔ περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

δημιουργία ζωνών ανάσχεσης, δηλαδή εκτάσεων παρακείμενων σε υδάτινες οδούς χωρίς τη χρήση λιπασμάτων και χωρίς αγροχημικές δραστηριότητες· ειδικότερα, δημιουργία ζωνών ανάσχεσης με δέντρα ή αυτοφυή χόρτα για την αποκόμιση μέγιστου οφέλους από πλευράς βιοποικιλότητας και τη βελτίωση της ανάσχεσης των υδάτων απορροής·

δημιουργία ολοκληρωμένων τεχνητών υγροτόπων σε στρατηγικές τοποθεσίες λεκανών απορροής για την ανάσχεση των υδάτων απορροής·

δημιουργία συστημάτων αποστράγγισης που είναι κατάλληλα για την τοποθεσία, λαμβάνοντας υπόψη τον τύπο του εδάφους και την υδρολογική συνδεσιμότητα με υδατικά συστήματα·

εντοπισμός ενδείξεων διάβρωσης και συμπίεσης του εδάφους με οπτική εξέταση του αγρού·

συμβολή στην κατάρτιση σχεδίου διαχείρισης σε επίπεδο λεκάνης απορροής, συμπεριλαμβανομένου του συντονισμού της διαχείρισης των γαιών στις διάφορες εκμεταλλεύσεις.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η γεωργία που διασφαλίζει την προστασία των λεκανών απορροής μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλους τους τύπους εκμεταλλεύσεων. Μπορεί να εφαρμοστεί ευκολότερα σε μικρότερες περιοχές λεκανών απορροής στις οποίες οι ιδιοκτήτες των γαιών είναι συνήθως λιγότεροι. Η πρακτική εφαρμογή της συγκεκριμένης ΒΠΠΔ θα εξαρτάται επίσης από τη δομή διακυβέρνησης για την περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού στην οποία βρίσκεται η εκμετάλλευση.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i5) Συνολική συγκέντρωση αζώτου και/ή νιτρικών στην υδάτινη δέσμη (mg N, NO3/L)

(i6) Συγκέντρωση αιωρούμενων στερεών στην υδάτινη δέσμη (mg/L)

i7) Πλάτος ζωνών ανάσχεσης (m)

(b4) Συνεργασία των γεωργών με γεωργούς γειτονικών εκμεταλλεύσεων και διαχειριστές λεκανών απορροής ποταμών που προέρχονται από τις αρμόδιες αρχές με σκοπό την ελαχιστοποίηση των κινδύνου ρύπανσης των υδάτων, για παράδειγμα μέσω της δημιουργίας ολοκληρωμένων τεχνητών υγροτόπων σε στρατηγικές τοποθεσίες.

(b5) Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης πλάτους τουλάχιστον 10 m παραπλεύρως όλων των επιφανειακών υδατορευμάτων, στις οποίες δεν εκτελούνται εργασίες οργώματος ή βοσκή.

3.1.4.   Διαχείριση της βιοποικιλότητας σε επίπεδο τοπίου

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στον σχεδιασμό και την εφαρμογή σχεδίου δράσης για τη βιοποικιλότητα το οποίο υποστηρίζει τους φυσικούς οικοτόπους και την τοπική βιοποικιλότητα και περιλαμβάνει μέτρα όπως τα ακόλουθα:

εφαρμογή ολοκληρωμένης διαχείρισης εκμετάλλευσης, η οποία λαμβάνει υπόψη τη βιοποικιλότητα σε επίπεδο εκμετάλλευσης και σε επίπεδο τοπίου,

ανάπτυξη δικτύων οικοτόπων γύρω και μεταξύ εκμεταλλεύσεων, τα οποία συμβάλλουν στη δημιουργία «βιολογικών διαδρόμων» που συνδέουν περιοχές σημαντικής βιοποικιλότητας,

παύση της παραγωγής σε οριακά παραγωγικές γεωργικές εκτάσεις και ενθάρρυνση της αναγέννησης φυσικών οικοτόπων,

μείωση της μετατροπής παρθένων οικοτόπων σε γεωργικές εκτάσεις και προστασία των περιοχών προτεραιότητας, όπως είναι οι λεκάνες απορροής, τα τμήματα δασών, οι ποταμοί και οι υγρότοποι,

ιδιαίτερη συνεκτίμηση της βιοποικιλότητας στη διαχείριση λειμώνων, μικρών λιμνών, ρευμάτων και τάφρων υψηλής φυσικής αξίας· για παράδειγμα, αποφυγή της δημιουργίας νέων τεχνητών λιμνών σε υγροτόπους που είναι πλούσιοι σε άνθη, μείωση της βοσκής σε λειμώνες κατά την περίοδο ανθοφορίας των περισσότερων φυτών (π.χ. από τον Μάιο έως τον Ιούνιο), διατήρηση των οικοτόπων φωλεασμού για πτηνά που βρίσκονται σε γεωργικές εκτάσεις.

Δυνατότητα εφαρμογής

Οι αρχές της παρούσας ΒΠΠΔ μπορούν να εφαρμοστούν σε όλους τους τύπους, τα μεγέθη και τις τοποθεσίες εκμεταλλεύσεων. Συνήθως, στις εκτατικές εκμεταλλεύσεις (όπως οι παραγωγοί βιολογικής γεωργίας) δίνεται μεγαλύτερη σημασία σε αυτά τα μέτρα, αλλά και οι εντατικότερες εκμεταλλεύσεις μπορούν επίσης να εφαρμόσουν μέτρα που συμβάλλουν στην επίτευξη αυτών των στόχων. Σε κάθε περίπτωση, τα ειδικά μέτρα που θα συμπεριληφθούν στο σχέδιο δράσης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις τοπικές συνθήκες, το κόστος εργασίας, καθώς και το επιχειρηματικό μοντέλο και το επίπεδο έντασης της εκμετάλλευσης.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i8) Δοσολογία χρήσης θρεπτικών στοιχείων (kg N/P/K/ha/έτος)

(i9) Μέσος αριθμός ζώων ανά εκτάριο

(i10) Αφθονία σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών (8) (αριθμός βασικών ειδών/m2)

(b6) Εφαρμογή σχεδίου δράσης για τη βιοποικιλότητα στην εκμετάλλευση με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση του αριθμού και της αφθονίας σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών.

3.1.5.   Αποδοτική χρήση της ενέργειας και του νερού

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στον σχεδιασμό και την εφαρμογή κατάλληλων σχεδίων για την παρακολούθηση και τη διαχείριση της χρήσης ενέργειας και νερού εντός της εκμετάλλευσης. Τα βασικά χαρακτηριστικά των εν λόγω σχεδίων συνοψίζονται κατωτέρω, χωριστά για την ενέργεια και το νερό.

Ενέργεια:

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης της ενέργειας για ολόκληρη την εκμετάλλευση με βάση τη συνολική χρήση ενέργειας η οποία αντιστοιχίζεται στις κυριότερες διαδικασίες που καταναλώνουν ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της έμμεσης χρήσης ενέργειας, και το οποίο περιλαμβάνει στόχους μείωσης της χρήσης ενέργειας. Παραδείγματα μέτρων που μπορούν να συμπεριληφθούν στο σχέδιο είναι τα ακόλουθα:

υπολογισμός της συνολικής χρήσης ενέργειας σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανά εκτάριο, μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος και χρήση αυτών των δεικτών μέτρησης της έντασης ενέργειας για τη διενέργεια συγκριτικής αξιολόγησης,

μέτρηση και καταγραφή της χρήσης ενέργειας σε επίπεδο διαδικασίας τουλάχιστον σε μηνιαία βάση για όλες τις κυριότερες διαδικασίες που χρησιμοποιούν ενέργεια· χρήση υπομετρητών της ηλεκτρικής ενέργειας για την επιμέρους μέτρηση διαδικασιών όπως η ψύξη του γάλακτος και ο φωτισμός,

εκτίμηση της έμμεσης χρήσης ενέργειας (9) της εκμετάλλευσης, δηλαδή της ενέργειας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή συντελεστών παραγωγής που χρησιμοποιούνται στην εκμετάλλευση (όπως ζωοτροφές ή λιπάσματα),

εφαρμογή των αρχών για τις «πράσινες» προμήθειες στον εξοπλισμό που χρησιμοποιεί ενέργεια και στον ενεργειακό εφοδιασμό, όπως η αγορά ενεργειακά αποδοτικού εξοπλισμού και πιστοποιημένης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές,

χρήση συστημάτων εναλλαγής και ανάκτησης θερμότητας όπου αυτό είναι εφικτό (π.χ. ψύκτες γάλακτος),

ενσωμάτωση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε κτίρια και/ή σε εκτάσεις εντός της εκμετάλλευσης (π.χ. εγκατάσταση ηλιοθερμικών συστημάτων, φωτοβολταϊκών συλλεκτών, ανεμογεννητριών, λεβήτων που τροφοδοτούνται με βιομάζα η οποία συγκομίζεται με βιώσιμο τρόπο).

Νερό:

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης του νερού για ολόκληρη την εκμετάλλευση με βάση τη συνολική χρήση νερού η οποία αντιστοιχίζεται στις κυριότερες διεργασίες που καταναλώνουν νερό, συμπεριλαμβανομένης της έμμεσης κατανάλωσης νερού, και το οποίο περιλαμβάνει στόχους μείωσης της άντλησης νερού. Παραδείγματα μέτρων που μπορούν να συμπεριληφθούν στο σχέδιο είναι τα ακόλουθα:

υπολογισμός της συνολικής χρήσης νερού από διαφορετικές πηγές (πόσιμο νερό, αντλούμενο γλυκό νερό, ανακτημένο νερό (10) κ.λπ.) ανά εκτάριο, μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος και χρήση αυτών των δεικτών μέτρησης για τη διενέργεια συγκριτικής αξιολόγησης,

χωριστή μέτρηση και καταγραφή της χρήσης νερού για δραστηριότητες στέγασης ζώων, πότισμα ζώων και άρδευση καλλιεργειών, κατά πηγή, σε τουλάχιστον μηνιαία βάση με τη χρήση κατάλληλων υπομετρητών νερού,

εκτίμηση της έμμεσης χρήσης νερού στην εκμετάλλευση, δηλαδή του νερού που απαιτείται για την παραγωγή των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στη γεωργική εκμετάλλευση (όπως εισαγόμενες ζωοτροφές για τα ζώα),

αποθήκευση και χρήση ομβρίων υδάτων για πότισμα και πλύσιμο ζώων και/ή για άρδευση.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλους τους τύπους εκμεταλλεύσεων. Ωστόσο, οι ενέργειες που περιγράφονται (για τη διαχείριση τόσο της ενέργειας όσο και του νερού) ίσως μπορούν να εφαρμοστούν ευκολότερα από εκμεταλλεύσεις –συνήθως μεγάλες εκμεταλλεύσεις– οι οποίες διαθέτουν ήδη συστήματα παρακολούθησης και έχουν, συνεπώς, τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν λεπτομερέστερα σχέδια.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i11) Χρήση τελικής ενέργειας εντός της εκμετάλλευσης (kWh ή L ντίζελ ανά εκτάριο)

(i12) Αποδοτική χρήση νερού στην εκμετάλλευση (m3 ανά εκτάριο και έτος ή ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος)

(b7) Εφαρμογή και αναθεώρηση ανά πενταετία σχεδίου διαχείρισης της ενέργειας το οποίο περιλαμβάνει τα εξής: i) χαρτογράφηση της έμμεσης χρήσης ενέργειας στο πλαίσιο των κυριότερων διαδικασιών που χρησιμοποιούν ενέργεια· ii) χαρτογράφηση της έμμεσης χρήσης ενέργειας μέσω της κατανάλωσης λιπασμάτων και ζωοτροφών· iii) συγκριτική αξιολόγηση της χρήσης ενέργειας ανά εκτάριο, μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος· iv) μέτρα ενεργειακής απόδοσης· v) μέτρα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας·

(b8) Εφαρμογή και αναθεώρηση ανά πενταετία σχεδίου διαχείρισης του νερού το οποίο περιλαμβάνει τα εξής: i) χαρτογράφηση της άμεσης κατανάλωσης νερού ανά πηγή στο πλαίσιο των κυριότερων διαδικασιών· ii) συγκριτική αξιολόγηση της κατανάλωσης νερού ανά εκτάριο, μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος· iii) μέτρα αποδοτικής χρήσης του νερού· iv) συλλογή ομβρίων υδάτων.

3.1.6.   Διαχείριση αποβλήτων

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή πρακτικών διαχείρισης αποβλήτων (11) εντός της εκμετάλλευσης σύμφωνα με την ιεράρχηση της διαχείρισης αποβλήτων (12). Περιλαμβάνονται οι εξής πρακτικές:

αποφυγή παραγωγής αποβλήτων όποτε αυτό είναι δυνατό,

αναερόβια χώνευση ή λιπασματοποίηση βιολογικών αποβλήτων όπου αυτό είναι δυνατό,

προσεκτικός χειρισμός των επικίνδυνων χημικών και της συσκευασίας τους· πλήρης εκκένωση των συσκευασιών, διαχωρισμός στην πηγή και ορθή αποθήκευση των επικίνδυνων αυτών αποβλήτων,

προσεκτικός χειρισμός και αποθήκευση της στερεής και υγρής κοπριάς.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από εκμεταλλεύσεις όλων των τύπων και μεγεθών. Η απόσταση μεταξύ της εκμετάλλευσης και της εγκατάστασης αναερόβιας χώνευσης ή λιπασματοποίησης μπορεί να αποτελεί περιορισμό για τις εκμεταλλεύσεις, ιδίως τις μικρότερες (όταν η επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων πραγματοποιείται εκτός εκμετάλλευσης), λαμβανομένου υπόψη ότι για επιτόπια επεξεργασία απαιτείται χώρος εντός της εκμετάλλευσης. Η διαχείριση πλαστικών αποβλήτων αφορά ιδιαίτερα εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών (όπως εξετάζονται στη ΒΠΠΔ 3.10.3), καθώς και εκμεταλλεύσεις που παράγουν δεμάτια ενσιρωμένης ζωοτροφής.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i13) Παραγωγή αποβλήτων ανά τύπο (t/ha/έτος)

(i14) Ποσοστό αποβλήτων που διαχωρίζονται σε ανακυκλώσιμα κλάσματα (%)

(i15) Ποσοστό οργανικών αποβλήτων που υποβάλλονται σε αναερόβια ή αερόβια επεξεργασία (%)

(b9) Εφαρμογή πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων ώστε κανένα απόβλητο να μην καταλήγει σε χώρο υγειονομικής ταφής.

3.1.7.   Συμμετοχή των καταναλωτών στην υπεύθυνη παραγωγή και κατανάλωση

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη συνεργασία με τους καταναλωτές, ενημερώνοντάς τους για τις πρακτικές παραγωγής τροφίμων και υπεύθυνης γεωργίας και ενθαρρύνοντάς τους να υιοθετήσουν πρακτικές υπεύθυνης κατανάλωσης μέσω των εξής:

συμμετοχή σε γεωργικές δραστηριότητες που στηρίζονται από την κοινότητα,

πώληση προϊόντων απευθείας από καταστήματα εκμεταλλεύσεων, σε τοπικές λαϊκές αγορές ή με συνδρομητική προμήθεια οπωροκηπευτικών,

παροχή δυνατότητας συγκομιδής (π.χ. παρέχεται σε άτομα η δυνατότητα συγκομιδής από την εκμετάλλευση τυχόν υπολειμμάτων καλλιεργειών που δεν μπορούσαν να συγκομιστούν προς πώληση λόγω ανεπαρκών τιμών ή μη εκπλήρωσης ορισμένων απαιτήσεων),

καθιέρωση συνεργασίας με τοπικούς μεταποιητές τροφίμων, όπως αρτοποιεία ή γαλακτοκομεία,

διοργάνωση ημερών ελεύθερης προσέλευσης σε εκμεταλλεύσεις και ξεναγήσεων για το κοινό,

χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις εκμεταλλεύσεις, τη διοργάνωση εκδηλώσεων ή τη δημιουργία προγραμμάτων άμεσης πώλησης για το κοινό.

Δυνατότητα εφαρμογής

Όλες οι εκμεταλλεύσεις μπορούν να αποφασίσουν να διαμορφώσουν σχέσεις συνεργασίας με τους καταναλωτές, π.χ. διοργανώνοντας ημέρες ελεύθερης προσέλευσης για το κοινό, δημιουργώντας προγράμματα απευθείας πώλησης ή χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την παροχή πληροφοριών σχετικά με την εκμετάλλευση (φύτευση νέων καλλιεργειών, συγκομιδή, είδος και χρονοδιάγραμμα των εκτελούμενων εργασιών, πληροφορίες σχετικά με τα σημεία πώλησης κ.λπ.). Ωστόσο, η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ιδίως σε μικρότερες εκμεταλλεύσεις εκτατικής γεωργίας, όπως οι μικροί παραγωγοί βιολογικών προϊόντων, οι οποίες εξυπηρετούν μια τοπική αγορά (συμπεριλαμβανομένων των εκμεταλλεύσεων κηπευτικών καλλιεργειών). Η συνεργασία με τοπικούς μεταποιητές τροφίμων έχει ιδιαίτερη σημασία για τους γεωργούς σιτηρών και τους κτηνοτρόφους.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i16) Ποσοστό προϊόντων που πωλούνται σε μια καθορισμένη (τοπική) αγορά (13) (%)

(i17) Αριθμός ημερών ελεύθερης προσέλευσης στην εκμετάλλευση ανά έτος (αριθ. /έτος)

Δεν υπάρχουν

3.2.   Διαχείριση της ποιότητας του εδάφους

Το παρόν τμήμα αφορά τις μεικτές εκμεταλλεύσεις και τις εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών, τόσο εντατικού όσο και εκτατικού τύπου. Πραγματεύεται την εκτίμηση και τον μετριασμό των κινδύνων για το έδαφος, τον σχεδιασμό μέτρων για τη διατήρηση ή τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους και την παρακολούθηση της κατάστασης του εδάφους.

3.2.1.   Σχέδιο διαχείρισης για την εκτίμηση και τη διατήρηση της φυσικής κατάστασης του εδάφους

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στον σχεδιασμό και την εφαρμογή σχεδίου προστασίας του εδάφους το οποίο αποσκοπεί στη διατήρηση της ποιότητας και της λειτουργικότητας του εδάφους. Το σχέδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα όπως τα εξής:

κατάρτιση ετήσιας έκθεσης για ενδείξεις διάβρωσης, συμπίεσης και συσσώρευσης νερού στην επιφάνεια με βάση οπτική επιτόπια εξέταση, και υπολογισμός φαινόμενης πυκνότητας εδάφους·

χαρτογράφηση των διαφόρων τύπων εδάφους που υπάρχουν στην εκμετάλλευση ώστε να γίνεται βέλτιστη αντιστοίχιση μεταξύ των εδαφών και του κάθε είδους χρήσης γης·

υπολογισμός ισοζυγίου οργανικής ύλης του εδάφους σε επίπεδο αγρού, καθώς και τακτικός έλεγχος των αποθεμάτων θρεπτικών στοιχείων του εδάφους και των τιμών pH σε επίπεδο αγρού σύμφωνα με τις αρχές που παρουσιάζονται στη ΒΠΠΔ 3.3.1·

υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών για τη διατήρηση της ποιότητας του εδάφους και της οργανικής ύλης εντός των αγρών (οι εν λόγω ενέργειες περιγράφονται στις ΒΠΠΔ 3.2.2, 3.2.3 και 3.2.4).

Δυνατότητα εφαρμογής

Η παρούσα ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλες τις μεικτές εκμεταλλεύσεις και τις εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών, οι οποίες εφαρμόζουν τόσο εντατική όσο και εκτατική γεωργία. Τα περισσότερα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο προστασίας του εδάφους έχουν σχετικά χαμηλό επενδυτικό κόστος και μπορούν να αποφέρουν σημαντικά οφέλη στον τομέα της παραγωγικότητας, αν και πιθανώς με κάποια καθυστέρηση.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i18) Ικανότητα διήθησης του εδάφους (mm/ώρα)

(i19) Οπτική αξιολόγηση της δομής του εδάφους για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης σε όλους τους αγρούς (Ν/Ο)

(i20) Φαινόμενη πυκνότητα εδάφους (g/cm3)

(i21) Ικανότητα κατακράτησης νερού του εδάφους (m3 περιεκτικότητας σε νερό/m3 ξηρού εδάφους ή g περιεκτικότητας σε νερό/100 g ξηρού εδάφους)

(b10) Εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης του εδάφους για την εκμετάλλευση το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα: i) ετήσια έκθεση για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης με βάση επιτόπιες επιθεωρήσεις· ii) διενέργεια αναλύσεων φαινόμενης πυκνότητας και οργανικής ύλης του εδάφους τουλάχιστον ανά πενταετία· iii) υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών για τη διατήρηση της ποιότητας και της οργανικής ύλης του εδάφους

3.2.2.   Διατήρηση/βελτίωση οργανικής ύλης του εδάφους σε καλλιεργούμενες εκτάσεις

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην ενσωμάτωση οργανικών βελτιωτικών στο έδαφος μέσω της εισαγωγής υψηλής ποιότητας οργανικών υλών οι οποίες θα συμβάλουν στη βελτίωση της δομής του εδάφους. Η εισαγωγή οργανικής ύλης σε καλλιεργούμενα εδάφη μπορεί να πραγματοποιηθεί με τους εξής τρόπους:

ενσωμάτωση υπολειμμάτων καλλιεργειών και καλλιεργειών εδαφοκάλυψης και εμβόλιμων καλλιεργειών, π.χ. ψυχανθών,

αποσύνθεση φυλλόστρωσης σε μη οργωμένα εδάφη,

χρήση κοπριάς (συμβουλευτείτε τη ΒΠΠΔ 3.7.6),

καθορισμός προσωρινών βοσκοτόπων (βλέπε επίσης ΒΠΠΔ 3.4.4),

χρήση εναλλακτικών πηγών οργανικής ύλης, όπως πιστοποιημένα λιπασματοποιημένα υλικά, προϊόντα χώνευσης από μονάδες αναερόβιας χώνευσης και άλλα οργανικά απόβλητα.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε αροτραίες καλλιέργειες, τόσο σε εντατικά όσο και σε εκτατικά συστήματα, υπό την προϋπόθεση ότι το σύνολο των προστιθέμενων οργανικών εισροών καταγράφεται στο σχέδιο διαχείρισης θρεπτικών στοιχείων για τον αγρό (βλέπε ΒΠΠΔ 3.3.1).

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i22) Δοσολογία χρήσης οργανικής ξηράς ουσίας (t/ha/έτος)

(i23) Οργανικός άνθρακας εδάφους (%C)

(i24) Αναλογία άνθρακα προς άζωτο (C/N)

(b11) Διασφάλιση ότι όλα τα αρόσιμα εδάφη στην εκμετάλλευση λαμβάνουν εισροές οργανικής ύλης, π.χ. από υπολείμματα καλλιεργειών, κοπριά, εμβόλιμες καλλιέργειες/καλλιέργειες εδαφοκάλυψης, προϊόντα λιπασματοποίησης ή χώνευσης, τουλάχιστον ανά τριετία, και/ή καθορισμός βοσκοτόπων για ένα έως τρία έτη.

3.2.3.   Διατήρηση της δομής του εδάφους και αποφυγή της διάβρωσης και της συμπίεσης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται:

στην έγκαιρη εφαρμογή κατάλληλων καλλιεργειών που διατηρούν τη δομή του εδάφους και ελαχιστοποιούν την απορροή και την υδατική και αιολική διάβρωση:

επιλογή συστήματος καλλιέργειας στο πλαίσιο του οποίου χρησιμοποιείται ο ελάχιστος δυνατός αριθμός διελεύσεων για τη δημιουργία κατάλληλων εδαφολογικών συνθηκών για την ανάπτυξη της καλλιέργειας,

εφαρμογή αβαθών καλλιεργειών ώστε να αποφεύγεται η υπερύψωση του υπεδάφους ή η πρόκληση ζημιάς σε αγωγούς αποστράγγισης,

εξέταση της χρήσης απευθείας σποράς ή συστημάτων μειωμένου οργώματος και χρήση κυλίνδρου συμπίεσης σε περίπτωση οργώματος,

στη διατήρηση σποροκλίνης για τη διήθηση του νερού·

στη χρήση αερισμού για να αποφεύγεται η συμπίεση του εδάφους·

στη μείωση των επιπτώσεων των μηχανημάτων στη δομή του εδάφους (π.χ. μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελαστικά επίπλευσης για την ελαχιστοποίηση της συμπίεσης του εδάφους).

Δυνατότητα εφαρμογής

Οι τεχνικές ελέγχου της διάβρωσης και συμπίεσης του εδάφους, καθώς και διατήρησης της δομής του εδάφους, μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως από όλους τους τύπους μεταλλεύσεων και στις περισσότερες τοποθεσίες. Η υδατική διάβρωση αποτελεί σύνηθες πρόβλημα σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ η αιολική διάβρωση αποτελεί πρόβλημα κυρίως στις ξηρότερες νότιες και ανατολικές περιοχές της Ευρώπης. Η ΒΠΠΔ μπορεί μάλλον να εφαρμοστεί πιο εύκολα σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις διότι αυτές ενδέχεται να διαθέτουν περισσότερους πόρους για την υλοποίηση των περιγραφόμενων ενεργειών, την αγορά του απαραίτητου εξοπλισμού/μηχανημάτων και/ή την απόκτηση δεξιοτήτων/γνώσεων για την επιτυχή υλοποίηση των ανωτέρω ενεργειών.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i19) Οπτική αξιολόγηση της δομής του εδάφους για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης σε όλους τους αγρούς (Ν/Ο)

(i20) Φαινόμενη πυκνότητα εδάφους (g/cm3)

(i25) Απώλειες λόγω διάβρωσης (t/ha/έτος)

(b10) Εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης του εδάφους για την εκμετάλλευση το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα: i) ετήσια έκθεση για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης με βάση επιτόπιες επιθεωρήσεις· ii) διενέργεια αναλύσεων φαινόμενης πυκνότητας και οργανικής ύλης του εδάφους ανά πενταετία· iii) υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών για την ποιότητα και την οργανική ύλη του εδάφους

3.2.4.   Διαχείριση της αποστράγγισης του εδάφους

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη διαχείριση της αποστράγγισης του εδάφους για τη διατήρηση της γονιμότητας και την ελαχιστοποίηση των απωλειών θρεπτικών στοιχείων μέσω των εξής:

χαρτογράφηση των αγωγών αποστράγγισης σε κάθε αγρό·

αποφυγή του κορεσμού των εδαφών με νερό με:

τη διασφάλιση επαρκούς διήθησης του νερού,

ελαχιστοποίηση της συμπίεσης του εδάφους σύμφωνα με τις αρχές που περιγράφονται στη ΒΠΠΔ 3.2.3,

προώθηση της φυσικής αποστράγγισης, μεταξύ άλλων με τη φύτευση δέντρων και βαθύρριζων καλλιεργειών και με την εφαρμογή αμειψισποράς,

διατήρηση και, κατά περίπτωση, εγκατάσταση αγωγών ανάσχεσης για την εκτροπή του νερού,

κατασκευή επιφανειακών συστημάτων αποστράγγισης κατά τρόπο ώστε να ενσωματώνονται ημιφυσικά χαρακτηριστικά, όπως ανάγλυφα ανομοιόμορφης διατομής, μαίανδροι, κυματισμοί και λάκκοι, καθώς και φυσική βλάστηση για την αύξηση της ετερογένειας των βαθών και ταχυτήτων, με παράλληλη βελτίωση των φυσικών οικοτόπων·

ελαχιστοποίηση της αποστράγγισης σε τυρφώδη εδάφη και σε περιοχές που είναι ευάλωτες στις απώλειες θρεπτικών στοιχείων· όλες οι μη αποστραγγιζόμενες εκτάσεις με τύρφη ή τυρφώδες έδαφος θα πρέπει να αφήνονται ως φυσικές ή ημιφυσικές περιοχές ή βοσκότοποι που αποτελούν αντικείμενο παραδοσιακής διαχείρισης.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η δυνατότητα εφαρμογής της συγκεκριμένης ΒΠΠΔ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τοπικές παραμέτρους, όπως η τοπογραφία του αγρού (γωνία κλίσης και μήκος του αγρού, τύπος εδάφους και μέγεθος των εδαφικών συσσωματωμάτων, μέγεθος της έκτασης που αποστραγγίζεται στην περιοχή λεκάνης απορροής) και το σύστημα καλλιέργειας. Ειδικότερα, πρακτικές βελτιωμένης αποστράγγισης μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως στα περισσότερα μη αμμώδη και μη οργανικά αρόσιμα και χορτολιβαδικά εδάφη, ενώ η χρήση αποστράγγισης θα πρέπει να αποφεύγεται ή να ελαχιστοποιείται σε τυρφώδη εδάφη και υγροτόπους.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i26) Εγκατάσταση αγωγών αποστράγγισης σε λειμώνες και αρόσιμη γη (Ν/Ο)

(i27) Κατάρτιση χαρτών αγωγών αποστράγγισης αγρού (Ν/Ο)

(i28) Ελαχιστοποίηση αποστράγγισης σε τυρφώδη εδάφη (Ν/Ο)

(b12) Μεγιστοποίηση της φυσικής αποστράγγισης μέσω προσεκτικής διαχείρισης της δομής του εδάφους· διατήρηση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων αγωγών αποστράγγισης· εγκατάσταση νέων αγωγών αποστράγγισης, κατά περίπτωση, σε ανόργανα εδάφη.

