61984J0248

++++

1 . Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη - 'Εννοια - Ενισχύσεις χορηγούμενες από περιφερειακούς ή τοπικούς φορείς - Συμπεριλαμβάνονται - Διάκριση μεταξύ διαφόρων τύπων ενισχύσεων βάσει του σκοπού τους - Δεν γίνεται

( Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 92, παράγραφος 1 )

2 . Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη - Απόφαση της Επιτροπής περί διαπιστώσεως του ασυμβίβαστου ενός προγράμματος ενισχύσεων προς την κοινή αγορά - Υποχρέωση αιτιολογήσεως - Αναγκαίες ενδείξεις

( Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρα 92 και 190 )

3 . Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη - Απαγόρευση - Εξαιρέσεις - Ενισχύσεις που αποσκοπούν στην ανάπτυξη ορισμένων περιοχών - Διάκριση μεταξύ των στοιχείων α ) και γ ) της παραγράφου 3 του άρθρου 92 της Συνθήκης

(( Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 92, παράγραφος 3, στοιχεία α ) και γ ) ))

1 . Το άρθρο 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης αφορά όλες τις ενισχύσεις που χρηματοδοτούνται με δημόσιους πόρους . Από αυτό έπεται ότι οι ενισχύσεις που χορηγούνται από περιφερειακούς και τοπικούς φορείς των κρατών μελών, οποιοδήποτε και αν είναι το καθεστώς και η ονομασία τους, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διατάξεως .

Το άρθρο 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης δεν κάνει καμία διάκριση μεταξύ των διαφόρων τύπων ενισχύσεων ανάλογα με το αν αφορούν έναν ολόκληρο οικονομικό τομέα ή έχουν περιφερειακό σκοπό και αποβλέπουν στην παρακίνηση των επιχειρήσεων να επενδύουν σε ορισμένη περιοχή και δεν προβλέπει ότι ένας απ' αυτούς εμπίπτει αυτομάτως στο πεδίο εφαρμογής του .

2 . Στην αιτιολογία της αποφάσεώς της περί του συμβιβαστού ενός προγράμματος ενισχύσεων προς την κοινή αγορά, η Επιτροπή μπορεί να περιοριστεί στη μελέτη των χαρακτηριστικών του εν λόγω προγράμματος, προκειμένου να εκτιμήσει αν αυτό, λόγω των υψηλών ποσών ή ποσοστών των ενισχύσεων, των χαρακτηριστικών των υποστηριζόμενων επενδύσεων ή άλλων λεπτομερειών που το εν λόγω πρόγραμμα προβλέπει, εξασφαλίζει αισθητό όφελος στους δικαιούχους σε σχέση προς τους ανταγωνιστές τους και μπορεί να ευνοήσει κυρίως τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο μεταξύ των κρατών μελών εμπόριο .

3 . Η χρησιμοποίηση των όρων "ασυνήθως" και "σοβαρή" στην εξαίρεση που προβλέπει το στοιχείο α ) του άρθρου 92, παράγραφος 3, της Συνθήκης δείχνει ότι αυτή αφορά μόνο περιοχές όπου η οικονομική κατάσταση είναι εξαιρετικά δυσμενής σε σχέση προς το σύνολο της Κοινότητας .

Αντιθέτως, η εξαίρεση που προβλέπει το στοιχείο γ ) του ίδιου άρθρου έχει ευρύτερο περιεχόμενο και παρέχει στην Επιτροπή την εξουσία να εγκρίνει ενισχύσεις που αποβλέπουν στην προώθηση της οικονομικής αναπτύξεως των περιοχών ενός κράτους μέλους, οι οποίες μειονεκτούν σε σχέση προς τον εθνικό μέσο όρο .

