ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 30.10.2015

COM(2015) 548 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ετήσια έκθεση σχετικά με τη χρηματοδοτική βοήθεια για τη διεύρυνση το 2014

{SWD(2015) 201 final}

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι στόχοι πολιτικής της Επιτροπής στο πεδίο της διεύρυνσης υποστηρίζονται από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ) 1 . Ο ΜΠΒ είναι το μέσο με το οποίο η ΕΕ στηρίζει μεταρρυθμίσεις στις χώρες της διεύρυνσης μέσω της παροχής χρηματοδοτικής και τεχνικής βοήθειας. Συνοδεύει την ενταξιακή πολιτική, όπως έχει καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο την εφαρμογή του άρθρου 49 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο προσφέρει την προοπτική προσχώρησης στην ΕΕ σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που σέβονται τις θεμελιώδεις αξίες της και έχουν δεσμευθεί να τις προασπίζουν. Τα κεφάλαια του ΜΠΒ στηρίζουν τις ικανότητες των χωρών καθ’ όλη τη διαδικασία προσχώρησης, οδηγώντας ως εκ τούτου σε προοδευτικές, θετικές εξελίξεις στην περιοχή. Οι δικαιούχοι της βοήθειας το 2014 ήταν οι εξής: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Ισλανδία, Κοσσυφοπέδιο, Μαυροβούνιο, Σερβία και Τουρκία. Από την ένταξή της στην ΕΕ τον Ιούλιο του 2013, η Κροατία δεν αποτελεί πλέον δικαιούχο του ΜΠΒ, αλλά εξακολουθεί να επωφελείται από τη μεταβατική διευκόλυνση.

Τα προενταξιακά κεφάλαια αποτελούν υγιή επένδυση για το μέλλον τόσο για τις χώρες της διεύρυνσης όσο και για την ίδια την ΕΕ. Βοηθούν τους δικαιούχους να πραγματοποιήσουν πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις και τους προετοιμάζουν για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η προσχώρηση στην ΕΕ. Οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να παρέχουν στους πολίτες των χωρών αυτών καλύτερες ευκαιρίες και να καθιστούν δυνατή την ανάπτυξη προτύπων ισοδύναμων με αυτά που ισχύουν για τους πολίτες της ΕΕ. Τα προενταξιακά κεφάλαια βοηθούν και την ΕΕ στην επίτευξη των στόχων της σχετικά με τη βιώσιμη οικονομική ανάκαμψη, τον ενεργειακό εφοδιασμό, τις μεταφορές, το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή κ.λπ.

Δεδομένου ότι ο ΜΠΒ II θεσπίστηκε πρόσφατα, τα προγράμματα για το 2014 υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προηγούμενου μηχανισμού, του ΜΠΒ.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η πολιτική της ΕΕ για τη διεύρυνση συμβάλλει στα αμοιβαία οφέλη της ειρήνης, της ασφάλειας και της ευημερίας στην Ευρώπη. Αυξάνει την πολιτική και οικονομική ισχύ της ΕΕ και έχει ισχυρό μετασχηματιστικό αντίκτυπο στις σχετικές χώρες. Για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, η σαφής προοπτική προσχώρησης στην ΕΕ που τους προσφέρουν τα κράτη μέλη της αποτελεί βασικό παράγοντα σταθεροποίησης. Στηρίζει την πρόοδο που σημειώνεται για την εκπλήρωση των αναγκαίων προϋποθέσεων, συμπεριλαμβανομένων των προϋποθέσεων της διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης.

Η διαδικασία προσχώρησης είναι αυστηρή, βασίζεται σε αυστηρούς αλλά δίκαιους όρους, σαφώς προσδιορισμένα κριτήρια και στην αρχή των ιδίων αξιών. Αυτό έχει καθοριστική σημασία για την αξιοπιστία της πολιτικής διεύρυνσης, για την παροχή κινήτρων στις χώρες της διεύρυνσης ώστε να πραγματοποιήσουν εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις και για την εξασφάλιση της υποστήριξης των πολιτών της ΕΕ.

Η Επιτροπή αυξάνει την έμφαση που δίδεται στην «προτεραιότητα στις θεμελιώδεις αρχές» στο πλαίσιο της διαδικασίας διεύρυνσης. Βάσει της προσέγγισης αυτής, δίδεται προτεραιότητα σε μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, την οικονομική διακυβέρνηση και τη βελτίωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας, καθώς και στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας διοίκησης.

Κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα: Το κράτος δικαίου αποτελεί θεμελιώδη αξία στην οποία βασίζεται η ΕΕ και βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας προσχώρησης. Οι χώρες που επιθυμούν να προσχωρήσουν στην Ένωση πρέπει να θεσπίσουν και να προωθήσουν, σε πρώιμο στάδιο, την ορθή λειτουργία των βασικών θεσμών που είναι απαραίτητοι για τη διασφάλιση του κράτους δικαίου. Το έργο αυτό είναι εκτεταμένο και πέραν της απαραίτητης εθνικής στήριξης απαιτεί σημαντική τεχνική και χρηματοδοτική στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κράτος δικαίου είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την παροχή ασφάλειας δικαίου στους οικονομικούς φορείς, τη στήριξη των καταναλωτών και την τόνωση των επενδύσεων, της απασχόλησης και της ανάπτυξης. Τρεις πτυχές του κράτους δικαίου χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής: η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, η καταπολέμηση της διαφθοράς και η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Και στις τρεις αυτές πτυχές σημειώνεται πρόοδος σε όλους τους τομείς.

Όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα, η Επιτροπή παρακολουθεί με προσοχή την κατάσταση στις χώρες της διεύρυνσης όσον αφορά τα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα, καθώς και τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες. Τα θεμελιώδη δικαιώματα κατοχυρώνονται σε μεγάλο βαθμό από τον νόμο. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να διασφαλιστεί ο σεβασμός τους στην πράξη.

Οικονομική διακυβέρνηση και ανταγωνιστικότητα: Η Επιτροπή ενισχύει τη στήριξη που προσφέρει για τη βελτίωση της οικονομικής διακυβέρνησης και της ανταγωνιστικότητας στις χώρες της διεύρυνσης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αντιμετώπιση των ανησυχιών των πολιτών σε ένα διαρκώς δυσχερέστερο οικονομικό περιβάλλον, με υψηλά ποσοστά ανεργίας και χαμηλές επενδύσεις. Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, δεδομένου ότι καμία από αυτές δεν θεωρείται ακόμη ότι αποτελεί λειτουργούσα οικονομία της αγοράς. Η στήριξη από την Επιτροπή θα βασιστεί στην πείρα που έχουν αποκομίσει τα κράτη μέλη της ΕΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου με αυξημένη έμφαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν τομεακό χαρακτήρα.

Μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης: Από κοινού με το κράτος δικαίου και την οικονομική διακυβέρνηση, η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης (ΜΔΔ) αποτελεί έναν από τους πυλώνες της διαδικασίας διεύρυνσης. Και οι τρεις «πυλώνες» αποτελούν αλληλένδετα, διατομεακά θέματα θεμελιώδους σημασίας για την επιτυχία των πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων και για τη δημιουργία μιας βάσης για την εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων και προτύπων. Η εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης είναι απαραίτητη για τη δημοκρατική διακυβέρνηση. Επίσης, επηρεάζει άμεσα την ικανότητα των κυβερνήσεων να παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες και να προωθούν την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη.

Το τρέχον πρόγραμμα διεύρυνσης καλύπτει τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και την Τουρκία 2 . Το 2014 ήταν ένα σημαντικό έτος για πολλές από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων:

Μαυροβούνιο: Η χώρα πραγματοποίησε περαιτέρω βήματα προόδου κατά τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης. Άνοιξαν δώδεκα κεφάλαια. Ξεκίνησε η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων στον τομέα του κράτους δικαίου.