(b13) Ελαχιστοποίηση της αποστράγγισης σε τυρφώδη εδάφη και σε εδάφη στα οποία υπάρχει υψηλός κίνδυνος αυξημένης μεταφοράς θρεπτικών στοιχείων στο νερό μέσω αποστράγγισης.

3.3.   Διαχείριση θρεπτικών στοιχείων

Το παρόν τμήμα αφορά όλα τα είδη εκμεταλλεύσεων (συμπεριλαμβανομένων των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων). Πραγματεύεται πρακτικές οι οποίες διασφαλίζουν ότι η χρήση θρεπτικών στοιχείων ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καλλιεργειών και των ζώων με σκοπό τη βελτιστοποίηση της απόδοσης και την αποκόμιση μέγιστου οφέλους από τα χρησιμοποιούμενα θρεπτικά στοιχεία, διασφαλίζοντας παράλληλα την πλήρη τήρηση της φέρουσας ικανότητας του περιβάλλοντος.

3.3.1.   Ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων στον αγρό

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη διασφάλιση της κάλυψης των αναγκών των καλλιεργειών σε θρεπτικά στοιχεία, χωρίς, παράλληλα, να γίνεται υπερβάλλουσα χρήση θρεπτικών στοιχείων, μέσω της ρύθμισης του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο αγρού. Βασικός στόχος της παρούσας ΒΠΠΔ είναι η επίτευξη βέλτιστης απόδοσης και ποιότητας των καλλιεργειών από οικονομική άποψη και η ελαχιστοποίηση του κόστους εισροών, καθώς και η προστασία του εδάφους και των υδάτων και η αποφυγή ατμοσφαιρικών εκπομπών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με:

τη διεξαγωγή συστηματικών περιοδικών ελέγχων του εδάφους για τη διατήρηση του pH του εδάφους εντός του βέλτιστου εύρους (6,5-7,5) και ενδεδειγμένων επιπέδων φωσφόρου (Ρ) και καλίου (Κ): συνιστάται η διεξαγωγή ελέγχων του εδάφους τουλάχιστον ανά τρία έως πέντε έτη για τους μόνιμους βοσκοτόπους και ανά τριετία για τις καλλιέργειες και τους προσωρινούς βοσκοτόπους,

καταγραφή όλων των εισροών θρεπτικών στοιχείων στα εδάφη και των καταλοίπων νιτρικών στο ριζικό σύστημα και χρήση θρεπτικών στοιχείων (N, P και K) σε ορθές ποσότητες για βέλτιστη απόδοση: θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ποσότητα και η διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων που προστίθενται ως οργανική ύλη (σύμφωνα με τη ΒΠΠΔ 3.2.2),

υπολογισμός του πλεονάσματος θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο αγρού με υπολογισμό των εισαγωγών θρεπτικών στοιχείων (N, P και K) και αφαίρεση των εξαγωγών θρεπτικών στοιχείων (N, P και Κ) ανά εκτάριο (τα υψηλά πλεονάσματα θρεπτικών στοιχείων δημιουργούν κίνδυνο ρύπανσης εκτός της εκμετάλλευσης),

υπολογισμός της αποδοτικής χρήσης των θρεπτικών στοιχείων (NUE) σε επίπεδο αγρού ή εκμετάλλευσης: η NUE σε επίπεδο εκμετάλλευσης είναι ο λόγος των θρεπτικών στοιχείων (N, P και K) που περιέχονται σε γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα που εξάγονται από την εκμετάλλευση προς τις εισροές θρεπτικών στοιχείων στην εκμετάλλευση (π.χ. λιπάσματα και ζωοτροφές). Για τον υπολογισμό όλων των εισροών και εκροών θρεπτικών στοιχείων μπορούν να χρησιμοποιούνται σχετικά αρχεία της εκμετάλλευσης.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλους τους τύπους εκμεταλλεύσεων και αποτελεί βασική πρακτική η οποία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την παραγωγικότητα της εκμετάλλευσης. Τα μέτρα που διευκολύνουν τη ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων έχουν σχετικά χαμηλό επενδυτικό κόστος και μπορούν να αποφέρουν σημαντικά οφέλη όσον αφορά την αποδοτικότητα της παραγωγής. Το ετήσιο κόστος κατάρτισης πλήρους ισοζυγίου εισροών-εκροών αζώτου στον αγρό κυμαίνεται ενδεικτικά από 200 EUR έως 500 EUR ετησίως ανά εκμετάλλευση, ανάλογα με το μέγεθος και τον τύπο του συστήματος γεωργίας και το απαιτούμενο επίπεδο εξωτερικών συμβουλών.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i8) Δοσολογία χρήσης θρεπτικών στοιχείων (kg N/P/K/ha/έτος)

(i29) Πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων στον αγρό (kg N/P/K/ha/έτος)

(i30) Υπολογισθείσα NUE για N/P/K (%)

(i31) Ακαθάριστο ισοζύγιο αζώτου (14) (kg/ha)

(b14) Τα θρεπτικά στοιχεία του λιπάσματος που χρησιμοποιούνται δεν υπερβαίνουν την ποσότητα που απαιτείται για την επίτευξη βέλτιστης απόδοσης της καλλιέργειας από οικονομική άποψη.

(b15) Το πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων ή η αποδοτική χρήση των θρεπτικών στοιχείων εκτιμάται για το άζωτο, τον φώσφορο και το κάλιο για επιμέρους αγροτεμάχια ή λειμώνες.

3.3.2.   Αμειψισπορά για αποτελεσματική ανακύκλωση θρεπτικών στοιχείων

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη βελτιστοποίηση της ανακύκλωσης θρεπτικών στοιχείων μέσω της ενσωμάτωσης ψυχανθών στους κύκλους αμειψισποράς (15). Τα ψυχανθή βελτιστοποιούν την εισροή αζώτου μέσω της βιολογικής δέσμευσης του αζώτου και μεγιστοποιούν τη μεταφορά αζώτου σε μεταγενέστερες καλλιέργειες με ελάχιστες απώλειες αζώτου λόγω έκπλυσης. Για την πλήρη αξιοποίηση της βιολογικής δέσμευσης του αζώτου, ένας κύκλος αμειψισποράς θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον μία καλλιέργεια ψυχανθών και μία καλλιέργεια διακοπής (16) (π.χ. καλλιέργεια τριφυλλιού ως κύρια ή εμβόλιμη καλλιέργεια (17)) εντός περιόδου πέντε ετών. Κατά τον καθορισμό των συνολικών εισροών θρεπτικών στοιχείων στα εδάφη και τη χρήση θρεπτικών στοιχείων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η παρουσία στην αμειψισπορά φυτών που δεσμεύουν ατμοσφαιρικό άζωτο.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η βιολογική δέσμευση αζώτου μέσω καλλιεργειών ψυχανθών μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε όλα τα γεωργικά συστήματα. Αφορά ιδιαίτερα τα συστήματα βιολογικής γεωργίας ή τα συστήματα με χαμηλές εισροές λιπασμάτων, ενώ είναι επίσης άκρως σημαντική για αρόσιμη γη στην οποία παρατηρείται έλλειψη οργανικών θρεπτικών στοιχείων. Ωστόσο, η παρούσα ΒΠΠΔ δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε γεωργικά συστήματα με τυρφώδη εδάφη τα οποία έχουν χαμηλή τιμή pH διότι η οξύτητα του εδάφους επηρεάζει δυσμενώς τον μηχανισμό βιολογικής δέσμευσης του αζώτου.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i31) Ακαθάριστο ισοζύγιο αζώτου (kg/ha)

(i32) Οι κύκλοι αμειψισποράς περιλαμβάνουν καλλιέργειες ψυχανθών και καλλιέργειες διακοπής (Ν/Ο)

(i33) Διάρκεια των κύκλων αμειψισποράς (έτη)

(b16) Κάθε αμειψισπορά περιλαμβάνει τουλάχιστον μία καλλιέργεια ψυχανθών και μία καλλιέργεια διακοπής σε περίοδο πέντε ετών.

3.3.3.   Χρήση θρεπτικών στοιχείων με ακρίβεια

Η ΒΠΠΔ συνίσταται:

στον συγχρονισμό της χρήσης κοπριάς και (όταν είναι αναγκαίο) λιπασμάτων, ώστε να συμπίπτει με τις ανάγκες της καλλιέργειας για κάθε θρεπτικό στοιχείο (N, P και K), στον ορθό χρόνο και σε δοσολογία που καλύπτει τις ανάγκες της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία (18),

στη χρήση τμηματικών εφαρμογών όταν αυτό είναι αναγκαίο, προκειμένου να μεγιστοποιείται η πρόληψη θρεπτικών στοιχείων και να αποτρέπονται οι απώλειες: η χορήγηση θρεπτικών στοιχείων σε περισσότερες από μία εφαρμογές μειώνει τη συνολική ποσότητα που χρειάζεται να χορηγηθεί και ελαχιστοποιεί την έκπλυση των θρεπτικών στοιχείων·

στη χρήση συστημάτων καθοδήγησης GPS για την παροχή θρεπτικών στοιχείων (Ν, Ρ και Κ) με ακρίβεια, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μεταβλητών δοσολογιών θρεπτικών στοιχείων εντός των αγρών, με βάση την ανάπτυξη του θόλου της καλλιέργειας και δεδομένα από προηγούμενες συγκομιδές, και για την ακριβή τοπική χορήγηση λιπασμάτων με παράλληλη παραμονή εντός των διαδρόμων κυκλοφορίας·

στην υιοθέτηση της απευθείας τοποθέτησης θρεπτικών στοιχείων (Ν, Ρ και Κ) στους σπόρους: οι κόκκοι των θρεπτικών στοιχείων τοποθετούνται απευθείας μέσα ή δίπλα στο ριζικό σύστημα.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε μεικτές εκμεταλλεύσεις και σε εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών. Οι τμηματικές εφαρμογές θρεπτικών στοιχείων χρησιμοποιούνται κυρίως στα σιτηρά.

Η εφαρμογή ακριβείας συνεπάγεται σημαντικό επενδυτικό και λειτουργικό κόστος, για την αγορά εξοπλισμού, καθώς και κόστος εργασίας (π.χ. για την απόκτηση δεδομένων με γεωγραφικές αναφορές σχετικά με τις ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία, για πολλαπλές εφαρμογές θρεπτικών στοιχείων με καθοδήγηση GPS) και, συνεπώς, μπορεί να εφαρμοστεί ευκολότερα σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις για τις οποίες η απόσβεση της επένδυσης θα γίνει συντομότερα. Ωστόσο, για τις μικρού και μεσαίου μεγέθους εκμεταλλεύσεις, ή για τις εκμεταλλεύσεις με περιορισμένη επενδυτική ικανότητα, είναι συχνά δυνατή η μίσθωση του εξοπλισμού που απαιτείται για την εφαρμογή ακριβείας ή η ανάθεση του καθήκοντος αυτού σε εξειδικευμένη εταιρεία η οποία κατέχει και διαχειρίζεται τον απαραίτητο εξοπλισμό.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i34) Χρήση εργαλείων γεωργίας ακριβείας όπως καθοδήγηση με τεχνολογία GPS για τη βελτιστοποίηση της παροχής θρεπτικών στοιχείων (Ν/Ο)

(i29) Πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων στον αγρό (kg N/P/K/ha/έτος)

(i30) Υπολογισθείσα NUE για N/P/K (%)

Δεν υπάρχουν

3.3.4.   Επιλογή συνθετικών λιπασμάτων με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Η παρασκευή ανόργανου αζώτου απαιτεί μεγάλες ποσότητες ενέργειας και προκαλεί σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ανάλογα με το είδος των ενώσεων, την αποδοτικότητα των εγκαταστάσεων παραγωγής και των τεχνικών μείωσης του υποξειδίου του αζώτου (N2O) που εφαρμόζονται (19). Ως εκ τούτου, όποτε οι γεωργοί πρέπει να χρησιμοποιήσουν συνθετικά λιπάσματα με βάση νιτρικά, η ΒΠΠΔ συνίσταται στην επιλογή προϊόντων με τεκμηριωμένα χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα (20).

Επιπλέον, όποτε ένας γεωργός επιλέγει λιπάσματα ουρίας, η ΒΠΠΔ συνίσταται στην επιλογή προϊόντων των οποίων οι κόκκοι είναι επικαλυμμένοι με αναστολέα της νιτροποίησης. Ο αναστολέας της νιτροποίησης επιβραδύνει τον ρυθμό υδρόλυσης σε αμμώνιο και αμμωνία. Επιπλέον, επιτρέπει την παροχή αζώτου με ακρίβεια στις καλλιέργειες, επιβραδύνοντας την παραγωγή νιτρικών σε ρυθμό που προσεγγίζει περισσότερο τον ρυθμό πρόσληψης από την καλλιέργεια.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από μεικτές εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών που χρησιμοποιούν ανόργανα λιπάσματα.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i35) Αποτύπωμα άνθρακα των αζωτούχων λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται (kg CO2e/kg N)

(i36) Τα συνθετικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν χαμηλές εκπομπές αμμωνίας και αερίων του θερμοκηπίου μετά τη χρήση (Ν/Ο)

(b17) Το ορυκτό λίπασμα που χρησιμοποιείται στην εκμετάλλευση δεν έχει ως αποτέλεσμα εκπομπές παραγωγής που υπερβαίνουν τα 3 kg CO2e ανά kg N, κάτι που πρέπει να αποδεικνύεται σε υπολογισμό που δημοσιοποιείται και παρέχεται από τον προμηθευτή.

(b18) Τα συνθετικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν χαμηλές εκπομπές αμμωνίας μετά τη χρήση.

3.4.   Προετοιμασία του εδάφους και προγραμματισμός της καλλιέργειας

Το παρόν τμήμα αφορά μεικτές εκμεταλλεύσεις και εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών και πραγματεύεται τεχνικές και επιλογές προετοιμασίας του εδάφους και προγραμματισμού της καλλιέργειας οι οποίες προστατεύουν και ενισχύουν την ποιότητα του εδάφους.

3.4.1.   Αντιστοίχιση των εργασιών οργώματος με τις συνθήκες του εδάφους

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην αντιστοίχιση των εργασιών οργώματος με τους τύπους και τις συνθήκες του εδάφους με σκοπό τη βελτιστοποίηση της καλλιέργειας και την προστασία του εδάφους.

Με την επιλογή τεχνικών καλλιέργειας όπως το ελάχιστο όργωμα και η απευθείας σπορά, μειώνεται η ένταση της καλλιέργειας και το βάθος και η έκταση της διαταραχής του εδάφους, ενώ παράλληλα προστατεύονται τα εδάφη καθώς αποφεύγεται:

η πρόσχωση οργανικής ύλης και θρεπτικών στοιχείων σε βάθη πέραν του βασικού ριζικού συστήματος,

ο κατακερματισμός των συσσωματωμάτων του εδάφους, με αποτέλεσμα την ανοργανοποίηση της οργανικής ύλης [εκπλύσεις CO2 και αζώτου σε μορφή νιτρικού (NO3-N)],

η διαταραχή της συνέχειας φυσικών αγωγών που επιτρέπουν τη διείσδυση του νερού και του οξυγόνου.

Επιπλέον, οι εργασίες οργώματος και σποράς πρέπει να προγραμματίζονται προσεκτικά με γνώμονα την υγρασία του εδάφους, τον τύπο του εδάφους και τις καιρικές συνθήκες:

καιρικές συνθήκες: η φύτευση φθινοπωρινών καλλιεργειών στις αρχές του φθινοπώρου μπορεί να επιτρέψει την πρόσληψη αζώτου πριν από την έναρξη της χειμερινής αποστράγγισης και να παράσχει επαρκή φυτοκάλυψη (τουλάχιστον 25-30 %) κατά τους χειμερινούς μήνες για την προστασία του εδάφους από την επιφανειακή απορροή λόγω βροχοπτώσεων και την επακόλουθη διάβρωση (21),

υγρασία εδάφους: η αποφυγή εκτέλεσης εργασιών σε υγρά εδάφη περιορίζει τη συμπίεση και την απορροή ιζημάτων και θρεπτικών στοιχείων, καθώς και τη διάβρωση και τα προβλήματα ανάπτυξης των ριζών,

τύπος εδάφους: στα αμμώδη εδάφη είναι πιο εύκολο να πραγματοποιούνται εργασίες όταν είναι υγρά σε σχέση με τα αργιλώδη εδάφη.

Η καλλιέργεια σε τυρφώδη εδάφη θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω του υψηλού κινδύνου έκπλυσης θρεπτικών στοιχείων και οξείδωσης του άνθρακα. Τα τυρφώδη εδάφη πρέπει να διατηρούνται καλυμμένα με πολυετείς λειμώνες ώστε να διατηρείται η περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ύλη· η μέγιστη συχνότητα των εργασιών οργώματος για επανασπορά του λειμώνα θα πρέπει να περιορίζεται σε μία φορά ανά πενταετία.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε μεικτές εκμεταλλεύσεις και σε εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών.

Οι τεχνικές ελάχιστου οργώματος και απευθείας σποράς συνιστώνται για σπορά νωρίς τον χειμώνα. Επιπλέον, συνιστώνται για αργιλοπηλώδη εδάφη και δεν είναι κατάλληλες για αμμώδη εδάφη ή εδάφη με κακή δομή.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i37) Ποσοστό χειμερινής φυτοκάλυψης του εδάφους (%)

(i38) Ποσοστό καλλιεργούμενων τυρφωδών εδαφών (%)

(i23) Οργανικός άνθρακας εδάφους (% C)

(i24) Αναλογία άνθρακα προς άζωτο (C/N)

(b19) Οι αγροί με τυρφώδη εδάφη πρέπει να διατηρούνται καλυμμένοι με πολυετείς λειμώνες· εργασίες οργώματος σε τυρφώδη εδάφη για την επανασπορά του λειμώνα εκτελούνται κατ’ ελάχιστο ανά πενταετία.

3.4.2.   Ελαχιστοποίηση των εργασιών προετοιμασίας του εδάφους

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη χρήση οργώματος χωρίς αναστροφή ή ειδικών σπαρτικών μηχανημάτων για τη φύτευση των καλλιεργειών, και όχι παραδοσιακής άροσης. Εργασίες προετοιμασίας του εδάφους οι οποίες μπορούν να διατηρήσουν και να βελτιώσουν τη δομή, το πορώδες και τη μικροβιακή δραστηριότητα του εδάφους είναι οι εξής:

απευθείας σπορά, κατά την οποία δεν πραγματοποιείται αναστροφή του εδάφους ή όργωμα και οι καλλιέργειες σπέρνονται χωρίς προηγούμενη αναμόχλευση του εδάφους,

όργωμα κατά ζώνες, κατά το οποίο η προετοιμασία του εδάφους περιορίζεται σε στενές ζώνες εδάφους που θα περιέχουν τις γραμμές σποράς, ενώ διατηρείται υπολειμματική κάλυψη του εδάφους μεταξύ των γραμμών,

μειωμένο ή ελάχιστο όργωμα (άροτρο με εδαφοσχίστη), κατά το οποίο το βαθύ όργωμα πραγματοποιείται χωρίς αναστροφή του εδάφους· η προσέγγιση που ακολουθείται είναι η αναμόχλευση και ο αερισμός των εδαφών αφήνοντας τα υπολείμματα καλλιεργειών στην επιφάνεια του εδάφους.

Δυνατότητα εφαρμογής

Οι εργασίες προετοιμασίας του εδάφους που περιλαμβάνονται στην παρούσα ΒΠΠΔ μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως σε αροτραίες καλλιέργειες. Η απευθείας σπορά μειώνει τις απώλειες εδάφους, διατηρεί την υγρασία του εδάφους, αυξάνει τη διήθηση του νερού και μειώνει την επιφανειακή απορροή. Ενδείκνυται να πραγματοποιείται σε σταθερό έδαφος το οποίο διατηρεί τη δομή του καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου βλάστησης όπως πηλώδη, ιλυοαργιλοπηλώδη και αργιλοπηλώδη εδάφη. Ωστόσο, θα πρέπει να αποφεύγεται σε αμμώδη εδάφη, συμπιεσμένα εδάφη, αγρούς όπου παρατηρούνται προβλήματα ζιζανίων και σε καλλιέργειες που απαιτούν ειδικές συνθήκες ευθρυπτότητας (π.χ. γεώμηλα). Ομοίως, το όργωμα κατά ζώνες θα πρέπει να αποφεύγεται σε υγρά εδάφη διότι μπορεί να προκαλέσει συμπίεση. Το μειωμένο όργωμα ενέχει κίνδυνο προσβολής από ζιζάνια, ο οποίος μπορεί ωστόσο να αντιμετωπιστεί δεόντως με κατάλληλη αμειψισπορά και χρήση πρακτικών όπως η καθυστερημένη σπορά μετά τη δημιουργία της σποροκλίνης. Επιπλέον, η εκτέλεση εργασιών μειωμένου οργώματος δεν ενδείκνυται για αμμώδη εδάφη.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i18) Ικανότητα διήθησης του εδάφους (mm/ώρα)

(i20) Φαινόμενη πυκνότητα εδάφους (g/cm3)

(i25) Απώλειες λόγω διάβρωσης (kg/ha/έτος)

(i39) Ποσοστό επιφάνειας σποράς στην οποία εφαρμόζεται απευθείας σπορά (%)

(i40) Ποσοστό επιφάνειας στην οποία εφαρμόζεται όργωμα χωρίς αναστροφή για φύτευση των καλλιεργειών (%)

(b20) Το όργωμα με αναστροφή αποφεύγεται με τη χρήση, π.χ., απευθείας σποράς, οργώματος κατά ζώνες και μειωμένου οργώματος (άροτρο με εδαφοσχίστη).

3.4.3.   Μετριασμός των επιπτώσεων του οργώματος

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή πρακτικών που μετριάζουν τις επιπτώσεις των εργασιών οργώματος του εδάφους και, συνεπώς, μειώνουν τις δυνατότητες διάβρωσης του εδάφους και αυξάνουν ή διατηρούν την περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανικό άνθρακα: (22)

Καλλιέργεια και σπορά της γης κάθετα στο πρανές ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος επιφανειακής απορροής. Οι προεξοχές που δημιουργούνται κάθετα στο πρανές αυξάνουν την τραχύτητα και αποτελούν εμπόδιο στην επιφανειακή απορροή με αποτέλεσμα τη μείωση των απωλειών ιζημάτων.

Δημιουργία ασυνέχειας στο πρανές και φύτευση φυτοφρακτών για την ανάσχεση της απορροής και των θρεπτικών στοιχείων. Η διαμόρφωση ασυνέχειας σε μεγάλου μήκους πρανή μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη δημιουργία τάφρου, φυτοφράκτη ή ζώνης χόρτου (με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο πλάτος) στην ισοϋψή καμπύλη. Οι φυτοφράκτες δημιουργούν μακροχρόνια ασυνέχεια στο πρανές και είναι πιο αποτελεσματικοί όταν φυτεύονται σε πλατύ ανάχωμα κατά μήκος της ισοϋψούς καμπύλης ώστε να συμβάλλουν στη συγκράτηση των ιζημάτων και στην αποτροπή της εισόδου λεπτών σωματιδίων σε υδάτινες οδούς.

Καλλιέργεια διαδρόμων κυκλοφορίας που δημιουργούνται από τα μηχανήματα μετά από τις εργασίες οργώματος.

Χρήση ελεγχόμενης κυκλοφορίας στον αγρό (CTF) για τον περιορισμό των φορτίων των μηχανημάτων στη μικρότερη δυνατή επιφάνεια, με τη μορφή μόνιμων διαδρόμων κυκλοφορίας, με καθοδήγηση μέσω GPS, με σκοπό τη μείωση της συμπίεσης του εδάφους και των ζημιών στις καλλιέργειες.

Δημιουργία σποροκλινών τραχείας επιφάνειας με σκοπό την αύξηση της επιφάνειας που είναι διαθέσιμη για τις σταγόνες βροχής και, συνεπώς, τη μείωση της επιφανειακής επίστρωσης και απορροής. Η τραχιά φθινοπωρινή σποροκλίνη βελτιώνει τη διήθηση του νερού και μειώνει τον κίνδυνο επιφανειακής απορροής και απώλειας ιζημάτων.

Δυνατότητα εφαρμογής

Τα μέτρα της παρούσας ΒΠΠΔ μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως σε μεικτές εκμεταλλεύσεις και σε εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών. Ωστόσο, όταν επιλέγεται η πρακτική καλλιέργειας και σποράς κάθετα στο πρανές (κατά μήκος της ισοϋψούς καμπύλης), ίσως να μην είναι κατάλληλες οι καλλιέργειες που χρειάζονται αυλάκια.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i20) Φαινόμενη πυκνότητα εδάφους (g/cm3)

(i21) Ικανότητα κατακράτησης νερού του εδάφους (g περιεκτικότητας σε νερό/100 g ξηρού εδάφους ή m3 περιεκτικότητας σε νερό/m3 ξηρού εδάφους)

(i25) Απώλειες λόγω διάβρωσης του εδάφους (kg/ha/έτος)

Δεν υπάρχουν

3.4.4.   Η αμειψισπορά ως μέτρο προστασίας του εδάφους

Στην παρούσα ΒΠΠΔ περιγράφονται οι βασικές αρχές σχεδιασμού των συστημάτων αμειψισποράς για την προστασία και βελτίωση του εδάφους. Η ΒΠΠΔ συνίσταται:

στην επιλογή τύπου καλλιέργειας και συχνότητας αμειψισποράς με σκοπό:

i)

τον συγχρονισμό της παροχής αζώτου με τις απαιτήσεις της καλλιέργειας,

ii)

την ενίσχυση της οργανικής ύλης του εδάφους,

iii)

την παροχή φυτοϋγειονομικών οφελών, και

iv)

την αποτροπή της διάβρωσης του εδάφους·

στην εφαρμογή μεγαλύτερων κύκλων αμειψισποράς, μεταξύ άλλων και για ψυχανθή (βλέπε επίσης ΒΠΠΔ 3.3.2)·

στην επιλογή ποικιλιών καλλιεργειών πρώιμης ωρίμανσης για την πιο ευπαθή γη ώστε η συγκομιδή να πραγματοποιείται πριν από την υγρή περίοδο και να διευκολύνεται η φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης·

στη δημιουργία προσωρινών λειμώνων σε μεικτές εκμεταλλεύσεις: είναι χρήσιμοι ως καλλιέργειες διακοπής για τη μείωση του κινδύνου διάβρωσης της αρόσιμης γης, καθώς και για την ενίσχυση της γονιμότητας του εδάφους, ιδίως με την προσθήκη αζώτου·

στην ενσωμάτωση της διαχείρισης ζιζανίων στους κύκλους αμειψισποράς για την αποτροπή της προσβολής από ζιζάνια: π.χ. εναλλαγή μεταξύ καλλιεργειών φυλλωδών φυτών και αχύρου, εναλλαγή μεταξύ χειμερινών και εαρινών καλλιεργειών, προσθήκη σκαλιστικών φυτών, χρήση βοσκής και χορτοκοπής για τον έλεγχο των πολυετών ζιζανίων και χρήση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης·

στην ενσωμάτωση καλλιεργειών για βιολογικό υποκαπνισμό (π.χ. της οικογένειας Brassicaceae) σε κύκλους αμειψισποράς για τη μείωση των ασθενειών: ο βιολογικός υποκαπνισμός συνίσταται στη χρήση συγκεκριμένων καλλιεργειών οι οποίες, κατά την αποσύνθεσή τους, απελευθερώνουν στο έδαφος πτητικές ουσίες που είναι τοξικές για ορισμένους οργανισμούς του εδάφους και μπορούν να συμβάλουν στον έλεγχο παθογόνων ή επιβλαβών οργανισμών του εδάφους.

