30.6.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 207/25

1.

υπογραμμίζει ότι οι πόλεις-λιμένες και οι λιμενικές περιοχές αποτελούν ουσιώδες στοιχείο του οικονομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), επηρεάζοντας σημαντικά από την άποψη της αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης τις δυνατότητες οικονομικής ανασυγκρότησης, τη βελτίωση της αποδοτικότητας, την ενίσχυση της καινοτομίας και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας·

2.

επισημαίνει ότι οι τεχνολογικές αλλαγές στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και των εσωτερικών πλωτών μεταφορών οδηγούν στη γεωγραφική συγκέντρωση των λιμενικών δραστηριοτήτων και μεταβάλλουν τον ρόλο πολλών μεσαίων και μικρών λιμένων, με αποτέλεσμα την απώλεια οικονομικών λειτουργιών τους και την υποβάθμιση των λιμενικών και των συναφών αστικών περιοχών·

3.

επισημαίνει ότι η τάση ελευθέρωσης της διαχείρισης των λιμένων είναι σημαντική διότι συμβάλλει στη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους, πράγμα που, κατ’ επέκταση, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα του τομέα των ευρωπαϊκών μεταφορών· διαπιστώνει, ως προς αυτό, ότι έχουν διατυπωθεί ανησυχίες όσον αφορά την ελευθέρωση, γεγονός που ενδέχεται να εμποδίσει την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος από τους λιμένες (όπως και άλλες λιμενικές δραστηριότητες που αποτελούν ουσιώδες στοιχείο για τη λειτουργία και την ανάπτυξη των σχέσεων λιμένα–πόλης)· Εντούτοις, το άρθρο 345 της ΣΛΕΕ ορίζει ότι «οι Συνθήκες δεν προδικάζουν με κανένα τρόπο το καθεστώς της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη», και οι κανονισμοί της ΕΕ δεν επιβάλλουν στους διαχειριστικούς φορείς των λιμένων ένα συγκεκριμένο μοντέλο διαχείρισης των λιμένων·

4.

θεωρεί ότι οι μέχρι σήμερα δραστηριότητες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για την αναμόρφωση των πόλεων-λιμένων και των λιμενικών περιοχών —μη εξαιρουμένων των νησιωτικών περιοχών—, χρειάζονται πιο εντατική και στοχευμένη υποστήριξη στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και άλλων πολιτικών της ΕΕ, σύμφωνα με το πνεύμα της Εδαφικής Ατζέντας, του Αστικού Θεματολογίου, του Χάρτη της Λειψίας και της Συνθήκης του Άμστερνταμ, και με βάση τις δυνατότητες που παρέχονται στο πλαίσιο αυτό·

5.

επιδοκιμάζει τους κανόνες που θεσπίζονται με το άρθρο 15 του κανονισμού για τους λιμένες (Ports Regulation) και, χωρίς να αμφισβητεί τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβλέψει περαιτέρω καθοδήγηση όσον αφορά την εφαρμογή του· επισημαίνει ότι οι εμπορικές δραστηριότητες των λιμένων εκτελούνται από ιδιωτικούς φορείς και τονίζει ότι είναι απαραίτητο οι λιμενικές αρχές να διαβουλεύονται με τους ιδιωτικούς φορείς όσον αφορά τα λιμενικά έργα·

6.

ενθαρρύνει τον διάλογο ανάμεσα στις λιμενικές αρχές, τους εφοπλιστές, τις αρχές πλωτών οδών, τους ιδιωτικούς φορείς τερματικών σταθμών, τις ευρωπαϊκές και περιφερειακές ενώσεις και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές των παραθαλάσσιων, νησιωτικών και παραποτάμιων περιοχών, προκειμένου να επιτευχθούν συμβιβαστικές και ευέλικτες λύσεις για την αναμόρφωση όλων των ειδών θαλάσσιων και εσωτερικών πόλεων-λιμένων και λιμενικών περιοχών·

7.

γνωρίζει ότι τα θαλάσσια λιμάνια και πρωτίστως τα 104 κύρια λιμάνια του δικτύου ΔΕΔ-Μ παραμένουν οι κύριες πύλες εισόδου στον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο και η σύνδεση τους με τους λιμένες και τις πόλεις-λιμένες παγκόσμιας σημασίας (π.χ. στην Κίνα) είναι θεμελιώδους σημασίας για τη διατήρηση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της ΕΕ και, ως εκ τούτου, για την ευημερία και την κοινωνική ειρήνη·

8.