Σερβία: Η έναρξη των διαπραγματεύσεων προσχώρησης τον Ιανουάριο αποτέλεσε σημείο καμπής στις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ, με το σημείο εστίασης να μετατοπίζεται στην ανάγκη υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων προτεραιότητας με βιώσιμο τρόπο, κυρίως όσον αφορά το κράτος δικαίου και τη διαδικασία εξομάλυνσης με το Κοσσυφοπέδιο 3 .

Αλβανία: Στην Αλβανία χορηγήθηκε καθεστώς υποψήφιας χώρας τον Ιούνιο ως αναγνώριση των μεταρρυθμιστικών της προσπαθειών και της προόδου που σημείωσε όσον αφορά την εκπλήρωση των απαιτούμενων προϋποθέσεων.

Κοσσυφοπέδιο: Η μονογράφηση Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης τον Ιούλιο αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο στις σχέσεις ΕΕ-Κοσσυφοπεδίου και έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στην επίτευξη βασικών μεταρρυθμίσεων, ιδίως όσον αφορά το κράτος δικαίου.

Όσον αφορά την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ βρίσκεται σε αδιέξοδο. Το 2014 σημειώθηκε οπισθοδρόμηση, ιδίως όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης και των μέσων ενημέρωσης, καθώς και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Η πορεία προσχώρησης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην ΕΕ παραμένει στάσιμη. Οι εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στο τέλος του έτους προσέφεραν την προοπτική νέας ώθησης στην υλοποίηση επειγουσών κοινωνικοοικονομικών μεταρρυθμίσεων και στην επίτευξη προόδου όσον αφορά το ευρωπαϊκό της πρόγραμμα.

Η Τουρκία συνέχισε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει σχετικά με ορισμένες μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, συντρέχουν σοβαροί λόγοι ανησυχίας σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την προστασία των θεμελιωδών ελευθεριών.

Οι σχέσεις καλής γειτονίας και η περιφερειακή συνεργασία αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία της διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης και της πολιτικής διεύρυνσης. Το 2014 τα στοιχεία αυτά ενισχύθηκαν μέσω της εντεινόμενης συνεργασίας και των επαφών σε διμερές επίπεδο, ακόμη και σε ευαίσθητους τομείς, όπως τα εγκλήματα πολέμου, η επιστροφή των προσφύγων, μεταξύ άλλων μέσω της εφαρμογής του περιφερειακού οικιστικού προγράμματος στο πλαίσιο της διαδικασίας του Σαράγεβο 4 , με την κατασκευή κατοικιών να βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς και σε τομείς όπως το οργανωμένο έγκλημα και η αστυνομική συνεργασία. Πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για να ενισχυθεί η συνδεσιμότητα και να τονωθούν οι επενδύσεις σε υποδομές σε ολόκληρη την περιοχή, μεταξύ άλλων μέσω του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Σε όλους τους τομείς που προαναφέρθηκαν η ΕΕ στηρίζει την πρόοδο που σημειώνουν οι χώρες της διεύρυνσης μέσω της παροχής τεχνικής και χρηματοδοτικής βοήθειας. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας άρτια προετοιμασμένης διαδικασίας προσχώρησης, η οποία αφενός συνδράμει τις ενδιαφερόμενες χώρες στην εκπλήρωση των απαραίτητων προϋποθέσεων και αφετέρου διασφαλίζει ότι η διεύρυνση δεν αποβαίνει σε βάρος της αποτελεσματικότητας της Ένωσης.

ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Η ΕΕ συνδράμει εκ του σύνεγγυς τις υποψήφιες και τις δυνάμει υποψήφιες χώρες με ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα. Η βοήθεια αυτή στηρίζει τις χώρες ώστε να δημιουργήσουν σταθερές, ευημερούσες και εύρυθμα λειτουργούσες δημοκρατικές κοινωνίες και να εισέλθουν σε σταθερή τροχιά ένταξης στην ΕΕ.

Ο Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ)

Η χρηματοδοτική βοήθεια της ΕΕ διοχετεύεται κυρίως μέσω του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας ( ΜΠΒ ). Ο ΜΠΒ δρομολογήθηκε το 2007, προς αντικατάσταση διαφόρων προγραμμάτων και μηχανισμών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των PHARE 5 , ISPA 6 , SAPARD 7 και CARDS 8 . Ο ΜΠΒ κατέστη ο μοναδικός μηχανισμός που έχει ως αποκλειστικό αντικείμενο την παροχή συνδρομής στις χώρες που βρίσκονται σε προενταξιακό στάδιο, απλοποιώντας τη διαδικασία παροχής βοήθειας.

Ο ΜΠΒ περιλάμβανε πέντε διαφορετικές συνιστώσες:

1.Βοήθεια για τη μεταβατική περίοδο και τη θεσμική ανάπτυξη

2.Διασυνοριακή συνεργασία (με τα κράτη μέλη της ΕΕ και με άλλες χώρες επιλέξιμες για τον ΜΠΒ)

3.Περιφερειακή ανάπτυξη (μεταφορές, περιβάλλον, περιφερειακή και οικονομική ανάπτυξη)

4.Ανάπτυξη ανθρώπινων πόρων (ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου και καταπολέμηση των διακρίσεων)

5.Αγροτική ανάπτυξη

Οι συνιστώσες Ι και ΙΙ τελούσαν υπό την ευθύνη της Γενικής Διεύθυνσης Διεύρυνσης (ΓΔ ELARG), η οποία σήμερα ονομάζεται ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση (ΓΔ NEAR), και ήταν ανοικτές προς όλες τις δικαιούχους χώρες. Στις υπόλοιπες συνιστώσες που αποσκοπούν στην προετοιμασία των δικαιούχων χωρών για την εκτέλεση των διαρθρωτικών ταμείων μετά την προσχώρηση στην ΕΕ είχαν πρόσβαση μόνον οι υποψήφιες χώρες, και η διαχείρισή τους τελεί υπό την ευθύνη της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης (ΓΔ REGIO), της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης (ΓΔ EMPL) και της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης (ΓΔ AGRI) αντίστοιχα.

Οι χώρες που είναι δικαιούχοι του ΜΠΒ χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες. Οι υποψήφιες την περίοδο εκείνη για προσχώρηση στην ΕΕ χώρες –Κροατία, Τουρκία και πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας– ήταν επιλέξιμες και για τις πέντε συνιστώσες. Οι δυνάμει υποψήφιες χώρες –Αλβανία (η οποία έγινε υποψήφια χώρα το 2014), η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο (το οποίο έγινε υποψήφια χώρα το 2010), η Σερβία (η οποία έγινε υποψήφια χώρα το 2012) και το Κοσσυφοπέδιο– ήταν επιλέξιμες μόνο για τις δύο πρώτες συνιστώσες 9 .

Ο ΜΠΒ παρενέβαινε τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, μέσω εθνικών προγραμμάτων, προγραμμάτων πολλαπλών δικαιούχων και μέσω της διασυνοριακής συνεργασίας.

Από το 2011 έως το 2013, ο ΜΠΒ παρείχε βοήθεια και στην Ισλανδία, κυρίως σε θέματα ανάπτυξης θεσμικών ικανοτήτων. Μετά την απόφαση της ισλανδικής κυβέρνησης να αναστείλει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις τον Μάιο του 2013, η Επιτροπή αποφάσισε να διακόψει την παροχή στήριξης στην Ισλανδία.