Πέραν της χρονικής εναλλαγής καλλιεργειών, η ΒΠΠΔ συνίσταται στη διασφάλιση χωρικής ποικιλομορφίας. Οι συνορεύοντες αγροί εντός μιας εκμετάλλευσης ή διαφορετικών εκμεταλλεύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνουν διαφορετικές καλλιέργειες ώστε να αποτρέπεται η διάδοση παθογόνων και επιβλαβών οργανισμών και να μειώνεται ο κίνδυνος διάβρωσης.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε μεικτές εκμεταλλεύσεις και σε εκμεταλλεύσεις αροτραίων και κηπευτικών καλλιεργειών. Τα μέτρα που περιγράφονται είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικά όταν υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξής τους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i33) Διάρκεια των κύκλων αμειψισποράς (έτη)

(i41) Αριθμός καλλιεργειών διακοπής (λειμώνες, ψυχανθή, ελαιούχοι σπόροι) στους κύκλους αμειψισποράς (αριθμός καλλιεργειών/κύκλο αμειψισποράς)

(i42) Συνεκτίμηση της χωρικής ποικιλομορφίας κατά την επιλογή καλλιεργειών (Ν/Ο)

(i43) Επιλογή ποικιλιών καλλιεργειών πρώιμης ωρίμανσης για την πιο ευπαθή γη (Ν/Ο)

(b21) Σε εκμεταλλεύσεις στις οποίες παρατηρείται κυριαρχία των σιτηρών στην αμειψισπορά, φύτευση καλλιεργειών διακοπής για τουλάχιστον δύο έτη σε επταετή περίοδο αμειψισποράς και για τουλάχιστον ένα έτος σε περιόδους αμειψισποράς έξι ετών ή μικρότερης διάρκειας.

(b22) Χρήση εναλλασσόμενων καλλιεργειών σε γειτονικούς αγρούς με σκοπό την αύξηση της χωρικής ποικιλομορφίας των καλλιεργειών σε επίπεδο τοπίου.

(b23) Επιλογή ποικιλιών καλλιεργειών πρώιμης ωρίμανσης ώστε η συγκομιδή να πραγματοποιείται πριν από την υγρή περίοδο και να διευκολύνεται η φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης.

3.4.5.   Φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης και εμβόλιμων καλλιεργειών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στο να μην μένουν ακάλυπτες καλλιεργήσιμες εκτάσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα, μέσω της φύτευσης καλλιεργειών εδαφοκάλυψης και εμβόλιμων καλλιεργειών. Οι εμβόλιμες καλλιέργειες συγκρατούν τα θρεπτικά στοιχεία στο ριζικό σύστημα. Οι καλλιέργειες εδαφοκάλυψης προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση και ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο επιφανειακής απορροής, βελτιώνοντας τη διήθηση. Οι καλλιέργειες εδαφοκάλυψης μπορούν ενίοτε να λειτουργήσουν ως εμβόλιμες καλλιέργειες απορροφώντας την εαρινή έκπλυση αζώτου σε μορφή νιτρικών.

Συνιστά ΒΠΠΔ να αξιολογούνται οι δυνατότητες ενσωμάτωσης καλλιεργειών εδαφοκάλυψης/εμβόλιμων καλλιεργειών στα σχέδια καλλιέργειας και η γη να αφήνεται ακάλυπτη κατά τη διάρκεια του χειμώνα μόνο σε δεόντως δικαιολογημένες περιπτώσεις.

Δυνατότητα εφαρμογής

Οι καλλιέργειες εδαφοκάλυψης και οι εμβόλιμες καλλιέργειες ενδείκνυνται για χρήση σε οποιοδήποτε σύστημα καλλιέργειας σε γη στην οποία εφαρμόζεται όργωμα, όπου το ακάλυπτο έδαφος είναι ευάλωτο σε έκπλυση θρεπτικών στοιχείων, διάβρωση ή απορροή κατά την περίοδο που έπεται της συγκομιδής της κύριας καλλιέργειας. Οι εμβόλιμες καλλιέργειες και οι καλλιέργειες εδαφοκάλυψης μπορούν να σπέρνονται κάτω από την προηγούμενη κύρια καλλιέργεια ή αμέσως μετά τη συγκομιδή της. Χρησιμοποιούνται κυρίως πριν από καλλιέργειες που σπέρνονται την άνοιξη.

Σε ορισμένες τοποθεσίες, οι γεωργοί και οι περιφερειακοί υπεύθυνοι διαχείρισης των υδάτινων πόρων μπορεί να επιθυμούν να αποφύγουν τη φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης λόγω της προκαλούμενης αύξησης της εξατμισοδιαπνοής. Γενικότερα, οι συγκεκριμένες καλλιέργειες είναι αποτελεσματικές σε περιοχές με πλεόνασμα βροχόπτωσης και θα πρέπει να αποφεύγονται σε περιοχές όπου η φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης μπορεί να οδηγήσει σε μεταγενέστερη ξηρασία.

Επιπλέον, οι καλλιέργειες εδαφοκάλυψης μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στη δομή του εδάφους όταν φυτεύονται καθυστερημένα ή σε υγρές συνθήκες, οδηγώντας σε ελλιπή χρησιμοποίηση του αζώτου του εδάφους τόσο από την καλλιέργεια εδαφοκάλυψης όσο και από τις μεταγενέστερες καλλιέργειες, καθώς και αυξημένο κίνδυνο απώλειας σωματιδίων φωσφόρου και ιζημάτων.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i5) Συνολική συγκέντρωση αζώτου και/ή νιτρικών στην υδάτινη δέσμη (mg N, NO3/L)

(i44) Ποσοστό γης που αφήνεται ακάλυπτη κατά τη διάρκεια του χειμώνα (%)

(i45) Ποσοστό γης στην οποία έχουν φυτευτεί εμβόλιμες καλλιέργειες/καλλιέργειες εδαφοκάλυψης (%)

(b24) Παροχή από την εκμετάλλευση στοιχείων που αποδεικνύουν τη διενέργεια πλήρους αξιολόγησης των δυνατοτήτων ενσωμάτωσης καλλιεργειών εδαφοκάλυψης/εμβόλιμων καλλιεργειών σε σχέδια καλλιέργειας και παροχή αιτιολόγησης για τυχόν γη που παρέμεινε ακάλυπτη κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

3.5.   Διαχείριση χορτονομής και βοσκής

Το παρόν τμήμα πραγματεύεται πρακτικές διαχείρισης λειμώνων και αφορά τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, με βέλτιστες πρακτικές για εκμεταλλεύσεις τόσο εντατικού όσο και εκτατικού τύπου.

3.5.1.   Διαχείριση χορτονομής

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των χορτολιβαδικών εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για βοσκή, μέσω της μεγιστοποίησης του ρυθμού ανάπτυξης και της ποιότητας της χορτονομής, καθώς και της χρησιμοποίησής της από τα ζώα, διασφαλίζοντας παράλληλα την επίτευξη μέσων ποσοστών εδαφοκάλυψης σε κρίσιμες περιόδους του έτους. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η πεπτικότητα και η διατροφική αξία (και συνεπώς η παραγωγικότητα) ενώ παράλληλα μειώνονται οι ανάγκες αγοράς ζωοτροφών, με αποτέλεσμα την πιθανή μείωση των εκπομπών μεθανίου και αμμωνίας και την αποτροπή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με την παραγωγή ζωοτροφών σε προηγούμενα στάδια.

Τα ακόλουθα μέτρα μπορούν να συμβάλουν στην επιδίωξη αυτών των στόχων:

παρακολούθηση του ύψους του χόρτου σε όλους τους βοσκοτόπους,

προσδιορισμός βέλτιστων χρόνων βόσκησης και παράταση της περιόδου βοσκής (διάρκεια της ημέρας βοσκής και αριθμός ημερών βοσκής ανά έτος) με βάση τις τοπικές συνθήκες και την παρακολούθηση του ύψους του χόρτου,

συγχρονισμός του ρυθμού βόσκησης με τον ρυθμό ανάπτυξης του χόρτου,

εφαρμογή εναλλασσόμενης βόσκησης και βόσκησης σε ζώνες (ή περιφραγμένους χώρους): τα ζώα μετακινούνται συχνά είτε μεταξύ διαφόρων αγρών (εναλλασσόμενη βόσκηση) είτε μεταξύ διάφορων ζωνών ή περιφραγμένων χώρων (βόσκηση σε ζώνες ή περιφραγμένους χώρους), με βάση τα μετρούμενα ύψη χόρτου ή τη χορτοκάλυψη ώστε να διασφαλίζεται ότι η βοσκή πραγματοποιείται σε συγχρονισμό με τη μέγιστη διαθεσιμότητα και πεπτικότητα του χόρτου. Αυτές οι στρατηγικές βοσκής, και ιδίως η βόσκηση σε ζώνες και περιφραγμένους χώρους, αυξάνουν τόσο την πρόσληψη χόρτου όσο και την πεπτικότητα.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ αφορά ιδιαίτερα εκμεταλλεύσεις με ζώα βοσκής υπό εντατική διαχείριση, ιδίως εκμεταλλεύσεις βοοειδών, ζώων γαλακτοπαραγωγής και προβάτων. Η βόσκηση σε ζώνες ενδείκνυται για βοοειδή και βοοειδή γαλακτοπαραγωγής.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i46) Ημέρες βοσκής ανά έτος (αριθ. /έτος)

(i47) Ποσοστό πρόσληψης ξηράς ουσίας χόρτου από τα ζώα (%) (23)

(i48) Μέση πυκνότητα βοσκής, υπολογισμένη ως μονάδες ζωικού κεφαλαίου ανά εκτάριο χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (LU/UAA)

(b25) Πρόσληψη ξηράς ουσίας χόρτου της τάξης του 80 % από τα ζώα βοσκής κατά τη διάρκεια της περιόδου βοσκής.

3.5.2.   Διαχείριση λειμώνων υψηλής φυσικής αξίας

Σε περιοχές υψηλής φυσικής αξίας, η ΒΠΠΔ συνίσταται στη διατήρηση χαμηλής πυκνότητας βοσκής ώστε η ένταση της βόσκησης να είναι αντίστοιχη των αναγκών βιοποικιλότητας και του χρόνου της χορτοκοπής (για ενσιρωμένο σανό) λαμβανομένης υπόψη της βιοποικιλότητας. Για την επιλογή κατάλληλων μέτρων διατήρησης των λειμώνων, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών πρακτικών χορτοκοπής και/ή βόσκησης, μπορεί να χρησιμοποιείται ειδικό λογισμικό. Σε επίπεδο τοπίου, η δημιουργία ενός μωσαϊκού διαφορετικών πρακτικών χορτοκοπής αυξάνει την ποικιλότητα των ειδών, καθώς στους διάφορους οργανισμούς αρμόζουν διαφορετικοί χρόνοι χορτοκοπής και, γενικότερα, η χαμηλή ετήσια συχνότητα κοπής ευνοεί την ανάπτυξη άγριων φυτών και ασπόνδυλων.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ αφορά λειμώνες υψηλής φυσικής αξίας υπό εκτατική διαχείριση, όπως αλπικές και ορεινές εκτάσεις, τυρφώνες, παράκτιες εκτάσεις, τοποθεσίες ειδικού επιστημονικού ενδιαφέροντος, τοποθεσίες του δικτύου Natura 2000 και ειδικές περιοχές διατήρησης.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i10) Αφθονία σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών (24) (αριθμός βασικών ειδών/m2)

(i48) Μέση πυκνότητα βοσκής, υπολογισμένη ως μονάδες ζωικού κεφαλαίου ανά εκτάριο χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (LU/UAA)

Δεν υπάρχουν

3.5.3.   Ανανέωση βοσκοτόπων και προσθήκη ψυχανθών σε μόνιμους βοσκότοπους και λειμώνες

Όταν απαιτείται λόγω μείωσης της παραγωγικότητας ξηράς ουσίας ή λόγω της ανάγκης βελτίωσης της ποιότητας του βοσκοτόπου, η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή επισποράς ή, κατά περίπτωση, επανασποράς, με σκοπό τη διατήρηση ή την ανάκτηση υψηλών αποδόσεων και τη διασφάλιση της καλής ποιότητας του βοσκοτόπου (π.χ. πεπτικότητα, μετρούμενη βάσει της τιμής D του βοσκοτόπου).

Η επισπορά αναφέρεται σε μια προσέγγιση ελάχιστου οργώματος, στο πλαίσιο της οποίας νέοι σπόροι φυτεύονται απευθείας στον αρχικό λειμώνα, χωρίς να καταστρέφεται το υφιστάμενο χόρτο ή έδαφος, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας του βοσκοτόπου χωρίς να θυσιάζεται η υφιστάμενη ανάπτυξη χορτονομής. Η επισπορά διευκολύνεται με την ποδοπάτηση των σπόρων από τα ζώα για τη βελτίωση της επαφής του εδάφους με τους σπόρους. Η επανασπορά αναφέρεται στο όργωμα και τη σπορά νέου λειμώνα, κάτι που μπορεί να είναι αναγκαίο για να διασφαλιστεί η ορθή φύτευση υπό ορισμένες συνθήκες.

Βασικό στοιχείο της ανανέωσης βοσκοτόπων είναι η επιλογή των πλέον κατάλληλων ποικιλιών. Τα ψυχανθή διαδραματίζουν καίριο λιπαντικό ρόλο δεσμεύοντας άζωτο. Για μέγιστη παραγωγικότητα, τα είδη ήρας με υψηλότερες αποδόσεις και αποτελεσματική χρησιμοποίηση του αζώτου θεωρείται ότι συνοδεύουν ιδανικά τα ψυχανθή, μετατρέποντας τα νιτρικά που παράγονται από το τριφύλλι σε εύπεπτη βιομάζα. Ιδιαίτερα οι εύγεστες και εύπεπτες ποικιλίες, όπως τα αγρωστώδη υψηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα, μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την πρόσληψη ξηράς ουσίας από τα ζώα και να υποστηρίξουν υψηλότερο δείκτη μετατροπής των ζωοτροφών. Η καλλιέργεια ενός συνδυασμού τεσσάρων ειδών (ένα ταχέως αναπτυσσόμενο αγρωστώδες που δεν δεσμεύει το άζωτο, όπως η ήρα, ένα ταχέως αναπτυσσόμενο ψυχανθές που δεσμεύει το άζωτο, όπως το τριφύλλι το λειμώνιο, ένα χρονικά ανθεκτικό ανθοφόρο αγρωστώδες που δεν δεσμεύει το άζωτο, όπως η δακτυλίδα, και ένα χρονικά ανθεκτικό ψυχανθές που δεσμεύει το άζωτο, όπως το τριφύλλι το έρπον) προσφέρει υψηλότερες αποδόσεις σε σύγκριση με τις μονοκαλλιέργειες, ανεξάρτητα από τον τύπο του εδάφους, τη γονιμότητα του εδάφους και το κλίμα.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η ΒΠΠΔ στοχεύει κυρίως σε εντατικά συστήματα. Ανανέωση βοσκοτόπου πραγματοποιείται σπανίως σε εκτάσεις εκτατικής βοσκής και χορτοκοπής, οι οποίες δεν αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης με σκοπό τη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i49) Ποσοστό εδαφοκάλυψης από ψυχανθή (%)

(i50) Τιμή D του βοσκότοπου

(b26) Εφαρμογή ανανέωσης βοσκότοπου (π.χ. επισπορά) για τη μεγιστοποίηση της παραγωγής χορτονομής, τη διατήρηση υψηλής κάλυψης από ψυχανθή και την προσθήκη άλλων ανθοφόρων ειδών.

3.5.4.   Αποδοτική παραγωγή ενσιρωμένων ζωοτροφών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη μεγιστοποίηση της παραγωγής ενσιρωμένων ζωοτροφών με την εφαρμογή καλών συνθηκών ανάπτυξης, με τη συγκομιδή σε κατάλληλο χρόνο και με τη χρήση βέλτιστων τεχνικών διατήρησης και αποθήκευσης. Αυτό επιτυγχάνεται με τα ακόλουθα μέτρα:

Διατήρηση των λειμώνων σε βέλτιστη κατάσταση όπως περιγράφεται στη ΒΠΠΔ 3.5.3.

Μεγιστοποίηση της ποιότητας των ενσιρωμένων ζωοτροφών με τήρηση χρονοδιαγράμματος συγκομιδής ώστε να βελτιστοποιείται η διατροφική ποιότητα και η απόδοση, με συγκομιδή της χορτονομής όταν βρίσκεται σε σωστή ωριμότητα και διαθέτει την κατάλληλη περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία. Η πρώτη κοπή θα πρέπει να εκτελείται όταν οι τιμές D είναι υψηλές (25) (περίπου στα τέλη Μαΐου όταν η χορτονομή είναι πλούσια σε ενέργεια και παράγει φύλλα αντί για σπόρους). Η καλά ζυμωμένη ενσιρωμένη χορτονομή μπορεί να μειώσει σημαντικά την ανάγκη για συμπυκνωμένες ζωοτροφές.

Διενέργεια εργαστηριακής ανάλυσης των ενσιρωμένων ζωοτροφών για τον υπολογισμό της ξηράς ουσίας (DM), της ακατέργαστης πρωτεΐνης και της τιμής του pH.

Ορθή αποθήκευση των ενσιρωμένων ζωοτροφών ώστε να αποφεύγονται οι απώλειες ξηράς ουσίας: με τη συσκευασία των ενσιρωμένων ζωοτροφών σε κατάλληλη πυκνότητα, εξαλείφεται ο αέρας και, συνεπώς, οι ανεπιθύμητοι αερόβιοι οργανισμοί. Τα μεγάλα δεμάτια πρέπει να περιτυλίγονται προσεκτικά με πολλαπλές στρώσεις, ενώ οι σιροί πρέπει να είναι καταλλήλως συμπιεσμένοι και σφραγισμένοι και να εκτίθενται όσο το δυνατόν μικρότερες επιφάνειες κατά τη χορήγηση της ζωοτροφής.

Περιτύλιξη ενσιρωμένων ζωοτροφών: επιλογή υψηλής ποιότητας υλικού περιτύλιξης δεματίων με καλές μηχανικές ιδιότητες, υψηλό επίπεδο κολλητικότητας και προστασία από την ακτινοβολία UV· απαιτούνται τέσσερις έως έξι στρώσεις υλικού περιτύλιξης δεματίων για ικανοποιητικό φραγμό οξυγόνου και για την ελαχιστοποίηση των απωλειών ξηράς ουσίας και των απορροών.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ αφορά ειδικά τις εντατικές εκμεταλλεύσεις που παράγουν κυρίως ενσιρωμένη χορτονομή, αλλά ορισμένες πτυχές της μπορούν επίσης να εφαρμοστούν σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις που παράγουν άλλα είδη ενσιρωμένων ζωοτροφών.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i51) Δείκτης μετατροπής ζωοτροφών (26) (kg πρόληψης DM από τη ζωοτροφή/kg παραγόμενου κρέατος ή l γάλακτος)

(i52) Ποσοστό απώλειας ξηράς ουσίας μετά την ενσίρωση (%)

Δεν υπάρχουν

3.6.   Κτηνοτροφία

Το παρόν τμήμα αφορά τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και εστιάζει στα μηρυκαστικά. Οι βέλτιστες πρακτικές για τα μη μηρυκαστικά καλύπτονται στο έγγραφο αναφοράς σχετικά με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές εντατικής εκτροφής πουλερικών και χοίρων (IRPP BREF) (27). Στο παρόν τμήμα εξετάζονται τόσο τα εκτατικά όσο και τα εντατικά κτηνοτροφικά συστήματα.

3.6.1.   Τοπικά προσαρμοσμένες φυλές

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην επιλογή των φυλών ή τύπων ζώων που είναι κατάλληλα (28) ανάλογα με τον τύπο της εκμετάλλευσης και προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες. Μπορούν να επιδιωχθούν διάφοροι στόχοι:

Επιλογή τοπικά προσαρμοσμένων φυλών που έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να μετατρέπουν τοπικά διαθέσιμη χορτονομή χαμηλής ποιότητας σε κρέας ή γάλα, ή είναι ανθεκτικά σε συγκεκριμένα κλίματα.

Εκτροφή τοπικών φυλών, και ιδιαίτερα σπάνιων τοπικών φυλών, κατά περίπτωση. Οι τοπικές και οι παραδοσιακές φυλές αντιπροσωπεύουν μια σημαντική κληρονομιά βιοποικιλότητας, καθώς και μια μοναδική γενετική πηγή για τη βελτίωση της υγείας και των χαρακτηριστικών που αφορούν την απόδοση στο μέλλον. Η γενετική ποικιλομορφία διασφαλίζει επίσης μεγαλύτερη αντοχή σε ασθένειες ή προβλήματα υγείας και τα ζώα ανταποκρίνονται καλύτερα σε πιθανές ακραίες συνθήκες.

Επιλογή και ανάπτυξη φυλών περισσότερο αποδοτικών ως προς τους πόρους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση γενετικών δεικτών που επιχειρούν να διαχωρίσουν τις επιδράσεις των γονιδίων, του περιβάλλοντος και παραγόντων διαχείρισης προκειμένου να επιλέγονται ζώα τα οποία έχουν υψηλή γενετική αξία και αποδίδουν ικανοποιητικά υπό τις συνθήκες της περιοχής και τις «τυπικές» πρακτικές διαχείρισης. Οι παραγωγικές φυλές αποφέρουν γενικά υψηλότερες αποδόσεις με χαμηλότερη ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η επιλογή τοπικά προσαρμοσμένων φυλών μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και αφορά ιδιαίτερα τη βοσκή σε οριακά παραγωγικές εκτάσεις ή εκμεταλλεύσεις σε αντίξοα κλίματα.

Οι τοπικές, σπάνιες και παραδοσιακές φυλές αρμόζουν καλύτερα σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις υπό εκτατική διαχείριση όπου η προστασία της βιοποικιλότητας και η διατήρηση του περιβάλλοντος των λειμώνων μπορεί να αποτελούν προτεραιότητα. Αυτό συμβαίνει διότι, υπό καλές συνθήκες παραγωγής, οι τοπικές, σπάνιες και παραδοσιακές φυλές τείνουν να είναι λιγότερο παραγωγικές από τις φυλές που επιλέγονται λόγω υψηλής παραγωγικότητας και αποδοτικότητας ως προς τους πόρους.

Η επιλογή και ανάπτυξη περισσότερο αποδοτικών ως προς τους πόρους φυλών αφορά, αντιθέτως, περισσότερο τα εντατικά κτηνοτροφικά συστήματα που στοχεύουν σε μέγιστη απόδοση.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i53) Ποσοστό ζώων σπάνιας γενετικής προέλευσης (%)

(i54) Ποσοστό ζώων από τοπικά προσαρμοσμένες φυλές (%)

(i51) Δείκτης μετατροπής ζωοτροφών (kg πρόληψης DM από τη ζωοτροφή/kg παραγόμενου κρέατος ή l γάλακτος)

(b27) Ο ζωικός πληθυσμός της εκμετάλλευσης αποτελείται, κατ’ ελάχιστο, κατά 50 % από τοπικά προσαρμοσμένες φυλές και κατά 5 % από σπάνιες φυλές.

3.6.2.   Ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην παρακολούθηση των ροών θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο εκμετάλλευσης και στη βελτιστοποίηση των πλεονασμάτων θρεπτικών στοιχείων με καταγραφή όλων των εισροών θρεπτικών στοιχείων [άζωτο (Ν), φώσφορος (Ρ) και κάλιο (Κ)] στην εκμετάλλευση και των εκροών θρεπτικών στοιχείων με τα κτηνοτροφικά προϊόντα, και στον υπολογισμό του πλεονάσματος θρεπτικών στοιχείων και της αποδοτικής χρήσης των θρεπτικών στοιχείων (NUE) σε επίπεδο εκμετάλλευσης (29). Η NUE σε επίπεδο εκμετάλλευσης επιτρέπει τη σύγκριση των συστημάτων εκμετάλλευσης όσον αφορά τη συνολική αποδοτικότητα της παραγωγής.

Δυνατότητα εφαρμογής

Όλες οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις μπορούν να εφαρμόσουν και να επωφεληθούν από τη ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο εκμετάλλευσης, ιδίως σε μεικτά συστήματα και εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Το κόστος εφαρμογής της ρύθμισης του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο εκμετάλλευσης σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις είναι σχετικά χαμηλό.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i55) Πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο εκμετάλλευσης (kg N, P/ha/έτος)

(i56) NUE σε επίπεδο εκμετάλλευσης υπολογισθείσα για N και P (%)

(b28) Το πλεόνασμα αζώτου σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανέρχεται, κατ’ ανώτατο όριο, στο 10 % των αναγκών της εκμετάλλευσης σε άζωτο.

(b29) Το πλεόνασμα φωσφόρου σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανέρχεται, κατ’ ανώτατο όριο, στο 10 % των αναγκών της εκμετάλλευσης σε φώσφορο.

3.6.3.   Ρύθμιση της διατροφής για μείωση της αποβολής αζώτου

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη μείωση της αποβολής αζώτου με την εφαρμογή διατροφικών μέτρων:

Χρήση αγρωστωδών υψηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα και/ή ενσιρωμένου αραβόσιτου για τα μηρυκαστικά: τα αγρωστώδη υψηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε υδατοδιαλυτούς υδατάνθρακες οι οποίοι αυξάνουν την αναλογία άνθρακα προς άζωτο (C/N) (30) του υποστρώματος για τη μικροχλωρίδα της μεγάλης κοιλίας, οδηγώντας σε βελτίωση της καθήλωσης και της χρησιμοποίησης του αζώτου, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της αποδοτικής χρήσης του αζώτου, τη βελτίωση της μικροβιακής πρωτεϊνοσύνθεσης και τη μείωση της αποβολής αζώτου.

Εφαρμογή σίτισης κατά φάσεις, στο πλαίσιο της οποίας η σύνθεση της διατροφής σε θρεπτικά στοιχεία τροποποιείται με την πάροδο του χρόνου ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του ζώου σε θρεπτικά στοιχεία. Για παράδειγμα, τα επίπεδα του αζώτου ουρίας στο γάλα μπορούν να χρησιμοποιούνται ως δείκτης για τη ρύθμιση της σύνθεσης της διατροφής γαλακτοπαραγωγών αγελάδων σε θρεπτικά στοιχεία.

Χρήση ζωοτροφών χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, όπως η ενσιρωμένη μηδική με χαμηλή περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία, οι οποίες βελτιώνουν την αποδοτική χρήση του αζώτου και μειώνουν τις εκπομπές αμμωνίας (31).

