52013DC0083

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Στοχεύοντας στις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή - συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (2014-2020)

Εισαγωγή

Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη  και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη[1] θέτει στόχους να βγουν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια άνθρωποι από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και να αυξηθεί η απασχόληση του πληθυσμού ηλικίας 20-64 ετών στο 75%. Οι εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και η «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» υποστηρίζουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την επίτευξη αυτών των στόχων. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο παρέχει το πλαίσιο για την καθοδήγηση και την παρακολούθηση των οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών. Η ανοικτή μέθοδος συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη συνέβαλε στην καθοδήγηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών στους εν λόγω τομείς. Η προώθηση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής και η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων αποτελούν θεμελιώδεις στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως ορίζονται στη Συνθήκη[2]. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ θα πρέπει να σέβονται τα ατομικά, αστικά, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Ο José Manuel Barroso, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τόνισε στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2012: «Πράγματι, οι ευρωπαϊκές χώρες με τα πλέον αποτελεσματικά συστήματα κοινωνικής προστασίας και με τις πλέον ανεπτυγμένες κοινωνικές συμπράξεις είναι αυτές που συγκαταλέγονται στις πιο επιτυχημένες και ανταγωνιστικές οικονομίες παγκοσμίως.»

Εντούτοις, οι προκλήσεις που προέκυψαν λόγω της κρίσης έχουν οδηγήσει στην αύξηση του κινδύνου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού καθώς και σε αποκλεισμό από την αγορά εργασίας σε πολλές χώρες[3]. Επίσης αυξάνονται οι αποκλίσεις εντός και μεταξύ των κρατών μελών. Έτσι, όχι μόνο απειλείται η πιθανότητα επίτευξης των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, αλλά ελλοχεύει επίσης ο κίνδυνος να υπάρξουν εκτεταμένες αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, διότι όχι μόνο μεμονωμένα άτομα, αλλά και η κοινωνία στο σύνολό της υφίσταται το κοινωνικό και οικονομικό κόστος της ανεργίας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού[4].

Τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας συνέβαλαν στη βελτίωση των κοινωνικών αποτελεσμάτων αλλά βρίσκονται αντιμέτωπα με τις συνέπειες των δημογραφικών αλλαγών και της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Η προκύπτουσα πίεση στους δημόσιους προϋπολογισμούς και ο κίνδυνος διαρθρωτικών ελλείψεων στην αγορά εργασίας στο μέλλον καθιστούν πιο επιτακτική την ανάγκη εκσυγχρονισμού των κοινωνικών πολιτικών για να βελτιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητά τους καθώς και ο τρόπος χρηματοδότησής τους. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η βέλτιστη χρήση των υφιστάμενων πόρων και να αποφευχθούν ενδεχόμενες μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις της κρίσης, τόσο σε χώρες με σοβαρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς όσο και στα κράτη μέλη που διαθέτουν περισσότερα δημοσιονομικά περιθώρια. Αυτό απαιτεί επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό που έχουν θεμελιώδη σημασία για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και την οικονομική ανάπτυξη. Η οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα στο μέλλον απαιτούν επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο, που θέτουν τα θεμέλια για την παραγωγικότητα και την καινοτομία[5].

Τα συστήματα πρόνοιας εκπληρώνουν τρεις λειτουργίες: κοινωνικές επενδύσεις, κοινωνική προστασία και σταθεροποίηση της οικονομίας. Οι κοινωνικές επενδύσεις συνεπάγονται ενίσχυση των τρεχουσών και μελλοντικών ικανοτήτων των ανθρώπων. Με άλλα λόγια, οι κοινωνικές πολιτικές δεν έχουν μόνο άμεσες επιπτώσεις αλλά και μακροπρόθεσμες συνέπειες προσφέροντας οικονομικά και κοινωνικά οφέλη με την πάροδο του χρόνου, ιδίως όσον αφορά τις προοπτικές απασχόλησης ή τα εισοδήματα από την εργασία. Ειδικότερα, η κοινωνική επένδυση συμβάλλει στην «προετοιμασία» των ανθρώπων να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους της ζωής, και όχι απλώς να «αποκαθιστούν» τις συνέπειες. Ο εκσυγχρονισμός των κοινωνικών πολιτικών απαιτεί οι αποφάσεις χρηματοδότησης να κατευθύνονται συστηματικά σε εκ των προτέρων αποτελέσματα και να εξετάζεται συστηματικά ο ρόλος των κοινωνικών πολιτικών στα διάφορα στάδια της ζωής: από την εκπαίδευση μέσω της εργασίας/ανεργίας, στην ασθένεια και την τρίτη ηλικία.