Στην υπόθεση 248/84,

Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, εκπροσωπούμενη από τον M . Seidel, Ministerialrat στο Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας και τον καθηγητή R . Lukes, τακτικό καθηγητή Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Moenster, με τόπο επιδόσεως στο Λουξεμβούργο την πρεσβεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, 20-22, avenue Emile-Reuter, Λουξεμβούργο,

προσφεύγουσα,

κατά

Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενης από το νομικό της σύμβουλο N . Koch, με αντίκλητο στο Λουξεμβούργο τον Γ . Κρεμλή, μέλος της νομικής της υπηρεσίας, κτίριο Jean Monnet, Kirchberg, Λουξεμβούργο,

καθής,

που έχει ως αντικείμενο την ακύρωση του άρθρου 1 της απόφασης της Επιτροπής της 23ης Ιουλίου 1984, η οποία ορίζει ότι δεν συμβιβάζονται με την κοινή αγορά, κατά την έννοια του άρθρου 92 της Συνθήκης ΕΟΚ, οι ενισχύσεις των επενδύσεων που έχουν προβλεφθεί από το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας στις περιοχές αναπτύξεως του Borken-Bocholt και του Siegen,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

συγκείμενο από τους Mackenzie Stuart, πρόεδρο, J . C . Moitinho de Almeida, πρόεδρο τμήματος, T . Koopmans, U . Everling, Κ . Κακούρη, R . Joliet και F . Schockweiler, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας : M . Darmon

γραμματέας : B . Pastor, υπάλληλος διοικήσεως

λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση, όπως τροποποιήθηκε μετά την προφορική διαδικασία της 1ης Ιουλίου 1986,

αφού άκουσε το γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 16ης Δεκεμβρίου 1986,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με δικόγραφο που κατέθεσε στη γραμματεία του Δικαστηρίου στις 16 Οκτωβρίου 1984, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας άσκησε, δυνάμει του άρθρου 173, πρώτη παράγραφος, της Συνθήκης ΕΟΚ, προσφυγή με την οποία ζητεί την ακύρωση της απόφασης της Επιτροπής, της 23ης Ιουλίου 1984, καθόσον απαγορεύει από την 30ή Ιουνίου 1985 τη χορήγηση στις περιοχές απασχολήσεως του Borken-Bocholt και του Siegen των ενισχύσεων που έχουν προβλεφθεί από τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη χορήγηση ενισχύσεων στις επενδύσεις που αποβλέπουν στη βελτίωση των περιφερειακών οικονομικών διαρθρώσεων του ομόσπονδου κράτους της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, όπως διατυπώθηκαν στην εγκύκλιο του Υπουργού Οικονομίας, Μεσαίων Τάξεων και Μεταφορών της 10ης Ιουνίου 1982 .

2 Στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, οι περιφερειακές ενισχύσεις χορηγούνται, καταρχήν, από τα διάφορα ομόσπονδα κράτη . Εντούτοις, από την τροποποίηση του Grundgesetz ( θεμελιώδης νόμος ) που επήλθε το 1969, το νέο άρθρο 91 α προβλέπει ότι το ομοσπονδιακό κράτος ( Bund ) συμβάλλει στη βελτίωση της περιφερειακής οικονομικής διαρθρώσεως μέσω των διαφόρων ομόσπονδων κρατών . Με βάση το εν λόγω άρθρο 91 α εκδόθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1969 ένας ομοσπονδιακός νόμος με τίτλο "Gesetz ueber die Gemeinschaftsaufgabe 'Verbesserung der regionalen Wirtschaftsstruktur' " ( νόμος περί των κοινών έργων για τη βελτίωση της περιφερειακής οικονομικής διαρθρώσεως, στο εξής : κοινό έργο ).