Δυνατότητα εφαρμογής

Η παρούσα ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως τόσο σε μηρυκαστικά όσο και σε μονογαστρικά ζώα και αφορά κυρίως τα συστήματα εντατικής εκτροφής. Ορισμένα μέτρα, όπως η χρήση ζωοτροφών χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, μπορούν να εφαρμοστούν μόνο σε στεγαζόμενα ζώα και μπορεί να ενέχουν κίνδυνο μειωμένης παραγωγικότητας.

Το κόστος που συνδέεται με την εφαρμογή της παρούσας ΒΠΠΔ είναι συνήθως περιορισμένο. Για παράδειγμα, εάν ο ενσιρωμένος αραβόσιτος που καλλιεργείται στην εκμετάλλευση προτιμάται έναντι αμυλούχων συμπυκνωμάτων, η παρούσα ΒΠΠΔ έχει ως αποτέλεσμα μειωμένο κόστος λόγω της μειωμένης ανάγκης για εισαγωγή ζωοτροφών στην εκμετάλλευση.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i57) Άζωτο ουρίας στο γάλα (mg/100 g)

(i51) Δείκτης μετατροπής ζωοτροφών (kg πρόληψης DM από τη ζωοτροφή/kg παραγόμενου κρέατος ή l γάλακτος)

Δεν υπάρχουν

3.6.4.   Διατροφική μείωση του εντερικού μεθανίου στα μηρυκαστικά

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή διατροφής η οποία μειώνει τις εκπομπές μεθανίου από την εντερική ζύμωση των μηρυκαστικών, αυξάνοντας την πεπτικότητα της χορτονομής και την πρόσληψη εύπεπτης χορτονομής· για παράδειγμα, το χόρτο μπορεί να αντικατασταθεί από ενσιρωμένα ψυχανθή, τα οποία περιέχουν λιγότερες ίνες και ενισχύουν την πρόσληψη ξηράς ουσίας, ενώ αυξάνουν παράλληλα τον ρυθμό διόδου στη μεγάλη κοιλία (32).

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ αφορά μόνο μηρυκαστικά. Η εισαγωγή της παραγωγής ενσιρωμένων ψυχανθών σε θερμά κλίματα μπορεί να είναι αποτελεσματική, αν και η χαμηλή αντοχή και η ανάγκη για μεγαλύτερες περιόδους φύτευσης αποτελούν σημαντικούς αγρονομικούς περιορισμούς.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i58) Εκπομπές εντερικού μεθανίου ανά kg κράτος ή l γάλακτος

(i51) Δείκτης μετατροπής ζωοτροφών (kg πρόληψης DM από τη ζωοτροφή/kg παραγόμενου κρέατος ή l γάλακτος)

Δεν υπάρχουν

3.6.5.   Πράσινη προμήθεια ζωοτροφών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται:

στην επιλογή ζωοτροφών που έχουν περιορισμένες επιπτώσεις στα προηγούμενα στάδια της αλυσίδας παραγωγής/προμήθειας· για παράδειγμα, ελαχιστοποιείται η χρήση ζωοτροφών με βάση σογιέλαιο και φοινικέλαιο,

κατά την αγορά ζωοτροφών που έχουν σημαντικές πιθανές επιπτώσεις προηγούμενου σταδίου, στην επιλογή ζωοτροφών που προέρχονται από βιώσιμη πηγή και έχουν πιστοποιηθεί από αναγνωρισμένο φορέα (π.χ. Round Table on Responsible Soy — RTRS) ως προερχόμενα από εκτάσεις οι οποίες δεν έχουν σχηματιστεί πρόσφατα έπειτα από μετατροπή φυσικών οικοτόπων.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η «πράσινη» προμήθεια ζωοτροφών μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλες τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Ωστόσο, η διαθεσιμότητα πιστοποιημένων ζωοτροφών ενδέχεται ενίοτε να είναι περιορισμένη. Επιπλέον, η τιμή των πιστοποιημένων ζωοτροφών συχνά είναι ελαφρώς υψηλότερη.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i59) Ποσοστό προμηθευόμενων ζωοτροφών που είναι πιστοποιημένες ως προς τη βιωσιμότητα (%)

(i60) kg CO2e που συνδέεται με τη ζωοτροφή ανά kg ζωοτροφής ή ανά kg κρέατος ή l γάλακτος

(b30) Ελαχιστοποίηση των εισαγωγών ζωοτροφών με βάση το σογιέλαιο και το φοινικέλαιο, και εφόσον χρησιμοποιούνται, πιστοποίηση ότι το 100 % των εν λόγω ζωοτροφών δεν προέρχεται από εκτάσεις στις οποίες πραγματοποιήθηκε πρόσφατα αλλαγή της χρήσης γης.

3.6.6.   Διατήρηση της υγείας των ζώων

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή πρακτικών με σκοπό τη διατήρηση της υγείας των ζώων, τη μείωση της ανάγκης για κτηνιατρικές θεραπείες και την ελαχιστοποίηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας του ζωικού κεφαλαίου:

κατάρτιση προγράμματος προληπτικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων προληπτικών ελέγχων ρουτίνας (τουλάχιστον μία προληπτική επίσκεψη ανά έτος) από κτηνίατρο αρμόδιο για τα ζώα, και λαμβανομένης υπόψη της επιδημιολογικής κατάστασης στην περιοχή· οι επιθεωρήσεις (και οι θεραπείες, όπου χρειάζονται) μπορούν να οργανώνονται από κοινού με γειτονικές εκμεταλλεύσεις,

υπεύθυνη χρήση των φαρμάκων, όπως μείωση της συχνότητας χρήσης στο ελάχιστο απαιτούμενο και εναλλαγή μεταξύ κτηνιατρικών φαρμάκων ώστε να αποφεύγεται η ανάπτυξη αντοχής από τα παθογόνα,

αποφυγή της ανάμειξης μη συγγενικών και άγνωστων μεταξύ τους ζώων διαφορετικών ηλικιών στον ίδιο βοσκότοπο: τα νεαρά ζώα είναι πιο επιρρεπή σε εσωτερικά παράσιτα και θα πρέπει να τοποθετούνται σε καθαρό (33) βοσκότοπο,

εξασφάλιση καλής διατροφής για όλα τα ζώα,

συνδυασμός ή εναλλαγή της βόσκησης με άλλα είδη, π.χ. βοοειδή και αμνοί, για τον καλύτερο έλεγχο των εσωτερικών παρασίτων· βέλτιστη πρακτική θεωρείται η βόσκηση βοοειδών και αλόγων μετά από πρόβατα,

καθορισμός περιόδων καραντίνας για τα ζώα που εισέρχονται στην εκμετάλλευση,

αποκλεισμός των ζώων από υγρές εκτάσεις ώστε να σπάσει ο κύκλος αναπαραγωγής του σκώληκα της ηπατικής διστομίασης,

διασφάλιση εύκολης πρόσβασης σε νερό και έλεγχος της ποιότητας του νερού (π.χ. pH, ολικά διαλυμένα στερεά, βασικά ανόργανα στοιχεία, βακτήρια),

διατήρηση της καλής διαβίωσης των ζώων με βάση την αρχή των πέντε ελευθεριών (34) και τήρηση των εθνικών και ευρωπαϊκών κατευθυντήριων οδηγιών σχετικά με τις ορθές ζωοτεχνικές πρακτικές.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η διατήρηση της υγείας των ζώων αποτελεί σημαντικό μέτρο για όλες τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Συνιστάται επίσης για οικονομικούς λόγους, καθώς τα υγιή ζώα είναι παραγωγικότερα.

Προκειμένου να μειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα, οι γειτονικές εκμεταλλεύσεις μπορούν να σχεδιάζουν από κοινού πρόγραμμα προληπτικής περίθαλψης και να μεριμνούν για κοινή παροχή κτηνιατρικών υπηρεσιών.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i61) Αύξηση του βάρους των ζώων στην εκμετάλλευση (kg/κεφαλή/μονάδα χρόνου)

(i62) Κτηνιατρικές θεραπείες ανά κεφαλή μέσα στο έτος (αριθ. /έτος)

(i63) Εφαρμογή προγράμματος προληπτικής περίθαλψης (Ν/Ο)

(b31) Συστηματική παρακολούθηση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων από την εκμετάλλευση και εφαρμογή προγράμματος προληπτικής περίθαλψης στο οποίο περιλαμβάνεται τουλάχιστον μία ετήσια προληπτική επίσκεψη από κτηνίατρο.

3.6.7.   Διαχείριση του προφίλ αγέλης/κοπαδιού

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη βελτιστοποίηση της διαχείρισης του προφίλ αγέλης/κοπαδιού με σκοπό τον μετριασμό των εκπομπών μεθανίου από την εντερική ζύμωση και τη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας των πόρων μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω των εξής:

βελτιστοποίηση της ηλικίας σφαγής με χρήση καμπυλών ανάπτυξης με βάση την ημερήσια αύξηση βάρους έναντι της εντερικής ζύμωσης,

αύξηση της μακροζωίας των ζώων με τη βελτίωση της υγείας τους (βλέπε ΒΠΠΔ 3.6.6),

βελτιστοποίηση της γονιμότητας: η υψηλή γονιμότητα συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου μέσω της μείωσης του αριθμού των ζώων αντικατάστασης που διατηρούνται στην εκμετάλλευση και της αύξησης του αριθμού των εκτρεφόμενων με γάλα μόσχων που στηρίζουν την παραγωγή βοείου κρέατος.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η διαχείριση του προφίλ αγέλης μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα κτηνοτροφικά συστήματα ανεξαρτήτως μεγέθους. Ωστόσο, ενδέχεται να απαιτείται ειδικευμένο προσωπικό, ή χρόνος προκειμένου το υπάρχον προσωπικό να αποκτήσει τις σχετικές ικανότητες και γνώσεις, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό αποτελεί εμπόδιο για την εφαρμογή του από μικρές εκμεταλλεύσεις.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i64) Ηλικία κατά τον χρόνο σφαγής (μήνες)

(i58) Εκπομπές εντερικού μεθανίου ανά kg κράτος ή l γάλακτος

(i61) Αύξηση του βάρους των εκτρεφόμενων ζώων στην εκμετάλλευση (kg/μονάδα ζωικού κεφαλαίου/μονάδα χρόνου)

Δεν υπάρχουν

3.7.   Διαχείριση κοπριάς

Το παρόν τμήμα αφορά τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και ιδιαίτερα τα εντατικά συστήματα εκτροφής βοοειδών. Οι βέλτιστες πρακτικές για τη διαχείριση της κοπριάς στην εντατική παραγωγή χοίρων και πουλερικών καλύπτονται στο έγγραφο αναφοράς σχετικά με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές εντατικής εκτροφής χοίρων ή πουλερικών (IRPP BREF) (35).

3.7.1.   Αποτελεσματική στέγαση

Η παρούσα ΒΠΠΔ εστιάζει στη μείωση των εκπομπών αμμωνίας από τον σταβλισμό βοοειδών στο πλαίσιο της διαχείρισης της κοπριάς με παράλληλη μείωση των εκπομπών μεθανίου από τη στέγαση.

Τα βασικά κριτήρια σχεδιασμού ενός αποτελεσματικού συστήματος στέγασης είναι τα εξής:

ελαχιστοποίηση της επιφάνειας που λερώνεται από κοπριά, π.χ. με την εγκατάσταση αυλακωτού δαπέδου και αυτοματοποιημένων αποξεστήρων δαπέδου,

διατήρηση της θερμοκρασίας και της ταχύτητας του αέρα πάνω από κοπριά και/ή επιφάνειες λερωμένες με απεκκρίματα σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα με την εγκατάσταση μόνωσης της οροφής και αυτομάτως ελεγχόμενου φυσικού αερισμού· αποφυγή ανοιγμάτων εκτεθειμένων στη συνήθη κατεύθυνση του ανέμου,

διατήρηση καθαρών και στεγνών όλων των επιφανειών εντός και εκτός του χώρου στέγασης των ζώων,

γρήγορη απομάκρυνση απεκκριμάτων και διαχωρισμός περιττωμάτων και ούρων το ταχύτερο δυνατό,

σε μεγάλα συστήματα περιορισμού, απομάκρυνση των εκπομπών αμμωνίας από τα απαέρια με τη χρήση πλυντρίδων καθαρισμού οξέος ή βιολογικών σταλαζόντων φίλτρων.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε εκμεταλλεύσεις βοοειδών. Μπορεί να εφαρμοστεί με οικονομικά αποδοτικό τρόπο κατά την κατασκευή νέων συστημάτων στέγασης ή κατά την ανακαίνιση υφιστάμενων συστημάτων. Μέτρα υψηλού κεφαλαιουχικού κόστους, όπως η χημική έκπλυση, μπορούν να εφαρμοστούν σε μεγάλα περιορισμένα συστήματα γαλακτοπαραγωγής, αλλά όχι σε τυπικά συστήματα γαλακτοπαραγωγής και εκτροφής βοοειδών.

Ένα αποδοτικό σύστημα σταβλισμού βοοειδών αναμένεται να αντισταθμίσει τυχόν συμβιβασμούς μεταξύ της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της καλής διαβίωσης των ζώων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, βέλτιστες επιδόσεις όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας και μεθανίου μπορούν να επιτευχθούν ελαχιστοποιώντας πρώτα τον χρόνο που περνούν τα ζώα στον εσωτερικό χώρο, προτού πραγματοποιηθούν βελτιώσεις στον σχεδιασμό της στέγασης.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i65) Εγκατάσταση αυλακωτών δαπέδων και αυτοματοποιημένων αποξεστήρων δαπέδου (Ν/Ο)

(i66) Παραγωγή εκπομπών αμμωνίας στο σύστημα στέγασης των ζώων ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου ανά έτος (kg NH3/μονάδα ζωικού κεφαλαίου/έτος)

(b32) Εγκατάσταση αυλακωτού δαπέδου, μόνωσης οροφής και συστημάτων αυτομάτως ελεγχόμενου φυσικού αερισμού στους χώρους στέγασης των ζώων.

3.7.2.   Αναερόβια χώνευση

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην επεξεργασία υγρής και στερεής κοπριάς σε σύστημα αναερόβιας χώνευσης εντός της εκμετάλλευσης ή σε παρακείμενη μονάδα αναερόβιας χώνευσης για την παραγωγή βιοαερίου το οποίο μπορεί να συλλέγεται και να χρησιμοποιείται για την παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας ή να αναβαθμίζεται σε βιομεθάνιο, αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα. Η αναερόβια χώνευση μετατρέπει επίσης το οργανικό άζωτο σε μορφές που είναι πιο άμεσα διαθέσιμες για πρόσληψη από τα φυτά, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό την αξία της υγρής και της στερεής κοπριάς όσον αφορά την αντικατάσταση των λιπασμάτων.

Η συμπλήρωση της υγρής και στερεής κοπριάς με άλλα οργανικά υπολείμματα (36) που παράγονται στην εκμετάλλευση μπορεί να αντισταθμίσει τη μειωμένη διαθεσιμότητα πρώτων υλών κατά την περίοδο βόσκησης, διασφαλίζοντας λειτουργική σταθερότητα και συνεχή παραγωγή βιοαερίου.

Βέλτιστες περιβαλλοντικές επιδόσεις στο πλαίσιο συστημάτων αναερόβιας χώνευσης επιτυγχάνονται με την αποφυγή των απωλειών μεθανίου και αμμωνίας κατά την αποθήκευση με την αποθήκευση του προϊόντος χώνευσης σε αεριοστεγή συσκευασία.

Οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις μπορούν να εξετάσουν τις ακόλουθες επιλογές:

αναερόβια χώνευση εντός της εκμετάλλευσης για την υγρή και στερεή κοπριά που παράγεται στην κτηνοτροφική εκμετάλλευση,

αναερόβια χώνευση εντός της εκμετάλλευσης για υγρή και στερεή κοπριά που εισάγεται από πολλαπλές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις,

αναερόβια χώνευση εντός της εκμετάλλευσης για οργανικά απόβλητα που προέρχονται από την εκμετάλλευση καθώς και από άλλες πηγές,

μεταφορά των οργανικών αποβλήτων της εκμετάλλευσης (συμπεριλαμβανομένης της υγρής και της στερεής κοπριάς) για επεξεργασία σε παρακείμενες μονάδες κεντρικής αναερόβιας χώνευσης, υπό την προϋπόθεση ότι το προϊόν της χώνευσης μπορεί αργότερα να χρησιμοποιηθεί αποδοτικά ως λίπασμα σε γεωργικές εκτάσεις.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η παρούσα ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και αφορά ιδιαίτερα τις μεικτές εκμεταλλεύσεις με μεγάλες επιφάνειες (φτωχών σε άνθρακα) εδαφών, που χρησιμοποιούνται για αροτραίες ή κηπευτικές καλλιέργειες και θα επωφελούνταν από τη χρήση του προϊόντος της χώνευσης. Η υγρή κοπριά είναι πιο κατάλληλη για αναερόβια χώνευση σε σχέση με τη στερεή κοπριά, η οποία μπορεί να λιπασματοποιηθεί, αν και είναι δυνατή η τροφοδότηση στερεής κοπριάς σε μονάδες αναερόβιας χώνευσης ως πρώτη ύλη σε περιορισμένη ποσότητα. Η κλίμακα εφαρμογής και η δυναμικότητα της μονάδας αποτελούν βασικά στοιχεία που επηρεάζουν την οικονομική βιωσιμότητα της αναερόβιας χώνευσης εντός της εκμετάλλευσης. Ως εκ τούτου, η συνεργασία με γειτονικές εκμεταλλεύσεις ή τοπικούς οργανισμούς διαχείρισης αποβλήτων ενδέχεται να αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της παρούσας ΒΠΠΔ.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i67) Ποσοστό υγρής/στερεής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση και υποβάλλεται σε επεξεργασία σε σύστημα αναερόβιας χώνευσης, από το οποίο το προϊόν της χώνευσης επιστρέφει σε γεωργικές εκτάσεις (%)

(i68) Ποσότητα προϊόντος χώνευσης που επιστρέφει στις καλλιεργούμενες εκτάσεις της εκμετάλλευσης ως λίπασμα (kg/έτος)

(b33) Ποσοστό 100 % της υγρής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση υποβάλλεται σε επεξεργασία σε σύστημα αναερόβιας χώνευσης με αεριοστεγή αποθήκευση του προϊόντος χώνευσης, απ’ όπου το προϊόν της χώνευσης επιστρέφει σε γεωργικές εκτάσεις

3.7.3.   Διαχωρισμός υγρής κοπριάς/προϊόντος χώνευσης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στον διαχωρισμό της υγρής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση ή του προϊόντος χώνευσης από την αναερόβια χώνευση εντός της εκμετάλλευσης σε υγρά και στερεά κλάσματα πριν από την αποθήκευση και τη χρήση σε γεωργικές εκτάσεις. Ο διαχωρισμός αυτός επιτρέπει την ακριβέστερη διαχείριση των θρεπτικών στοιχείων που περιέχονται στην υγρή κοπριά/στο προϊόν χώνευσης διότι η μεγαλύτερη ποσότητα αζώτου βρίσκεται στο υγρό κλάσμα ενώ η μεγαλύτερη ποσότητα φωσφόρου βρίσκεται στο στερεό κλάσμα. Πράγματι, η υγρή κοπριά και το προϊόν χώνευσης αποφέρουν σχετικά υψηλά φορτία φωσφόρου διαθέσιμου προς χρήση σε φυτά σε σύγκριση με τα φορτία αζώτου. Ο διαχωρισμός μπορεί να συμβάλει την αποφυγή της υπερφόρτωσης των εδαφών με φώσφορο και στη διανομή οργανικής ύλης και φωσφόρου στο στερεό κλάσμα σε αγρούς που απέχουν περισσότερο από τους χώρους στέγασης των ζώων.

Υπάρχουν διάφορες τεχνικές διαχωρισμού. Ο διαχωρισμός με φυγοκεντρικό διαχωριστήρα είναι μια από τις πιο αποδοτικές τεχνικές για τη συγκράτηση του φωσφόρου και την παραγωγή στερεού κλάσματος με χαμηλότερη υγρασία.

Η απόδοση του διαχωρισμού μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση προσθέτων όπως λιγνίτης, βεντονίτης, ζεόλιθος, κρύσταλλοι και μικροοργανισμοί υψηλής απόδοσης και/ή με προκατεργασίες όπως η κροκίδωση, η πήξη και η καθίζηση.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η παρούσα ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Οι εκμεταλλεύσεις με περιορισμένη χωρητικότητα αποθήκευσης υγρής κοπριάς μπορεί να τη θεωρήσουν ιδιαίτερα επωφελή λόγω της μείωσης στον όγκο της υγρής κοπριάς, ενώ η δυνατότητα χρήσης αζώτου ανεξάρτητα από τον φώσφορο είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση ζώνες.

Ωστόσο, η παρούσα ΒΠΠΔ δεν μπορεί να εφαρμοστεί από εκμεταλλεύσεις στις οποίες η διαχείριση του μεγαλύτερου μέρους της στερεής κοπριάς γίνεται σε συστήματα στερεής κοπριάς, όπως συστήματα βαθιάς στρωμνής (σε πολλές εκμεταλλεύσεις εκτροφής βοοειδών και προβάτων) και ενδέχεται να μην είναι οικονομικά βιώσιμη για τις μικρές εκμεταλλεύσεις.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i69) Ποσοστό υγρής κοπριάς που παράγεται εντός της εκμετάλλευσης σε εκμεταλλεύσεις γαλακτοπαραγωγής και σε εκμεταλλεύσεις εκτροφής χοίρων και πουλερικών, το οποίο διαχωρίζεται πριν από την αποθήκευση (%)

(i70) Ποσοστό προϊόντος χώνευσης από σύστημα αναερόβιας χώνευσης εντός της εκμετάλλευσης, το οποίο διαχωρίζεται πριν από την αποθήκευση (%)

(i71) Στοχευμένη εφαρμογή υγρού και στερεού κλάσματος σύμφωνα με τις ανάγκες της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία και σε οργανική ύλη του εδάφους (Ν/Ο)

(b34) Η υγρή κοπριά ή το προϊόν χώνευσης που προκύπτει σε εκμεταλλεύσεις γαλακτοπαραγωγής και εκμεταλλεύσεις εκτροφής χοίρων και πουλερικών διαχωρίζεται, κατά περίπτωση, σε υγρό και στερεό κλάσμα τα οποία εφαρμόζονται σε εδάφη ανάλογα με τις ανάγκες της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία και σε οργανική ύλη του εδάφους.

3.7.4.   Κατάλληλη επεξεργασία υγρής κοπριάς και συστήματα αποθήκευσης για υγρή κοπριά ή προϊόντα χώνευσης

Όταν δεν είναι δυνατή η αναερόβια χώνευση υγρής κοπριάς (37), η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή τεχνικών οι οποίες μειώνουν τις εκπομπές αμμωνίας (NH3) και παράλληλα διατηρούν την υψηλή θρεπτική αξία της στερεής κοπριάς, ενόψει της εφαρμογής της σε γεωργικές εκτάσεις. Αυτό επιτυγχάνεται με τα ακόλουθα μέτρα:

Εφαρμογή οξίνισης της υγρής κοπριάς: η τιμή pH της υγρής κοπριάς μειώνεται με τη χρήση όξινου αντιδραστηρίου, π.χ. θειικό οξύ (H2SO4). Η χαμηλότερη τιμή pH συμβάλλει τόσο στη μείωση των παθογόνων οργανισμών όσο και στη μείωση των επιπέδων εκπομπών αμμωνίας.

Ψύξη της υγρής κοπριάς: με την ψύξη μειώνεται η εξάτμιση αμμωνίας στους χώρους στέγασης ζώων και, συνεπώς, οι εκπομπές αμμωνίας, κάτι που επίσης συμβάλλει στη βελτίωση της καλής διαβίωσης των ζώων.

Κατάλληλα συστήματα αποθήκευσης υγρής κοπριάς: μείωση της επιφάνειας στην οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί έκλυση εκπομπών, με την τοποθέτηση τεχνητών ή φυσικών καλυμμάτων στους χώρους απόθεσης υγρής κοπριάς και/ή την αύξηση του βάθους των δεξαμενών υγρής κοπριάς. Οι νέες δεξαμενές αποθήκευσης υγρής κοπριάς έχουν μεγάλο ύψος (> 3 m) και φέρουν καπάκι με καλή εφαρμογή ή κάλυμμα τύπου σκηνής· στις υφιστάμενες δεξαμενές αποθήκευσης τοποθετείται καπάκι με καλή εφαρμογή ή κάλυμμα τύπου σκηνής όπου αυτό είναι δυνατό ή, σε διαφορετική περίπτωση, κάλυμμα επίπλευσης [π.χ. κάλυμμα τύπου πλαστικών φύλλων ή τύπου LECA (ελαφριά συσσωματώματα διογκωμένης αργίλου)]· στους υφιστάμενους χώρους απόθεσης σε λίμνες τοποθετείται κάλυμμα επίπλευσης (π.χ. κάλυμμα τύπου πλαστικών φύλλων ή τύπου LECA).

Εγκατάσταση επαρκούς χωρητικότητας αποθήκευσης υγρής κοπριάς ώστε να καθίσταται δυνατή η βελτιστοποίηση του χρονοδιαγράμματος χρήσης της υγρής κοπριάς σε σχέση με τις συνθήκες του εδάφους και τον προγραμματισμό της διαχείρισης θρεπτικών στοιχείων. Για παράδειγμα, όλες οι εκμεταλλεύσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η ικανότητα αποθήκευσης υγρής κοπριάς επαρκεί ώστε να υπάρχει συμμόρφωση με τις εθνικές απαιτήσεις για τις ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση ζώνες, ανεξάρτητα από τα αν βρίσκονται σε τέτοια ζώνη ή όχι.

Η βέλτιστη πρακτική για τα συστήματα αποθήκευσης υγρής κοπριάς συνιστά επίσης βέλτιστη πρακτική για τις δεξαμενές αποθήκευσης προϊόντων αναερόβιας χώνευσης.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η παρούσα ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις εκτροφής χοίρων και πουλερικών και σε εκμεταλλεύσεις γαλακτοπαραγωγής στις οποίες τα ζώα στεγάζονται για μεγάλο μέρος του έτους.

Σε ορισμένα κράτη μέλη, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τους ενδεχόμενους κινδύνους των οξέων που χρησιμοποιούνται για την οξίνιση της υγρής κοπριάς. Επιπλέον, η χρήση θειικού οξέος μπορεί να έχει αντίκτυπο στην αντοχή ορισμένων τύπων σκυροδέματος που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των δεξαμενών αποθήκευσης λόγω αντίδρασης των θειικών ιόντων, αλλά ο αντίκτυπος αυτός μπορεί να μετριαστεί με την επιλογή κατάλληλου σκυροδέματος,

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i72) Χωρητικότητα δεξαμενών αποθήκευσης υγρών για υγρή κοπριά (m3)

(i73) Εφαρμογή οξίνισης ή ψύξης της υγρής κοπριάς (Ν/Ο)

(i74) Οι δεξαμενές αποθήκευσης υγρής κοπριάς και οι δεξαμενές απόθεσης προϊόντων αναερόβιας χώνευσης φέρουν κάλυμμα (Ν/Ο)

(b35) Οι νέοι χώροι αποθήκευσης υγρής κοπριάς και προϊόντων αναερόβιας χώνευσης έχουν μεγάλο ύψος (> 3 m) και φέρουν καπάκι το οποίο εφαρμόζει καλά ή κάλυμμα τύπου σκηνής·

(b36) Στις υφιστάμενες δεξαμενές αποθήκευσης τοποθετείται καπάκι το οποίο εφαρμόζει καλά ή κάλυμμα τύπου σκηνής όπου αυτό είναι δυνατό ή, σε διαφορετική περίπτωση, κάλυμμα επίπλευσης· στους υφιστάμενους χώρους απόθεσης σε λίμνες τοποθετείται κάλυμμα επίπλευσης.