Στόχοι και προτεραιότητες πολιτικής

Ο σεβασμός του κράτους δικαίου αναδείχθηκε ως κορυφαία προτεραιότητα από την αρχή της περιόδου εφαρμογής του ΜΠΒ. Η Επιτροπή έκρινε ότι, στις περισσότερες χώρες της διεύρυνσης, ουσιώδεις στόχοι ήταν η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της διαφθοράς και των δυσλειτουργικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Η δημόσια διοίκηση συγκαταλέγονταν επίσης στους τομείς που έχρηζαν μεταρρυθμίσεων σε όλες τις διαδικασίες διεύρυνσης της ΕΕ. Προσφάτως, η οικονομική διακυβέρνηση αναδείχθηκε ως τομέας που χρήζει βελτιώσεων – κυρίως λόγω της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης που πλήττει την ίδια την ΕΕ, οι επιπτώσεις της οποίας γίνονται ιδιαίτερα αισθητές στα Δυτικά Βαλκάνια.

Ιδιαίτερες προσπάθειες καταβλήθηκαν το 2014 για τη σύνδεση των προτεραιοτήτων πολιτικής με τα προγράμματα παροχής βοήθειας και τη χρηματοδότηση, με σκοπό τη συγκέντρωση της βοήθειας στους τομείς που κρίνονται πλέον κρίσιμοι για τη διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ.

Έγγραφα προγραμματισμού

Η βοήθεια μέσω του ΜΠΒ βασίστηκε σε γενικές κατευθυντήριες γραμμές πολιτικής, οι οποίες διατυπώθηκαν στη δέσμη εγγράφων της Επιτροπής για τη διεύρυνση. Ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός βασίστηκαν σε «έγγραφα πολυετούς ενδεικτικού σχεδιασμού» (ΕΠΕΣ), τα οποία κάλυπταν τριετή περίοδο και επικαιροποιούνταν σε ετήσια βάση.

Τα ετήσια ή πολυετή προγράμματα εγκρίνονταν στη συνέχεια από την Επιτροπή και εφαρμόζονταν με τρεις τρόπους:

απευθείας από την Επιτροπή, κυρίως μέσω της επιτόπιας αντιπροσωπείας της ΕΕ·

από τις δικαιούχους χώρες, εφαρμόζοντας το επονομαζόμενο «σύστημα αποκεντρωμένης διαχείρισης»·

μέσω των κρατών μελών της ΕΕ, τρόπος που είναι γνωστός ως «επιμερισμένη διαχείριση».

Αποκέντρωση της δημοσιονομικής διαχείρισης

Η αποκεντρωμένη διαχείριση, η οποία πλέον αποκαλείται «έμμεση διαχείριση», ήταν η προτιμώμενη μέθοδος εφαρμογής στο πλαίσιο του ΜΠΒ. Στο πλαίσιο αυτής, οι αρχές των δικαιούχων χωρών ήταν αρμόδιες για τη διαχείριση των κεφαλαίων του ΜΠΒ. Οι δικαιούχες χώρες αποτελούσαν τις αναθέτουσες αρχές και ήταν επίσης αρμόδιες για τη διαχείριση των διαδικασιών ανάθεσης συμβάσεων και την πληρωμή των αναδόχων. Επρόκειτο για έναν τρόπο προετοιμασίας των υποψήφιων χωρών και των δυνάμει υποψήφιων χωρών για τη διαχείριση των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ στο μέλλον. Πριν από τη μεταβίβαση της διαχειριστικής ευθύνης στις δικαιούχους χώρες, η Επιτροπή αξιολογούσε διεξοδικά τις ικανότητες των χωρών μέσω διαφόρων ελέγχων των συστημάτων. Οι χώρες που διαχειρίστηκαν κεφάλαια στο πλαίσιο του συστήματος αποκεντρωμένης εφαρμογής ήταν η Κροατία, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και η Τουρκία.

ΜΠΒ ΙΙ

Το 2014 δρομολογήθηκε ο ΜΠΒ ΙΙ, ο οποίος καλύπτει την περίοδο 2014-2020 και αντιπροσωπεύει την ανανεωμένη δέσμευση για διεύρυνση. Ο ΜΠΒ ΙΙ εστιάζεται στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου, καθώς και στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Ο ΜΠΒ ΙΙ εισάγει επίσης μια τομεακή προσέγγιση, κίνητρα για την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων, δημοσιονομική στήριξη και ιεράρχηση των δράσεων. Σημαντικό ρόλο στον ΜΠΒ ΙΙ διαδραματίζουν επίσης οι συντονισμένες επενδύσεις σε όλους τους βασικούς διαδρόμους υποδομών και η συνεργασία με διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς (ΔΧΟ). Η βοήθεια στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙ υλοποιείται από τη ΓΔ NEAR σε όλους τους τομείς πλην του τομέα της γεωργίας και αγροτικής ανάπτυξης στις υποψήφιες χώρες, ο οποίος καλύπτεται από τη ΓΔ AGRI.

Το 2014 εγκρίθηκαν ενδεικτικά έγγραφα στρατηγικής για όλες τις χώρες. Καλύπτουν ολόκληρη την περίοδο 2014-2020, παρότι προβλέπεται η ενδιάμεση επανεξέτασή τους. Στη διαδικασία προγραμματισμού δίδεται πλέον περισσότερη έμφαση στους επιμέρους τομείς και τα έγγραφα τομεακού σχεδιασμού αποτελούν τη βάση της διαδικασίας.

Άλλες μορφές στήριξης μέσω της ΕΕ

Ενώ στο πλαίσιο του ΜΠΒ ενοποιήθηκαν πολλά από τα μέσα προενταξιακής βοήθειας, οι χώρες της διεύρυνσης συνέχισαν να επωφελούνται από άλλες μορφές στήριξης της ΕΕ. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στα μέσα με παγκόσμια κάλυψη, όπως το ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου, ο μηχανισμός σταθερότητας και οι αποστολές και οι επιχειρήσεις της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Η ΕΕ διεύρυνε επίσης την κάλυψη ορισμένων εσωτερικών μέσων ώστε να περιλαμβάνουν τον τομέα της διεύρυνσης: οι χώρες της διεύρυνσης είχαν πρόσβαση σε ερευνητικά προγράμματα και επιλεγμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, όπως το Erasmus Mundus.

Η ΕΕ παρείχε επίσης στήριξη στις χώρες της διεύρυνσης μέσω διμερούς βοήθειας από κράτη μέλη της ΕΕ και επενδυτικών δανείων που χορήγησε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Οι αντιπροσωπείες της ΕΕ εργάστηκαν για τη διασφάλιση της συνοχής μεταξύ της στήριξης του ΜΠΒ και άλλων πηγών παροχής στήριξης από την ΕΕ.

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΘΕΙΣΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ

ΑΛΒΑΝΙΑ

Η χορήγηση του καθεστώτος υποψήφιας χώρας στην Αλβανία από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2014 αποτέλεσε πράξη αναγνώρισης των θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων στις οποίες προέβη η χώρα για τη βελτίωση της διακυβέρνησης, την ενίσχυση του κράτους δικαίου και τη βελτίωση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η βοήθεια μέσω του ΜΠΒ έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το επίτευγμα-ορόσημο για την ολοκλήρωση της ΕΕ, με σειρά επιτυχημένων έργων για την παροχή συμβουλών σχετικά με βασικές μεταρρυθμίσεις (π.χ. του δικαστικού συστήματος) και για τη διευκόλυνση της εφαρμογής τους, καθώς και με έργα ανάπτυξης ικανοτήτων για την ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης και της παροχής υπηρεσιών.