3 Με το νόμο αυτό θεσπίστηκε μια επιτροπή προγραμματισμού αποτελούμενη από τους ομοσπονδιακούς Υπουργούς Οικονομίας και Οικονομικών και έναν Υπουργό για καθένα από τα έντεκα ομόσπονδα κράτη, στην οποία όμως το ομοσπονδιακό κράτος διέθετε τον ίδιο αριθμό ψήφων με αυτόν που διέθεταν όλα τα ομόσπονδα κράτη μαζί . Η επιτροπή αυτή διαίρεσε την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας σε 179 "ζώνες αναπτύξεως" ( ή περιοχές απασχολήσεως ). Επέλεξε επίσης ορισμένους οικονομικούς δείκτες, βάσει των οποίων έγινε κατάταξη των ζωνών, γεγονός που κατέστησε δυνατό να προσδιοριστούν οι περιοχές εκείνες που βρίσκονταν στη δυσμενέστερη οικονομική κατάσταση . Για τις ζώνες που απείχαν το περισσότερο από τον ομοσπονδιακό μέσο όρο, συντάχτηκαν προγράμματα ενισχύσεων υπό τη μορφή προγραμμάτων-πλαισίων που εγκρίνονταν συστηματικά από κοινού με το ομοσπονδιακό κράτος και τα ομόσπονδα κράτη από το 1972 και μετά . Οι ενισχύσεις που καταβλήθηκαν σε εκτέλεση αυτών των προγραμμάτων-πλαισίων χρηματοδοτήθηκαν συγχρόνως από το ομοσπονδιακό κράτος και από τα ομόσπονδα κράτη . Το 1981, η επιτροπή προγραμματισμού άλλαξε την οριοθέτηση των ζωνών αναπτύξεως που υπάγονταν στο κοινό έργο και ενέκρινε νέους οικονομικούς δείκτες .

4 Παράλληλα με τα προγράμματα-πλαίσια που εγκρίθηκαν δυνάμει του κοινού έργου, το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας από μακρού είχε προβλέψει προγράμματα περιφερειακών ενισχύσεων υπέρ των επιχειρήσεων που έκαναν επενδύσεις στο έδαφός του . Προς τούτο χρησιμοποίησε την οριοθέτηση των ζωνών αναπτύξεως και τους δείκτες που προβλέπονταν στο κοινό έργο . 'Εχοντας αυτά ως βάση, κατέταξε τις ζώνες αναπτύξεως που ευρίσκονται στο έδαφός του . Εντούτοις, στο πλαίσιο του προγράμματός του, το ομόσπονδο κράτος χορήγησε ενισχύσεις στις επενδύσεις που έγιναν σε περιοχές που βρίσκονταν σε δυσμενέστερη κατάσταση από το μέσο όρο του ομόσπονδου κράτους, ακόμη και αν οι περιοχές αυτές δεν μπορούσαν να τύχουν των προγραμμάτων-πλαισίων του κοινού έργου διότι δεν απείχαν αρκετά από τον ομοσπονδιακό μέσο όρο . Στην αρχή, το ανώτατο ύψος των ενισχύσεων που μπορούσαν με τον τρόπο αυτό να καταβληθούν έφθανε το 7,5% του ύψους των επενδύσεων που πραγματοποιούνταν από τις επιχειρήσεις . Το 1982, το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας συμπεριέλαβε στο πρόγραμμά του ενισχύσεων τις τροποποιήσεις που επήλθαν στο κοινό έργο, οι οποίες αφορούσαν την οριοθέτηση των ζωνών αναπτύξεως και την επιλογή των οικονομικών δεικτών . Με την ευκαιρία αυτή, αποφάσισε να ανεβάσει το ανώτατο ύψος των ενισχύσεων που μπορούσαν να χορηγηθούν στο 10% των επενδύσεων που πραγματοποιούνταν από τις επιχειρήσεις .

5 Τα διάφορα προγράμματα-πλαίσια που καταρτίστηκαν κατ' εφαρμογή του κοινού έργου ανακοινώθηκαν στην Επιτροπή . Η Επιτροπή διατύπωσε αντιρρήσεις μερικές φορές ως προς ορισμένα από αυτά, αλλά δεν έλαβε καμία απόφαση περί απαγορεύσεως . 'Οσον αφορά τα προγράμματα ενισχύσεων του ομόσπονδου κράτους της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας ανακοινώθηκαν επίσης στην Επιτροπή, η οποία εντούτοις διατύπωσε παρατηρήσεις μόνο ως προς το πρόγραμμα για το έτος 1982, το οποίο κοινοποιήθηκε στις 21 Ιουλίου 1982 και για το οποίο πρόκειται στην παρούσα υπόθεση .