Οι κοινωνικές πολιτικές έχουν συχνά δύο ή ακόμη και τρεις λειτουργίες που αναφέρθηκαν παραπάνω οι οποίες μπορούν να αλληλοενισχύονται. Κατά κανόνα, η λειτουργία προστασίας σε δύσκολες περιόδους επιτρέπει τη διατήρηση των προηγούμενων επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Θα ήταν συνεπώς παραπλανητικό να διατεθούν μεμονωμένα τμήματα προϋπολογισμού για μια συγκεκριμένη λειτουργία. Η επενδυτική διάσταση μιας συγκεκριμένης πολιτικής δαπανών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα χαρακτηριστικά του σχεδιασμού της (προϋποθέσεις, διάρκεια κλπ.), στο συγκεκριμένο εθνικό πλαίσιο (συμπληρωματικότητα με άλλες πολιτικές) και τις χρονικές συνθήκες (οικονομικός κύκλος, αναπτυξιακή πορεία). Για παράδειγμα, η φροντίδα των παιδιών έχει έναν ρόλο προστασίας, αλλά έχει επίσης σημαντική επενδυτική διάσταση εάν σχεδιαστεί κατάλληλα, δηλαδή ενισχύει τις δεξιότητες του ατόμου και βοηθά στην ένταξή του. Η Σουηδία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών στην Ευρώπη χάρη σε φιλικές προς την οικογένεια πολιτικές και γενναιόδωρες γονικές άδειες σε συνδυασμό με επενδύσεις στην καθολική παροχή υπηρεσιών παιδικής φροντίδας.

Τα καλά σχεδιασμένα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας που συνδυάζουν μια ισχυρή διάσταση κοινωνικών επενδύσεων με τις άλλες δύο διαστάσεις, δηλαδή την προστασία και την σταθεροποίηση, αυξάνουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των κοινωνικών πολιτικών, ενώ παράλληλα εξασφαλίζουν συνεχιζόμενη υποστήριξη για μια πιο δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία. Ειδικότερα, ο εκσυγχρονισμός των κοινωνικών πολιτικών συνεπάγεται ότι τα μέτρα ενεργοποίησης αποκτούν πιο σημαντικό ρόλο. Αυτή η προσέγγιση δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να συμμετέχουν ενεργά όσο καλύτερα μπορούν στην κοινωνία και την οικονομία. Τα καθεστώτα στήριξης θα πρέπει να παρέχουν μια στρατηγική εξόδου, ώστε να είναι, κατά κύριο λόγο, προσωρινά. Οι προϋποθέσεις για την επίτευξη ενός κατάλληλου και ειδικού στόχου (π.χ. συμμετοχή σε κατάρτιση) εντάσσονται στο πλαίσιο αυτό. Η στήριξη θα πρέπει να στοχοθετηθεί καλύτερα σε όσους την χρειάζονται τη στιγμή που τη χρειάζονται. Οι εξατομικευμένες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες και παροχές (π.χ. μέσω υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης) μπορούν να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών πολιτικών. Η απλούστευση των διαδικασιών μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια να αποκτήσουν πρόσβαση σε παροχές και υπηρεσίες πιο εύκολα, αποφεύγοντας τα αλληλεπικαλυπτόμενα προγράμματα και το κόστος.

Η παρούσα ανακοίνωση συνοδεύεται από σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την «Επένδυση στα παιδιά: Σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας» και από μια σειρά εγγράφων εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Μαζί αποτελούν τη «δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις». Αυτή η δέσμη παρέχει ένα πλαίσιο πολιτικής για να δοθεί, όπου χρειάζεται, νέα κατεύθυνση στις πολιτικές των κρατών μελών υπέρ των κοινωνικών επενδύσεων, σε όλη τη διάρκεια της ζωής, με σκοπό τη διασφάλιση επάρκειας και βιωσιμότητας των προϋπολογισμών για κοινωνικές πολιτικές και των κυβερνήσεων και του ιδιωτικού τομέα στο σύνολό τους, όπως εκφράζεται και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του για τη δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις[6]. Αυτό συνάδει με την παρότρυνση της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης (ΕΕΑ) προς τα κράτη μέλη να «επενδύσουν σε ανάπτυξη πλούσια σε θέσεις εργασίας και χωρίς αποκλεισμούς» και με την πρόσκληση να συνεχιστεί η προσπάθεια εκσυγχρονισμού των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, εξασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα, την επάρκεια και τη βιωσιμότητα. Η δέσμη μέτρων παρέχει καθοδήγηση για να βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» με τη δημιουργία μιας σύνδεσης μεταξύ των κοινωνικών πολιτικών, των μεταρρυθμίσεων, όπως συνιστάται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», και των σχετικών κονδυλίων της ΕΕ. Ζητείται επίσης η βελτίωση στη μέτρηση της φτώχειας και μεγαλύτερη επικαιροποίηση των κοινωνικών στατιστικών σε επίπεδο ΕΕ που παρακολουθούν τις τάσεις και τις επιδόσεις[7].