(b37) Η συνολική ικανότητα αποθήκευσης υγρής κοπριάς είναι τουλάχιστον ισοδύναμη της απαιτούμενης από τους συναφείς κανονισμούς για τις ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση ζώνες, ανεξάρτητα από το αν η εκμετάλλευση βρίσκεται σε ευπρόσβλητη στη νιτρορύπανση ζώνη, και επαρκεί για να διασφαλιστεί η δυνατότητα βελτιστοποίησης του χρονοδιαγράμματος χρήσης της υγρής κοπριάς σε σχέση με τον προγραμματισμό της διαχείρισης θρεπτικών στοιχείων στην εκμετάλλευση.

3.7.5.   Κατάλληλη αποθήκευση της στερεής κοπριάς

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη λιπασματοποίηση ή την αποθήκευση σε παρτίδες όλων των στερεών κλασμάτων που προκύπτουν από τα συστήματα διαχείρισης κοπριάς. Η αποθήκευση σε παρτίδες είναι η αποθήκευση στερεής κοπριάς για τουλάχιστον 90 ημέρες πριν από τη διασπορά της στους αγρούς, περίοδος κατά την οποία δεν προστίθεται νέα στερεή κοπριά στον σωρό. Ο σωρός αποθηκευμένης στερεής κοπριάς πρέπει να καλύπτεται και να τοποθετείται μακριά από υδάτινες οδούς· τυχόν απορροές πρέπει να συλλέγονται και να εκτρέπονται είτε σε σύστημα υγρής κοπριάς εντός της εκμετάλλευσης είτε πίσω στον σωρό στερεής κοπριάς.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και, ειδικότερα, σε εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε περιοχές όπου υπάρχει υψηλός κίνδυνος μεταφοράς παθογόνων οργανισμών σε υδατικά συστήματα. Ωστόσο, δεν αφορά εκμεταλλεύσεις σε περιοχές όπου η φρέσκια κοπριά μπορεί να ενσωματώνεται απευθείας στα εδάφη (π.χ. κοντινά οργωμένα εδάφη) την άνοιξη, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη επιλογή μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες συνολικές περιβαλλοντικές επιδόσεις.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i75) Ποσοστό κλασμάτων στερεής κοπριάς που αποθηκεύονται (%)

(i76) Η θέση και η διαχείριση των χώρων απόθεσης στερεής κοπριάς εξασφαλίζει την αποτροπή της μόλυνσης επιφανειακών υδατορευμάτων (Ν/Ο)

(b38) Λιπασματοποίηση ή αποθήκευση των κλασμάτων στερεής κοπριάς για τουλάχιστον τρεις μήνες σε παρτίδες χωρίς προσθήκες νέας κοπριάς.

(b39) Κάλυψη και εγκατάσταση των χώρων απόθεσης στερεής κοπριάς μακριά από επιφανειακά υδατορεύματα και συλλογή και ανακύκλωση των απορροών μέσω συστήματος διαχείρισης στερεής κοπριάς της εκμετάλλευσης.

3.7.6.   Εφαρμογή έγχυσης υγρής κοπριάς και ενσωμάτωση στερεής κοπριάς

Οι εκπομπές αμμωνίας από τα εδάφη προκύπτουν αμέσως μετά την εφαρμογή της υγρής ή στερεής κοπριάς και μπορούν σε μεγάλο βαθμό να αποφεύγονται με την έγχυση υγρής κοπριάς κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ή με την ενσωμάτωση στερεής κοπριάς κάτω από την επιφάνεια του εδάφους μέσω άροσης αναστροφής ή εναλλακτικών τεχνικών.

Ως εκ τούτου, η ΒΠΠΔ συνίσταται στα εξής:

εφαρμογή αβαθούς έγχυσης πλησίον των ριζών της καλλιέργειας, με αποτέλεσμα τη μείωση των απωλειών αζώτου από την εξάτμιση της αμμωνίας και τη βελτιστοποίηση της τοποθέτησης θρεπτικών στοιχείων για πρόσληψη από την καλλιέργεια,

ενσωμάτωση στερεής κοπριάς σε αρόσιμα εδάφη το συντομότερο δυνατό μετά τη διασπορά· η άμεση ενσωμάτωση μέσω άροσης αναστροφής έχει ως αποτέλεσμα την υψηλότερη μείωση των εκπομπών αμμωνίας· ωστόσο, η ενσωμάτωση χωρίς αναστροφή, καθώς και η καθυστερημένη ενσωμάτωση (π.χ. μετά από 4 με 24 ώρες), παρέχουν επίσης σημαντική μείωση.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η αβαθής έγχυση υγρής κοπριάς είναι αποτελεσματικότερη στην περίπτωση υγρής κοπριάς με χαμηλή περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία, ιδανικά χαμηλότερη από 6 %, και ενδείκνυται περισσότερο για τα διαχωρισμένα υγρά κλάσματα υγρής κοπριάς ή προϊόντων χώνευσης. Η έγχυση καθιστά δυνατή την ακριβή δοσομέτρηση και τοποθέτηση της υγρής κοπριάς, αλλά δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε εδάφη με μεγάλη κλίση και σε πετρώδη, αργιλώδη, τυρφώδη ή αβαθή εδάφη, οπότε ενδέχεται να είναι προτιμότερη η χρήση άλλων τεχνικών, όπως η χρήση ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή η διασπορά σε ζώνες (βλέπε ΒΠΠΔ 3.7.7).

Η ενσωμάτωση στερεής κοπριάς μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε αρόσιμα εδάφη. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγεται σε περιόδους με μεγάλη ξηρασία και άνεμο, ή όταν τα εδάφη είναι πολύ υγρά. Οι βέλτιστες συνθήκες για την ελαχιστοποίηση της εξάτμισης εκπομπών αμμωνίας είναι ψυχρές και υγρές συνθήκες πριν ή κατά τη διάρκεια ελαφριάς βροχόπτωσης.

Η εφαρμογή υγρής ή στερεής κοπριάς θα πρέπει πάντοτε να τηρεί τις αρχές της ρύθμισης του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων (ΒΠΠΔ 3.3.1) και της ακριβούς εφαρμογής θρεπτικών στοιχείων (ΒΠΠΔ 3.3.3).

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i77) Ενσωμάτωση της κοπριάς σε αρόσιμα εδάφη εντός δύο ωρών από τη διασπορά (Ν/Ο)

(i78) Χρήση αβαθούς έγχυσης για την εφαρμογή υγρής κοπριάς (Ν/Ο)

(b40) Σύμφωνα με τις ανάγκες των καλλιεργειών σε θρεπτικά στοιχεία, το 100 % της υγρής κοπριάς που χρησιμοποιείται στη γη εφαρμόζεται μέσω αβαθούς έγχυσης, χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή διασποράς σε ζώνες, και το 100 % της στερεής κοπριάς υψηλής περιεκτικότητας σε αμμωνία που χρησιμοποιείται σε ακάλυπτη αρόσιμη γη ενσωματώνεται στο έδαφος το συντομότερο δυνατό και σε κάθε περίπτωση εντός δύο ωρών.

3.7.7.   Εφαρμογή υγρής κοπριάς σε χορτολιβαδικές εκτάσεις

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή υγρής κοπριάς σε χορτολιβαδικές εκτάσεις μέσω αβαθούς έγχυσης (βλέπε ΒΠΠΔ 3.7.6). Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή:

διασποράς σε ζώνες: μειώνει την επιφάνεια της υγρής κοπριάς που εκτίθεται στον αέρα, με την τοποθέτηση της υγρής κοπριάς σε στενές ζώνες στο έδαφος ακριβώς κάτω από τον θόλο της καλλιέργειας,

ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος: ένα μεταλλικό πέδιλο διανοίγει το χορτόστρωμα και η υγρή κοπριά εναποτίθεται σε ζώνες στην επιφάνεια του εδάφους, με ελάχιστη μόλυνση των χόρτων· μειώνει τις απώλειες αζώτου από την εξάτμιση της αμμωνίας και έχει ως αποτέλεσμα μικρότερη μόλυνση του χόρτου που χρησιμοποιείται για βοσκή και/ή ενσίρωση.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η διασπορά σε ζώνες και η χρήση ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως από κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Εάν μια εκμετάλλευση δεν διαθέτει τον αναγκαίο εξοπλισμό, μπορεί να αναθέσει εργολαβικά την εργασία αυτή

Ένας δυνητικά περιοριστικός παράγοντας για τη χρήση ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος είναι η «πυκνότητα» της υγρής κοπριάς (δηλαδή η υψηλή περιεκτικότητα σε στερεά), ιδίως κατά τη χρήση συνδετικών σωλήνων τροφοδοσίας.

Κατά την εφαρμογή υγρής κοπριάς σε χορτολιβαδικές εκτάσεις, θα πρέπει πάντοτε να τηρούνται οι αρχές ρύθμισης του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων που περιγράφονται στη ΒΠΠΔ 3.3.1.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i78) Χρήση αβαθούς έγχυσης για την εφαρμογή υγρής κοπριάς (Ν/Ο)

(i79) Χρήση διασποράς σε ζώνες ή ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος για την εφαρμογή υγρής κοπριάς (Ν/Ο)

(i80) Ποσοστό υγρής κοπριάς που προστίθεται σε χορτολιβαδική έκταση μέσω αβαθούς έγχυσης, χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή διασποράς σε ζώνες (%)

(b41) Ανάλογα με τις ανάγκες των καλλιεργειών σε θρεπτικά στοιχεία, το 100 % της υγρής κοπριάς που προστίθεται σε χορτολιβαδική έκταση απλώνεται μέσω αβαθούς έγχυσης, χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή διασποράς σε ζώνες.

3.8.   Άρδευση

Το παρόν τμήμα αφορά όλες τις εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν άρδευση, και ιδίως τις εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε περιοχές με λειψυδρία. Σχετίζεται με τεχνικές αποδοτικής άρδευσης οι οποίες ελαχιστοποιούν τη χρήση νερού και/ή μεγιστοποιούν την αποδοτική χρήση του νερού (WUE (38)).

3.8.1.   Αγρονομικές μέθοδοι βελτιστοποίησης της ζήτησης άρδευσης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη βελτιστοποίηση της ζήτησης άρδευσης με τη λήψη των ακόλουθων μέτρων:

Διαχείριση του εδάφους: οι φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις απαιτήσεις σε νερό και τον προγραμματισμό της άρδευσης. Στις κυριότερες εδαφικές παραμέτρους περιλαμβάνονται το βάθος, η ικανότητα κατακράτησης υγρασίας και ο ρυθμός διήθησης. Η ικανότητα κατακράτησης εργασίας του εδάφους εξαρτάται από την υφή και την περιεκτικότητα σε οργανική ύλη, οι οποίες μπορούν να αυξηθούν με την εφαρμογή κατάλληλης αμειψισποράς και με την προσθήκη οργανικών βελτιωτικών, κοπριάς κ.λπ. Το ωφέλιμο βάθος του εδάφους αυξάνεται μέσω διείσδυσης στα συμπιεσμένα στρώματα του εδάφους με τη διαμόρφωση λάκκων φύτευσης, ώστε να παρέχεται στις ρίζες των φυτών πρόσβαση σε μεγαλύτερο όγκο εδαφικού ύδατος. Ο ρυθμός εξάτμισης του νερού από το έδαφος μπορεί να μειωθεί με την εφαρμογή μειωμένου οργώματος (π.χ. όργωμα κατά σειρές) ή με την τοποθέτηση οργανικής ή πλαστικής εδαφοκάλυψης.

Επιλογή ειδών και ποικιλιών καλλιεργειών με βάση την αποδοτική χρήση του νερού (WUE): επιλογή γονοτύπων που είναι ανθεκτικοί στην υδατική πίεση ή στην αλατότητα και περισσότερο κατάλληλοι για ελλειμματική άρδευση.

Καθορισμός των απαιτήσεων των καλλιεργειών σε νερό: ακριβής υπολογισμός των απαιτήσεων των καλλιεργειών σε νερό με βάση την εξατμισοδιαπνοή (ΕΤ) των καλλιεργειών, σε σχέση με το στάδιο ανάπτυξης του φυτού και τις καιρικές συνθήκες.

Αξιολόγηση της ποιότητας του νερού: οι φυσικές και χημικές παράμετροι του νερού θα πρέπει να παρακολουθούνται ώστε να διασφαλίζεται η διαθεσιμότητα νερού υψηλής ποιότητας για τα φυτά. Όσον αφορά τις φυσικές παραμέτρους, το νερό θα πρέπει να παρέχεται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και να είναι επαρκώς καθαρό (π.χ. τα σωματίδια και/ή αιωρούμενα στερεά μπορούν να προκαλέσουν έμφραξη του αρδευτικού εξοπλισμού). Όσον αφορά τις χημικές παραμέτρους, μια υψηλή συγκέντρωση διαλυτών αλάτων προκαλεί έμφραξη του αρδευτικού εξοπλισμού διανομής και μπορεί να απαιτούνται επιπλέον ποσότητες νερού για να αποφευχθεί η συσσώρευση αλάτων στο ριζικό σύστημα. Επιπλέον, η υψηλή συγκέντρωση ορισμένων στοιχείων, π.χ. θείου (S) και χλωρίου (Cl), μπορεί να προκαλέσει προβλήματα τοξικότητας στα φυτά και, για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να παρακολουθείται με προσοχή.

Ακριβής προγραμματισμός άρδευσης ώστε να υπάρχει αντιστοίχιση μεταξύ ΕΤ των καλλιεργειών και παροχής νερού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση της μεθόδου ισοζυγίου του νερού (39) και/ή αισθητήρων υγρασίας του εδάφους (40).

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλες τις εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν άρδευση, και ιδίως από εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε άνυδρες περιοχές. Ορισμένα μέτρα ενδέχεται να απαιτούν επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν εμπόδιο για μικρές εκμεταλλεύσεις. Ωστόσο, οι δαπάνες αυτές μπορούν να αντισταθμιστούν με την εξοικονόμηση που προκύπτει από τη μειωμένη χρήση νερού και, σε ορισμένες περιπτώσεις, με την αύξηση των κερδών λόγω υψηλότερων αποδόσεων.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i81) WUE, εκφρασμένη ως kg/m3

(i82) Ποσοστό μεταβολής στη ζήτηση άρδευσης (%)

Δεν υπάρχουν

3.8.2.   Βελτιστοποίηση της παροχής άρδευσης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην επιλογή του πλέον αποδοτικού αρδευτικού συστήματος το οποίο βελτιστοποιεί την παροχή άρδευσης στην καλλιεργούμενη έκταση:

Στάγδην άρδευση για συστήματα εντατικής καλλιέργειας (καλλιέργειες σε σειρές).

Ψεκαστήρας χαμηλής πίεσης για καλλιέργειες σε σειρές και οπωροφόρα δένδρα, με ψεκασμό του νερού κάτω από τον θόλο της καλλιέργειας. Κατά τον σχεδιασμό ενός τέτοιου συστήματος, η πίεση λειτουργίας, ο τύπος και η διάμετρος των ακροφυσίων, ο χωρικός διαχωρισμός και η ταχύτητα του ανέμου πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά για την επίτευξη άρδευσης υψηλής ομοιομορφίας.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η παρούσα ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως τόσο σε άγονες όσο και σε υγρές περιοχές, στους περισσότερους τύπους εδάφους και, κατά κύριο λόγο, σε καλλιέργειες που φυτεύονται σε σειρές, π.χ. μηδική, βαμβάκι, αραβόσιτος.

Σε αργιλώδη εδάφη η στάγδην άρδευση πρέπει να εφαρμόζεται αργά ώστε να αποφεύγεται ο λιμνασμός και η απορροή επιφανειακών υδάτων. Στα αμμώδη εδάφη απαιτούνται υψηλότεροι ρυθμοί εκροής ώστε να εξασφαλίζεται επαρκής πλευρική ύγρανση του εδάφους. Όσον αφορά τις καλλιέργειες που φυτεύονται σε επικλινή εδάφη, στόχος είναι η ελαχιστοποίηση των διαφορών στον ρυθμό εκροής από τους σταλάκτες λόγω των μεταβολών στην υψομετρία του εδάφους.

Σε συστήματα ψεκασμού χαμηλής πίεσης, η πίεση λειτουργίας θα πρέπει να προσαρμόζεται ώστε να επιτυγχάνεται ο κατάλληλος ρυθμός άρδευσης με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά του εδάφους. Όσον αφορά τις καλλιέργειες που φυτεύονται σε επικλινή εδάφη, μπορούν να χρησιμοποιούνται ψεκαστήρες χαμηλής πίεσης υπό την προϋπόθεση ότι οι πλευρικοί αγωγοί παροχής νερού στους ψεκαστήρες είναι τοποθετημένοι κατά μήκος της ισοϋψούς καμπύλης της έκτασης όποτε αυτό είναι δυνατό, προκειμένου να ελαχιστοποιείται η πίεση και να παρέχουν οι ψεκαστήρες ομοιόμορφη άρδευση.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i83) Εγκατεστημένη στάγδην άρδευση (Ν/Ο)

(i84) Εγκατεστημένοι ψεκαστήρες χαμηλής πίεσης (Ν/Ο)

(i85) Αποδοτικότητα της άρδευσης (41) σε επίπεδο καλλιέργειας (%)

Δεν υπάρχουν

3.8.3.   Διαχείριση συστημάτων άρδευσης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην αποτελεσματική λειτουργία και τον αποτελεσματικό έλεγχο των αρδευτικών συστημάτων, ώστε να αποφεύγονται οι απώλειες νερού και τα υψηλά ποσοστά απορροής, καθώς και τα περιστατικά υπεράρδευσης και/ή υποάρδευσης. Οι μετρητές νερού είναι σημαντικοί για τον καθορισμό της ακριβούς ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται για σκοπούς άρδευσης και για τον εντοπισμό απωλειών νερού. Οι τάφροι εκτροπής μπορούν να συλλέγουν απορροές από επικλινείς επιφάνειες ώστε να ελαχιστοποιούνται οι ζημιές στις καλλιέργειες.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλες τις εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν άρδευση, και ιδίως από εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε άνυδρες περιοχές.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i86) Αποδοτικότητα της άρδευσης σε επίπεδο εκμετάλλευσης (%)

Δεν υπάρχουν

3.8.4.   Στρατηγικές αποτελεσματικής και ελεγχόμενης άρδευσης

Για την επίτευξη βέλτιστης άρδευσης πρέπει να σχεδιαστούν κατάλληλες στρατηγικές με στόχο την αποφυγή της υπεράρδευσης ή του ελλείμματος νερού.

Σε περιοχές στις οποίες οι υδάτινοι πόροι είναι ιδιαίτερα περιορισμένοι, η ΒΠΠΔ συνίσταται στην εφαρμογή ελλειμματικής άρδευσης: στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η καλλιέργεια εκτίθεται, κατά τη διάρκεια ορισμένων σταδίων βλάστησης ή καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου βλάστησης, σε συγκεκριμένο επίπεδο υδατικής πίεσης το οποίο έχει ως αποτέλεσμα περιορισμένη ή μηδενική μείωση της απόδοσης.

Παράδειγμα ελλειμματικής άρδευσης αποτελεί η μερική ξήρανση του ριζικού συστήματος (PRD): συνίσταται στην εκ περιτροπής άρδευση της μίας ή της άλλης πλευράς καλλιεργειών που είναι φυτεμένες σε σειρές, ώστε να εκτίθενται σε υδατική πίεση μόνο τμήματα των ριζών.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η ελλειμματική άρδευση μπορεί να εφαρμοστεί ιδίως σε ιδιαίτερα άγονες περιοχές όπου είναι λογικό για έναν γεωργό να μεγιστοποιεί το καθαρό εισόδημα ανά μονάδα χρησιμοποιούμενου νερού και όχι ανά μονάδα γης. Ωστόσο, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους.

Πριν από την εφαρμογή της, είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται εκτίμηση των επιπτώσεων των συγκεκριμένων στρατηγικών ελλειμματικής άρδευσης με τη διενέργεια πολυετών πειραμάτων σε αγρούς για κάθε δεδομένη καλλιέργεια στις σχετικές αγροκλιματικές ζώνες.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i81) WUE, εκφρασμένη ως kg/m3

Δεν υπάρχουν

3.9.   Προστασία των καλλιεργειών

Το παρόν τμήμα αφορά όλες τις εκμεταλλεύσεις. Παρουσιάζει βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τρόπους με τους οποίους οι γεωργοί μπορούν να εφαρμόσουν μια πλήρη δέσμη μέτρων για την εφαρμογή βιώσιμων στρατηγικών προστασίας των καλλιεργειών με σκοπό την πρόληψη της εμφάνισης επιβλαβών οργανισμών, τη βελτιστοποίηση και τη μείωση της χρήσης προϊόντων προστασίας των καλλιεργειών και, εφόσον απαιτούνται, την επιλογή των προϊόντων εκείνων που έχουν τις μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και συνάδουν περισσότερο με την υπόλοιπη στρατηγική. Συνιστά βέλτιστη πρακτική για τους γεωργούς να εφαρμόζουν τα εν λόγω μέτρα προχωρώντας πέραν των νομικών απαιτήσεων και, πιο συγκεκριμένα, των διατάξεων της οδηγίας 2009/128/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (42) και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (43), οι οποίες προβλέπουν την εφαρμογή γενικών αρχών για την ολοκληρωμένη διαχείριση επιβλαβών οργανισμών στην Ευρώπη.

3.9.1.   Βιώσιμη προστασία των καλλιεργειών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην καταπολέμηση των πληθυσμών επιβλαβών οργανισμών με την υιοθέτηση ενός δυναμικού σχεδίου διαχείρισης για την προστασία των καλλιεργειών, το οποίο ενσωματώνει μια προληπτική προσέγγιση και βασικές πτυχές της ολοκληρωμένης καταπολέμησης των επιβλαβών οργανισμών. Τα κυριότερα στοιχεία ενός αποτελεσματικού δυναμικού σχεδίου διαχείρισης για την προστασία των καλλιεργειών είναι τα ακόλουθα:

Αμειψισπορά η οποία αποτρέπει την ανάπτυξη πληθυσμών επιβλαβών οργανισμών σε αροτραίες καλλιέργειες, λαχανικά και συστήματα μεικτής γεωργίας χάρη στη δημιουργία μιας χρονικής και χωρικής ασυνέχειας που εμποδίζει την περαιτέρω αναπαραγωγή συγκεκριμένων ειδών επιβλαβών οργανισμών. Η αμειψισπορά αποτρέπει επίσης προβλήματα τα οποία προκαλούνται από τη συσσώρευση παθογόνων οργανισμών του εδάφους και συμβάλλει στη διατήρηση της γονιμότητας (όπως εξηγείται στη ΒΠΠΔ 3.3.2).

Χρήση ανθεκτικών/ανεκτικών καλλιεργητικών ποικιλιών

Εφαρμογή αγρονομικών και υγειονομικών πρακτικών για τη μείωση της εμφάνισης/πίεσης επιβλαβών οργανισμών, π.χ. επιλογή περιόδου σποράς, τακτικός καθαρισμός μηχανημάτων και εργαλείων κ.λπ.

Σύστημα παρακολούθησης και έγκαιρης διάγνωσης ώστε να προσδιορίζεται εάν και πότε απαιτείται παρέμβαση

Βιολογική καταπολέμηση επιβλαβών οργανισμών, στο πλαίσιο της οποίας οι επιβλαβείς οργανισμοί καταπολεμούνται με τη χρήση βιολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων, επωφελών οργανισμών ή φυσικών εχθρών. Οι εν λόγω οργανισμοί ή εχθροί μπορεί να υπάρχουν ήδη στην εκμετάλλευση και/ή να εισάγονται (44). Για τη διατήρηση του πληθυσμού επωφελών οργανισμών ή φυσικών εχθρών πρέπει να αποφεύγονται οι δυσμενείς γεωργικές πρακτικές (π.χ. μείωση της συχνότητας χορτοκοπής) και να διατηρείται ή να αναπτύσσεται φυσικός οικότοπος εντός της εκμετάλλευσης, όπως φυσικές ζώνες (π.χ. πλάτους 5 m) με αυτοφυή ή σπαρθείσα χλωρίδα.

Εφαρμογή κατά προτεραιότητα, όποτε αυτό είναι εφικτό, μη χημικών τεχνικών όπως το ηλίασμα του εδάφους ή φύτευση εμβόλιμων καλλιεργειών για την απολύμανση του εδάφους. Όσον αφορά τη χρήση προϊόντων προστασίας των καλλιεργειών (μόνον εφόσον αποδεικνύεται ότι είναι απαραίτητη, π.χ. με βάση τα αποτελέσματα της παρακολούθησης), επιλογή, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, φυτοπροστατευτικών προϊόντων χαμηλού κινδύνου, τα οποία δρουν επί ειδικών στόχων και παρουσιάζουν τις λιγότερες παρενέργειες. Εφαρμογή των εν λόγω προϊόντων με ακρίβεια, η οποία συμβάλλει στη μείωση της χρήσης παρασιτοκτόνων καθώς και στην αύξηση της αποδοτικότητας της χρήσης. Ειδικότερα, η αποδοτική χρήση μπορεί να επιτευχθεί μέσω της υποχρεωτικής βαθμονόμησης των μηχανημάτων, αλλά και μέσω της εφαρμογής τεχνικών γεωργίας ακριβείας, όπως η χρήση αισθητήρων και καθοδήγησης GPS, προκειμένου τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα να χρησιμοποιούνται μόνο στις αναγκαίες απαιτούμενες ποσότητες και εφόσον οι καλλιέργειες έχουν προσβληθεί από επιβλαβείς οργανισμούς εντός της εκμετάλλευσης. Τέλος, τήρηση αναλυτικών αρχείων σχετικά με την κατάσταση των φυτών και τις χρησιμοποιούμενες θεραπείες.

Κατάρτιση των χειριστών/γεωργών σχετικά με την αποτελεσματική χρήση προϊόντων προστασίας καλλιεργειών, την προσωπική ασφάλεια και το μέγιστο επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας όσον αφορά όλες τις πτυχές, από την αγορά και τη χρήση των προϊόντων προστασίας καλλιεργειών μέχρι τον ορθό χειρισμό (αποθήκευση) και τη διάθεση των προϊόντων και της συσκευασίας τους. Ειδικότερα, το πρόγραμμα κατάρτισης πρέπει να καλύπτει τη χρήση εξοπλισμού και ρουχισμού ασφαλείας, την ανάγκη σεβασμού των τοπικών καιρικών συνθηκών, τους ισχύοντες περιβαλλοντικούς κανονισμούς, τρόπους διερεύνησης πιθανών σημείων εισόδου προϊόντων προστασίας των καλλιεργειών στο νερό, τρόπους ελέγχου των λειτουργικών παραμέτρων χρήσης, τρόπους διασφάλισης του καθαρισμού των μηχανημάτων, την ορθή διάθεση των καταλοίπων των προϊόντων και την ορθή αποθήκευση των προϊόντων.

Περιοδική επανεξέταση της αποτελεσματικότητας της εφαρμοζόμενης στρατηγικής για την προστασία των καλλιεργειών, με βάση τα συλλεγόμενα δεδομένα, με σκοπό τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων και της μελλοντικής ανάπτυξης της στρατηγικής.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ περιλαμβάνει ευρύ φάσμα τεχνικών, οι οποίες μπορούν να εφαρμόζονται είτε μεμονωμένα είτε από κοινού και οι οποίες πρέπει να προσαρμόζονται στις καλλιέργειες και στις ειδικές συνθήκες κάθε περιοχής, εκμετάλλευσης και αγρού. Η κατάρτιση και υλοποίηση ενός δυναμικού σχεδίου διαχείρισης της προστασίας των καλλιεργειών μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως, υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα που περιέχονται στο εν λόγω σχέδιο είναι καλά προσαρμοσμένα στην εκάστοτε περίπτωση. Για παράδειγμα, η βιολογική καταπολέμηση επιβλαβών οργανισμών και η αμειψισπορά αφορούν ιδιαίτερα τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις και τα συμβατικά συστήματα εκτατικής γεωργίας.