διαπιστώνει ότι οι εσωτερικοί λιμένες —ιδίως δε οι 79 εσωτερικοί λιμένες του κεντρικού και του εκτεταμένου δικτύου ΔΕΔ-Μ— λειτουργούν ως κομβικά σημεία για τις περιφερειακές και τις τοπικές οικονομίες· χρησιμεύουν ως αποτελεσματικοί πολυτροπικοί κόμβοι στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους εσωτερικής ναυσιπλοΐας· αποτελούν το σημείο επαφής μεταξύ των διηπειρωτικών/θαλάσσιων μεταφορών και των χερσαίων μεταφορών (σιδηροδρομικών, οδικών και ΜΕΝ)· λειτουργούν ως διευρυμένες πύλες για τους θαλάσσιους λιμένες·

9.

επισημαίνει ότι ορισμένες ευρωπαϊκές τοπικές αρχές —ιδιαίτερα δε αυτές των αγροτικών και των νησιωτικών κοινοτήτων— ενεργούν, επίσης, ως αποτελεσματικές λιμενικές αρχές με ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων, με σκοπό τη στήριξη των παράκτιων κοινωνιών, την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και την εξασφάλιση μιας εύρυθμης και βιώσιμης λειτουργίας των θαλάσσιων λιμένων. Οι περιφερειακές και οι τοπικές αρχές μπορούν να συνεισφέρουν με καίριες δημόσιες παρεμβάσεις στη διαχείριση λιμένων·

10.

αντλεί συμπεράσματα από πολλές εμπειρικές μελέτες, στις οποίες επιβεβαιώνεται και τεκμηριώνεται η θέση που διαμορφώθηκε με το πέρασμα των αιώνων, ότι η αμφίδρομη σχέση μεταξύ των ευρωπαϊκών λιμένων και των πόλεων-λιμένων μεταβάλλεται ραγδαία την τελευταία περίοδο λόγω της αύξησης του μεγέθους των εμπορικών και επιβατικών πλοίων, της συνεχόμενης αύξησης της χρήσης εμπορευματοκιβωτίων και της γεωγραφικής συγκέντρωσης των λιμενικών δραστηριοτήτων·

11.

επισημαίνει ότι παρά την αύξηση των θαλάσσιων μεταφορών συνολικά, πολλές ευρωπαϊκές πόλεις-λιμένες και οι συναφείς με αυτές περιοχές χάνουν οικονομικές δραστηριότητες, θέσεις εργασίας, ενώ οι ενδοαστικές λιμενικές περιοχές υποβαθμίζονται·

12.

επαναλαμβάνει ότι λόγω της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας και προβλέψεων, η επίτευξη προόδου στους τομείς της καινοτομίας, της αυτοματοποίησης και της ψηφιοποίησης, καθώς και η αποδέσμευση του δυναμικού νέων ηπειρωτικών, βιώσιμων αγορών —όπως η κυκλική οικονομία και η βιοοικονομία—, αποτελούν σημαντικά προαπαιτούμενα για την επίτευξη, στο μέλλον, οικονομικής μεγέθυνσης·

13.

τονίζει ότι χρειάζεται ένα σταθερό επενδυτικό κλίμα και συνεχής χρηματοδότηση εκ μέρους της ΕΕ υπέρ των καινοτόμων σχεδίων και πρωτοβουλιών· στηρίζει τις πρωτοβουλίες από τη βάση προς την κορυφή και ιδέες όπως το μακροπρόθεσμο σχέδιο της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για τις μεταφορές εσωτερικής ναυσιπλοΐας (ΜΕΝ), στην οποία θα συμμετέχουν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς και κυβερνητικά όργανα που υποστηρίζουν την έρευνα και την καινοτομία, με σκοπό τη βελτίωση των σχέσεων λιμένα-πόλης και της ικανότητας καινοτομίας του τομέα·

14.

επισημαίνει ιδιαίτερα τις θετικές εξωτερικές επιδράσεις που ασκούν οι λιμένες —ακόμα και οι πιο μεγάλοι— σε απομακρυσμένες περιοχές και πόλεις (ακόμα και εκτός Ευρώπης), ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης. Από την άλλη πλευρά, επιδοκιμάζει τη διαφοροποίηση των λιμένων που ήταν σε παρακμή, οι οποίοι προσελκύουν νέες μορφές οικονομικής δραστηριότητας και έχουν σημαντικές θετικές συνέπειες σε τοπικό επίπεδο·

15.

υπενθυμίζει ότι, καθώς είναι αναγκαίο να μειωθεί η επιβάρυνση των οδικών δικτύων και να επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ το 30 % των οδικών εμπορευμάτων μεταφορών να στραφεί στις σιδηροδρομικές ή τις πλωτές μεταφορές έως το 2030 [λευκή βίβλος για τις μεταφορές του 2011 — COM(2011) 144 final], ένα ανεπτυγμένο δίκτυο εσωτερικών πλωτών οδών με πολλούς λιμένες εσωτερικής ναυσιπλοΐας παρέχει προοπτικές αύξησης της σημασίας τους για την καλύτερη σύνδεση των θαλάσσιων λιμένων με την ενδοχώρα τους·

16.