Η δέσμη είναι απόλυτα συμπληρωματική με τη δέσμη μέτρων για την απασχόληση[8], η οποία καθορίζει την πορεία για την ανάκαμψη με πολλές θέσεις εργασίας, το λευκό βιβλίο για τις συντάξεις[9], το οποίο παρουσιάζει μια στρατηγική για επαρκείς, βιώσιμες και ασφαλείς συντάξεις, και τη δέσμη μέτρων για την απασχόληση των νέων[10], που ασχολείται ειδικά με την κατάσταση των νέων. Επίσης, βασίζεται στο ρυθμιστικό πλαίσιο που προτείνεται για την υλοποίηση της πολιτικής συνοχής για την επόμενη δημοσιονομική περίοδο 2014-2020 και, ιδίως, στο πεδίο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) καθώς και στην πρόταση να δεσμευτεί τουλάχιστον το 20% του ΕΚΤ σε κάθε κράτος μέλος με σκοπό την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την καταπολέμηση της φτώχειας.

1. ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Δημογραφικές αλλαγές

Από το 2013 και μετά, για πρώτη φορά, το μέγεθος του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας στην Ευρώπη θα συρρικνωθεί, ενώ το ποσοστό των ηλικιωμένων ατόμων θα αυξηθεί ταχέως. Σήμερα η αναλογία εργαζομένων προς ηλικιωμένους άνω των 65 ετών είναι τέσσερις προς έναν, ενώ προβλέπεται να μειωθούν σε δύο έως το 2040.

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ χωρών, περιφερειών και τομέων. Συνολικά, η ΕΕ σημείωσε μέτρια αύξηση του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια· ορισμένα κράτη μέλη όμως, και όλα αυτά στο ανατολικό τμήμα της ΕΕ, έχουν γνωρίσει σημαντική μείωση του πληθυσμού τους την τελευταία δεκαετία. Ορισμένες μειονεκτούσες περιφέρειες, στις οποίες ο πληθυσμός των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων αυξάνεται, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις.

Η γήρανση, η αύξηση του ποσοστού εξάρτησης και η μείωση του παραγωγικού πληθυσμού απειλούν την επάρκεια και βιωσιμότητα των δημόσιων προϋπολογισμών στις κοινωνικές πολιτικές[11]. Η οικονομική κρίση αύξησε την ανεργία, μείωσε τα φορολογικά έσοδα και οδήγησε σε αύξηση του αριθμού των ατόμων που χρειάζονται παροχές, γεγονός που απείλησε περαιτέρω τη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας.

Ενώ η δημογραφική πρόκληση αφορά όλα τα κράτη μέλη, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο προσδόκιμο ζωής και τα έτη υγιούς ζωής στην ΕΕ. Αυτό οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες που καθορίζουν την υγεία, συμπεριλαμβανομένων των διακυμάνσεων στις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, καθώς και του τρόπου ζωής. Οφείλεται επίσης στις διαφορές όσον αφορά την προσβασιμότητα στην υγειονομική περίθαλψη και την ποιότητά της.

Περιθώρια για βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κοινωνικών πολιτικών

Οι προκλήσεις που επιφέρουν οι δημογραφικές αλλαγές επιδεινώθηκαν με την κρίση, ασκώντας πίεση στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών σε μια εποχή κατά την οποία οι προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» πρέπει να εντατικοποιηθούν.

Δεδομένου ότι οι δημόσιες δαπάνες για τις κοινωνικές πολιτικές, κυρίως στον τομέα των συντάξεων και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, περιλαμβάνουν περίπου το 29,5% του ΑΕγχΠ κατά μέσο όρο στην ΕΕ, εξετάζονται ενδελεχώς σε μια προσπάθεια εξυγίανσης. Πολλές μεταρρυθμίσεις πρέπει να επικεντρώνονται στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, μεριμνώντας ώστε οι αλλαγές να είναι καλά σχεδιασμένες για την αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στα επίπεδα της φτώχειας, στην παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη, στην υγεία του πληθυσμού και την κοινωνική συνοχή.

Η διασφάλιση της βιωσιμότητας και της επάρκειας των κοινωνικών πολιτικών απαιτεί τα κράτη μέλη να βρίσκουν τρόπους για να αυξήσουν την αποδοτικότητα και τη αποτελεσματικότητα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα βασικές δημογραφικές και κοινωνικές μεταβολές[12]. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η πληθώρα παροχών, υπηρεσιών και προϋποθέσεων χορήγησης συνεπάγονται πρόσθετες διοικητικές δαπάνες και χαμηλά ποσοστά χρησιμοποίησης από τους πλέον ευάλωτους. Επίσης η ανεπαρκής παρακολούθηση οδηγεί σε άσκοπες δαπάνες. Ορισμένες παροχές σε χρήμα και κοινωνικές υπηρεσίες είναι και αυτές κακώς στοχευμένες και δεν φθάνουν στα άτομα που έχουν ανάγκη τη βοήθεια[13].