Η βιολογική καταπολέμηση επιβλαβών οργανισμών μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα στην προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών και οπωρώνων, όπου οι ελεγχόμενες συνθήκες διευκολύνουν την ταχεία ανάπτυξη υψηλών πληθυσμών των εισαγόμενων επωφελών οργανισμών και αποτρέπουν τη μετανάστευσή τους εκτός της καλλιεργούμενης έκτασης. Αντιθέτως, είναι πιο δύσκολο να εφαρμοστεί σε ανοικτούς αγρούς και ιδιαίτερα σε συστήματα παραγωγής με σύντομους κύκλους καλλιέργειας. Γενικότερα, τα μέτρα πρόληψης και βιολογικής καταπολέμησης είναι αποτελεσματικότερα όταν τα επίπεδα πληθυσμού επιβλαβών οργανισμών δεν είναι υπερβολικά υψηλά και όταν απελευθερώνονται φυσικοί εχθροί· σε διαφορετική περίπτωση, μπορούν να αποδειχθούν ανεπαρκή για την προστασία των καλλιεργειών. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην απελευθέρωση φυσικών εχθρών: κατά γενικό κανόνα, η απελευθέρωση πραγματοποιείται όταν η θερμοκρασία είναι σχετικά χαμηλή, π.χ. νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα/βράδυ, υπό ευνοϊκές καιρικές συνθήκες και την καλύτερη εποχή για τον συγκεκριμένο οργανισμό.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i87) Εφαρμογή δυναμικού σχεδίου προστασίας των καλλιεργειών για τη βιώσιμη προστασία των καλλιεργειών το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: i) αμειψισπορά με στόχο την πρόληψη των επιβλαβών οργανισμών, ii) βιολογική καταπολέμηση των επιβλαβών οργανισμών, iii) εφαρμογή φυτοπροστατευτικών προϊόντων με ακρίβεια (εφόσον απαιτείται η χρήση τους), iv) κατάλληλη κατάρτιση σχετικά με την προστασία των καλλιεργειών, v) περιοδική επανεξέταση και βελτίωση του σχεδίου (Ν/Ο)

Δεν υπάρχουν

3.9.2.   Επιλογή προϊόντων προστασίας των καλλιεργειών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στην επιλογή προϊόντων προστασίας των καλλιεργειών που συμμορφώνονται με τις διατάξεις της οδηγίας 2009/128/ΕΚ, είναι όσο το δυνατόν πιο ειδικά για τον στοχευόμενο επιβλαβή οργανισμό και παρουσιάζουν τις χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (45) και τον χαμηλότερο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Για την επίτευξη των εν λόγω στόχων, οι γεωργοί μπορούν να διαβάζουν τις ετικέτες αυτών των προϊόντων, καθώς και να ανατρέχουν σε βάσεις δεδομένων που είναι διαθέσιμες στο κοινό και παρέχουν ενδείξεις κυρίως σχετικά με την τοξικότητα των φυτοφαρμάκων για την ανθρώπινη υγεία και/ή την πανίδα και τη χλωρίδα σε συγκεκριμένες δόσεις. Στόχος είναι να επιλέγονται προϊόντα με τη μικρότερη τοξικότητα, τα οποία δρουν όσο το δυνατόν πιο επιλεκτικά ενάντια στα είδη επιβλαβών οργανισμών που πρέπει να καταπολεμηθούν, ενώ παράλληλα δεν παρεμβαίνουν στα εφαρμοζόμενα μέτρα βιολογικής καταπολέμησης (π.χ. φυσικοί εχθροί). Συνεκτιμάται επίσης ο κίνδυνος ανθεκτικότητας των επιβλαβών οργανισμών και, εφόσον απαιτείται, εφαρμόζεται σχετική στρατηγική. Τα ειδικά χαρακτηριστικά της καλλιέργειας και του αγρού όπου θα χρησιμοποιηθούν τα προϊόντα (ειδικότερα, η εγγύτητα σε υδάτινους πόρους, τα χαρακτηριστικά του εδάφους, το σύστημα καλλιέργειας κ.λπ.) πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της καταλληλότητας ενός συγκεκριμένου προϊόντος προστασίας καλλιεργειών.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί από όλους τους γεωργούς που πρέπει να χρησιμοποιούν προϊόντα προστασίας των καλλιεργειών.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i89) Τα επιλεγμένα προϊόντα προστασίας καλλιεργειών έχουν τη μικρότερη τοξικότητα και συνάδουν με τη συνολική στρατηγική για την προστασία των καλλιεργειών (Ν/Ο)

Δεν υπάρχουν

3.10.   Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Το παρόν τμήμα αφορά εκμεταλλεύσεις καλυμμένης καλλιέργειας οπωροκηπευτικών (π.χ. σε θερμοκήπια).

3.10.1.   Μέτρα ενεργειακής απόδοσης στην προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Συνιστά ΒΠΠΔ η μείωση της ζήτησης ενέργειας των κλειστών θερμοκηπίων και η αντιστάθμισή της με παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές εντός της εκμετάλλευσης, όπου αυτό είναι εφικτό:

εφαρμογή δυναμικού ελέγχου των κλιματικών παραμέτρων εντός του θερμοκηπίου, ο οποίος προσαρμόζεται στις εσωτερικές συνθήκες λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές συνθήκες με σκοπό τη μείωση της χρήσης ενέργειας,

επιλογή κατάλληλων υλικών κάλυψης, όπως διπλοί γυάλινοι ή πλαστικοί υαλοπίνακες, για τη βελτίωση του κελύφους του «κτιρίου» (θερμοκηπίου),

εξέταση του προσανατολισμού και της θέσης των παραθύρων σε νέες εγκαταστάσεις ή στο πλαίσιο ριζικών ανακαινίσεων,

λήψη μέτρων ψύξης σε θερμοκήπια που βρίσκονται σε ξηρά και θερμά κλίματα· ειδικότερα, εφαρμογή φυσικού αερισμού, μέτρων σκίασης που μειώνουν την ηλιακή ακτινοβολία που εισέρχεται στο θερμοκήπιο και/ή εγκατάσταση τεχνικών εξάτμισης, όπως ψυκτικά πάνελ και εκνέφωση (46),

όταν αυτό είναι εφικτό, εγκατάσταση γεωθερμικού συστήματος θέρμανσης για θερμοκήπια που βρίσκονται σε ψυχρά κλίματα και χρειάζονται θέρμανση· οι γεωθερμικές γεωτρήσεις μπορούν να παρέχουν νερό σε θερμοκρασία σημαντικά υψηλότερη από τη θερμοκρασία του αέρα περιβάλλοντος απευθείας στον εξοπλισμό θέρμανσης στο θερμοκήπιο ή σε ευρύ φάσμα συστημάτων θέρμανσης,

εγκατάσταση κατάλληλου φωτιστικού εξοπλισμού λαμβανομένων υπόψη των τοπικών κλιματικών συνθηκών και της επίδρασης του φωτιστικού εξοπλισμού στην εσωτερική θερμοκρασία.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών.

Η εφαρμογή γεωθερμικής ενέργειας είναι περιορισμένη, για παράδειγμα λόγω των ιδιαιτεροτήτων του προφίλ θερμοκρασίας του υδροφόρου ορίζοντα και της απαιτούμενης επένδυσης.

Οι τεχνικές εξάτμισης περιλαμβάνουν τη χρήση γλυκού νερού και, για τον λόγο αυτό, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διαθεσιμότητα νερού. Επιπλέον, η ποσότητα νερού που χρησιμοποιείται δεν πρέπει να αυξάνει τα επίπεδα υγρασίας εντός του θερμοκηπίου πάνω από το βέλτιστο επίπεδο (συνήθως 65-70 %) και, συνεπώς, να επηρεάζει τη διαπνοή των φυτών. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τις τεχνικές εκνέφωσης και τις περιοχές με υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής υγρασίας.

Για την εφαρμογή τεχνικών εκνέφωσης μπορεί επίσης να απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις λόγω του απαιτούμενου συστήματος διανομής νερού.

Τα συστήματα ψυκτικών πάνελ είναι αποδοτικά μόνο όταν το πλάτος του θερμοκηπίου υπερβαίνει τα 50 m, αλλά έχουν το πλεονέκτημα ότι λειτουργούν και με θαλασσινό νερό.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i90) Χρήση ενέργειας για φωτισμό στο θερμοκήπιο (kWh/m2/έτος)

(i91) Συνολική χρήση ενέργειας στο θερμοκήπιο (kWh/απόδοση)

(i92) Μερίδιο της ενέργειας που χρησιμοποιείται στο θερμοκήπιο για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και παρασκευή διοξειδίου του άνθρακα (κατά περίπτωση), το οποίο καλύπτεται από επιτόπια παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε ετήσια βάση (%)

(b42) Η συνδυασμένη ενέργεια που χρησιμοποιείται στο σύστημα προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και παρασκευή διοξειδίου του άνθρακα (κατά περίπτωση) καλύπτεται τουλάχιστον κατά 80 % από επιτόπια παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε ετήσια βάση.

3.10.2.   Διαχείριση του νερού στην προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας της άρδευσης καλλιεργειών λαχανικών σε κλειστά θερμοκήπια, τα οποία βρίσκονται σε άγονες περιοχές, με την εφαρμογή των ακόλουθων μέτρων:

ακριβής καθορισμός των αναγκών της καλλιέργειας σε νερό (47), σύμφωνα με τις αρχές που περιγράφονται στη ΒΠΠΔ 3.8.1.

εφαρμογή συστήματος προγραμματισμού άρδευσης (σύμφωνα με τις αρχές που εξετάζονται στη ΒΠΠΔ 3.8.1), το οποίο λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες τις καλλιέργειας σε νερό και τη διαθεσιμότητα νερού στο ριζικό σύστημα για καλλιέργειες που καλλιεργούνται στο έδαφος ή σε υποστρώματα. Όσον αφορά ιδίως καλλιέργειες που καλλιεργούνται σε υπόστρωμα, η εφαρμογή προγραμματισμού άρδευσης με βάση αισθητήρες υγρασίας επιτρέπει τη συχνότερη άρδευση με μικρούς όγκους νερού, με αποτέλεσμα να διασφαλίζεται επαρκής παροχή νερού και θρεπτικών στοιχείων.

εφαρμογή πρακτικών άρδευσης που μεγιστοποιούν τα ποσοστά αποδοτικής χρήσης του νερού (WUE) (48), όπως μικροάρδευση για καλλιέργειες που καλλιεργούνται σε υποστρώματα και ένα κλειστό (ή ημίκλειστο) σύστημα βρόχου για καλλιέργειες που καλλιεργούνται είτε στο έδαφος είτε σε υποστρώματα. Αμφότερα τα συστήματα μικροάρδευσης και κλειστού βρόχου καθιστούν επίσης δυνατή την εφαρμογή λιπαντικής άρδευσης.

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από όλες τις εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών και αφορά ιδιαίτερα τις άγονες περιοχές.

Τα συστήματα κλειστού βρόχου είναι μεν αποτελεσματικά από τεχνική άποψη αλλά είναι οικονομικά βιώσιμα μόνο σε περιοχές που διαθέτουν καλή ποιότητα νερού ή στις οποίες καλλιεργούνται φυτά υψηλής αξίας τα οποία αντισταθμίζουν το κόστος της διασφάλισης καλής ποιότητας νερού, π.χ. συλλογή ομβρίων υδάτων και/ή αφαλάτωση.

Τα συστήματα μικροάρδευσης παρέχουν υψηλή ομοιομορφία διανομής και υψηλή απόδοση της εφαρμογής υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται ορθή διαστασιολόγηση και σχεδιασμός.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i81) WUE, εκφρασμένη ως kg/m3

Δεν υπάρχουν

3.10.3.   Διαχείριση των αποβλήτων στην προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Η ΒΠΠΔ συνίσταται στον ορθό διαχωρισμό των διαφόρων κλασμάτων των αποβλήτων που προκύπτουν εντός του συστήματος προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών και:

στη λιπασματοποίηση της εναπομένουσας βιομάζας και στη μεταφορά της σε παρακείμενη μονάδα αναερόβιας χώνευσης,

στη χρήση βιοπλαστικών, όποτε αυτό είναι εφικτό, για την κατασκευή μεμβρανών εδαφοκάλυψης που είναι πλήρως βιοαποικοδομήσιμες και γλαστρών φυτωρίου που μπορούν να λιπασματοποιηθούν εντός της εκμετάλλευσης ή να αποσταλούν σε παρακείμενη μονάδα αναερόβιας χώνευσης,

στον διαχωρισμό και την ορθή αποθήκευση των καταλοίπων και της συσκευασίας των προϊόντων προστασίας καλλιεργειών ώστε να αποφεύγονται τα περιστατικά έκπλυσης και έμμεσης επαφής με το έδαφος, τα φυτά και το νερό,

αποστολή όλων των μολυσμένων υλικών για κατάλληλη επεξεργασία από εξειδικευμένη αδειοδοτημένη εταιρεία,

αποστολή όλων των μη μολυσμένων πλαστικών για ανακύκλωση.

Δυνατότητα εφαρμογής

Τα στοιχεία της παρούσας ΒΠΠΔ μπορούν να εφαρμοστούν ευρέως σε όλα τα κλειστά θερμοκήπια και αφορούν και τις περισσότερες άλλες εκμεταλλεύσεις.

Τα βιοπλαστικά υλικά που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια:

πλήρης βιοαποδόμηση (όχι απλή αποσύνθεση) υψηλότερη από 90 %,

ανθεκτικότητα που συνάδει με τη συγκεκριμένη εφαρμογή,

μηδενικά κατάλοιπα βαρέων μετάλλων και άλλων επιβλαβών χημικών στοιχείων.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i93) Όλα τα απόβλητα βιομάζας λιπασματοποιούνται ή αποστέλλονται για αναερόβια χώνευση (Ν/Ο)

(i94) Χρήση πλήρως βιοαποδομήσιμων βιοπλαστικών υλικών για γλάστρες φυτωρίου και μεμβράνες εδαφοκάλυψης (Ν/Ο)

(i95) Ποσοστό μη μολυσμένων πλαστικών αποβλήτων που αποστέλλονται για ανακύκλωση (%)

(b43) Όλα τα απόβλητα συλλέγονται, διαχωρίζονται και υποβάλλονται σε κατάλληλη επεξεργασία, το οργανικό κλάσμα λιπασματοποιείται και κανένα απόβλητο δεν αποστέλλεται σε χώρο υγειονομικής ταφής. Ειδικότερα:

Κάθε υλικό εδαφοκάλυψης είναι 100 % βιοαποδομήσιμο, εκτός αν πρόκειται για πλαστική μεμβράνη που απομακρύνεται

το 100 % των αποβλήτων διαχωρίζονται στην πηγή

το 100 % της παραχθείσας εναπομένουσας βιομάζας λιπασματοποιείται ή μεταφέρεται σε παρακείμενη μονάδα αναερόβιας χώνευσης

3.10.4.   Επιλογή μέσων ανάπτυξης

Η ΒΠΠΔ συνίσταται είτε στην αγορά περιβαλλοντικά πιστοποιημένων μέσων ανάπτυξης (π.χ. οικολογικό σήμα της ΕΕ) είτε στον καθορισμό ιδίων περιβαλλοντικών κριτηρίων για την αγορά μέσων ανάπτυξης (με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται στην απόφαση 2015/2099 της Επιτροπής (49)).

Δυνατότητα εφαρμογής

Η συγκεκριμένη ΒΠΠΔ μπορεί να εφαρμοστεί ευρέως από εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών που αγοράζουν μέσα ανάπτυξης.

Συναφείς δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και δείκτες αναφοράς της αριστείας

Δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων

Δείκτες αναφοράς της αριστείας

(i96) Χρήση περιβαλλοντικά πιστοποιημένων μέσων ανάπτυξης (π.χ. οικολογικό σήμα της ΕΕ) (Ν/Ο)

Δεν υπάρχουν

4.   ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΛΑΔΙΚΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

Στον ακόλουθο πίνακα παρατίθεται μια επιλογή βασικών δεικτών περιβαλλοντικών επιδόσεων για τον τομέα της γεωργίας, σε συνδυασμό με τους σχετικούς δείκτες αναφοράς και αναφορά στις σχετικές ΒΠΠΔ. Αποτελούν υποσύνολο του συνόλου των δεικτών που αναφέρονται στο τμήμα 3.

Δείκτης

Μονάδες

Ομάδα-στόχος

Σύντομη περιγραφή

Συνιστώμενο ελάχιστο επίπεδο παρακολούθησης

Συναφής βασικός δείκτης του EMAS (50)

Συναφής δείκτης αναφοράς της αριστείας

Συναφής ΒΠΠΔ (51)

Βιώσιμη διαχείριση εκμεταλλεύσεων και γαιών

Εφαρμογή στρατηγικού σχεδίου διαχείρισης εκμετάλλευσης

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Εφαρμογή σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης για ολόκληρη την εκμετάλλευση, το οποίο αντιμετωπίζει ζητήματα της αγοράς και κανονιστικά, περιβαλλοντικά και ηθικά ζητήματα για χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε ετών·

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Ενεργειακή απόδοση

Εκπομπές

Βιοποικιλότητα

Νερό

Απόβλητα

Η γεωργική εκμετάλλευση διαθέτει στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης το οποίο:

i)

καλύπτει χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε ετών·

ii)

βελτιώνει τις επιδόσεις βιωσιμότητας της εκμετάλλευσης και στις τρεις διαστάσεις: οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική·

iii)

εξετάζει την παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο πλαίσιο με χρήση κατάλληλων και απλών δεικτών.

3.1.1

Συμμετοχή σε υφιστάμενα συστήματα πιστοποίησης βιώσιμης γεωργίας ή συστήματα πιστοποίησης τροφίμων

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Η εκμετάλλευση συμμετέχει σε συστήματα πιστοποίησης που προσθέτουν αξία στα προϊόντα της εκμετάλλευσης και διασφαλίζουν τη βιώσιμη διαχείριση

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

3.1.1

Εφαρμογή EMS που βασίζεται στη συγκριτική αξιολόγηση για την κατάλληλη επιλογή δεικτών

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Το εφαρμοζόμενο EMS χρησιμοποιεί σχετικούς δείκτες για τη συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων επιμέρους διαδικασιών καθώς και σε επίπεδο ολόκληρης της εκμετάλλευσης.

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Ενεργειακή απόδοση

Εκπομπές

Βιοποικιλότητα

Νερό

Απόβλητα

Εφαρμογή σχετικών δεικτών για τη συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των επιμέρους διαδικασιών, καθώς και ολόκληρου του συστήματος της γεωργικής εκμετάλλευσης, έναντι όλων των σχετικών δεικτών αναφοράς βέλτιστων πρακτικών που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο SRD

3.1.2

Παροχή κατάρτισης στο προσωπικό σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Στο σύνολο του προσωπικού της εκμετάλλευσης (προσωρινό και μόνιμο) παρέχεται τακτική κατάρτιση σχετικά με τις περιβαλλοντικές πτυχές.

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Ενεργειακή απόδοση

Εκπομπές

Βιοποικιλότητα

Νερό

Απόβλητα

Τακτική συμμετοχή του μόνιμου προσωπικού σε υποχρεωτικά προγράμματα κατάρτισης σχετικά την περιβαλλοντική διαχείριση· παροχή πληροφοριών στο προσωρινό προσωπικό σχετικά με τους στόχους περιβαλλοντικής διαχείρισης, καθώς και κατάρτιση για τις σχετικές ενέργειες

 

Πλάτος ζωνών ανάσχεσης

m

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Πλάτος των ζωνών γης κατά μήκος υδατορευμάτων όπου διατηρείται μόνιμη βλάστηση και στις οποίες δεν πραγματοποιείται όργωμα ούτε βοσκή

Ανά αγρό

Νερό

Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης πλάτους τουλάχιστον 10 m παραπλεύρως όλων των επιφανειακών υδατορευμάτων, στις οποίες δεν εκτελούνται εργασίες οργώματος ή βοσκή

3.1.3

Συνολική συγκέντρωση αζώτου και/ή νιτρικών στην υδάτινη δέσμη

mg NO3/L,

mg N/L

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Η συγκέντρωση αζώτου ή νιτρικών θα πρέπει να μετράται σε όλα τα υδατορεύματα που είναι παρακείμενα ή διέρχονται από την εκμετάλλευση

Ανά εκμετάλλευση ή ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Βιοποικιλότητα

Νερό

Συνεργασία των γεωργών με γεωργούς γειτονικών εκμεταλλεύσεων και διαχειριστές λεκανών απορροής ποταμών που προέρχονται από τις αρμόδιες αρχές με σκοπό την ελαχιστοποίηση των κινδύνου ρύπανσης των υδάτων, για παράδειγμα μέσω της δημιουργίας ολοκληρωμένων τεχνητών υγροτόπων σε στρατηγικές τοποθεσίες

3.1.3,

3.4.5

Αφθονία σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών

αριθμός βασικών ειδών/m2

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Μέτρηση της παρουσίας επιλεγμένων ειδών για την παρακολούθηση των μεταβολών στην τοπική βιοποικιλότητα

Ανά εκμετάλλευση ή ανά αγρό

Βιοποικιλότητα

Εφαρμογή σχεδίου δράσης για τη βιοποικιλότητα στην εκμετάλλευση με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση του αριθμού και της αφθονίας σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών

3.1.4,

3.1.1,

3.4.4

3.5.2

Τελική ενέργεια που χρησιμοποιείται εντός της εκμετάλλευσης

kWh/ha

Lντίζελ/ha

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Άμεση χρήση ενέργειας (π.χ. στερεά καύσιμα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) εντός της εκμετάλλευσης ανά εκτάριο σε όρους τελικής ενέργειας.

Μπορεί να χρησιμοποιούνται διαφορετικές μονάδες, κατά περίπτωση, για διαφορετικούς φορείς ενέργειας.

Η ενέργεια που χρησιμοποιείται για ειδικές διαδικασίες (π.χ. χρήση ντίζελ σε ελκυστήρες) θα πρέπει να αναφέρεται χωριστά όποτε αυτό είναι δυνατό.

Ανά εκμετάλλευση ή ανά διαδικασία

Ενέργεια

Εφαρμογή και αναθεώρηση ανά πενταετία σχεδίου διαχείρισης της ενέργειας, το οποίο περιλαμβάνει τα εξής: i) χαρτογράφηση της έμμεσης χρήσης ενέργειας στο πλαίσιο των κυριότερων διαδικασιών που χρησιμοποιούν ενέργεια· ii) χαρτογράφηση της έμμεσης χρήσης ενέργειας μέσω της κατανάλωσης λιπασμάτων και ζωοτροφών· iii) συγκριτική αξιολόγηση της χρήσης ενέργειας ανά εκτάριο, μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος· iv) μέτρα ενεργειακής απόδοσης· v) μέτρα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

3.1.5

Αποδοτική χρήση του νερού στην εκμετάλλευση

m3/ha/έτος

m3/τόνο προϊόντος

m3/μονάδα ζωικού κεφαλαίου

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Νερό που χρησιμοποιείται εντός των εκμεταλλεύσεων ανά εκτάριο και έτος ή τόνο προϊόντος ή ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου.

Πρέπει να γίνεται διάκριση ανάλογα με την πηγή (π.χ. νερό από γεωτρήσεις, από δημοτική παροχή νερού, από επιφανειακά υδατορεύματα, από συλλεχθέντα όμβρια ύδατα ή ανακτημένο νερό).

Το νερό που χρησιμοποιείται για ειδικές διαδικασίες θα πρέπει να αναφέρεται χωριστά όποτε αυτό είναι δυνατό.

Ανά εκμετάλλευση ή ανά διαδικασία

Νερό

Πρέπει να εφαρμόζεται και να αναθεωρείται ανά πενταετία σχέδιο διαχείρισης του νερού, το οποίο περιλαμβάνει τα εξής: i) χαρτογράφηση της άμεσης κατανάλωσης νερού ανά πηγή στο πλαίσιο των κυριότερων διαδικασιών· ii) συγκριτική αξιολόγηση της κατανάλωσης νερού ανά εκτάριο, μονάδα ζωικού κεφαλαίου ή τόνο προϊόντος· iii) μέτρα αποδοτικής χρήσης του νερού· iv) συλλογή ομβρίων υδάτων

3.1.5,

3.8.1

Ποσοστό αποβλήτων που διαχωρίζονται σε ανακυκλώσιμα κλάσματα

%

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ποσότητα αποβλήτων που διαχωρίζεται σε ανακυκλώσιμα κλάσματα διαιρούμενη διά της συνολικής ποσότητας που παράγεται εντός της εκμετάλλευσης

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Εφαρμογή μέτρων πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων ώστε κανένα απόβλητο να μην καταλήγει σε χώρο υγειονομικής ταφής

3.1.6, 3.10.3

Διαχείριση της ποιότητας του εδάφους

Οπτική αξιολόγηση της δομής του εδάφους για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης σε όλους τους αγρούς

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί το κατά πόσον ο γεωργός επιθεωρεί τους αγρούς στην εκμετάλλευσή του ώστε να εντοπίζει ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης του εδάφους για την εκμετάλλευση το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα: i) ετήσια έκθεση για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης με βάση επιτόπιες επιθεωρήσεις· ii) διενέργεια αναλύσεων φαινόμενης πυκνότητας και οργανικής ύλης του εδάφους τουλάχιστον ανά πενταετία· iii) υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών για τη διατήρηση της ποιότητας και της οργανικής ύλης του εδάφους

3.2.1

Φαινόμενη πυκνότητα εδάφους

g/cm3

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Βάρος ξηρού εδάφους διαιρούμενο διά του συνολικού όγκου του εδάφους. Η τιμή του συγκεκριμένου δείκτη προκύπτει από τη διενέργεια εργαστηριακών δοκιμών.

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης του εδάφους για την εκμετάλλευση το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα: i) ετήσια έκθεση για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης με βάση επιτόπιες επιθεωρήσεις· ii) διενέργεια αναλύσεων φαινόμενης πυκνότητας και οργανικής ύλης του εδάφους τουλάχιστον ανά πενταετία· iii) υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών για τη διατήρηση της ποιότητας και της οργανικής ύλης του εδάφους

3.2.1, 3.2.3

Ρυθμός εφαρμογής οργανικής ξηράς ουσίας

t/ha/έτος

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ποσότητα οργανικής ύλης που εφαρμόζεται στον αγρό ανά εκτάριο και ανά έτος, εκφρασμένη ως ξηρά ουσία.

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Διασφάλιση ότι όλα τα αρόσιμα εδάφη στην εκμετάλλευση λαμβάνουν εισροές οργανικής ύλης, π.χ. από υπολείμματα καλλιεργειών, κοπριά, εμβόλιμες καλλιέργειες/καλλιέργειες εδαφοκάλυψης, προϊόντα λιπασματοποίησης ή χώνευσης, τουλάχιστον ανά τριετία, και/ή καθορισμός βοσκοτόπων για ένα έως τρία έτη

3.2.2

Απώλειες λόγω διάβρωσης

Τόνοι εδάφους/ha/έτος

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Απώλεια του επιφανειακού εδάφους ενός αγρού λόγω νερού (απορροές) ή ανέμου, εκφρασμένη ως ποσότητα της απώλειας εδάφους ανά εκτάριο και ανά έτος

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης του εδάφους για την εκμετάλλευση, το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα: i) ετήσια έκθεση για ενδείξεις διάβρωσης και συμπίεσης με βάση επιτόπιες επιθεωρήσεις· ii) διενέργεια αναλύσεων φαινόμενης πυκνότητας και οργανικής ύλης του εδάφους τουλάχιστον ανά πενταετία· iii) υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών για την ποιότητα και την οργανική ύλη του εδάφους

3.2.3

Κατάρτιση χαρτών αγωγών αποστράγγισης αγρού

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί το κατά πόσον οι αγωγοί αποστράγγισης χαρτογραφούνται συστηματικά σε όλους τους αγρούς ώστε να διευκολύνεται η διαχείρισή τους

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Νερό

Μεγιστοποίηση της φυσικής αποστράγγισης μέσω προσεκτικής διαχείρισης της δομής του εδάφους· διατήρηση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων αγωγών αποστράγγισης· εγκατάσταση νέων αγωγών αποστράγγισης, κατά περίπτωση, σε ανόργανα εδάφη

3.2.4, 3.4.3

Ελαχιστοποίηση αποστράγγισης σε τυρφώδη εδάφη

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Η αποστράγγιση αποφεύγεται στους αγρούς με τυρφώδη εδάφη.