6 Στην περίπτωση αυτού του τελευταίου, η Επιτροπή κατέστησε γνωστό, με έγγραφο της 17ης Δεκεμβρίου 1982, ότι θα κινούσε τη διαδικασία του άρθρου 93 της Συνθήκης . Μετά απ' αυτό, όμως, η Επιτροπή δεν έλαβε πλέον καμία θέση σχετικά . Το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας εκθέτει ότι, λόγω της σιωπής αυτής, υπέθεσε ότι μπορούσε να εφαρμόσει το πρόγραμμά του και ενέκρινε κάθε έτος προγράμματα-πλαίσια που είχαν ως πρότυπο το 1982 .

7 Με απόφαση της 23ης Ιουλίου 1984, η Επιτροπή έκρινε ότι οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν από το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, καθόσον αφορούσαν τις περιοχές του Borken-Bocholt και του Siegen, δεν συμβιβάζονταν με την κοινή αγορά και έπρεπε να σταματήσουν να χορηγούνται από τις 30 Ιουνίου 1985 . Αιτιολόγησε την απόφασή της με τον ακόλουθο τρόπο .

8 'Οσον αφορά την εφαρμογή του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης, η Επιτροπή έκρινε ότι "οι ενισχύσεις που είχαν χορηγηθεί από το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας μπορούσαν να επηρεάσουν δυσμενώς τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών και να νοθεύσουν ή να απειλήσουν με νόθευση τον ανταγωνισμό κατά την έννοια του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης, διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής ".

9 Εξάλλου, η Επιτροπή έκρινε ότι οι εν λόγω ενισχύσεις δεν μπορούσαν να τύχουν ούτε της εξαιρέσεως του άρθρου 92, παράγραφος 3, στοιχείο α ), για τις "ενισχύσεις για την προώθηση της οικονομικής αναπτύξεως περιοχών, στις οποίες το βιοτικό επίπεδο είναι ασυνήθως χαμηλό ή στις οποίες επικρατεί σοβαρή υποαπασχόληση", ούτε της εξαιρέσεως του άρθρου 92, παράγραφος 3, στοιχείο γ ), για τις "ενισχύσεις για την προώθηση της αναπτύξεως ορισμένων ... οικονομικών περιοχών, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον ".

10 Κατά την άποψη της Επιτροπής, το άρθρο 92, παράγραφος 3, στοιχείο α ), δεν μπορεί να εφαρμοστεί για το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, λόγω της ευνοϊκής οικονομικής καταστάσεως του εν λόγω ομόσπονδου κράτους σε σχέση με αυτή του συνόλου της Κοινότητας . Εξάλλου, προκειμένου η Επιτροπή να προσδιορίσει αν για το πρόγραμμα του ομόσπονδου κράτους μπορούσε να εφαρμοστεί, όσον αφορά τις περιοχές Borken-Bocholt και του Siegen, η εξαίρεση που προβλέπεται στο στοιχείο γ ) του άρθρου 92, παράγραφος 3, της Συνθήκης, έθεσε καταρχάς τις εν λόγω περιοχές μέσα στο κοινοτικό πλαίσιο συγκρίνοντας το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ανά κάτοικο και την κατάσταση της ανεργίας στις περιοχές αυτές με τους αντίστοιχους κοινοτικούς μέσους όρους . Εν συνεχεία, εξέτασε αν υπήρχαν διαφορές μεταξύ όλων των περιοχών στο εθνικό επίπεδο δυνάμενες να δικαιολογήσουν τη χορήγηση των ενισχύσεων . Προς το σκοπό αυτό, χρησιμοποίησε κυρίως στοιχεία σχετικά με το εισόδημα και τις οικονομικές δυνατότητες, την ανεργία, τη ζήτηση εργασίας και τα αποτελέσματα των μετακινήσεων . Βάσει της εξετάσεως αυτής, η Επιτροπή έκρινε ότι η οικονομική κατάσταση στις περιοχές Borken-Bocholt και Siegen δεν τους επέτρεπε να τύχουν της εξαιρέσεως του άρθρου 92, παράγραφος 3, στοιχείο γ ), της Συνθήκης, δεδομένου ότι τα ποσοστά ανεργίας στις περιοχές αυτές δεν απείχαν αρκετά από τον ομοσπονδιακό μέσο όρο .