Το 2014 αποτέλεσε μεταβατικό έτος όσον αφορά τη βοήθεια από την ΕΕ. Η Επιτροπή προέβη σε εντατικό διάλογο με την κυβέρνηση της χώρας ώστε να παρουσιάσει το νέο στρατηγικό πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙ και την έμφαση στην τομεακή στήριξη για τη διευκόλυνση της εφαρμογής των εθνικών στρατηγικών, διατηρώντας ταυτόχρονα ισχυρή την εστίαση στις προτεραιότητες της χώρας για την προσχώρηση στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, έχει καταρτιστεί νέο έγγραφο στρατηγικής για τη χώρα βάσει του ΜΠΒ ΙΙ για την περίοδο 2014-2020, και το πρόγραμμα του ΜΠΒ για το 2014 περιλαμβάνει μια πρώτη τομεακή δράση δημοσιονομικής στήριξης, η οποία αποσκοπεί στην παροχή στήριξης για τη στρατηγική μεταρρύθμισης της δημοσιονομικής διαχείρισης της Αλβανίας.

Η χρηματοδοτική βοήθεια από την ΕΕ εξακολουθεί να διαδραματίζει στρατηγικό ρόλο για την αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας, καταρτίζοντας χαρτοφυλάκιο έργων που ανέρχεται κατά προσέγγιση σε 216 εκατ. ευρώ και καλύπτει πολλούς τομείς (π.χ. μεταφορές, γεωργία, ΜΜΕ, επαγγελματική εκπαίδευση) με άμεση σύνδεση με την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική μεγέθυνση. Η συνεργασία με τους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς εξακολουθεί να παράγει αποτελέσματα, καθώς οι δράσεις στο πλαίσιο του ΜΠΒ συμβάλλουν στη μόχλευση σημαντικών ποσών μέσω δανείων, ιδίως για την ανάπτυξη των υποδομών. Κατά συνέπεια, η ΕΕ παραμένει μακράν ο μεγαλύτερος χορηγός στην Αλβανία.

Επιτυχημένο παράδειγμα - Ενοποίηση των ικανοτήτων επιβολής του νόμου στην Αλβανία - Αποστολή αρωγής PAMECA IV

Στην αποστολή συμμετέχει ομάδα δεκαπέντε ανώτερων στελεχών διεθνών και εθνικών αστυνομικών και εισαγγελικών αρχών, που συνεργάζονται με την αλβανική αστυνομία για τη βελτίωση των οργανωτικών, διοικητικών και τεχνικών ικανοτήτων της, καθώς και των ικανοτήτων διαχείρισης πόρων, και για την ενίσχυση του συντονισμού με τη γενική εισαγγελία και άλλες συναφείς υπηρεσίες επιβολής του νόμου.

Όσον αφορά τις διώξεις, η αποστολή έχει εντοπίσει τους κυριότερους προβληματικούς τομείς καίριας σημασίας και έχει συνεισφέρει σημαντικά ώστε να μετατοπιστεί η προσοχή από τις υποθέσεις χαμηλής/μεσαίας σημασίας στις υποθέσεις μεγάλης προβολής, συμπεριλαμβανομένων των προληπτικών ερευνών για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα δραστηριοτήτων κατάρτισης και παροχής καθοδήγησης σχετικά με τη διαχείριση της οδικής κυκλοφορίας, η αλβανική αστυνομία επιβάλλει πλέον τους νόμους που αφορούν την οδική κυκλοφορία με αυστηρότητα και συνέπεια. Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η αποστολή συμμετείχε άμεσα στις προπαρασκευαστικές εργασίες που οδήγησαν σε επιτυχείς επιχειρήσεις καταπολέμησης των ναρκωτικών, όπως η παρέμβαση τον Ιούνιο του 2014 για τη διάλυση του κέντρου παραγωγής μαριχουάνας στο χωριό Λαζαράτι, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα. Η επιχείρηση απέστειλε ηχηρό μήνυμα στους διακινητές ναρκωτικών ουσιών ότι η εποχή της ατιμωρησίας και της παθητικότητας όσον αφορά την καταπολέμηση της παραγωγής ναρκωτικών έφτασε στο τέλος της.

Η ομάδα εργάστηκε επίσης για τον επανακαθορισμό των διαδικασιών διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι του Δυρραχίου, το οποίο αποτελεί σταυροδρόμι για τις δραστηριότητες λαθρεμπορίου και στο οποίο απαιτείται η αύξηση των ελέγχων εμπορευματοκιβωτίων. Η PAMECA συμμετείχε επίσης στην κατάρτιση της συμφωνίας για επιχειρησιακή και στρατηγική συνεργασία με την Ευρωπόλ (η οποία επικυρώθηκε τον Μάιο του 2014), καθώς και στη διαμόρφωση του νέου νόμου για την αλβανική αστυνομία.

ΒΟΣΝΙΑ–ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

Ο προγραμματισμός και η εκτέλεση της βοήθειας μέσω του ΜΠΒ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη συνεχίστηκαν το 2014 μέσα σε ένα δυσχερές πολιτικό περιβάλλον και επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν τη χώρα τον Μάιο του 2014.

Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για τον ΜΠΒ ΙΙ ξεκίνησαν εκ νέου μετά τη διακοπή τους το 2013 και οδήγησαν στην έκδοση του ενδεικτικού εγγράφου στρατηγικής του ΜΠΒ ΙΙ για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη τον Δεκέμβριο του 2014. Ωστόσο, το έγγραφο καλύπτει μόνο την περίοδο 2014-2017 και, ελλείψει συνολικού συντονιστικού μηχανισμού της ΕΕ, τα κεφάλαια θα διατεθούν αποκλειστικά σε τέσσερις τομείς στους οποίους υπάρχουν ήδη συμφωνημένες στρατηγικές και επαρκείς συντονιστικές δομές.

Οι μεγάλες διαδηλώσεις των πολιτών στις αρχές του 2014 υπογράμμισαν την αστάθεια της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Η Επιτροπή δρομολόγησε τρεις πρωτοβουλίες για τη μετατόπιση της εστίασης προς τις μεταρρυθμίσεις και τα ζητήματα που αφορούν άμεσα τους πολίτες, μεταξύ των οποίων μια μεικτή ομάδα εργασίας της ΕΕ και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης για την επιτάχυνση της υλοποίησης των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων. Η ομάδα σημείωσε περιορισμένη πρόοδο, παρά τη συμμετοχή σε πρωθυπουργικό επίπεδο.

Μετά τις πλημμύρες του Μαΐου του 2014, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η παροχή βοήθειας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη με ταχύ και αποτελεσματικό τρόπο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των πλημμυρών. Η ΕΕ ανακατένειμε αμέσως 42 εκατ. ευρώ από τα κεφάλαια του ΜΠΒ ώστε να παρασχεθεί βοήθεια για ανάκαμψη και ανασυγκρότηση. Επιπλέον 41 εκατ. ευρώ διατέθηκαν πριν από το τέλος του έτους.

Επιτυχημένο παράδειγμα - Αποκατάσταση των ζημιών από πλημμύρες

Η εφαρμογή του Προγράμματος αποκατάστασης ζημιών από πλημμύρες (43,52 εκατ. ευρώ από τα οποία τα 42,24 εκατ. προήλθαν από την ΕΕ) ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2014 και έχει παραγάγει ευρύ φάσμα απτών αποτελεσμάτων όσον αφορά τη σταδιακή επαναφορά των κανονικών συνθηκών διαβίωσης στις τοπικές κοινότητες και τη διασφάλιση της παροχής αρωγής στους πλέον ευπαθείς πληθυσμούς που επλήγησαν από τις πλημμύρες του Μαΐου. Το πρόγραμμα, το οποίο υλοποιήθηκε από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), σε συνεργασία με το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), επικεντρώθηκε στην αποκατάσταση των δημόσιων υπηρεσιών και υποδομών, σε μονάδες στέγασης για τους πλέον ευπαθείς πληθυσμούς και στην κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη των τοπικών κοινοτήτων.