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Νερό

Ελαχιστοποίηση της αποστράγγισης σε τυρφώδη εδάφη και σε εδάφη στα οποία υπάρχει υψηλός κίνδυνος αυξημένης μεταφοράς θρεπτικών στοιχείων στο νερό μέσω αποστράγγισης

3.2.4

Διαχείριση θρεπτικών στοιχείων

Υπολογισθείσα NUE για N/P/K

%

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Λόγος της ποσότητας του λιπάσματος που αφαιρεί η καλλιέργεια από τον αγρό προς την ποσότητα λιπάσματος που χρησιμοποιείται.

Η ποσότητα του λιπάσματος που αφαιρεί η καλλιέργεια από τον αγρό υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την απόδοση της καλλιέργειας με τη μέση περιεκτικότητα σε άζωτο.

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Τα θρεπτικά στοιχεία του λιπάσματος που χρησιμοποιούνται δεν υπερβαίνουν την ποσότητα που απαιτείται για την επίτευξη βέλτιστης απόδοσης της καλλιέργειας από οικονομική άποψη.

Το πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων ή η αποδοτική χρήση των θρεπτικών στοιχείων εκτιμάται όσον αφορά το άζωτο, τον φώσφορο και το κάλιο για επιμέρους αγροτεμάχια ή λειμώνες.

3.3.1, 3.3.3, 3.5.3

Ακαθάριστο ισοζύγιο αζώτου

kg/ha

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αντιπροσωπεύει το πλεόνασμα ή τη μείωση του αζώτου στη γεωργική έκταση. Υπολογίζεται αφαιρώντας από την ποσότητα του αζώτου που προστίθεται στο σύστημα γεωργίας την ποσότητα του αζώτου που αφαιρείται από το σύστημα ανά εκτάριο γεωργικής έκτασης.

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Τα θρεπτικά στοιχεία του λιπάσματος που χρησιμοποιούνται δεν υπερβαίνουν την ποσότητα που απαιτείται για την επίτευξη βέλτιστης απόδοσης της καλλιέργειας από οικονομική άποψη.

Το πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων ή η αποδοτική χρήση των θρεπτικών στοιχείων εκτιμάται όσον αφορά το άζωτο, τον φώσφορο και το κάλιο για επιμέρους αγροτεμάχια ή λειμώνες.

3.3.2, 3.3.1

Οι κύκλοι αμειψισποράς περιλαμβάνουν καλλιέργειες ψυχανθών και καλλιέργειες διακοπής

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στην ενσωμάτωση ψυχανθών και καλλιεργειών διακοπής εντός των κύκλων αμειψισποράς.

Θα πρέπει να αναφέρεται επίσης η διάρκεια του κύκλου.

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Κάθε αμειψισπορά περιλαμβάνει τουλάχιστον μία καλλιέργεια ψυχανθών και μία καλλιέργεια διακοπής σε περίοδο πέντε ετών

3.3.2

Χρήση εργαλείων γεωργίας ακριβείας όπως καθοδήγηση με τεχνολογία GPS για τη βελτιστοποίηση της παροχής θρεπτικών στοιχείων

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στο αν χρησιμοποιούνται εργαλεία γεωεντοπισμού για τον ακριβή προσδιορισμό της ποσότητας θρεπτικών στοιχείων που πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε συγκεκριμένη θέση εντός του αγρού/της εκμετάλλευσης.

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Εκπομπές

3.3.3

Αποτύπωμα άνθρακα των χρησιμοποιούμενων αζωτούχων λιπασμάτων

kg CO2e/kg N

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στις εκπομπές παρασκευής των αζωτούχων λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται στην εκμετάλλευση, εκφρασμένες ως kg CO2e/kg N· οι τιμές παρέχονται από τον προμηθευτή των λιπασμάτων και πρέπει να βασίζονται σε υπολογισμό που δημοσιοποιείται.

Ανά εκμετάλλευση

Εκπομπές

Το ορυκτό λίπασμα που χρησιμοποιείται στην εκμετάλλευση δεν έχει ως αποτέλεσμα εκπομπές παραγωγής που υπερβαίνουν τα 3 kg CO2e ανά kg N, κάτι που πρέπει να αποδεικνύεται σε υπολογισμό που δημοσιοποιείται και παρέχεται από τον προμηθευτή.

3.3.4

Τα συνθετικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν χαμηλές εκπομπές αμμωνίας και αερίων του θερμοκηπίου μετά τη χρήση

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί αν τα συνθετικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (όπως επικάλυψη με αναστολέα της νιτροποίησης) για τον περιορισμό των εκπομπών μετά την εφαρμογή

Ανά εκμετάλλευση

Εκπομπές

Τα συνθετικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν χαμηλές εκπομπές αμμωνίας μετά τη χρήση

3.3.4

Προετοιμασία του εδάφους και προγραμματισμός της καλλιέργειας

Ποσοστό καλλιεργούμενων τυρφωδών εδαφών

%

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Εμβαδόν της καλλιεργούμενης γης με τυρφώδες έδαφος διά του συνολικού εμβαδού γης με τυρφώδες έδαφος στην εκμετάλλευση

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Οι αγροί με τυρφώδη εδάφη πρέπει να διατηρούνται καλυμμένοι με πολυετή λειμώνα· εργασίες οργώματος σε τυρφώδη εδάφη για την επανασπορά του λειμώνα εκτελούνται κατ’ ελάχιστο ανά πενταετία.

3.4.1, 3.2.4

Ποσοστό χειμερινής φυτοκάλυψης του εδάφους

%

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Εμβαδόν γης που καλύπτεται κατά τη διάρκεια του χειμώνα με βλάστηση διά του συνολικού εμβαδού του αγρού ή της εκμετάλλευσης

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

3.4.1

Ποσοστό επιφάνειας στην οποία εφαρμόζεται όργωμα χωρίς αναστροφή για φύτευση των καλλιεργειών

%

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Εμβαδόν γης στην οποία εκτελούνται εργασίες οργώματος χωρίς αναστροφή (π.χ. απευθείας σπορά, όργωμα σε ζώνες και μειωμένο όργωμα) διά του συνολικού εμβαδού του αγρού ή της εκμετάλλευσης

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Το όργωμα με αναστροφή αποφεύγεται με τη χρήση, π.χ., απευθείας σποράς, οργώματος κατά ζώνες και μειωμένου οργώματος (άροτρο με εδαφοσχίστη)

3.4.2

Αριθμός καλλιεργειών διακοπής (λειμώνες, ψυχανθή, ελαιούχοι σπόροι) ανά κύκλο αμειψισποράς

αριθ. καλλιεργειών/κύκλο αμειψισποράς

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στον αριθμό καλλιεργειών διακοπής εντός του κύκλου αμειψισποράς.

Ανά αγρό/ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Σε εκμεταλλεύσεις στις οποίες παρατηρείται κυριαρχία των σιτηρών στην αμειψισπορά, φύτευση καλλιεργειών διακοπής για τουλάχιστον δύο έτη σε επταετή περίοδο αμειψισποράς και για τουλάχιστον ένα έτος σε περιόδους αμειψισποράς έξι ετών ή μικρότερης διάρκειας

3.4.4, 3.3.2

Διάρκεια κύκλων αμειψισποράς

Έτη

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Διάρκεια των εφαρμοζόμενων κύκλων αμειψισποράς

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Σε εκμεταλλεύσεις στις οποίες παρατηρείται κυριαρχία των σιτηρών στην αμειψισπορά, φύτευση καλλιεργειών διακοπής για τουλάχιστον δύο έτη σε επταετή περίοδο αμειψισποράς και για τουλάχιστον ένα έτος σε περιόδους αμειψισποράς έξι ετών ή μικρότερης διάρκειας

3.4.4,

3.3.2

Συνεκτίμηση της χωρικής ποικιλομορφίας κατά την επιλογή καλλιεργειών

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί το κατά πόσον, κατά τον σχεδιασμό κύκλων αμειψισποράς, ο γεωργός διασφαλίζει την εναλλαγή καλλιεργειών σε γειτονικούς αγρούς εντός της εκμετάλλευσης.

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Βιοποικιλότητα

Χρήση εναλλασσόμενων καλλιεργειών σε γειτονικούς αγρούς με σκοπό την αύξηση της χωρικής ποικιλομορφίας σε επίπεδο τοπίου

3.4.4

Επιλογή ποικιλιών καλλιεργειών πρώιμης ωρίμανσης για την πιο ευπαθή γη

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στο κατά πόσον ο γεωργός αποφεύγει να αφήνεται ακάλυπτη η πιο ευπαθής γη κατά τη διάρκεια της υγρής περιόδου, επιλέγοντας ποικιλίες πρώιμης ωρίμανσης και διευκολύνοντας τη φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης πριν από την έναρξη της υγρής περιόδου

Ανά εκμετάλλευση

Βιοποικιλότητα

Αποδοτική χρήση υλικών

Επιλογή ποικιλιών καλλιεργειών πρώιμης ωρίμανσης ώστε η συγκομιδή να πραγματοποιείται πριν από την υγρή περίοδο και να διευκολύνεται η φύτευση καλλιεργειών εδαφοκάλυψης

3.4.4

Ποσοστό γης που αφήνεται ακάλυπτη κατά τη διάρκεια του χειμώνα

%

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Εμβαδόν γης που αφήνεται ακάλυπτη κατά τη διάρκεια του χειμώνα διά του συνολικού εμβαδού της εκμετάλλευσης

Ανά εκμετάλλευση

Νερό

Παροχή από την εκμετάλλευση στοιχείων που αποδεικνύουν τη διενέργεια πλήρους αξιολόγησης των δυνατοτήτων ενσωμάτωσης καλλιεργειών εδαφοκάλυψης/εμβόλιμων καλλιεργειών σε σχέδια καλλιέργειας και παροχή αιτιολόγησης για τυχόν γη που παρέμεινε ακάλυπτη κατά τη διάρκεια του χειμώνα

3.4.5

Διαχείριση χορτονομής και βοσκής

Ποσοστό πρόσληψης ξηράς ουσίας χόρτου από τα ζώα

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ποσότητα της ξηράς ουσίας χόρτου που καταναλώνεται από ζώα βοσκής κατά την περίοδο βοσκής επί της συνολικής ξηράς ουσίας χόρτου που είναι διαθέσιμη στον αγρό. Μετρήσεις του ύψους του χόρτου πραγματοποιούνται καθ’ όλη την περίοδο ανάπτυξης και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της ποσότητας πρόσληψης χόρτου από τα ζώα

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Πρόσληψη ξηράς ουσίας χόρτου της τάξης του 80 % από τα ζώα βοσκής κατά τη διάρκεια της περιόδου βοσκής

3.5.1

Τιμή D του βοσκοτόπου

Αριθ.

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αντιπροσωπεύει το ποσοστό πεπτικότητας της χορτονομής από τα ζώα· μπορεί να βελτιωθεί με την ανανέωση των βοσκοτόπων

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Βιοποικιλότητα

Εφαρμογή ανανέωσης βοσκότοπου (π.χ. επισπορά) για τη μεγιστοποίηση της παραγωγής χορτονομής, τη διατήρηση υψηλής κάλυψης από ψυχανθή και την προσθήκη άλλων ανθοφόρων ειδών

3.5.3

Δείκτης μετατροπής ζωοτροφών

kg πρόληψης ξηράς ουσίας από τη ζωοτροφή/kg παραγόμενου κρέατος ή l γάλακτος

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Λόγος της ποσότητας ζωοτροφής (σε όρους ξηράς ουσίας) που καταναλώνεται από τα ζώα προς την ποσότητα του προϊόντος της εκμετάλλευσης, όπως kg παραγόμενου κρέατος ή λίτρα γάλακτος

Ανά αγρό

Αποδοτική χρήση υλικών

Εκπομπές

3.5.4,

3.6.1,

3.6.3,

3.6.4

Κτηνοτροφία

Ποσοστό ζώων σπάνιας γενετικής προέλευσης

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Λόγος του αριθμού μονάδων ζωικού κεφαλαίου σπάνιων φυλών προς τον συνολικό αριθμό μονάδων ζωικού κεφαλαίου εντός της εκμετάλλευσης

Ανά εκμετάλλευση

Βιοποικιλότητα

Ο ζωικός πληθυσμός της εκμετάλλευσης αποτελείται, κατ’ ελάχιστο, κατά 50 % από τοπικά προσαρμοσμένες φυλές και κατά 5 % από σπάνιες φυλές

3.6.1

Ποσοστό ζώων από τοπικά προσαρμοσμένες φυλές

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Λόγος του αριθμού μονάδων ζωικού κεφαλαίου τοπικά προσαρμοσμένων φυλών προς τον συνολικό αριθμό μονάδων ζωικού κεφαλαίου εντός της εκμετάλλευσης

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Ο ζωικός πληθυσμός της εκμετάλλευσης αποτελείται, κατ’ ελάχιστο, κατά 50 % από τοπικά προσαρμοσμένες φυλές και κατά 5 % από σπάνιες φυλές

3.6.1

Πλεόνασμα θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο εκμετάλλευσης

kg N/ha/έτος

kg Ρ/ha/έτος

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στη διαφορά μεταξύ των εισροών και των εκροών θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο εκμετάλλευσης.

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Εκπομπές

Το πλεόνασμα αζώτου σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανέρχεται, κατ’ ανώτατο όριο, στο 10 % των αναγκών της εκμετάλλευσης σε άζωτο

Το πλεόνασμα φωσφόρου σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανέρχεται, κατ’ ανώτατο όριο, στο 10 % των αναγκών της εκμετάλλευσης σε φώσφορο

3.6.2, 3.6.3

NUE σε επίπεδο εκμετάλλευσης υπολογισθείσα για N και P

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Λόγος των εισροών θρεπτικών στοιχείων (άζωτο και φώσφορος) (52) προς τις εκροές θρεπτικών στοιχείων (θρεπτικά στοιχεία που περιέχονται στα πωλούμενα γεωργικά και ζωικά προϊόντα και στην εξαγόμενη ζωική στερεή κοπριά)

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Εκπομπές

Το πλεόνασμα αζώτου σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανέρχεται, κατ’ ανώτατο όριο, στο 10 % των αναγκών της εκμετάλλευσης σε άζωτο

Το πλεόνασμα φωσφόρου σε επίπεδο εκμετάλλευσης ανέρχεται, κατ’ ανώτατο όριο, στο 10 % των αναγκών της εκμετάλλευσης σε φώσφορο

3.6.2, 3.6.3

Άζωτο ουρίας στο γάλα

mg/100 g

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Η συγκέντρωση ουρίας στο γάλα προκύπτει από εργαστηριακές δοκιμές

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

3.6.3

Εκπομπές εντερικού μεθανίου

kg CH4 ανά kg κρέατος ή l γάλακτος

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Υπολογισμός των εκπομπών εντερικού μεθανίου από τη ζύμωση των ζωοτροφών ανά παραγόμενο προϊόν

Ανά εκμετάλλευση

Εκπομπές

3.6.4, 3.6.7

Ποσοστό προμηθευόμενων ζωοτροφών που είναι πιστοποιημένες ως προς τη βιωσιμότητα

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Λόγος του βάρους των αγορασμένων ζωοτροφών που είναι πιστοποιημένες ως προς τη βιωσιμότητα προς τις συνολικές προμηθευόμενες ζωοτροφές.

Ο συγκεκριμένος δείκτης μπορεί να αναλυθεί ανά διαφορετικούς τύπους ζωοτροφών και αφορά ιδιαίτερα τις ζωοτροφές με βάση το σογιέλαιο και το φοινικέλαιο.

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Ελαχιστοποίηση των εισαγωγών ζωοτροφών με βάση το σογιέλαιο και το φοινικέλαιο, και εφόσον χρησιμοποιούνται, πιστοποίηση ότι το 100 % των εν λόγω ζωοτροφών δεν προέρχεται από εκτάσεις στις οποίες πραγματοποιήθηκε πρόσφατα αλλαγή της χρήσης γης

3.6.5

Εφαρμογή προγράμματος προληπτικής περίθαλψης

Ν/Ο

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί το κατά πόσον η εκμετάλλευση διαθέτει προληπτικό πρόγραμμα περίθαλψης για τα εκτρεφόμενα ζώα.

Ανά εκμετάλλευση

Βιοποικιλότητα

Συστηματική παρακολούθηση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων από την εκμετάλλευση και εφαρμογή προγράμματος προληπτικής περίθαλψης στο οποίο περιλαμβάνεται τουλάχιστον μία ετήσια προληπτική επίσκεψη από χειρουργό κτηνίατρο

3.6.6

Κτηνιατρικές θεραπείες ανά κεφαλή μέσα στο έτος

αριθ. /έτος

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Αριθμός θεραπειών με χορήγηση φαρμάκων (π.χ. αντιβιοτικών) ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου και ανά έτος

Ανά εκμετάλλευση

Βιοποικιλότητα

3.6.6

Αύξηση του βάρους των εκτρεφόμενων ζώων στην εκμετάλλευση

kg/κεφαλή/μονάδα χρόνου

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στη μέση μετρούμενη αύξηση του βάρους των εκτρεφόμενων ζώων στην εκμετάλλευση σε κατάλληλη μονάδα χρόνου (π.χ. ημερήσια αύξηση βάρους)

Ανά εκμετάλλευση

Βιοποικιλότητα

3.6.6

Διαχείριση κοπριάς

Παραγωγή εκπομπών αμμωνίας στο σύστημα στέγασης των ζώων ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου και ανά έτος

kg NH3 ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου και ανά έτος

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Παραγωγή εκπομπών αμμωνίας από τη στέγαση ζώων, προτού τα περιττώματα καταλήξουν σε χώρους αποθήκευσης, ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου και ανά έτος

Ανά σύστημα στέγασης ζώων

Εκπομπές

Εγκατάσταση αυλακωτού δαπέδου, μόνωσης οροφής και συστημάτων αυτομάτως ελεγχόμενου φυσικού αερισμού στους χώρους στέγασης των ζώων

3.7.1

Ποσοστό υγρής/στερεής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση και υποβάλλεται σε επεξεργασία σε σύστημα αναερόβιας χώνευσης, από το οποίο το προϊόν της χώνευσης επιστρέφει σε γεωργικές εκτάσεις

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ποσότητα υγρής/στερεής κοπριάς που υποβάλλεται σε επεξεργασία σε σύστημα αναερόβιας χώνευσης διαιρούμενη διά της συνολικής ποσότητας της υγρής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Ποσοστό 100 % της υγρής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση υποβάλλεται σε επεξεργασία σε σύστημα αναερόβιας χώνευσης με αεριοστεγή αποθήκευση του προϊόντος χώνευσης, από το οποίο το προϊόν χώνευσης επιστρέφει σε γεωργικές εκτάσεις

3.7.2

Ποσοστό υγρής κοπριάς που παράγεται εντός της εκμετάλλευσης σε εκμεταλλεύσεις γαλακτοπαραγωγής και σε εκμεταλλεύσεις εκτροφής χοίρων και πουλερικών, το οποίο διαχωρίζεται πριν από την αποθήκευση

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Λόγος της υγρής κοπριάς που διαχωρίζεται σε υγρό και στερεό κλάσμα πριν από την αποθήκευση και εφαρμογή προς τη συνολική ποσότητα υγρής κοπριάς που παράγεται στην εκμετάλλευση

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Η υγρή κοπριά ή το προϊόν χώνευσης που προκύπτει σε εκμεταλλεύσεις γαλακτοπαραγωγής και εκμεταλλεύσεις εκτροφής χοίρων και πουλερικών διαχωρίζεται, κατά περίπτωση, σε υγρά και στερεά κλάσματα τα οποία εφαρμόζονται σε εδάφη ανάλογα με τις ανάγκες της καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία και σε οργανική ύλη του εδάφους

3.7.3

Οι δεξαμενές αποθήκευσης υγρής κοπριάς και οι δεξαμενές απόθεσης προϊόντων αναερόβιας χώνευσης φέρουν κάλυμμα

Ν/Ο

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στη λήψη κατάλληλων μέτρων για την ελαχιστοποίηση των εκπομπών από αποθέσεις υγρής κοπριάς ή προϊόντων χώνευσης: όσον αφορά τις νέες δεξαμενές, θα πρέπει να καλύπτονται με καπάκι το οποίο εφαρμόζει καλά ή κάλυμμα τύπου σκηνής και να έχουν μεγάλο ύψος· όσον αφορά τις υφιστάμενες δεξαμενές, όταν δεν είναι δυνατή η χρήση καπακιού που εφαρμόζει καλά ή καλύμματος τύπου σκηνής, μπορούν να χρησιμοποιούνται φύλλα πλαστικού, μπάλα αργίλου ή πλωτά συστήματα.

Ανά εκμετάλλευση ή ανά σύστημα στέγασης ζώων

Εκπομπές

Οι νέοι χώροι αποθήκευσης υγρής κοπριάς και προϊόντων αναερόβιας χώνευσης έχουν μεγάλο ύψος (> 3 m) και φέρουν καπάκι με καλή εφαρμογή ή κάλυμμα τύπου σκηνής.

Στις υφιστάμενες δεξαμενές αποθήκευσης τοποθετείται καπάκι με καλή εφαρμογή ή κάλυμμα τύπου σκηνής όπου αυτό είναι δυνατό ή, σε διαφορετική περίπτωση, κάλυμμα επίπλευσης· στους υφιστάμενους χώρους απόθεσης σε λίμνες τοποθετείται κάλυμμα επίπλευσης

3.7.4

Χωρητικότητα δεξαμενών αποθήκευσης υγρών για υγρή κοπριά

m3

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Όγκος δεξαμενής για την αποθήκευση υγρής κοπριάς. Μπορεί να συγκρίνεται με την ελάχιστη τιμή απαιτούμενης χωρητικότητας ώστε να χορηγούνται θρεπτικά στοιχεία σύμφωνα με το σχέδιο διαχείρισης θρεπτικών στοιχείων της εκμετάλλευσης.

Ανά εκμετάλλευση

Εκπομπές

Απόβλητα

Η συνολική ικανότητα αποθήκευσης υγρής κοπριάς είναι τουλάχιστον ισοδύναμη της απαιτούμενης από τους συναφείς κανονισμούς για τις ευπρόσβλητες στη νιτρορύπανση ζώνες, ανεξάρτητα από το αν η εκμετάλλευση βρίσκεται σε ευπρόσβλητη στη νιτρορύπανση ζώνη, και επαρκεί για να διασφαλιστεί η δυνατότητα βελτιστοποίησης του χρονοδιαγράμματος χρήσης της υγρής κοπριάς σε σχέση με τον προγραμματισμό της διαχείρισης θρεπτικών στοιχείων στην εκμετάλλευση

3.7.4

Εφαρμογή οξίνισης ή ψύξης της υγρής κοπριάς

Ν/Ο

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στην εφαρμογή τεχνικών επεξεργασίας υγρής κοπριάς, όπως οξίνιση ή ψύξη

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Εκπομπές

3.7.4

Ποσοστό κλασμάτων στερεής κοπριάς που αποθηκεύονται

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ποσότητα στερεής κοπριάς που αποθηκεύεται διαιρούμενη διά της συνολικής παραγωγής στερεής κοπριάς

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Εκπομπές

Λιπασματοποίηση ή αποθήκευση των κλασμάτων στερεής κοπριάς για τουλάχιστον τρεις μήνες σε παρτίδες χωρίς προσθήκες νέας κοπριάς

3.7.5

Η θέση και η διαχείριση των χώρων απόθεσης στερεής κοπριάς εξασφαλίζει την αποτροπή της μόλυνσης επιφανειακών υδατορευμάτων

Ν/Ο

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί το κατά πόσον η εκμετάλλευση έχει επιλέξει τοποθεσία απόθεσης στερεής κοπριάς η οποία βρίσκεται μακριά από επιφανειακά υδατορεύματα και κατά πόσον οι απορροές συλλέγονται και ανακυκλώνονται μέσω του συστήματος διαχείρισης στερεής κοπριάς της εκμετάλλευσης.

Ανά εκμετάλλευση ή ανά σύστημα στέγασης ζώων

Απόβλητα

Εκπομπές

Κάλυψη και εγκατάσταση των χώρων απόθεσης στερεής κοπριάς μακριά από επιφανειακά υδατορεύματα και συλλογή και ανακύκλωση των απορροών μέσω συστήματος διαχείρισης στερεής κοπριάς της εκμετάλλευσης

3.7.5

Ενσωμάτωση της κοπριάς σε αρόσιμα εδάφη εντός δύο ωρών από τη διασπορά

Ν/Ο

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στην άμεση ενσωμάτωση της στερεής κοπριάς σε αρόσιμα εδάφη

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Εκπομπές

Σύμφωνα με τις ανάγκες των καλλιεργειών σε θρεπτικά στοιχεία, το 100 % της υγρής κοπριάς που χρησιμοποιείται στη γη προστίθεται μέσω αβαθούς έγχυσης, χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή διασποράς σε ζώνες, και το 100 % της στερεής κοπριάς υψηλής περιεκτικότητας σε αμμωνία που χρησιμοποιείται σε ακάλυπτη αρόσιμη γη ενσωματώνεται στο έδαφος το συντομότερο δυνατό και σε κάθε περίπτωση εντός δύο ωρών

3.7.6

Ποσοστό υγρής κοπριάς που προστίθεται σε χορτολιβαδική έκταση μέσω αβαθούς έγχυσης, χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή διασποράς σε ζώνες

%

Κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

Ποσότητα υγρής κοπριάς που προστίθεται σε χορτολιβαδική έκταση μέσω διασποράς σε ζώνες ή χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή αβαθούς έγχυσης διαιρούμενη διά της συνολικής ποσότητας υγρής κοπριάς που προστίθεται σε χορτολιβαδικές εκτάσεις

Ανά εκμετάλλευση

Απόβλητα

Ανάλογα με τις ανάγκες των καλλιεργειών σε θρεπτικά στοιχεία, το 100 % της υγρής κοπριάς που προστίθεται σε χορτολιβαδική έκταση εφαρμόζεται μέσω αβαθούς έγχυσης, χρήσης ρυμουλκούμενου σκαπτικού μηχανήματος ή διασποράς σε ζώνες

3.7.7

Άρδευση

Αποδοτική χρήση του νερού

kg/m3

Εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν άρδευση

Απόδοση καλλιέργειας έναντι της ποσότητας νερού άρδευσης που χρησιμοποιείται στην εκμετάλλευση

Ανά εκμετάλλευση

Νερό

3.8.1-3.8.4, 3.10.2

Αποδοτικότητα της άρδευσης σε επίπεδο καλλιέργειας

%

Εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν άρδευση

Υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την αποδοτικότητα μεταφοράς του νερού στον αγρό με την αποδοτικότητα της χορήγησης στον αγρό.

Ανά αγρό

Νερό

3.8.2

Προστασία των καλλιεργειών

Εφαρμογή δυναμικού σχεδίου προστασίας των καλλιεργειών για τη βιώσιμη προστασία τους, το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: i. αμειψισπορά με στόχο την πρόληψη των επιβλαβών οργανισμών, ii. βιολογική καταπολέμηση των επιβλαβών οργανισμών, iii. εφαρμογή προϊόντων προστασίας καλλιεργειών με ακρίβεια (εφόσον απαιτείται η χρήση τους), iv. κατάλληλη κατάρτιση σχετικά με την προστασία των φυτών, v. περιοδική επανεξέταση και βελτίωση του σχεδίου

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στην εφαρμογή και περιοδική επανεξέταση ενός δυναμικού σχεδίου προστασίας των καλλιεργειών, το οποίο ενσωματώνει βασικές πτυχές της ολοκληρωμένης καταπολέμησης των επιβλαβών οργανισμών.