11 Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση αναπτύσσονται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά, οι λόγοι ακυρώσεως και τα επιχειρήματα των διαδίκων . Τα στοιχεία αυτά του φακέλου δεν επαναλαμβάνονται πιο κάτω παρά μόνον καθόσον απαιτείται για να σχηματίσει κρίση το Δικαστήριο .

12 Προς στήριξη της προσφυγής της, η γερμανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η απόφαση δεν έχει αιτιολογηθεί επαρκώς σε σχέση με τις απαιτήσεις του άρθρου 190 της Συνθήκης, αντιβαίνει στο άρθρο 92 της Συνθήκης, συνιστά καταχρηστική άσκηση εξουσίας και, τέλος, περιέχει ουσιαστικές ανακρίβειες .

13 Με τον πρώτο της λόγο, η γερμανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση αντιβαίνει στο άρθρο 190 της Συνθήκης, καθόσον δεν προβαίνει σε καμία διαπίστωση πραγματικών περιστατικών από την οποία να προκύπτει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής του κανόνα δικαίου . Πράγματι, η αιτιολογία της απόφασης δεν εξηγεί ούτε γιατί οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν από το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας νοθεύουν ή απειλούν με νόθευση τον ανταγωνισμό και αλλοιώνουν τις συναλλαγές, ούτε γιατί η εξαίρεση του άρθρου 92, παράγραφος 3, στοιχείο α ), της Συνθήκης δεν μπορεί να ισχύσει για το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, ούτε γιατί η εξαίρεση που προβλέπεται στο στοιχείο γ ) δεν εφαρμόζεται στο εν λόγω πρόγραμμα καθόσον αφορά τις περιοχές του Borken-Bocholt και Siegen .

14 Με το δεύτερο λόγο της, η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί ότι η Επιτροπή παρέβη το άρθρο 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης καθόσον στην απόφασή της δεν αναφέρει ούτε τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν για να εξεταστεί αν συμβιβάζεται με τη Συνθήκη ένα πρόγραμμα περιφερειακής ενισχύσεως ούτε τα περιστατικά που επιτρέπουν να εκτιμηθεί το εν λόγω πρόγραμμα σε σχέση με τα κριτήρια αυτά . Εξάλλου, η γερμανική κυβέρνηση, υπενθυμίζοντας ότι ουδέποτε αναγνώρισε ότι οι περιφερειακές ενισχύσεις ενέπιπταν αυτομάτως στο πεδίο της απαγορεύσεως του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης, κρίνει ότι η Επιτροπή όφειλε να εξηγήσει με την απόφασή της γιατί το εν λόγω πρόγραμμα ενισχύσεων πληρούσε τις προϋποθέσεις της εν λόγω διατάξεως . Τέλος, η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν παρέχει καμία σαφή εξήγηση σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι εξαιρέσεις του άρθρου 92, παράγραφος 3, της Συνθήκης δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν στις εν λόγω ενισχύσεις .

15 Καταρχάς διαπιστώνεται ότι η γερμανική κυβέρνηση, με τους δύο πρώτους λόγους που επικαλείται, υποστηρίζει κατ' ουσίαν εκ νέου ότι η Επιτροπή δεν αιτιολόγησε επαρκώς στην απόφασή της γιατί το πρόγραμμα περιφερειακών ενισχύσεων του ομόσπονδου κράτους της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας πληρούσε τις προϋποθέσεις του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης και δεν μπορούσε να τύχει ούτε της εξαιρέσεως της παραγράφου 3, στοιχείο α ), ούτε της εξαιρέσεως του στοιχείου γ ) όσον αφορά τις περιοχές Borken-Bocholt και Siegen . Επομένως, οι δύο αυτοί λόγοι πρέπει να εξεταστούν συγχρόνως .