Κράτη μέλη με παρόμοια επίπεδα δαπανών για κοινωνικές πολιτικές πετυχαίνουν ποικίλα αποτελέσματα όσον αφορά τη φτώχεια, την απασχόληση και την υγεία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει περιθώριο για βελτίωση του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι πόροι[14].

Η ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης (ΕΕΑ) με την οποία ξεκίνησε το Ευρωπαϊκό εξάμηνο 2013 ορίζει ότι η συνεχιζόμενη διαδικασία αναδιάρθρωσης των οικονομιών μας είναι διασπαστική, πολιτικά και κοινωνικά δύσκολη, αλλά ότι είναι απαραίτητο να τεθούν τα θεμέλια για τη μελλοντική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα που θα είναι έξυπνες, βιώσιμες και χωρίς αποκλεισμούς. Η ΕΕΑ επεσήμανε επίσης την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης με το διπλό στόχο να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υγειονομική περίθαλψη και να χρησιμοποιηθούν αποδοτικότερα οι δημόσιοι πόροι. Η ανάγκη για επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων έχει ήδη ληφθεί υπόψη στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΕΧΣ) του 2012 που ζητούν παράταση της ενεργού ζωής και κίνητρα για εργασία, παροχή καλύτερων ευκαιριών για απασχόληση σε γυναίκες και νέους, βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κοινωνικών μεταβιβάσεων και των συστημάτων παροχής βοήθειας και διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες.

Ιδιωτικοί πόροι και πόροι του τρίτου τομέα που συμπληρώνουν τις δημόσιες προσπάθειες

Οι πόροι για τις κοινωνικές πολιτικές δεν περιορίζονται μόνο στους πόρους του δημόσιου τομέα. Στην πραγματικότητα, ένα καθόλου αμελητέο μέρος προέρχεται επίσης από τα άτομα και τις οικογένειές τους. Επιπλέον, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες σε μεγάλη κλίμακα. Στις υπηρεσίες αυτές συγκαταλέγονται τα καταφύγια αστέγων, η υποστήριξη των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρία, καθώς και τα κέντρα παροχής συμβουλών σχετικά με τις κοινωνικές παροχές εν γένει. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις[15] μπορούν να συμπληρώσουν τις προσπάθειες του δημόσιου τομέα, και να είναι πρωτοπόροι στην ανάπτυξη νέων αγορών, αλλά χρειάζονται περισσότερη στήριξη από αυτή που λαμβάνουν σήμερα[16]. Τα μη κερδοσκοπικά τμήματα του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να ενθαρρυνθούν περαιτέρω να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των κοινωνικών επενδύσεων, μέσω, για παράδειγμα, ενός υγιούς και ασφαλούς κοινωνικού και εργασιακού περιβάλλοντος. Αυτό δεν περιορίζεται μόνο στην εταιρική κοινωνική ευθύνη, αλλά περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση, τις εσωτερικές εγκαταστάσεις παιδικής φροντίδας, την προαγωγή της υγείας και τους προσβάσιμους χώρους εργασίας φιλικούς προς την οικογένεια.

Στον κοινωνικό τομέα, τα κράτη μέλη δεν χρησιμοποιούν ακόμα επαρκώς τις πιο καινοτόμες προσεγγίσεις για τη χρηματοδότηση όπως είναι, μεταξύ άλλων, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και η χρηματοοικονομική τεχνική με μέσα όπως η μικροχρηματοδότηση, οι εγγυήσεις βάσει πολιτικής και τα ομόλογα κοινωνικών επενδύσεων[17] που αναμένεται να οδηγήσουν σε εξοικονόμηση δημοσιονομικών πόρων.

Ανάγκη για επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο σε όλη τη διάρκεια της ζωής και εξασφάλιση επαρκών πόρων διαβίωσης

Για να γίνουν πραγματικότητα οι στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», πρέπει να αναληφθεί διορθωτική δράση σε ευρύ μέτωπο, καθώς και να καλυφθούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται σε διάφορα στάδια της ζωής των ανθρώπων.

Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε συνθήκες φτώχειας παραμένουν συχνά σε συνθήκες φτώχειας για όλη τη ζωή τους. Για παράδειγμα, σημαντικά μειονεκτήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά όσον αφορά την εκπαίδευση[18] και την υγεία διογκώνονται συχνά στην πορεία της ζωής. Επομένως, η αντιμετώπιση των καθοριστικών παραγόντων της υγείας σε ολόκληρη τη ζωή των ανθρώπων είναι σημαντική. Οι κακές επιδόσεις στο σχολείο συνεπάγονται άμεσα μειωμένες ευκαιρίες εργασίας στο μέλλον και μειωμένες αποδοχές. Για παράδειγμα, τα παιδιά των Ρομ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα στον κίνδυνο να είναι κοινωνικά και οικονομικά περιθωριοποιημένα και να υφίστανται διακρίσεις. Μόνο οι μισοί από αυτούς έχουν πρόσβαση σε προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα (ECEC), δηλαδή περίπου το ήμισυ του μέσου όρου της ΕΕ, και, σε πολλά κράτη μέλη, κάτω από το 10% ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση γεγονός που οδηγεί σε χαμηλά ποσοστά απασχόλησης. Στην Τσεχική Δημοκρατία, μόνο 2 στους 10 Ρομ που ζουν σε περιθωριοποιημένες κοινότητες έχουν ακολουθήσει επίσημη κατάρτιση ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση οι οποίες καθορίζουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία[19].

Η ανάγκη επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο αρχίζει σε πολύ μικρή ηλικία και διαρκεί για όλη τη ζωή. Το ποσοστό ανεργίας των νέων επί του παρόντος ανέρχεται στο 23,4% και ακολουθεί ανοδική πορεία. Ταυτόχρονα, υπάρχει έλλειψη προόδου στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και της εγκατάλειψης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επιπλέον, ένα ανησυχητικά υψηλό ποσοστό των νέων δεν απασχολούνται, ούτε παρακολουθούν εκπαίδευση ή κατάρτιση (ΝΕΕΤ), και αυτό αντιστοιχεί στο 12,9% των νέων Ευρωπαίων (ηλικίας 15-24 ετών) ή σε 7,5 εκατ. άτομα συνολικά το 2011. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε ορισμένα κράτη μέλη οι νέοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας από τους ηλικιωμένους. Οι εν λόγω κίνδυνοι και η έλλειψη απασχόλησης είναι επίσης σοβαρά προβλήματα σε πολλές αγροτικές περιοχές στην ΕΕ όπου οι νέοι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες να εισέλθουν στην αγορά εργασίας ή να βρουν θέσεις εργασίας σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους που ζουν σε αστικές περιοχές και μεγάλες πόλεις[20].

Οι εργαζόμενοι στην πλέον παραγωγική ηλικία και οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι επηρεάζονται από την ταχεία αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας. Η ανεργία επιφέρει τον κίνδυνο της φτώχειας και απειλεί την απασχολησιμότητά τους, τη σταθερότητα των οικογενειών τους, και τη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Εκτός από τους νέους, οι (ηλικιωμένες) γυναίκες, οι άνεργοι, τα άτομα με αναπηρία και οι μετανάστες που ζουν στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν δυσχέρειες. Αντιμετωπίζουν πολύ υψηλά επίπεδα ανεργίας (19,6% το 2011, σε σύγκριση με 9,7% κατά μέσο όρο). Το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με ειδικές ανάγκες είναι περίπου 25% χαμηλότερο από το ποσοστό των ατόμων χωρίς αναπηρία. Επιπλέον, ο κίνδυνος της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού των γεννημένων στο εξωτερικό ατόμων ηλικίας 25-54 είναι υψηλότερος κατά μέσο όρο και ξεπερνάει τις 10 ποσοστιαίες μονάδες σε όλη την ΕΕ στο σύνολό της[21]. Ο κίνδυνος φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις μεταξύ μεταναστών και πολιτών της ΕΕ παρουσιάζει επίσης μεγάλη διακύμανση που φτάνει τις 8 ποσοστιαίες μονάδες[22]. Επιπλέον, τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο.

Επιπροσθέτως, οι αγορές εργασίας δεν είναι ακόμη χωρίς αποκλεισμούς. Σε ορισμένες χώρες, η αύξηση του ρυθμού με τον οποίο οι γυναίκες και τα άτομα που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών εισέρχονται στην αγορά εργασίας είναι πολύ αργή και ο μέσος όρος των δεδουλευμένων ωρών παραμένει σε χαμηλό επίπεδο. Ο κατακερματισμός της αγοράς εργασίας και η πόλωση οδηγούν σε σημαντικές ανισότητες στις αγορές αρκετών χωρών, και τα συστήματα φόρων και παροχών μπορεί να δημιουργήσουν αντικίνητρα για εργασία, ιδίως για τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα ή για όσους αποτελούν τη δευτερεύουσα πηγή οικογενειακού εισοδήματος. Οι πρακτικές της πρόωρης συνταξιοδότησης και το χάσμα μεταξύ της πραγματικής και της εκ του νόμου προβλεπόμενης ηλικίας συνταξιοδότησης επιβραδύνουν την οικονομική δραστηριότητα.

Για πολλά άτομα, η τρέχουσα εργασία τους δεν είναι αρκετή ώστε να βγουν οι οικογένειές τους από τη φτώχεια. Οι φτωχοί εργαζόμενοι αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας που διατρέχουν τον κίνδυνο της φτώχειας[23].