Στους πρώτους έξι μήνες της εφαρμογής του επιτεύχθηκαν τα ακόλουθα αποτελέσματα: αποκαταστάθηκαν 671 κατοικίες, ενώ η αποκατάσταση άλλων 337 είναι σε εξέλιξη· αποκαταστάθηκαν 66 δημόσια κτίρια, με την αποκατάσταση 31 ακόμη κτιρίων να βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται και οι διαδικασίες ανάθεσης σύμβασης ή εκπόνησης σχεδιαστικής μελέτης για 19 ακόμη κτίρια· ολοκληρώθηκαν 32 έργα κοινοτικών υποδομών και 26 βρίσκονται σε εξέλιξη· ολοκληρώθηκε η έρευνα σε επιπλέον δήμους και νέα έργα υποδομών πρόκειται να επιλεγούν προκειμένου να συνεχιστεί η εφαρμογή. Όσον αφορά τη συνιστώσα της οικονομικής ανάκαμψης, ελήφθησαν 48 τραπεζικές εγγυήσεις και πραγματοποιήθηκαν συνοδευτικές πληρωμές που ανήλθαν συνολικά σε 1,27 εκατ. ευρώ.

ΚΡΟΑΤΙΑ

Κατά τη διάρκεια του 2014, η Κροατία συνέχισε να εφαρμόζει ενεργά τα μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυση των ικανοτήτων της προκειμένου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της ως μέλος της ΕΕ. Από την 1η Ιουλίου 2013, η Κροατία αποτελεί κράτος μέλος της ΕΕ.

Στο πλαίσιο των συνιστωσών Ι και ΙΙ του ΜΠΒ, εδραιώθηκε κατά τη διάρκεια του 2014 το κατάλληλο θεσμικό σύστημα για την αποκεντρωμένη διαχείριση των κεφαλαίων του ΜΠΒ που είχε ήδη δημιουργηθεί το 2013, με την περαιτέρω ανάπτυξη εσωτερικών κανονισμών, καθώς και με τη σύναψη αποτελεσματικών συμφωνιών εφαρμογής και επιχειρησιακών συμφωνιών μεταξύ του εθνικού διατάκτη και του προϊσταμένου της επιχειρησιακής δομής και μεταξύ των φορέων και των αρμοδίων εντός της επιχειρησιακής δομής. Καταρτίστηκαν εγχειρίδια διαδικασιών για κάθε φορέα που συμμετείχε στο σύστημα, με σαφή περιγραφή όλων των διεργασιών και διαδικασιών και με παρακολούθηση της πορείας των ελέγχων. Η διαχείριση και τα συστήματα ελέγχου του ΜΠΒ συνέχισαν να είναι πλήρως λειτουργικά.

Επιτυχημένο παράδειγμα - Αναδιοργάνωση και εξορθολογισμός των δικαστηρίων

Ένα από τα σημαντικότερα μεταρρυθμιστικά μέτρα αφορά την υλοποίηση της αναδιοργάνωσης και του εξορθολογισμού του δικτύου των δικαστηρίων, η οποία είναι επί του παρόντος σε εξέλιξη. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαδικασίας και προκειμένου να αποτελέσει τη βάση για την αναδιοργάνωση και τον εξορθολογισμό, τον Οκτώβριο του 2014 εκδόθηκε ο νέος νόμος για τις περιοχές και τις έδρες των δικαστηρίων από το κροατικό κοινοβούλιο, ο οποίος προβλεπόταν να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Απριλίου 2015 στα δημοτικά και περιφερειακά δικαστήρια και την 1η Ιουλίου 2015 στα πταισματοδικεία. Σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο, η Κροατία χωρίζεται σε 15 περιοχές δικαιοδοσίας κατά τρόπο ώστε να δημιουργούνται 15 πρωτοδικεία, 24 δημοτικά δικαστήρια και 22 πταισματοδικεία, με αποτέλεσμα ο αριθμός των δημοτικών δικαστηρίων να έχει μειωθεί κατά 43 και των πταισματοδικείων κατά 39. Η νέα αυτή οργανωτική δομή παρέχει τη δυνατότητα εξειδίκευσης, μεγαλύτερης κινητικότητας και περισσότερο ισορροπημένου φόρτου εργασίας για τους δικαστές, καθώς και τη δυνατότητα εναρμόνισης της δικαστικής πρακτικής.

Επιπλέον, με τον τρόπο αυτό ο αριθμός του διοικητικού προσωπικού των δικαστηρίων μειώνεται, γεγονός το οποίο παρέχει τη δυνατότητα εξοικονόμησης δαπανών, καθώς και βελτίωσης της λειτουργίας του δικαστικού σώματος (π.χ. ορθότερη κατανομή του φόρτου εργασίας, μείωση της διάρκειας των δικαστικών διαδικασιών, μείωση των καθυστερήσεων κατά την εκδίκαση υποθέσεων κ.λπ.). Ωστόσο, οι πολίτες θα εξακολουθήσουν να έχουν ακριβώς την ίδια πρόσβαση σε δημοτικά δικαστήρια και πταισματοδικεία που είχαν πριν από τη θέσπιση του νέου νόμου. Τα δημοτικά δικαστήρια και πταισματοδικεία που υπάρχουν επί του παρόντος και θα παύσουν να λειτουργούν, καθώς και οι υφιστάμενες υπηρεσίες των δημοτικών δικαστηρίων και πταισματοδικείων θα μετατραπούν σε γραφεία πλήρους ωραρίου για τα νέα δημοτικά δικαστήρια και πταισματοδικεία.

ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 2015

Η βοήθεια μέσω του ΜΠΒ εξακολούθησε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την επίτευξη των γενικών στόχων που τέθηκαν στο ετήσιο σχέδιο διαχείρισης της ΓΔ Διεύρυνσης σχετικά με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Όσον αφορά τον ΜΠΒ ΙΙ, το ενδεικτικό έγγραφο στρατηγικής για τη χώρα εγκρίθηκε στις 19 Αυγούστου 2014. Το πρόγραμμα του ΜΠΒ ΙΙ για το 2014 εγκρίθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2014. Το πρόγραμμα συνίσταται σε ένα ετήσιο πρόγραμμα δράσης και σε ένα πολυετές πρόγραμμα δράσης.

Το ετήσιο πρόγραμμα καλύπτει τρεις τομείς: δημοκρατία και διακυβέρνηση· κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα· ανταγωνιστικότητα και καινοτομία, για συνολικό ποσό ύψους 52,7 εκατ. ευρώ. Το πολυετές πρόγραμμα καλύπτει τα τρία πρώτα έτη της υλοποίησης των τομεακών επιχειρησιακών προγραμμάτων για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα και για τις μεταφορές για συνολικό ποσό ύψους 81 εκατ. ευρώ. 

Τον Δεκέμβριο του 2014 εγκρίθηκε επίσης το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙ για τα έτη 2014-2020. Ο προϋπολογισμός για τα 7 έτη είναι 60 εκατ. ευρώ με μέτριες χορηγήσεις για τα τέσσερα πρώτα έτη και με αυξανόμενα ποσά προς το τέλος της περιόδου.

Όσον αφορά την υλοποίηση της χρηματοδοτικής βοήθειας βάσει του ΜΠΒ I, οι αποδεσμεύσεις κεφαλαίων και οι μελλοντικοί κίνδυνοι απώλειας κεφαλαίων από προγράμματα στο πλαίσιο του συστήματος αποκεντρωμένης εφαρμογής (DIS) εξακολουθούν να γεννούν ανησυχίες. Η κατάσταση όσον αφορά την ανάθεση συμβάσεων έχει επιδεινωθεί σε σύγκριση με το 2013. Το 2014 χάθηκαν 41,6 εκατ. ευρώ από όλες τις συνιστώσες του ΜΠΒ. Οι επιχειρησιακές δομές της χώρας αντιμετωπίζουν πληθώρα διαρθρωτικών προβλημάτων τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τις επιδόσεις τους και κατ᾽ επέκταση την έγκαιρη απορρόφηση των κεφαλαίων του ΜΠΒ. Η ανάθεση συμβάσεων για τα εναπομένοντα εθνικά προγράμματα για τα έτη 2011, 2012 και 2013 δεν ξεκίνησε το 2014.