16 Προκειμένου να εκτιμηθεί το βάσιμο των λόγων αυτών, παρίσταται ανάγκη να αναφερθούν ευθύς εξαρχής ορισμένες αρχές σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 92 της Συνθήκης σε πρόγραμμα ενισχύσεων όπως αυτό για το οποίο πρόκειται στην παρούσα υπόθεση .

17 Κατ' ρχάς, το γεγονός ότι αυτό το πρόγραμμα ενισχύσεων εγκρίθηκε από ένα ομόσπονδο κράτος ή έναν οργανισμό τοπικής αυτοδιοικήσεως, και όχι από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, δεν εμποδίζει την εφαρμογή του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του εν λόγω άρθρου . Πράγματι, το άρθρο αυτό, αναφέροντας τις ενισχύσεις που χορηγούνται "υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη ή με κρατικούς πόρους", αφορά όλες τις ενισχύσεις που χρηματοδοτούνται με δημόσιους πόρους . Από αυτό έπεται ότι οι ενισχύσεις που χορηγούνται από περιφερειακούς και τοπικούς φορείς των κρατών μελών, οποιοδήποτε και αν είναι το καθεστώς και η ονομασία τους, ελέγχονται ως προς το αν συμβιβάζονται με το άρθρο 92 της Συνθήκης .

18 Επιβάλλεται να υπενθυμιστεί επίσης ότι τα προγράμματα ενισχύσεων μπορούν είτε να αφορούν έναν ολόκληρο οικονομικό τομέα, είτε να έχουν περιφερειακό σκοπό και να αποβλέπουν, έτσι, στην παρακίνηση των επιχειρήσεων να επενδύουν σε ορισμένη περιοχή . Το άρθρο 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης δεν κάνει καμιά διάκριση μεταξύ των διαφόρων τύπων ενισχύσεων και δεν προβλέπει ότι ένας απ' αυτούς εμπίπτει αυτομάτως στο πεδίο εφαρμογής του . Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί μεν να προκύψει από τις ίδιες τις περιστάσεις υπό τις οποίες χορηγήθηκε η ενίσχυση ότι αυτή μπορεί να επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και να νοθεύει ή να απειλεί με νόθευση τον ανταγωνισμό, στην Επιτροπή όμως εναπόκειται τουλάχιστον να επικαλείται τις περιστάσεις αυτές στην αιτιολογία της αποφάσεώς της ( βλέπε απόφαση της 13ης Μαρτίου 1985, Leeuwarder Papierwarenfabriek, συνεκδικασθείσες υποθέσεις 296 και 318/82, Συλλογή 1985, σ . 817 ). Στην περίπτωση ενός προγράμματος ενισχύσεων, η Επιτροπή μπορεί να περιοριστεί στη μελέτη των χαρακτηριστικών του εν λόγω προγράμματος, προκειμένου να εκτιμήσει αν αυτό, λόγω των υψηλών ποσών ή ποσοστών των ενισχύσεων, των χαρακτηριστικών των υποστηριζόμενων επενδύσεων ή άλλων λεπτομερειών που το εν λόγω πρόγραμμα προβλέπει, εξασφαλίζει αισθητό όφελος στους δικαιούχους σε σχέση προς τους ανταγωνιστές τους και μπορεί να ευνοήσει κυρίως τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο μεταξύ των κρατών μελών εμπόριο .