υπενθυμίζει δε τη σημασία που έχουν όσοι μεσαίου μεγέθους λιμένες είναι μέρος ΔΕΔ-Μ, καθώς και οι μικροί λιμένες στις νήσους, τα αρχιπελάγη και τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες σαν όχημα για την οικονομική τους ανάπτυξη. Επίσης, έχουν ζωτική σημασία για την εδαφική συνοχή της ΕΕ. Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει να έχουν πολύ καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση υπό τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη»·

17.

διαπιστώνει ότι η αύξηση της αποδοτικότητας και της ανταγωνιστικότητας των θαλάσσιων και των εσωτερικών λιμένων, η βελτίωση της λειτουργίας των πόλεων-λιμένων και η αναμόρφωση των λιμενικών περιοχών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την επίλυση των σημερινών αναπτυξιακών προβλημάτων της ΕΕ, των κρατών μελών και των περιφερειών της, καθώς και για την παγκόσμια επαναβιομηχάνιση·

18.

θεωρεί επίσης ότι η ενίσχυση της στήριξης για την αναβάθμιση των πόλεων-λιμένων και των λιμενικών περιοχών στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και άλλων τομεακών πολιτικών θα είχε καταλυτική σημασία για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική ανάπτυξη της ΕΕ·

19.

επισημαίνει ότι τόσο οι θαλάσσιοι όσο και οι εσωτερικοί ευρωπαϊκοί λιμένες και οι πόλεις-λιμένες διαφέρουν μεταξύ τους σε μεγάλο βαθμό ως προς το μέγεθος, τη γεωγραφική θέση, τις δυνατότητες και το είδος μεταφόρτωσης, καθώς και τις λοιπές σχετικές οικονομικές λειτουργίες, όπως και ως προς τη σημασία του λιμένα για την οικονομία της πόλης·

20.

σημειώνει ότι οι σχέσεις μεταξύ των τοπικών, περιφερειακών και μητροπολιτικών παραθαλάσσιων πόλεων και των λιμένων για μικρές, μεσαίες και μεγάλες μεταφορτώσεις καταδεικνύουν διάφορες προβληματικές καταστάσεις, για τις οποίες απαιτείται διαφοροποιημένη προσέγγιση· προτείνει, κατά την υπόδειξη πολιτικών για την επίλυση τους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει υπόψη τις συγκεκριμένες διαφοροποιήσεις, καθώς και τις απόψεις των ενδιαφερόμενων για τη θαλάσσια οικονομία φορέων και των τοπικών αρχών στις παραθαλάσσιες περιοχές, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της επικουρικότητας·

21.

σημειώνει ότι η κυριαρχία ενός λιμένα επί μιας πόλης-λιμένα και το αντίστροφο οδηγεί κατά κανόνα σε ανισόρροπη ανάπτυξη της μεταξύ τους σχέσης και αποβαίνει σε βάρος και των δύο πλευρών. Σύμφωνα με την Εδαφική Ατζέντα, αυτό αντιμετωπίζεται με κοινοπραξίες των φορέων εκμετάλλευσης στον τομέα της ναυτιλίας, της βιομηχανίας και υπηρεσιών, των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, υποστηριζόμενων με νομικά και χρηματοοικονομικά μέσα μέσω συντονισμού των τομεακών πολιτικών της ΕΕ·

22.

γνωρίζει ότι οι λιμενικές περιοχές αποτελούν ειδικό τύπο περιοχών, στις οποίες οι πολυάριθμες οικονομικές δραστηριότητες και οι σχετικές ανάγκες και συμφέροντα είναι συγκεντρωμένες σε μια εξαιρετικά μικρή περιοχή και διαμορφώνουν ένα πολύπλοκο εδαφικό, οικονομικό και κοινωνικό σύστημα, οδηγώντας σε αναπόφευκτες αντιθέσεις και συγκρούσεις για τις οποίες απαιτείται ειδική —ολοκληρωμένη, εταιρική και πολυεπίπεδη— προσέγγιση·

23.

επισημαίνει ότι πολλοί ευρωπαϊκοί λιμένες, ιδίως αυτοί που δημιουργήθηκαν τον 19ο αιώνα, αποτελούν εκ των πραγμάτων λιμενικές και βιομηχανικές περιοχές, στις οποίες έχουν συγκεντρωθεί παραγωγικές εγκαταστάσεις που σχετίζονται με την πρόσβαση στο νερό ή την επεξεργασία πρώτων υλών και ημιτελών προϊόντων που διακινούνται στα λιμάνια, καθώς και πολλές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών που σχετίζονται με τη ναυτιλία, τις μεταφορτώσεις ή άλλες δραστηριότητες του λιμένα, όπως η αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια, η αναψυχή και η παραγωγή ενέργειας·

24.

επισημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει άρτιος συντονισμός των λιμένων της ίδιας διοικητικής περιφέρειας, καθώς και συνεργασία μεταξύ λιμένων που βρίσκονται κατά μήκος της ίδιας ακτογραμμής, ανεξάρτητα από την περιφέρεια στην οποία ανήκουν·

25.

υπογραμμίζει ότι πρέπει να βελτιωθούν οι θεσμικές επαφές μεταξύ λιμενικών περιοχών και πόλεων-λιμένων και εισηγείται τη συγκρότηση επιτροπών διασύνδεσης πόλεων-λιμένων, κατά τα πρότυπα ορισμένων λιμένων στην Ευρώπη, όπου υπάρχουν ήδη τέτοιες επιτροπές, και στις οποίες συμμετέχουν η τοπική αρχή, η περιφερειακή αρχή και η λιμενική αρχή·

26.

προτρέπει τα διάφορα φόρουμ που ασχολούνται με τους διαδρόμους του ΔΕΔ-Μ να εξετάσουν τους δεσμούς των πόλεων-λιμένων και των περιοχών-λιμένων·

27.

τονίζει ότι η αναβάθμιση των πόλεων-λιμένων και των λιμενικών περιοχών πρέπει να λαμβάνει υπόψη με ολοκληρωμένο τρόπο ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, όπως τη στρατηγική διαχείριση των πόλεων-λιμένων, τη συνέργεια μεταξύ των πόλεων-λιμένων —μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ λιμένων, πόλεων-λιμένων και παραθαλάσσιων περιοχών—, τα δημόσια κίνητρα και τις επενδύσεις, τη διαφοροποίηση της οικονομικής δομής των πόλεων-λιμένων και των λιμενικών περιοχών, τις συνδέσεις με τις χερσαίες μεταφορές και τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές, τις συνδέσεις με τις σιδηροδρομικές μεταφορές, τα περιβαλλοντικά θέματα, τον χωροταξικό σχεδιασμό του λιμένα, της πόλης και των παράκτιων περιοχών, συμπεριλαμβανομένου του λιμένα για την κοινωνική ζωή της πόλης·

28.

επισημαίνει ότι, προκειμένου να εξισορροπηθεί η ανάπτυξη των πόλεων-λιμένων, απαιτούνται καινοτόμες και ολοκληρωμένες λύσεις, σύμφωνες με τις αρχές της ολοκληρωμένης αστικής ανάπτυξης στην ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και οικολογικές πτυχές αυτών των περιοχών·

29.

σημειώνει ότι παρατηρήθηκε απομάκρυνση των σύγχρονων τερματικών σταθμών εμπορευματοκιβωτίων και χύδην φορτίου από τις λιμενικές περιοχές που σχετίζονται με την πόλη και συχνά με το κέντρο της. Εντούτοις, οι συνέργειες στη σχέση λιμένα–πόλης δεν αποδυναμώνονται, αλλά μετασχηματίζονται, ιδίως στους τομείς των μεταφορικών συνδέσεων με την ενδοχώρα, των υποδομών τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρικής ενέργειας, της πρόσβασης στις αστικές υπηρεσίες, του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, της διασφάλισης της ασφάλειας, καθώς και των εξειδικευμένων λιμενικών υπηρεσιών και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος·

30.

τονίζει ότι τα φαινόμενα συνέργειας των σχέσεων λιμένα-πόλης πρέπει να προσδιοριστούν και να ενισχυθούν. Εάν είναι απαραίτητο, μη δεσμευτικά μέσα πολιτικών της ΕΕ, όπως η δημιουργία προϋποθέσεων για την ανταλλαγή εμπειριών, ανακοινώσεων, κωδίκων δεοντολογίας, κατευθυντήριων γραμμών, μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα μέσα·

31.

σημειώνει ότι οι λιμενικές περιοχές, στις οποίες οι δραστηριότητες μεταφόρτωσης ή οι παράκτιες βιομηχανικές δραστηριότητες έχουν μειωθεί ή εξαφανιστεί, αποτελούν αφενός σοβαρό πρόβλημα για τις πόλεις-λιμένες και, αφετέρου, μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία, ενώ η σχέση κινδύνου–ευκαιρίας εξαρτάται από τον τύπο της σχέσης πόλης-λιμένα·

32.

επισημαίνει ότι στις περιοχές αδρανών λιμένων και παράκτιων βιομηχανικών περιοχών, απαιτούνται σχεδόν πάντα δαπανηρές, χρονοβόρες και επαχθείς τεχνικές και περιβαλλοντικές αναβαθμίσεις, ενώ στις παρακείμενες αστικές περιοχές χρειάζεται κοινωνική αναβάθμιση, η οποία αποτελεί προαπαιτούμενο και αναγκαίο όρο, ώστε οι περιοχές να μπορούν να διατεθούν για επενδύσεις. Ίσως είναι δε αναγκαίο να πραγματοποιηθούν επενδύσεις υπέρ της αναβάθμισης και της προαγωγής των μετασχηματισμών·

33.