Επιτυχημένο παράδειγμα - Ενίσχυση της τελωνειακής διοίκησης

Το έργο Ενίσχυση των ικανοτήτων της τελωνειακής διοίκησης αποτελείται από τρεις συμβάσεις (συνολική συνεισφορά της ΕΕ 2 428 301,25 ευρώ). Το έργο συμπεριλάμβανε την ανάπτυξη λογισμικού, την παροχή στήριξης στον δικαιούχο οργανισμό για τη διαχείριση του έργου ανάπτυξης λογισμικού και την καθιέρωση των απαιτούμενων διαδικασιών και του οργανωτικού πλαισίου στον τομέα του ολοκληρωμένου δασμολογικού περιβάλλοντος, καθώς και την παροχή του απαραίτητου υλισμικού που υποστηρίζει τη χρήση της εφαρμογής λογισμικού. Απαιτήθηκε η αναπροσαρμογή του σχεδιασμού του λογισμικού και η ανάπτυξή του ως ενιαίας λύσης. Το σύστημα που αναπτύχθηκε θα αποτελέσει εργαλείο τόσο για την τελωνειακή διοίκηση όσο και για τους οικονομικούς φορείς που συμμετέχουν στη διαδικασία εκτελωνισμού.

ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ

Το 2014 η Επιτροπή παρουσίασε τον ΜΠΒ ΙΙ και τη διαδικασία προγραμματισμού του στην κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου και συνεργάστηκε στενά με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για να εξασφαλίσει την επαρκή κατανόηση της νέας προσέγγισης. Διοργανώθηκαν αρκετές συνεδριάσεις προκειμένου να παρουσιαστεί και να συζητηθεί το νέο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙ, καθώς και ο νέος δημοσιονομικός κανονισμός. Το ετήσιο πρόγραμμα για το 2014 εκπονήθηκε και εγκρίθηκε από την επιτροπή του ΜΠΒ τον Νοέμβριο του 2014, και εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2014, με τη χορήγηση 66,05 εκατ. ευρώ.

Το 2014 η υλοποίηση των προγραμμάτων του ΜΠΒ Ι συνεχίστηκε ομαλά, συμπεριλαμβανομένης της υλοποίησης του προγράμματος του ΜΠΒ για το 2013 προς στήριξη της συμφωνίας διαλόγου της 19ης Απριλίου 2013 μεταξύ της Πρίστινας και του Βελιγραδίου. Το δικαστικό μέγαρο, ένα μείζον έργο υποδομής προς στήριξη της ενίσχυσης του κράτους δικαίου στο Κοσσυφοπέδιο, ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2014.

Όσον αφορά τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας, προέκυψαν αρκετές δυσκολίες κατά τη διάρκεια του 2014 οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να μην ανατεθούν συμβάσεις για τα κονδύλια του 2011 τα οποία είχαν δεσμευτεί για τη χρηματοδότηση έργων στο πλαίσιο του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας Αλβανίας-Κοσσυφοπεδίου και για τα κονδύλια του 2010 που είχαν δεσμευτεί για τη χρηματοδότηση έργων στο πλαίσιο του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας-Κοσσυφοπεδίου. Έχουν θεσπιστεί μέτρα για την πρόληψη και τον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με τη διαχείριση των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας. Ωστόσο, για τα υπόλοιπα κονδύλια που αφορούν τα δύο προγράμματα συνάφθηκαν επιτυχώς συμβάσεις και η υλοποίηση των έργων που ανατέθηκαν θα ξεκινήσει το 2015. Τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας για την περίοδο 2014-2020 μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, Αλβανίας και Μαυροβουνίου εγκρίθηκαν, ομοίως προς τα αντίστοιχα κονδύλια για το έτος 2014.

Επιτυχημένο παράδειγμα

ΜΠΒ 2011: Πρόγραμμα της ΕΕ για τη σταθεροποίηση των κοινοτήτων, Φάση II (EU-CSP II)- (3,0 εκατ. ευρώ)

Το πρόγραμμα βρίσκεται στο τελικό στάδιο υλοποίησής του και ο συγκεκριμένος στόχος της δράσης αυτής ήταν η ενίσχυση της κοινωνικοοικονομικής βιωσιμότητας και της ενσωμάτωσης των κοινοτήτων εθνοτικών μειονοτήτων μέσω της παροχής στήριξης για την εξασφάλιση βιώσιμου εισοδήματος και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο ευρύτερο οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο του Κοσσυφοπεδίου. Μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο αυτής της παρέμβασης, έχει παρασχεθεί στήριξη σε 284 έργα με γνώμονα την κοινότητα, από τα οποία τα 220 ήταν μεμονωμένες επιχειρήσεις και τα 64 ήταν έργα ανάπτυξης της κοινότητας, και τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία/διατήρηση 800 περίπου θέσεων εργασίας στις σχετικές περιοχές.

ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ 

Το 2014 το Μαυροβούνιο σημείωσε περαιτέρω πρόοδο κατά τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης. Κατά τη διάρκεια του έτους άνοιξαν δέκα επιπλέον κεφάλαια, με τον αριθμό των ανοιχτών κεφαλαίων να ανέρχεται συνολικά σε δεκαέξι, από τα οποία δύο κεφάλαια έχουν κλείσει προσωρινά. Ο προγραμματισμός και η υλοποίηση της χρηματοδοτικής βοήθειας της ΕΕ για το Μαυροβούνιο κατά τη διάρκεια του 2014 πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων προσχώρησης και της μετάβασης στον ΜΠΒ ΙΙ για τη χρηματοδοτική περίοδο 2014-2020.

Όσον αφορά τον προγραμματισμό του ΜΠΒ, οι προσπάθειες κατά τη διάρκεια του 2014 επικεντρώθηκαν στην οριστικοποίηση του ενδεικτικού εγγράφου στρατηγικής για το Μαυροβούνιο για την περίοδο 2014-2020 και στην κατάρτιση του ετήσιου προγράμματος δράσης για το 2014. Επιπλέον, ελήφθησαν μέτρα για την εφαρμογή μιας τομεακής προσέγγισης, με την κατάρτιση εγγράφων σχεδιασμού για όλους τους τομείς του ΜΠΒ, καθώς και με την έναρξη των προπαρασκευαστικών εργασιών για μελλοντικές τομεακές παρεμβάσεις δημοσιονομικής στήριξης.

Η υλοποίηση της χρηματοδοτικής βοήθειας στο πλαίσιο του ΜΠΒ Ι συνεχίστηκε το 2014. Για όλα τα προγράμματα της συνιστώσας Ι του ΜΠΒ για την περίοδο 2007-2011 έχουν ανατεθεί συμβάσεις και η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη όσον αφορά τα προγράμματα του ΜΠΒ για την περίοδο 2012-2013. Υψηλά ποσοστά υλοποίησης παρουσίασε και η συνιστώσα ΙΙ του ΜΠΒ. Στα τέλη του 2014, υπήρχαν 212 εν εξελίξει συμβάσεις του ΜΠΒ αξίας 86,5 εκατ. ευρώ.