19 Επομένως, όταν ένα πρόγραμμα περιφερειακών ενισχύσεων πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης, επιβάλλεται να εξακριβώνεται κατά πόσον μπορεί να εφαρμοστεί σ' αυτό μία από τις εξαιρέσεις του άρθρου 92, παράγραφος 3, στοιχεία α ) και γ ) της Συνθήκης . Από αυτή την άποψη, η χρησιμοποίηση των όρων "ασυνήθως" και "σοβαρή" στην εξαίρεση που προβλέπει το στοιχείο α ) δείχνει ότι αυτή αφορά μόνο περιοχές όπου η οικονομική κατάσταση είναι εξαιρετικά δυσμενής σε σχέση προς το σύνολο της Κοινότητας . Αντιθέτως, η εξαίρεση που προβλέπει το στοιχείο γ ) έχει ευρύτερο περιεχόμενο, καθόσον επιτρέπει την ανάπτυξη ορισμένων περιοχών, χωρίς να περιορίζεται από τις οικονομικές προϋποθέσεις του στοιχείου α ), υπό τον όρο ότι οι ενισχύσεις που προβλέπονται εκεί "δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον ". Η διάταξη αυτή παρέχει στην Επιτροπή την εξουσία να εγκρίνει ενισχύσεις που αποβλέπουν στην προώθηση της οικονομικής αναπτύξεως των περιοχών ενός κράτους μέλους, οι οποίες μειονεκτούν σε σχέση προς τον εθνικό μέσο όρο .

20 Βάσει των αρχών που διατυπώθηκαν κατ' αυτό τον τρόπο, πρέπει να εξεταστεί αν η απόφαση είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη, όπως το ισχυρίζεται η προσφεύγουσα και, επομένως, παράνομη βάσει του άρθρου 190 της Συνθήκης .

21 Σχετικά πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η Επιτροπή στην απόφασή της περιορίστηκε στην επανάληψη του κειμένου του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης, χωρίς να στηριχτεί στα χαρακτηριστικά του προγράμματος των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν από το ομόσπονδο κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, προκειμένου να αποδείξει ότι το πρόγραμμα αυτό δεν συμβιβαζόταν με την κοινή αγορά κατά την έννοια του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης . 'Ομως, όπως τονίστηκε πιο πάνω, η Επιτροπή πρέπει οπωσδήποτε να ανταποκρίνεται στην υποχρέωση αιτιολογήσεως που υπέχει από το άρθρο 190 της Συνθήκης, ακόμα και αν πρόκειται για πρόγραμμα ενισχύσεων και αν το εν λόγω πρόγραμμα αφορά περιφερειακές ενισχύσεις .

22 Υπό αυτές τις περιστάσεις, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν ανταποκρίνεται στην υποχρέωση αιτιολογήσεως του άρθρου 190 της Συνθήκης και να ακυρωθεί λόγω παραβάσεως ουσιώδους τύπου, καθόσον ζητήθηκε, χωρίς να είναι ανάγκη να εξεταστούν οι άλλοι λόγοι που προβλήθηκαν από την προσφεύγουσα .

Επί των δικαστικών εξόδων

23 Κατά το άρθρο 69, παράγραφος 2, του κανονισμού διαδικασίας, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα . Δεδομένου ότι η Επιτροπή ηττήθη, πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα .

Για τους λόγους αυτούς

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

αποφασίζει :

1 ) Ακυρώνει την απόφαση της Επιτροπής της 23ης Ιουλίου 1984, καθόσον αυτή απαγορεύει, από την 30ή Ιουνίου 1985, τη χορήγηση στις περιοχές απασχολήσεως του Borken-Bocholt και του Siegen των ενισχύσεων που έχουν προβλεφθεί από τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη χορήγηση ενισχύσεων στις επενδύσεις που αποβλέπουν στη βελτίωση των περιφερειακών οικονομικών διαρθρώσεων του ομόσπονδου κράτους της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, όπως διατυπώθηκαν στην εγκύκλιο του Υπουργού Οικονομίας, Μεσαίων Τάξεων και Μεταφορών της 10ης Ιουνίου 1982 .

2 ) Καταδικάζει την Επιτροπή στα δικαστικά έξοδα .