ζητεί, κατά τη διαδικασία υλοποίησης του Αστικού Θεματολογίου και της Συνθήκης του Άμστερνταμ, να δημιουργηθούν μέσα νομικής και οικονομικής υποστήριξης για την τεχνική και περιβαλλοντική αναβάθμισή τους·

34.

οι λιμένες αποτελούν επίσης ζωτικής σημασίας οικονομικά, πολιτιστικά και ιστορικά κέντρα για τις αγροτικές, τις νησιωτικές και τις περιφερειακές περιοχές. Η επέκταση του τουρισμού και των δραστηριοτήτων κρουαζιέρας και ιστιοπλοΐας που αξιοποιούν στο μέγιστο βαθμό τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, έχει κεφαλαιώδη σημασία για την ανάπτυξη. Στις περισσότερες αγροτικές, νησιωτικές ή απόκεντρες κοινότητες, η ανάπλαση του κέντρου πόλεων και οι επενδύσεις μπορούν να αποδειχθούν ακόμη πιο ζωτικής σημασίας·

35.

προτείνει να παρέχονται στις περιοχές αδρανών λιμένων και παράκτιων βιομηχανικών περιοχών θεσμικές λύσεις παρόμοιες με αυτές για τις ειδικές οικονομικές ζώνες, τηρώντας τις αρχές της επικουρικότητας και της διαφάνειας της χρηματοδότησης και προσδιορίζοντας σαφή κριτήρια για τις κρατικές ενισχύσεις·

36.

επισημαίνει επίσης τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν η προηγούμενη εμπειρία και οι λύσεις που έχουν αναπτυχθεί σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών στον τομέα των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ιδίως στις παράκτιες αστικές περιοχές·

37.

υπενθυμίζει ότι οι λιμένες αποτελούν μέρος της υποδομής δημόσιων μεταφορών της ΕΕ, ενώ η διαχείρισή τους, που ασκείται κυρίως από τις εκάστοτε εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές, πρέπει να παραμείνει ως έχει, προκειμένου να τονωθεί και εξισορροπηθεί η οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ·

38.

έχει επίγνωση του γεγονότος ότι για την αναμόρφωση των λιμενικών περιοχών και τη σχετική οικονομική ανάκαμψη των πόλεων-λιμένων απαιτούνται επενδύσεις που υπερβαίνουν τις δυνατότητες των δημόσιων προϋπολογισμών· ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη η συμμετοχή ιδιωτικών επενδύσεων και, κατά συνέπεια, η συμμετοχή των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Προτρέπει, συνεπώς, τις δημόσιες αρχές όλων των επιπέδων σε ολόκληρη την Ευρώπη να διαμορφώσουν ένα μείγμα πολιτικής που θα προσελκύει αυτό το είδος επενδύσεων. Με τον τρόπο αυτό, οι δημόσιοι προϋπολογισμοί, ιδίως δε αυτοί που υφίστανται σοβαρή πίεση, θα μπορούν να εστιάζουν καλύτερα στις περιπτώσεις εκείνες τις οποίες οι δυνάμεις της αγοράς δεν μπορούν, από μόνες τους, να καλύψουν επαρκώς·

39.

τονίζει ότι για να εξισορροπηθούν τα δημόσια και ιδιωτικά συμφέροντα, με δεδομένα τη διαφορετική σημασία που έχουν για την ΕΕ οι λιμένες και οι πόλεις-λιμένες αλλά και τις μεταξύ τους διαφορές ως προς το επίπεδο ανάπτυξης, απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση των διαφόρων περιπτώσεων, καθώς και να επιδιωχθούν συμβιβασμοί ώστε να επιτευχθούν μακροπρόθεσμα αμοιβαία οφέλη·

40.

καλεί την Επιτροπή να επεξεργαστεί λύσεις για να υλοποιηθούν ιδιωτικές επενδύσεις σε λιμενικές περιοχές, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την οικονομική ελευθερία, την ίση μεταχείριση των φορέων, την οικονομική διαφάνεια και σαφή κριτήρια χορήγησης κρατικών ενισχύσεων, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα μακροπρόθεσμα περιφερειακά και τοπικά συμφέροντα·

41.

υπενθυμίζει ότι λόγω της παγκοσμιοποίησης και των τεχνολογικών αλλαγών στον τομέα των θαλάσσιων και χερσαίων μεταφορών μεταβάλλεται η κατάταξη πολλών ευρωπαϊκών λιμανιών και πόλεων-λιμένων στα εθνικά και περιφερειακά συστήματα οικιστικών δομών, μεταφορών και οικονομιών·

42.