Παρά τις προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, η πρόοδος είναι ανομοιογενής στην ΕΕ, και, σε ορισμένα κράτη μέλη, οι κοινωνικές πολιτικές πολύ συχνά δεν καταφέρνουν να αποτρέψουν τμήματα του πληθυσμού τους να ολισθήσουν στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, και/ή να καταστούν μακροχρόνια άνεργοι. Ελλείψει κοινωνικής προστασίας, το επίπεδο της φτώχειας θα μπορούσε να είναι έως και δύο φορές υψηλότερο· ωστόσο, όλο και περισσότερα άτομα είτε λαμβάνουν ανεπαρκείς παροχές ή δεν καλύπτονται καθόλου. Όλο και περισσότερα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες[24].

Οι ανισότητες στο διαθέσιμο εισόδημα διευρύνθηκαν σε ορισμένες χώρες, ενώ παράλληλα το βιοτικό επίπεδο σε απόλυτους αριθμούς πολλών που βρίσκονται ήδη σε ευάλωτη θέση μειώθηκε δυσανάλογα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών να ζουν μια αξιοπρεπή ζωή[25]. Για παράδειγμα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009[26], υπολογίζεται ότι υπάρχουν 410.00 άστεγοι στην ΕΕ οποιαδήποτε νύχτα. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται στα περισσότερα κράτη μέλη και πολλοί περισσότεροι άνθρωποι διατρέχουν άμεσο κίνδυνο έξωσης[27].

Αντιμετώπιση της διάστασης του φύλου

Οι ιδιαίτερες προκλήσεις που προκύπτουν από τις συνεχιζόμενες ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών πρέπει να αντιμετωπιστούν με πιο συνεκτικό τρόπο[28]. Συνολικά στην ΕΕ, 12 εκατομμύρια παραπάνω γυναίκες σε σχέση με άνδρες ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Επιπλέον, οι γυναίκες όχι μόνο αμείβονται με χαμηλότερους μισθούς, αλλά έχουν χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και εργάζονται λιγότερες ώρες, και αυτό οφείλεται μερικώς στα μη αμειβόμενα καθήκοντα της φροντίδας του σπιτιού, των παιδιών και της μακροχρόνιας φροντίδας, και συγκεκριμένα:

· Το ποσοστό δραστηριότητας των γυναικών εξακολουθεί να είναι 16,4% χαμηλότερο από των ανδρών, αντικατοπτρίζοντας τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων που εξακολουθούν να υφίστανται όσον αφορά τις οικιακές ευθύνες (64,9% έναντι 77,6% για την ηλικιακή ομάδα 15-64 ετών το 2011)·

· Ένα μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών εργάζεται με μερική απασχόληση και αυτό οδηγεί σε 17,0% χαμηλότερο μέσο όρο εβδομαδιαίων ωρών εργασίας των γυναικών (33,7 ώρες έναντι 40,6 το 2011)·

· Η διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων φτάνει το 16,2% (το 2010, στις μέσες ωριαίες αποδοχές), και αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι γυναίκες εισπράττουν χαμηλότερη αμοιβή για εργασία ίσης αξίας και εν μέρει στο γεγονός ότι οι γυναίκες είναι συγκεντρωμένες σε θέσεις εργασίας που πληρώνουν λιγότερα.

Αν ληφθούν υπόψη όλα αυτά τα στοιχεία, το συνολικό χάσμα των αμοιβών των γυναικών μπορεί να υπολογιστεί ότι είναι πάνω από 40% χαμηλότερο από αυτό των ανδρών κατά μέσο όρο[29]. Δεδομένου ότι οι ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων ισχύουν σε ολόκληρη τη ζωή ενός ατόμου και ότι οι αρνητικές επιπτώσεις συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου, αυτό έχει ως αποτέλεσμα, για παράδειγμα, τη μείωση του ΑΕγχΠ, χαμηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και υψηλότερο ποσοστό φτώχειας μεταξύ των ηλικιωμένων γυναικών, με το 18% των γυναικών ηλικίας 65 ετών και άνω να διατρέχουν τον κίνδυνο της φτώχειας, σε σύγκριση με το 13% των ανδρών. Όταν οι γυναίκες προέρχονται από μειονεκτούντα περιβάλλοντα ή ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες, τότε εντείνονται οι ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών.