Το 2014 στο Μαυροβούνιο διατέθηκε ενδεικτικά το ποσό των 39,6 εκατ. ευρώ. Τα κεφάλαια που διατέθηκαν στο πρόγραμμα δράσης του 2014 ανέρχονται σε 35,7 εκατ. ευρώ, ενώ το υπόλοιπο ποσό χορηγήθηκε στη διευκόλυνση για την κοινωνία των πολιτών και στο περιφερειακό πρόγραμμα στέγασης.

Κατά τη διάρκεια του 2014, το Μαυροβούνιο σημείωσε ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά τις προετοιμασίες για την αποκεντρωμένη διαχείριση, ενώ η εκχώρηση της διαχείρισης για τις συνιστώσες ΙΙΙ και IV του ΜΠΒ οριστικοποιήθηκε τον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 2014 αντιστοίχως.

Επιτυχημένο παράδειγμα

ΜΠΒ 2008-2009 MARUBI: ένα συνεργατικό μοντέλο για την προώθηση του τουρισμού (423 504 ευρώ)

Ο στόχος του έργου MARUBI ήταν η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης της διασυνοριακής περιοχής Shkodra-Ulcinj μέσω της αξιοποίησης του δυναμικού της στον τομέα του τουρισμού και της ανάδειξης της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς και της φυσικής ομορφιάς της περιοχής. Στο πλαίσιο του έργου εξετάστηκαν και κατηγοριοποιήθηκαν διάσημες φωτογραφίες της οικογένειας Marubi και σχεδιάστηκε μια συγκεκριμένη διαδρομή, η οποία θα ένωνε και θα αξιοποιούσε την πλούσια καλλιτεχνική και ιστορική κληρονομιά της περιοχής, ώστε να αυξηθεί η ελκυστικότητα και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες για τους τουρίστες και τους επισκέπτες. Αποτέλεσμα του έργου ήταν η δημιουργία του μονοπατιού Marubi και μιας μόνιμης περιοδεύουσας έκθεσης της συλλογής Marubi. Επιπλέον, το έργο ενίσχυσε τις ικανότητες των τοπικών οικονομικών και τουριστικών φορέων, ανέπτυξε μέσα για την προώθηση του τουρισμού και η κληρονομιά των Marubi εισήχθη στα τοπικά και ευρωπαϊκά δίκτυα.

Το έργο εμπερικλείει/περιλαμβάνει όλες τις πτυχές της ορθής πρακτικής όσον αφορά τη διασυνοριακή συνεργασία, συμπεριλαμβανομένων της εταιρικής σχέσης, του αντίκτυπου, της δικτύωσης, της προβολής, καθώς και της βιωσιμότητας. Έχει θεωρηθεί ιδιαιτέρως καινοτόμο και αποδοτικό, με εξαιρετικές προοπτικές διάδοσης και ικανοποιητικές προοπτικές βιωσιμότητας. Συνολικά, το έργο αναγνωρίστηκε από τους διασυνοριακούς ενδιαφερόμενους φορείς ως ιδιαιτέρως σημαντικό για τις οικονομικές προοπτικές και την πολιτιστική ζωή των τοπικών κοινοτήτων. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι τοπικές τουριστικές οργανώσεις και άλλοι συναφείς ενδιαφερόμενοι φορείς θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων.

ΣΕΡΒΙΑ

ΤΟΥΡΚΙΑ

Αξιοποιώντας το νέο στρατηγικό και προσανατολισμένο στα αποτελέσματα χρηματοδοτικό μέσο προενταξιακής βοήθειας, το ενδεικτικό έγγραφο στρατηγικής για την Τουρκία που καλύπτει την περίοδο 2014-2020 εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 2014. Το έγγραφο αυτό προβλέπει ένα πλαίσιο για την παροχή χρηματοδοτικής βοήθειας από την ΕΕ προς τη χώρα αυτή σύμφωνα με τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην πολιτική διεύρυνσης.

Εγκρίθηκαν επίσης το πρώτο ετήσιο πρόγραμμα δράσης για το 2014, καθώς και τέσσερα τομεακά πολυετή προγράμματα. Με στόχο να επικεντρωθεί η χρηματοδοτική βοήθεια που παρέχεται μέσω του ΜΠΒ ΙΙ σε περιορισμένο αριθμό βασικών προτεραιοτήτων, το προτεινόμενο ετήσιο πρόγραμμα δράσης για το 2014 επικεντρώνεται κυρίως στην ενίσχυση της δημοκρατίας και της διακυβέρνησης, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τα τομεακά ετήσια προγράμματα έχουν σχεδιαστεί ώστε να συμβάλουν στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας παρέχοντας στήριξη σε επενδύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, των μεταφορών, της ανταγωνιστικότητας, της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης. Τον Δεκέμβριο του 2014 εγκρίθηκε επίσης το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙ για τα έτη 2014-2020. Ο προϋπολογισμός για τα 7 έτη ανέρχεται σε 801 εκατ. ευρώ.

Η υλοποίηση των εν εξελίξει προγραμμάτων συνεχίστηκε, συμβάλλοντας στη μεταρρυθμιστική διαδικασία και στην προαγωγή των θεμελιωδών δικαιωμάτων μέσω δραστηριοτήτων όπως η στήριξη για τη βελτίωση του τουρκικού συστήματος ποινικής δικαιοσύνης ή η συνδρομή για την ανάπτυξη κατάλληλων συνθηκών σχολικής εκπαίδευσης για παιδιά με αναπηρίες. Ο ΜΠΒ παρείχε επίσης στήριξη για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας και βοήθησε στην αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων, με τη χορήγηση βοήθειας να επικεντρώνεται στη νοτιοανατολική Τουρκία. Επίσης, η βοήθεια μέσω του ΜΠΒ ήταν καθοριστική για την ενθάρρυνση της εναρμόνισης με το κεκτημένο, με τη χρηματοδότηση ευρέος φάσματος τομέων όπως η ενέργεια, το εταιρικό δίκαιο, η επιχειρηματική και βιομηχανική πολιτική, η γεωργία και η αγροτική ανάπτυξη, η στατιστική, η επιστήμη και η έρευνα.

Ο ΜΠΒ διαδραματίζει επίσης ολοένα μεγαλύτερο ρόλο στην παροχή βοήθειας στην Τουρκία προκειμένου να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις που έχει στην επικράτειά της η κρίση στη γειτονική Συρία και στο Ιράκ. Η Τουρκία υποδέχθηκε περισσότερους από 1,6 εκατ. Σύρους και η ΕΕ, αναγνωρίζοντας τις σημαντικές προσπάθειες που κατέβαλε η χώρα, διερευνά όλους τους πιθανούς τρόπους για την παροχή περαιτέρω βοήθειας. Στο πλαίσιο αυτό, στα τέλη του 2014 προγραμματίστηκε η λήψη πρόσθετου μέτρου του ΜΠΒ (40 εκατ. ευρώ) σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές και οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών για την παροχή συνδρομής στις αρχές οι οποίες καλούνται να ανταποκριθούν σε μια συνεχώς αυξανόμενη εισροή προσφύγων, με σοβαρές επιπτώσεις στο σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης και παροχής ασύλου, καθώς και στις δημοτικές υποδομές και υπηρεσίες της Τουρκίας.