επισημαίνει ότι οι αλλαγές αυτές όχι μόνο θα οδηγήσουν στην αποδυνάμωση της οικονομικής τους βάσης, αλλά και στη λειτουργική διαφοροποίηση των πόλεων και των τοπικών τους κοινοτήτων και την ανάγκη αναβάθμισης των εγκαταλελειμμένων λιμενικών περιοχών και παράκτιων βιομηχανιών· τονίζει ότι για τις νέες οικονομικές λειτουργίες των λιμανιών και των πόλεων-λιμένων δεν είναι πάντα απαραίτητη η παράκτια χωροθέτηση, αλλά οι επενδυτές τα επιλέγουν λόγω της καλής ενδοαστικής πρόσβασης, της υπάρχουσας υποδομής, του φυσικού κάλλους, καθώς και ως εστίες πολιτισμού·

43.

επισημαίνει ιδιαίτερα ότι πολλοί ευρωπαϊκοί λιμένες —θαλάσσιοι και εσωτερικής ναυσιπλοΐας— διαθέτουν σημαντικά πολιτιστικά κάλλη, και λόγω της ιδιαιτερότητας τους απαιτούνται ειδικές δράσεις στο πλαίσιο προγραμμάτων και έργων για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς·

44.

θεωρεί ότι τα προγράμματα και τα μέσα στήριξης της αναβάθμισης αδρανών λιμένων και παράκτιων βιομηχανικών περιοχών πρέπει να υποστηρίζουν τις ιδιωτικές και δημόσιες πρωτοβουλίες, με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση τους ακόμη και όταν δεν έχουν καμία σχέση με τη θαλάσσια οικονομία και τις θαλάσσιες μεταφορές·

45.

επισημαίνει ότι ένα σημαντικό μέρος των περιορισμών στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών λιμένων οφείλεται στις ανεπαρκείς συνδέσεις μεταφοράς με την ενδοχώρα, πράγμα που δεν επιτρέπει στις αλυσίδες μεταφορών και εφοδιαστικής να είναι αποδοτικές. Ενθαρρύνει, συνεπώς, τη βελτίωση της διασύνδεσης των λιμένων και των λιμενικών περιοχών με όλα τα άλλα μέσα μεταφοράς, ιδίως δε με τις σιδηροδρομικές μεταφορές, και τη διοργάνωση δραστηριοτήτων προστιθέμενης αξίας, προκειμένου να ενισχυθεί η βιώσιμη ανάπτυξη στα συγκεκριμένα εδάφη·

46.

τονίζει ότι σε μια προοπτική ολοκληρωμένης υλικοτεχνικής υποστήριξης, η δημιουργία ενός αποτελεσματικού δικτύου μεταφοράς απαιτεί απαραιτήτως τη δημιουργία πλατφορμών υλικοτεχνικής υποστήριξης στο εσωτερικό της ενδοχώρας, με στόχο την αποθήκευση, τη διαλογή και τη διατήρηση των εμπορευμάτων καθώς και την κάλυψη των αναγκών των συνδυασμένων μεταφορών·

47.

θεωρεί αναγκαίο η Επιτροπή να στηρίξει, κυρίως με τη δημιουργία νομικού πλαισίου, αλλά και με νέα χρηματοοικονομικά μέσα, τις πρωτοβουλίες για να βελτιωθεί η πρόσβαση στην ενδοχώρα από τους υφιστάμενους και τους μελλοντικούς λιμένες, καθώς και η διασύνδεση των απόκεντρων, των νησιωτικών και των εξόχως απόκεντρων περιοχών, εκσυγχρονίζοντας τις υφιστάμενες μεταφορικές συνδέσεις εντός του ΔΕΔ-Μ και του ΔΕΔ-Τ, καθώς και των διευρωπαϊκών δικτύων στον τομέα της ενέργειας (ΔΕΔ-Ε) και των τηλεπικοινωνιών (ΔΕΔ-Τηλε), λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τα συμφέροντα των πόλεων-λιμένων στον τομέα των αστικών και περιφερειακών μεταφορών·

48.

Οι παράκτιες περιοχές, ιδίως μάλιστα αυτές με λιμένες, διαθέτουν τεράστιες δυνατότητες —χάρη στα φυσικά τους πλεονεκτήματα—, που τους επιτρέπουν να αποβούν κέντρα αριστείας για τις βιομηχανίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βιώσιμου τουρισμού και δημιουργικής παραγωγής. Ωστόσο, οι παράκτιες περιοχές βρίσκονται συχνά σε περιφερειακές και εξόχως απόκεντρες τοποθεσίες, στις οποίες απαιτείται η ανάπτυξη υποδομών για να μπορέσουν να συνδεθούν με τη βάση της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και με τις λοιπές περιοχές της εκάστοτε οικείας περιφέρειας·

49.