2. τι χρειαζεται; Εστίαση σε απλες, στοχευμένες και υπό προϋποθεσεισ κοινωνικες επενδύσεις

Παρά τις μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, όλα αντιμετωπίζουν διαρθρωτικές, κοινωνικές και δημογραφικές προκλήσεις. Τα κράτη μέλη, τα οποία στράφηκαν νωρίς και, κατά συνέπεια, πριν από την κρίση, προς ένα αναπτυξιακό μοντέλο των κοινωνικών πολιτικών τους που περιλαμβάνει την προσέγγιση των κοινωνικών επενδύσεων έχουν μια ανάπτυξη με λιγότερους αποκλεισμούς από τα υπόλοιπα[30]. Ο εκσυγχρονισμός των κοινωνικών πολιτικών αποτελεί θέμα κοινού προβληματισμού σε επίπεδο ΕΕ, δεδομένου ότι οι αναποτελεσματικές κοινωνικές πολιτικές σε μια χώρα μπορεί να έχουν συνέπειες για άλλες χώρες, ιδίως μέσα στη ζώνη του ευρώ. Οι ανεπαρκείς επενδύσεις στις κοινωνικές πολιτικές που ενισχύουν την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, για παράδειγμα στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, οδηγούν σε χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και δεξιοτήτων σε ορισμένα κράτη μέλη[31].Αυτό μπορεί να συμβάλει στην ερμηνεία των διαφορών όσον αφορά την οικονομική ανταγωνιστικότητα μεταξύ των κρατών μελών καθώς και των τρεχουσών ανισορροπιών που παρατηρούνται στην ΟΝΕ, δεδομένου ότι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και οι δεξιότητες οδηγούν σε χαμηλότερης ποιότητας και λιγότερο παραγωγικό εργατικό δυναμικό. Στα κράτη μέλη με μειωμένη οικονομική ανταγωνιστικότητα, αυτό μπορεί να καταλήξει επίσης στην τάση οι υψηλής ειδίκευσης εργαζόμενοι να εγκαταλείψουν τη χώρα καταγωγής τους για να βρουν εργασία αλλού, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τις παραγωγικές δυνατότητες.

Τα κράτη μέλη, τα οποία αντιμετωπίζουν διαρθρωτικές μακροπρόθεσμες προκλήσεις, πρέπει να προσαρμοστούν για να εξασφαλιστεί η επάρκεια και η βιωσιμότητα των κοινωνικών τους συστημάτων και η συμβολή τους στη σταθεροποίηση της οικονομίας. Αν ένα άτομο δεν μπορεί να βρει θέση εργασίας, η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη βελτίωση των ικανοτήτων του με σκοπό να επιστρέψει στην αγορά εργασίας. Αυτό πρέπει να γίνει μέσω στοχευμένης προσέγγισης με επίκεντρο τις ατομικές ανάγκες και με τον πλέον αποδοτικό από πλευράς κόστους τρόπο.

Για να μπορούν τα άτομα να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους για να συμμετέχουν στην οικονομική και κοινωνική ζωή της κοινωνίας, πρέπει να τους παρέχεται στήριξη στα κρίσιμα σταυροδρόμια της ζωής τους. Η στήριξη αυτή ξεκινά με την επένδυση στα παιδιά και τη νεολαία και συνεχίζεται μετέπειτα Η κοινωνική καινοτομία πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των απαραίτητων προσαρμογών με τη δοκιμή των νέων προσεγγίσεων πολιτικής και την επιλογή των πλέον αποτελεσματικών.

2.1. Αύξηση της βιωσιμότητας και της επάρκειας των κοινωνικών συστημάτων μέσω της απλοπούστευσης και της καλύτερης στόχευσής τους

Για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020, χρειάζεται νέα προσέγγιση, η οποία να αναγνωρίζει τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και τις δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη. Οι κοινωνικές πολιτικές πρέπει να είναι επαρκείς και βιώσιμες οικονομικά, καθώς αυτές αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αυτό συνεπάγεται πρωτίστως τη χρήση των διαθέσιμων πόρων αποτελεσματικότερα και επαρκέστερα, μέσω της απλούστευσης, της καλύτερης στόχευσης και της εξέτασης των προϋποθέσεων κατά τον σχεδιασμό πολιτικών. Τόσο η καθολικότητα όσο και η επιλεκτικότητα είναι ανάγκη να χρησιμοποιούνται με έξυπνο τρόπο. Για παράδειγμα, η προσχολική εκπαίδευση που είναι ευρύτερα προσβάσιμη σε παιδιά, όπως για παράδειγμα στη Γαλλία, έχει αποδειχθεί ότι έχει μεγάλη και διαρκή θετική επίδραση στην ικανότητα ενός παιδιού να πετύχει στο σχολείο και, μακροπρόθεσμα, να εξασφαλίσει υψηλότερες αμοιβές στην αγορά εργασίας.

Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με την πραγματοποίηση επενδύσεων στον τομέα της υγείας[32] αποδεικνύει πώς οι έξυπνες επενδύσεις στην υγεία μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας, σε παραγωγικότητα, απασχολησιμότητα, κοινωνική ένταξη και οικονομικά αποδοτική χρήση των δημόσιων πόρων, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη δημοσιονομική βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας[33], στις επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και στην ίση μεταχείριση στον τομέα της υγείας[34].