Επιτυχημένο παράδειγμα - Ενεργειακή διασύνδεση

Τον Δεκέμβριο του 2014 ολοκληρώθηκε με επιτυχία ένα έργο που είχε ως στόχο να στηρίξει τη «βελτίωση της διάρθρωσης και της δυναμικότητας της Τουρκικής Επιχείρησης Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (TEIAS)» (συνεισφορά της ΕΕ 1,8 εκατ. ευρώ). Το έργο σχεδιάστηκε έτσι ώστε να βοηθήσει την Τουρκία στις προσπάθειές της να διασφαλίσει την πλήρη ενσωμάτωσή της στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ και να παράσχει επιμόρφωση στα διοικητικά στελέχη, στο επιχειρησιακό προσωπικό και στο προσωπικό συντήρησης σχετικά με την ασφάλεια στον χώρο εργασίας και τις επιδόσεις. Είχε θετικά αποτελέσματα δίνοντας στους συμμετέχοντες στην αγορά, και από τις δύο πλευρές, τη δυνατότητα να προβούν σε συνεχείς και αδιάλειπτες ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι μοναδικό στο είδος του, υπό την έννοια ότι συνέβαλε στη φυσική ενσωμάτωση της Τουρκίας, μέσω διασύνδεσης, στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΣΜ-ΗΕ). Σήμερα, ένας από τους κύριους στόχους ενός διαχειριστή συστήματος μεταφοράς, τόσο στην τουρκική όσο και στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, είναι να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη λειτουργία των εγκαταστάσεων καθημερινά, σε όλη τη διάρκεια του έτους.

ΠΟΛΥΚΡΑΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Η περιφερειακή συνεργασία συνεχίστηκε στο πλαίσιο περιφερειακών φόρουμ, όπως η Ενεργειακή Κοινότητα, η Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA), το Παρατηρητήριο Μεταφορών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEETO) και η Περιφερειακή Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ReSPA). Επιπλέον, το 2014 ενισχύθηκε περαιτέρω ο ρόλος του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας (RCC) ως φορέα ενίσχυσης της περιφερειακής ολοκλήρωσης. Το Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας συνέχισε την εφαρμογή της στρατηγικής του για την περίοδο 2014-2016, η οποία καταρτίστηκε με βάση το θεματολόγιο της στρατηγικής 2020 για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η διαδικασία του Βερολίνου, που δρομολογήθηκε στη σύνοδο κορυφής του Βερολίνου στις 28 Αυγούστου 2015, και η διάσκεψη των 6 για τα Δυτικά Βαλκάνια, που πραγματοποιήθηκε στο Βελιγράδι στις 23 Οκτωβρίου 2014 και οδήγησε στην έκδοση κοινής δήλωσης, αντικατοπτρίζουν την πολιτική δέσμευση των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και των πλησιέστερων γειτόνων τους για την επίτευξη προόδου στο θεματολόγιο για τη συνδεσιμότητα και για την εξασφάλιση περισσότερο απτών αποτελεσμάτων κατά τα προσεχή έτη.

Σύμφωνα με τις προτεραιότητες της στρατηγικής για τη διεύρυνση, η χρηματοδοτική βοήθεια σε πολυκρατικό επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια του 2014 στήριξε την πρόοδο στους τομείς του κράτους δικαίου, της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και της οικονομικής διακυβέρνησης.

Προκειμένου να υποστηριχθεί η οικονομική ανάκαμψη στα Δυτικά Βαλκάνια, εγκρίθηκαν νέα έργα υποδομών εντός του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF), καθώς και έργα στον τομέα της ανταγωνιστικότητας, κυρίως με χρήση του μέσου επιχειρηματικής ανάπτυξης και καινοτομίας των Δυτικών Βαλκανίων (EDIF), και στον τομέα της ανάπτυξης/κατάρτισης ανθρώπινων πόρων.

Επιτυχημένα παραδείγματα

Πλαίσιο επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια

Συνεισφορά ΕΕ: 250 εκατ. ευρώ.

Ημερομηνία έναρξης: 2009 – εν εξελίξει

Αποτελέσματα: Προετοιμασία επενδυτικών έργων που μπορούν να λάβουν τραπεζική χρηματοδότηση· τεχνική βοήθεια, μελέτες σκοπιμότητας, εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Το WBIF στηρίζει την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και την προσχώρηση στην ΕΕ σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια μέσω της παροχής χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας για στρατηγικές επενδύσεις. Συγκεντρώνει δε πόρους από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ), καθώς και από διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς (ΔΧΟ), διμερείς χορηγούς και από τις κυβερνήσεις των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Από την έναρξη λειτουργίας του, το WBIF έχει αναπτύξει σειρά επενδύσεων προτεραιότητας εκτιμώμενης αξίας 13 δισεκατ. ευρώ περίπου.

Διευκόλυνση για την κοινωνία των πολιτών

Συνεισφορά ΕΕ: 11,2 εκατ. ευρώ.

Ημερομηνία έναρξης: Δεκέμβριος 2012 - Δεκέμβριος 2014

Αποτελέσματα: Συνολικά 172 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών από τα Δυτικά Βαλκάνια, την Τουρκία και την Ευρώπη συμμετέχουν σε 18 δίκτυα, που λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από τον ΜΠΒ. Οι συνεχείς επιχορηγήσεις παρήγαγαν αρκετά αποτελέσματα· στη συνέχεια παρατίθενται μερικά παραδείγματα:

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΜΠΒ Ι

ΜΠΒ ΙΙ

Χορηγήσεις για τον ΜΠΒ Ι: Ποσά αποφάσεων χρηματοδότησης που εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου 2007-2013 (μείον μη χρησιμοποιηθέντα κεφάλαια που επεστράφησαν στον προϋπολογισμό της ΕΕ).

Χορηγήσεις για τον ΜΠΒ ΙΙ: Ποσά αποφάσεων χρηματοδότησης που εγκρίθηκαν το 2014.

Εκταμιεύσεις: Ποσά που καταβλήθηκαν όντως έως τις 31 Δεκεμβρίου 2014 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τον ανάδοχο (σε περίπτωση άμεσης διαχείρισης) / τη δικαιούχο χώρα ή τον διεθνή οργανισμό (σε περίπτωση έμμεσης διαχείρισης).

Στην περίπτωση της Κροατίας, η βοήθεια μέσω του προηγούμενου ΜΠΒ που καλυπτόταν από τις ΓΔ REGIO και EMPL (συνιστώσες III και IV, και μέρος της συνιστώσας II) διέπεται πλέον από τους κανονισμούς για τα διαρθρωτικά ταμεία, όπως προβλέπεται στη συνθήκη προσχώρησης, και τα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις εκταμιεύσεις είναι επικαιροποιημένα με βάση την ημερομηνία που η χώρα έγινε κράτος μέλος της Ένωσης (1η Ιουλίου 2013). Η βοήθεια που χορηγείται στο πλαίσιο των άλλων συνιστωσών εξακολουθεί να διέπεται από τον ΜΠΒ και τα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις εκταμιεύσεις έχουν καταληκτική ημερομηνία το τέλος του 2014.

(1)

Κανονισμός 1085/2006 για τη θέσπιση μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ).

(2)

 Σε συνέχεια απόφασης που έλαβε η κυβέρνηση της Ισλανδίας το 2013, οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης παραμένουν σε αναστολή.

(3)

Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 1244/99 και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη Διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

(4)

Κροατία, Σερβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Μαυροβούνιο.

(5)

Πολωνία και Ουγγαρία: Ενίσχυση για την οικονομική αναδιάρθρωση.

(6)

Μέσο προενταξιακών διαρθρωτικών πολιτικών.

(7)

 Ειδικό πρόγραμμα ένταξης για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη.

(8)

Κοινοτική βοήθεια για την ανασυγκρότηση, την ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση.

(9)

Οι υποψήφιες χώρες μπορούσαν να εφαρμόσουν προγράμματα στο πλαίσιο των συνιστωσών III έως V μόνον αφού αναγνωρίζονταν από την Επιτροπή ως ικανές να διαχειρίζονται οι ίδιες τη βοήθεια. Η Σερβία και η Αλβανία δεν έχουν λάβει ακόμη σχετική αναγνώριση. Το Μαυροβούνιο έλαβε αναγνώριση για τις συνιστώσες III και IV το 2014.