σημειώνει ότι η λειτουργία και ανάπτυξη των λιμένων προκαλεί πολυάριθμα και επαχθή περιβαλλοντικά προβλήματα που αφορούν όχι μόνο τις πόλεις-λιμένες, αλλά ολόκληρες παράκτιες περιοχές και λεκάνες απορροής ποταμών: ανισορροπία και οικοδόμηση ακτών, ρύπανση υδάτων, υποβάθμιση υδάτινων οικοσυστημάτων, καθώς και δημιουργία αποβλήτων σε τοπική κλίμακα, συμπεριλαμβανομένων των επαχθών, βακτηριολογικές απειλές, θόρυβος και επιβλαβείς ατμοσφαιρικές εκπομπές·

50.

υπενθυμίζει ότι οι περιοχές αδρανών λιμένων και παράκτιων βιομηχανιών συνήθως είναι αρκετά μολυσμένες και απαιτείται αναβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία πρέπει να υποστηρίζεται ειδικά με οικολογικά προγράμματα και έργα διαφορετικής κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων όσων σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος, των θαλάσσιων ακτών και των οχθών των ποταμών. Αυτό ισχύει κυρίως για τους τερματικούς σταθμούς μεταφόρτωσης πετρελαιοειδών, προϊόντων αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και για τις συναφείς μονάδες επεξεργασίας, που ενέχουν υψηλότερους κινδύνους για το περιβάλλον·

51.

τονίζει ότι η κατασκευή νέων τερματικών σταθμών μεταφόρτωσης, κατά κανόνα μακριά από τις υφιστάμενες λιμενικές περιοχές, συνήθως οδηγεί σε σοβαρή περιβαλλοντική ζημία και, ως εκ τούτου, απαιτείται ιδιαίτερα προσεκτικός σχεδιασμός, με τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των ενδιαφερόμενων κοινωνικών φορέων και των οικολογικών οργανώσεων, με στόχο την ελαχιστοποίηση των ζημιών αυτών και την παροχή πιθανών περιβαλλοντικών αντισταθμίσεων·

52.

τα συστήματα εκτίμησης και διαχείρισης των κινδύνων στις περιοχές όπου εξασφαλίζεται στήριξη για το ανθρώπινο δυναμικό έχουν καίρια σημασία για να μπορούν να λειτουργούν χωρίς διακοπή οι λιμένες και οι μαρίνες —οι λιμένες της ΕΕ και οι γύρω από αυτούς περιοχές δεν πρέπει, στην περίπτωση αυτή, να αφήνουν περιθώρια να αμαυρωθεί η καλή τους φήμη·

53.

υπενθυμίζει τις νέες υποχρεώσεις που θέτει η οδηγία 2014/94/ΕΕ για την εγκατάσταση στους λιμένες εναλλακτικών υποδομών καυσίμων, και η οποία απαιτεί την παροχή από την προκυμαία υγροποιημένου φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας πριν από τις 31 Δεκεμβρίου του 2025. Οι νέες αυτές διατάξεις είναι πλήρως δικαιολογημένες από πλευράς περιβάλλοντος και υγείας των πληθυσμών των πόλεων-λιμανιών, αλλά απαιτούν μια ευρωπαϊκή χρηματοδοτική στήριξη, η οποία θα πρέπει να συμπεριληφθεί στη δέσμη μέτρων για τις μεταφορές ήδη σε αυτό το στάδιο, αλλά κυρίως κατά την επόμενη περίοδο προγραμματισμού μετά το 2020·

54.

σημειώνει ότι τα περιβαλλοντικά ζητήματα πρέπει να αποτελούν μόνιμο στοιχείο όλων των προγραμμάτων και έργων της ΕΕ με στόχο την αναμόρφωση των πόλεων και λιμενικών περιοχών, σε συνδυασμό με τα προγράμματα και τα έργα που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα του θαλάσσιου και του υδάτινου περιβάλλοντος·

55.

υπενθυμίζει ότι, λόγω των τεχνικών και οικονομικών συνθηκών που επικρατούσαν στο παρελθόν, οι περιοχές των λιμένων βρίσκονται συνήθως σε άμεση γειτνίαση με τις αστικές περιοχές, ενώ μερικές φορές είναι το πιο ελκυστικό μέρος τους·

56.

έχει επίγνωση του γεγονότος ότι, λόγω της αποκέντρωσης πολλών λειτουργιών στις παρυφές των πόλεων, στο κέντρο πολλών ευρωπαϊκών πόλεων απαιτούνται τεχνικές, οικονομικές και κοινωνικές αναβαθμίσεις για να αυξηθούν η ελκυστικότητά τους για τους κατοίκους, το εμπόριο, τη γαστρονομία, τα πολιτιστικά κέντρα, τα δημόσια και κοινωνικά ιδρύματα·

57.