Ανά εκμετάλλευση

Αποδοτική χρήση υλικών

Βιοποικιλότητα

Νερό

3.9.1

Τα επιλεγμένα προϊόντα προστασίας καλλιεργειών έχουν τη μικρότερη τοξικότητα και συνάδουν με τη συνολική στρατηγική για την προστασία των καλλιεργειών

Ν/Ο

Όλες οι εκμεταλλεύσεις

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στην επιλογή προϊόντων προστασίας καλλιεργειών τα οποία συνάδουν με τη συνολική στρατηγική προστασίας των καλλιεργειών και έχουν τη μικρότερη τοξικότητα.

Ανά αγρό ή εκμετάλλευση

Βιοποικιλότητα

Νερό

 

3.9.2

Προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών

Συνολική χρήση ενέργειας στο θερμοκήπιο

kWh/απόδοση

Εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Συνολική χρήση ενέργειας που παρέχεται στο σύστημα προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών έναντι της απόδοσης

Ανά εγκατάσταση προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Ενεργειακή απόδοση

3.10.1

Μερίδιο της ενέργειας που χρησιμοποιείται στο θερμοκήπιο για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και παρασκευή διοξειδίου του άνθρακα (κατά περίπτωση), το οποίο καλύπτεται από επιτόπια παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε ετήσια βάση

%

Εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Λόγος της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που παράγεται εντός της εκμετάλλευσης προς τη συνολική χρήση ενέργειας εντός του έτους

Ανά εγκατάσταση προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Ενεργειακή απόδοση

Η συνδυασμένη ενέργεια που χρησιμοποιείται στο σύστημα προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και παρασκευή διοξειδίου του άνθρακα (κατά περίπτωση) καλύπτεται τουλάχιστον κατά 80 % από επιτόπια παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε ετήσια βάση

3.10.1

Όλα τα απόβλητα βιομάζας λιπασματοποιούνται ή αποστέλλονται για αναερόβια χώνευση

Ν/Ο

Εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Ο συγκεκριμένος δείκτης αναφέρεται στη λιπασματοποίηση ή την αναερόβια χώνευση όλων των αποβλήτων βιομάζας που παράγονται στο σύστημα προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών.

Η αναερόβια χώνευση μπορεί να πραγματοποιείται εκτός εκμετάλλευσης.

Ανά σύστημα προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Απόβλητα

Όλα τα απόβλητα συλλέγονται, διαχωρίζονται και υποβάλλονται σε κατάλληλη επεξεργασία, το οργανικό κλάσμα λιπασματοποιείται και κανένα απόβλητο δεν αποστέλλεται σε χώρο υγειονομικής ταφής. Ειδικότερα:

Κάθε υλικό εδαφοκάλυψης είναι 100 % βιοαποδομήσιμο, εκτός αν πρόκειται για πλαστική μεμβράνη που απομακρύνεται

το 100 % των αποβλήτων διαχωρίζονται στην πηγή

το 100 % της παραχθείσας εναπομένουσας βιομάζας λιπασματοποιείται ή μεταφέρεται σε παρακείμενη μονάδα αναερόβιας χώνευσης

3.10.3

Χρήση πλήρως βιοαποδομήσιμων βιοπλαστικών υλικών για γλάστρες φυτωρίου και μεμβράνες εδαφοκάλυψης

Ν/Ο

Εκμεταλλεύσεις προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Ο συγκεκριμένος δείκτης παρακολουθεί τη χρήση βιοαποδομήσιμων πλαστικών για γλάστρες, εδαφοκάλυψη, καλύμματα κ.λπ.

Ανά εγκατάσταση προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών

Απόβλητα

Όλα τα απόβλητα πρέπει να συλλέγονται, να διαχωρίζονται και να γίνεται ορθή διάθεσή τους, το οργανικό κλάσμα πρέπει να λιπασματοποιείται και κανένα απόβλητο δεν πρέπει να αποστέλλεται σε χώρο υγειονομικής ταφής. Ειδικότερα:

Κάθε υλικό εδαφοκάλυψης είναι 100 % βιοαποδομήσιμο, εκτός αν πρόκειται για πλαστική μεμβράνη που μπορεί να απομακρυνθεί

το 100 % των αποβλήτων διαχωρίζονται στην πηγή

το 100 % της παραχθείσας εναπομένουσας βιομάζας λιπασματοποιείται ή μεταφέρεται σε παρακείμενη μονάδα αναερόβιας χώνευσης

3.10.3


(1)  Η επιστημονική και πολιτική έκθεση είναι προσβάσιμη για το ευρύ κοινό στον ιστότοπο του ΚΚΕρ, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://susproc.jrc.ec.europa.eu/activities/emas/documents/AgricultureBEMP.pdf. Τα συμπεράσματα σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης και τη δυνατότητα εφαρμογής τους καθώς και οι προσδιορισμένοι ειδικοί δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων και οι δείκτες αναφοράς της αριστείας που περιέχονται στο παρόν τομεακό έγγραφο αναφοράς βασίζονται στα πορίσματα που τεκμηριώνονται στην επιστημονική και πολιτική έκθεση. Όλες οι βασικές πληροφορίες και οι τεχνικές λεπτομέρειες υπάρχουν εκεί.

(2)  Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1836/93 του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 1993, για την εκούσια συμμετοχή των επιχειρήσεων του βιομηχανικού τομέα σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (ΕΕ L 168 της 10.7.1993, σ. 1).

(3)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 761/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2001, για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS) (ΕΕ L 114 της 24.4.2001, σ. 1).

(4)  Σύμφωνα με το παράρτημα IV τμήμα Β στοιχείο ε) του κανονισμού EMAS, η περιβαλλοντική δήλωση περιέχει «σύνοψη των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με τις επιδόσεις του οργανισμού σε σύγκριση με τους περιβαλλοντικούς σκοπούς και στόχους του που συνδέονται με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Για την αναφορά των δεδομένων, χρησιμοποιούνται οι βασικοί δείκτες και άλλοι κατάλληλοι υφιστάμενοι δείκτες περιβαλλοντικών επιδόσεων που καθορίζονται στο τμήμα Γ». Στο παράρτημα IV τμήμα Γ προβλέπεται ότι «Κάθε οργανισμός αναφέρει επίσης ετησίως τις επιδόσεις του όσον αφορά τις πιο εξειδικευμένες περιβαλλοντικές πτυχές που προσδιορίζονται στην περιβαλλοντική του δήλωση και λαμβάνει υπόψη, εφόσον υπάρχουν, τα τομεακά έγγραφα αναφοράς που αναφέρονται στο άρθρο 46».

(5)  Λεπτομερής περιγραφή κάθε βέλτιστης πρακτικής, με πρακτικές οδηγίες για τον τρόπο εφαρμογής της, διατίθεται στην «έκθεση περί βέλτιστων πρακτικών» η οποία έχει δημοσιευθεί από το ΚΚΕρ και διατίθεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση http://susproc.jrc.ec.europa.eu/activities/emas/documents/AgricultureBEMP.pdf. Οι οργανισμοί καλούνται να ανατρέξουν σε αυτήν, εάν ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για ορισμένες από τις βέλτιστες πρακτικές που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο SRD.

(6)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1893/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2006, για τη θέσπιση της στατιστικής ταξινόμησης των οικονομικών δραστηριοτήτων NACE—αναθεώρηση 2 και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3037/90 του Συμβουλίου και ορισμένων κανονισμών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικών με ειδικούς στατιστικούς τομείς (ΕΕ L 393 της 30.12.2006, σ. 1).

(7)  Περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές πιέσεις που παρατίθενται στον παρόντα πίνακα διατίθενται στην «έκθεση περί βέλτιστων πρακτικών» η οποία έχει δημοσιευθεί από το ΚΚΕρ και διατίθεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση http://susproc.jrc.ec.europa.eu/activities/emas/documents/AgricultureBEMP.pdf.

(*1)  Οι βέλτιστες πρακτικές για τις αροτραίες καλλιέργειες μπορούν να εφαρμόζονται σε εκτάσεις της εκμετάλλευσης που προορίζονται για παραγωγή ζωοτροφών ή σε εκμεταλλεύσεις που λαμβάνουν κοπριά χοίρων και πουλερικών όσον αφορά τη χρήση υγρής κοπριάς

(8)  Στα «σημαντικά σε τοπικό επίπεδο είδη» περιλαμβάνονται ενδημικά είδη τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα. Ο γεωργός μπορεί να συμβουλεύεται εφαρμοστέες εθνικές/περιφερειακές κανονιστικές διατάξεις σχετικά με τη βιοποικιλότητα και τους οικοτόπους, καθώς και να απευθύνεται σε τοπικές ΜΚΟ, για τον προσδιορισμό βασικών σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών.

(9)  Η έμμεση χρήση ενέργειας, γνωστή και ως ενσωματωμένη ενέργεια, των λιπασμάτων και/ή των ζωοτροφών αναφέρεται στην ενέργεια που χρησιμοποιήθηκε κατά την παραγωγή τους (συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης πρώτων υλών, των μεταφορών και της παρασκευής).

(10)  Κατά περίπτωση, η χρήση ανακτημένου ή ανακυκλωμένου νερού, δηλαδή νερού που λαμβάνεται από την επεξεργασία λυμάτων, μπορεί να επιτρέψει τη μείωση της χρήσης γλυκού νερού.

(11)  Διάφορες πτυχές της συγκεκριμένης ΒΠΠΔ αναπτύσσονται περαιτέρω σε ειδικότερες ΒΠΠΔ: βλέπε τμήμα 3.7 για τη διαχείριση της κοπριάς, τμήμα 3.9 για τα προϊόντα προστασίας καλλιεργειών και ΒΠΠΔ 3.10.3 για τη διαχείριση αποβλήτων στην προστατευόμενη καλλιέργεια κηπευτικών.

(12)  Σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών (οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα) (οδηγία 2008/98/ΕΚ) (ΕΕ L 312 της 22.11.2008, σ. 3), οι πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων θα πρέπει να ιεραρχούνται σύμφωνα με την ακόλουθη σειρά προτεραιότητας: α) πρόληψη, β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, γ) ανακύκλωση, δ) άλλου είδους ανάκτηση, π.χ. ανάκτηση ενέργειας, και ε) διάθεση.

(13)  Αντιπροσωπεύει τα προϊόντα που πωλούνται απευθείας από την εκμετάλλευση είτε στον χώρο της είτε σε τοπική αγορά γεωργών και τα προϊόντα που πωλούνται μέσω συνδρομητικής προμήθειας οπωροκηπευτικών («με το καλάθι») ή άλλων μορφών κοινωνικά υποστηριζόμενης γεωργίας.

(14)  Το ακαθάριστο ισοζύγιο αζώτου αντιπροσωπεύει το πλεόνασμα ή τη μείωση του αζώτου στη γεωργική έκταση. Υπολογίζεται αφαιρώντας από την ποσότητα του αζώτου που προστίθεται στο σύστημα γεωργίας την ποσότητα του αζώτου που αφαιρείται από το σύστημα ανά εκτάριο γεωργικής έκτασης.

(15)  Αμειψισπορά είναι η εναλλαγή σε έναν αγρό μεταξύ καλλιεργειών που αυξάνουν τον χούμο και καλλιεργειών με υψηλές απαιτήσεις σε χούμο στο πλαίσιο ενός πολυετούς κύκλου, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους κανονιστικούς και εδαφικούς περιορισμούς. Η αμειψισπορά αποφέρει πολυάριθμα οφέλη. Για παράδειγμα, τα ψυχανθή, τα οποία είναι βαθύρριζες, αζωτοδεσμευτικές καλλιέργειες που αυξάνουν τον χούμο και τη γονιμότητα του εδάφους, καλλιεργούνται σε συνδυασμό με μια ισορροπημένη αναλογία καλλιεργειών με υψηλές απαιτήσεις σε άζωτο και χούμο, όπως τα σιτηρά και τα σκαλιστικά φυτά.

(16)  Η καλλιέργεια διακοπής είναι δευτερεύουσα καλλιέργεια η οποία καλλιεργείται με σκοπό τη διακοπή της επαναλαμβανόμενης σποράς σιτηρών στο πλαίσιο αμειψισποράς.

(17)  Η εμβόλιμη καλλιέργεια είναι καλλιέργεια που πραγματοποιείται στον χώρο μεταξύ δύο κύριων καλλιεργειών ή σε χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν καλλιεργούνται κύριες καλλιέργειες.

(18)  Η χρήση θρεπτικών στοιχείων με ακρίβεια θα πρέπει να ακολουθεί τις αρχές που είναι γνωστές ως διαχείριση των τεσσάρων Ο (4R stewardship): Ορθό λίπασμα, ορθή χρονική στιγμή, ορθή δοσολογία και ορθή μέθοδος.

(19)  Η ΕΕ έχει καταρτίσει έγγραφο αναφοράς σχετικά με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές για την παρασκευή μεγάλων ποσοτήτων ανόργανων χημικών –αμμωνίας, οξέων και λιπασμάτων– στο πλαίσιο του άρθρου 13 παράγραφος 1 της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές (2010/75/ΕΕ). Το έγγραφο αναφοράς είναι διαθέσιμο στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eippcb.jrc.ec.europa.eu/reference/BREF/lvic_aaf.pdf.

(20)  Το αποτύπωμα άνθρακα των προϊόντων με βάση τα νιτρικά άλατα πρέπει να παρέχεται σε υπολογισμό ο οποίος δημοσιοποιείται από τον προμηθευτή.

(21)  Όποτε το επιτρέπουν οι συνθήκες του εδάφους, συνιστά βέλτιστη πρακτική η έγκαιρη σπορά χειμερινών καλλιεργειών σιτηρών εάν χρησιμοποιείται η επιλογή της μειωμένης έντασης καλλιέργειας· οι προστατευτικές καλλιέργειες θα πρέπει να σπέρνονται εάν τα σιτηρά δεν έχουν σπαρθεί έως την άνοιξη.

(22)  Πρόσθετα συναφή μέτρα περιλαμβάνονται στη ΒΠΠΔ 3.2.3 σχετικά με τη διατήρηση της δομής του εδάφους και την αποτροπή της διάβρωσης και της συμπίεσης.

(23)  Η πρόσληψη της ξηράς ουσίας χόρτου μπορεί να εκτιμηθεί από τον κτηνοτρόφο με τακτικές μετρήσεις του ύψους του χόρτου καθ’ όλη την περίοδο ανάπτυξης. Από τις μετρήσεις του ύψους του χόρτου, πριν και μετά τη βοσκή, μπορεί να προκύψει η ποσότητα του χόρτου που καταναλώθηκε από τα ζώα κατά τη διάρκεια της περιόδου βοσκής.

(24)  Στα «σημαντικά σε τοπικό επίπεδο είδη» περιλαμβάνονται ενδημικά είδη τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα. Ο γεωργός μπορεί να συμβουλεύεται εφαρμοστέες εθνικές/περιφερειακές κανονιστικές διατάξεις σχετικά με τη βιοποικιλότητα και τους οικοτόπους, καθώς και να απευθύνεται σε τοπικές ΜΚΟ, για τον προσδιορισμό βασικών σημαντικών σε τοπικό επίπεδο ειδών.

(25)  Η συγκομιδή με σκοπό την αποκόμιση μέγιστων τιμών D μπορεί να σημαίνει θυσία μέρους της απόδοσης και πρέπει να αξιολογείται λαμβάνοντας υπόψη τις συνολικές ανάγκες σε ζωοτροφές καθ’ όλη τη διάρκεια της επιθυμητής περιόδου χορήγησης ζωοτροφής. Ενδέχεται να είναι προτιμότερη η παραγωγή ενσιρωμένης ζωοτροφής υψηλότερης απόδοσης με χαμηλότερη ποιότητα που να αντισταθμίζεται με χρήση συμπυκνωμάτων.

(26)  Ο δείκτης μετατροπής ζωοτροφών είναι η ικανότητα των ζώων να μετατρέπουν τη ζωοτροφή σε μάζα σώματος ή άλλη εκροή (π.χ. γάλα για τα ζώα γαλακτοπαραγωγής).

(27)  Το IRPP BREF περιλαμβάνει τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές εντατικής εκτροφής πουλερικών και χοίρων σε μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο, ορισμένες από τις τεχνικές που περιγράφονται ενδέχεται να μπορούν να εφαρμοστούν και στη ζωική παραγωγή μικρότερης κλίμακας. Το έγγραφο διατίθεται ηλεκτρονικά στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eippcb.jrc.ec.europa.eu/reference/irpp.html.

(28)  Τα χαρακτηριστικά λαμβάνονται υπόψη για συμπερίληψη σε έναν στόχο εκτροφής με βάση είτε την οικονομική (π.χ. παραγωγικότητα), είτε την κοινωνική (π.χ. καλή διαβίωση των ζώων), είτε την περιβαλλοντική (π.χ. βιοποικιλότητα) σημασία τους.

(29)  Ορισμοί του πλεονάσματος θρεπτικών στοιχείων και της NUE παρέχονται στη ΒΠΠΔ 3.3.1. Ωστόσο, η ΒΠΠΔ 3.3.1 αφορά τη ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων σε επίπεδο αγρού, ενώ η παρούσα ΒΠΠΔ πραγματεύεται τη ρύθμιση του ισοζυγίου θρεπτικών στοιχείων για κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις σε επίπεδο ολόκληρης εκμετάλλευσης, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη τις εισροές και εκροές της εκμετάλλευσης.

(30)  Η αποδοτικότητα της χρήσης του αζώτου της διατροφής στα μηρυκαστικά καθορίζεται κυρίως από την αναλογία της ενέργειας προς τις πρωτεΐνες στη μεγάλη κοιλία. Η χορτονομή των βοσκοτόπων υπό εντατική διαχείριση είναι πλούσια σε άζωτο και παρουσιάζει επίσης υψηλή αποδομησιμότητα στη μεγάλη κοιλία, ιδίως όταν χρησιμοποιούνται άφθονες ποσότητες αζώτου από λιπάσματα. Εάν η χορτονομή υψηλής περιεκτικότητας σε άζωτο δεν εξισορροπείται με ενέργεια, το αποτέλεσμα είναι χαμηλή χρησιμοποίηση του αζώτου από τα μηρυκαστικά.

(31)  Όσον αφορά τους χοίρους και τα πουλερικά, η διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες θα πρέπει να εξισορροπείται με εύπεπτα αμινοξέα στη σωστή αναλογία.

(32)  Οι πολλές ίνες, το υψηλό pH στη μεγάλη κοιλία και ο αργός ρυθμός διόδου στη μεγάλη κοιλία ευνοούν στο σύνολό τους την παραγωγή μεθανίου.

(33)  Ως καθαρός βοσκότοπος νοείται ο βοσκότοπος όπου δεν έχει πραγματοποιηθεί προηγούμενη βοσκή από το ίδιο είδος για διάστημα ενός έτους ή ο αγρός που έχει καλλιεργηθεί αφού έχουν βοσκήσει σε αυτόν μεγαλύτερης ηλικίας ζώα.

(34)  Η αρχή των πέντε ελευθεριών για την καλή διαβίωση των ζώων συνίσταται στα εξής: ελευθερία από την πείνα και τη δίψα, ελευθερία από την ταλαιπωρία· ελευθερία από τον πόνο, τους τραυματισμούς και τις ασθένειες, ελευθερία έκφρασης φυσιολογικής συμπεριφοράς και ελευθερία από τον φόβο και την αγωνία (βλέπε: http://www.oie.int/en/animal-welfare/animal-welfare-at-a-glance/). Οι ελευθερίες αυτές μπορούν να αξιολογούνται παρατηρώντας τη συμπεριφορά των ζώων και, ειδικότερα, με βάση τα εξής: i) αξιολόγηση των περιβαλλοντικών στρεσογόνων παραγόντων, ii) αξιολόγηση της κατάστασης του σώματος, iii) συναφείς φυσιολογικοί δείκτες/ενδείξεις, iv) ποσότητα νερού και ζωοτροφής που καταναλώνονται και v) αρχεία θεραπειών.

(35)  Το IRPP BREF περιλαμβάνει τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές εντατικής εκτροφής πουλερικών και χορίων σε μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Ωστόσο, ορισμένες από τις τεχνικές που περιγράφονται ενδέχεται να μπορούν να εφαρμοστούν και στη ζωική παραγωγή μικρότερης κλίμακας. Το έγγραφο διατίθεται ηλεκτρονικά στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eippcb.jrc.ec.europa.eu/reference/irpp.html.

(36)  Οργανικά υπολείμματα τα οποία ενδείκνυνται για τη συμπλήρωση υγρής και στερεής κοπριάς στο μείγμα πρώτων υλών για αναερόβια χώνευση εντός της εκμετάλλευσης είναι τα εξής: τρόφιμα, ζωοτροφές και υπολείμματα καλλιεργειών. Αντιθέτως, η καλλιέργεια φυτικών προϊόντων για αναερόβια χώνευση συνδέονται σε πολλές περιπτώσεις με χαμηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις του κύκλου ζωής και, ως εκ τούτου, δεν συνιστά βέλτιστη πρακτική.

(37)  Όπως περιγράφεται στη ΒΠΠΔ 3.7.2.

(38)  Η WUE ορίζεται ως η απόδοση της καλλιέργειας (π.χ. kg) ανά μονάδα όγκου (π.χ. m3) του χρησιμοποιούμενου νερού άρδευσης. Οι πρακτικές που βελτιώνουν την απόδοση ανά «σταγόνα νερού» βελτιώνουν τη WUE. Ως εκ τούτου, η WUE βελτιώνεται με την αύξηση της παραγωγής της καλλιέργειας και/ή τη μείωση της χρήσης εποχιακού νερού. Για τη διασφάλιση υψηλής απόδοσης των καλλιεργειών, πρέπει να μεγιστοποιείται η δέσμευση και αποθήκευση βρόχινου νερού στο έδαφος και η ικανότητα των καλλιεργειών να χρησιμοποιούν την υγρασία του εδάφους, ενώ ο βαθμός έλλειψης νερού σε βασικά στάδια της ανάπτυξης των καλλιεργειών θα πρέπει να ελαχιστοποιείται.

(39)  Η μέθοδος ισοζυγίου του νερού αποτελείται από τρία βασικά στάδια: i. εκτίμηση του διαθέσιμου νερού (AW) στο ριζικό σύστημα με βάση την υφή του εδάφους και το βάθος του ριζικού συστήματος, ii. επιλογή του επιτρεπόμενου ελλείμματος νερού (AWD) ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας, το στάδιο της βλάστησης, τη χωρητικότητα του εδάφους σε νερό και την ικανότητα άντλησης του αρδευτικού συστήματος και iii. εκτίμηση της εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας (ΕΤ). Με τη μέθοδο αυτή, η άρδευση εφαρμόζεται όποτε η ΕΤ υπερβαίνει το AWD.

(40)  Οι αισθητήρες υγρασίας του εδάφους χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό της συχνότητας και της ποσότητας του νερού άρδευσης. Η ποσότητα υπολογίζεται μέσω των μεταβολών της περιεκτικότητας του εδάφους σε υγρασία μεταξύ δύο αρδεύσεων, με βάση την υπόθεση ότι η εξατμισοδιαπνοή (ΕΤ) μεταξύ των δύο αρδεύσεων ισούται με τη μεταβολή στην υγρασία του εδάφους. Εναλλακτικά, υπολογίζεται μετρώντας την τάση του εδάφους πριν από την άρδευση και χρησιμοποιώντας το επιτρεπόμενο έλλειμμα νερού (AWD) για την εκτίμηση της ποσότητας του νερού που πρέπει να χορηγηθεί.

(41)  Η αποδοτικότητα της άρδευσης αντιπροσωπεύει το χρησιμοποιούμενο νερό που είναι πραγματικά διαθέσιμο στα φυτά. Ο συγκεκριμένος δείκτης υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την αποδοτικότητα μεταφοράς, δηλαδή την αποδοτικότητα της μεταφοράς του νερού στον αγρό, π.χ. μέσω καναλιών, με την αποδοτικότητα της χορήγησης στον αγρό.

(42)  Οδηγία 2009/128/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Οκτωβρίου 2009, σχετικά με την κοινή θέση του Συμβουλίου που αφορά τον καθορισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με σκοπό την επίτευξη ορθολογικής χρήσης των γεωργικών φαρμάκων (ΕΕ L 309 της 24.11.2009, σ. 71).

(43)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Οκτωβρίου 2009, σχετικά με τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά και την κατάργηση των οδηγιών 79/117/ΕΟΚ και 91/414/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 309 της 24.11.2009, σ. 1).

(44)  Η βιολογική καταπολέμηση επιβλαβών οργανισμών μπορεί να εφαρμόζεται μέσω εισαγωγής, αύξησης και διατήρησης. Η εισαγωγή βασίζεται στον καθορισμό των σχετικών επιβλαβών οργανισμών που πρέπει να καταπολεμηθούν, στον προσδιορισμό των σχετικών φυσικών εχθρών και στην εισαγωγή αυτών στον αγρό. Η αύξηση συνίσταται στη συμπληρωματική απελευθέρωση φυσικών εχθρών που βρίσκονται ήδη στην εκμετάλλευση, με αποτέλεσμα την αύξηση του φυσικώς απαντώμενου πληθυσμού. Η διατήρηση των υφιστάμενων φυσικών εχθρών συνίσταται στο να διασφαλίζεται ότι οι συνθήκες επιτρέπουν σε φυσικώς απαντώμενους πληθυσμούς φυσικών εχθρών να εξακολουθούν να υφίστανται. Η τελευταία μέθοδος είναι η πιο απλή, δεδομένου ότι οι φυσικοί εχθροί είναι ήδη προσαρμοσμένοι στον οικότοπο και στους στοχευόμενους επιβλαβείς οργανισμούς.

(45)  Στα στάδια παρασκευής και χρήσης.

(46)  Στα ψυκτικά πάνελ, τοποθετούνται ανεμιστήρες στον έναν τοίχο και ένα υγρό πάνελ στον απέναντι τοίχο έτσι ώστε ο εξωτερικός αέρας να παρασύρεται μέσα στο θερμοκήπιο διαμέσου του υγρού πάνελ και να μειώνεται η θερμοκρασία του. Η εκνέφωση βασίζεται στην παροχή νερού σε πολύ μικρές σταγόνες οι οποίες εξατμίζονται μειώνοντας τη θερμοκρασία στο θερμοκήπιο.

(47)  Όσον αφορά τις δραστηριότητες προστατευόμενης καλλιέργειας κηπευτικών, οι καθαρές ανάγκες της καλλιέργειας σε νερό θεωρείται ότι ισούνται με την εξατμισοδιαπνοή της καλλιέργειας (ΕΤc) διότι η βροχή δεν εισέρχεται στο θερμοκήπιο και η εξάντληση της υγρασίας είναι περιορισμένη.

(48)  Ο ορισμός της WUE παρέχεται στη ΒΠΠΔ 3.8.1.

(49)  Απόφαση (ΕΕ) 2015/2099 της Επιτροπής, της 18ης Νοεμβρίου 2015, σχετικά με τον καθορισμό οικολογικών κριτηρίων απονομής του οικολογικού σήματος της EE σε μέσα ανάπτυξης, βελτιωτικά εδάφους και εδαφοκάλυμμα. (ΕΕ L 303 της 20.11.2015, σ. 75).

(50)  Οι βασικοί δείκτες του EMAS παρατίθενται στο παράρτημα IV του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1221/2009 (τμήμα Γ.2)

(51)  Οι αριθμοί παραπέμπουν στα τμήματα του παρόντος εγγράφου.

(52)  Στις εισροές περιλαμβάνονται οι εισαγωγές ανόργανων λιπασμάτων, ζωοτροφών, στρωμνής, ζωικής κοπριάς, ζωικού κεφαλαίου και σπόρων, καθώς και η βιολογική δέσμευση αζώτου και η ατμοσφαιρική εναπόθεση αζώτου


Top