διαβλέπει την ευκαιρία να αντιμετωπιστούν συνολικά οι υποβαθμισμένες ενδοαστικές περιοχές και οι περιοχές πρώην λιμανιών και πρώην παράκτιων βιομηχανικών περιοχών ως περιοχές στις οποίες απαιτείται αναβάθμιση και υποστήριξη, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο πρόγραμμα για το αστικό περιβάλλον και τη Συνθήκη του Άμστερνταμ·

58.

τονίζει ότι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία αυτών των προγραμμάτων είναι η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και η μετατροπή τουλάχιστον ενός τμήματος της αναμορφωμένης περιοχής σε δημόσιο χώρο, στον οποίο θα έχουν πρόσβαση τόσο οι μόνιμοι κάτοικοι όσο και οι τουρίστες·

59.

σημειώνει ότι, προβαίνοντας στην αναβάθμιση των λιμενικών περιοχών, πρέπει να χρησιμοποιούνται ευρέως τα ευρωπαϊκά εθνικά και περιφερειακά προγράμματα και έργα, με στόχο τη διαμόρφωση των δημόσιων χώρων και την υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων·

60.

αναγνωρίζει ότι για την αποτελεσματική διαχείριση της αναβάθμισης των πόλεων-λιμένων και λιμενικών περιοχών απαιτείται στενή συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων (δημόσιων, ιδιωτικών και κοινωνικών) πλευρών, καθώς και καινοτόμες λύσεις στον τομέα του στρατηγικού και χωροταξικού σχεδιασμού στις παράκτιες περιοχές σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα, όσον αφορά τις θαλάσσιες περιοχές, τα εσωτερικά ύδατα, τις πόλεις-λιμένες και τις παράκτιες περιοχές·

61.

σημειώνει ότι οι αντιφάσεις των κανόνων και των διαδικασιών στον στρατηγικό και χωροταξικό σχεδιασμό και η διαχείριση των λιμενικών περιοχών θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την αναμόρφωσή τους, για την οποία απαιτούνται υποστήριξη, ανταλλαγή εμπειριών και ενδεχόμενες ήπιες ρυθμίσεις σε επίπεδο ΕΕ·

62.

ζητά να ληφθούν επαρκώς υπόψη στο Αστικό θεματολόγιο της ΕΕ η γεωγραφική και λειτουργική διαφοροποίηση των πόλεων, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών προβλημάτων στην ανάπτυξη των πόλεων-λιμένων που πρέπει να διορθωθούν κατά τη διάρκεια των επόμενων εργασιών εφαρμογής τους·

63.

διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι στα δύο έγγραφα έχει ληφθεί υπόψη η αρχή της εταιρικής σχέσης και η αποφασιστική συμμετοχή των δημοτικών αρχών, των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, των οργάνων παραγωγής γνώσης και δημιουργίας καινοτομιών και επιχειρηματικών δράσεων·

64.

θεωρεί ότι μολονότι τα προβλήματα των λιμένων και των πόλεων-λιμένων εμπίπτουν, κατά κύριο λόγο, στην αρμοδιότητα των περιφερειακών και εθνικών αρχών, μπορεί να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της συνεργασίας και της στήριξης στο επίπεδο της ΕΕ. Είναι σημαντικό να συνεχιστεί το έργο της ανάπτυξης των διαφόρων διευρωπαϊκών δικτύων —του ΔΕΔ-Μ, του ΔΕΔ-Ε και του ΔΕΔ-Τηλε—, με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό των συγκοινωνιακών συνδέσεων, πρωτίστως στο διευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας (TEN-R), χωρίς όμως να παραγνωρίζεται η ανάγκη δημιουργίας και νέων συνδέσεων·

65.

προτείνει να ληφθούν υπόψη στις πολιτικές της ΕΕ σχετικά με τις μεταφορές, τη θαλάσσια οικονομία, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των υδάτων τα ζητήματα ανάπτυξης των λιμένων και των πόλεων-λιμένων·

66.

συνιστά η ιδιαιτερότητα λειτουργίας και ανάπτυξης των πόλεων-λιμένων να ληφθεί υπόψη στις μελλοντικές εργασίες για την εφαρμογή του προγράμματος για το αστικό περιβάλλον και της Συνθήκης του Άμστερνταμ·

67.

συνιστά, στις απόκεντρες περιφέρειες, να διευρυνθούν και να βελτιωθούν οι διασυνδέσεις των πόλεων-λιμένων και των λιμενικών περιοχών με τις σιδηροδρομικές μεταφορές.