Ο αντίκτυπος των δαπανών θα πρέπει να μεγιστοποιηθεί με αυξημένες προσπάθειες για τη μείωση της απάτης και του διοικητικού φόρτου για τους χρήστες και τους παρόχους. Η χρηματοδοτική δομή μπορεί να ενισχυθεί μέσω της βελτίωσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, της διεύρυνσης των φορολογικών βάσεων, της επανεξέτασης με κριτική ματιά των στοιχείων φορολογικών δαπανών και μέσω της φιλικότερης προς το χρήση φορολογικής δομής, π.χ. με περιβαλλοντικούς φόρους. Τέλος, οι κοινωνικές πολιτικές θα πρέπει να είναι καλύτερα στοχευμένες στα άτομα που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες, εξασφαλίζοντας την καλύτερη απορρόφηση των πόρων που εγγυάται τη βελτίωση της επάρκειας και ταυτόχρονα της βιωσιμότητας.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

· να εξετάσουν καλύτερα τις κοινωνικές επενδύσεις στην κατανομή των πόρων και τη γενική αρχιτεκτονική της κοινωνικής πολιτικής. Αυτό σημαίνει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση σε πολιτικές όπως είναι η (παιδική) φροντίδα, η εκπαίδευση, η κατάρτιση, οι ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας, τα στεγαστικά επιδόματα, οι υπηρεσίες αποκατάστασης και υγείας. Να βελτιωθεί η βιωσιμότητα των υγειονομικών συστημάτων[35].Η χρηματοδοτική δομή θα πρέπει να βελτιωθεί, για παράδειγμα, μέσω της αποτελεσματικότερης είσπραξης των εσόδων, της διεύρυνσης των φορολογικών βάσεων, της φιλικότερης προς το χρήση φορολογικής δομής, γεγονός που θα απέτρεπε τις αρνητικές επιπτώσεις στην ζήτηση εργατικού δυναμικού. Θα πρέπει να γίνεται αναφορά της προόδου στα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ)·

· να απλουστεύσουν τα συστήματα παροχών για τους χρήστες και τους παρόχους, να μειώσουν το διοικητικό φόρτο και την απάτη καθώς και να αυξήσουν την απορρόφηση. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με τη δημιουργία υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης και την αποφυγή πολλαπλασιασμού των παροχών διαφορετικού είδους για μία μόνο ανάγκη. Να βελτιώσουν τη στόχευση των κοινωνικών πολιτικών ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα άτομα που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη λαμβάνουν επαρκή στήριξη, μειώνοντας ταυτόχρονα την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών.

Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη με τους εξής τρόπους:

· Παρακολούθηση, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των κοινωνικών συστημάτων και της εστίασής τους στις κοινωνικές επενδύσεις, προκειμένου να βελτιωθεί επίσης η επάρκεια και η βιωσιμότητά τους. Μετά την εντολή που της ανέθεσε το Συμβούλιο[36] και όπως ανακοινώθηκε στο πρόγραμμα εργασίας του 2012, η επιτροπή κοινωνικής προστασίας (ΕΚΠ) θα ασχοληθεί με τη χρηματοδότηση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας και την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των δαπανών κοινωνικής προστασίας. Αυτό θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για να συμβάλει στο έργο αυτό μέχρι το τέλος του 2013. Το έργο αυτό θα βασίζεται στην ανάλυση και τη διάδοση των βέλτιστων πρακτικών στο πλαίσιο της Ανοικτής Μεθόδου Συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη (κοινωνική ΑΜΣ)·

· Συγκρότηση, μέσα στο 2013, επιτροπής εμπειρογνωμόνων για την παροχή ανεξάρτητων συμβουλών σχετικά με αποτελεσματικούς τρόπους επένδυσης στην υγεία[37].

2.2. Επιδίωξη πολιτικών ενεργοποίησης και δημιουργίας δυνατοτήτων, μέσω στοχευμένης, υπό προϋποθέσεις και αποτελεσματικότερης υποστήριξης

Απαιτείται δράση τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από τους εργοδότες στα κράτη μέλη για περαιτέρω αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, ειδικότερα με την εξάλειψη των εμποδίων που απομένουν για την πλήρη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, με τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και με την αύξηση της ζήτησης εργατικού δυναμικού.

Πέρα από τις πολιτικές κατευθύνσεις της δέσμης μέτρων για την απασχόληση και της δέσμης «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης»[38] με επίκεντρο την προσφορά και τη ζήτηση της αγοράς εργασίας, αυτό συνεπάγεται επενδύσεις σε κοινωνικές πολιτικές, υπηρεσίες και παροχές σε χρήμα, που ενεργοποιούν και δημιουργούν δυνατότητες. Οι κοινωνικές επενδύσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στα αποτελέσματα για το άτομο και την κοινωνία γενικότερα. Η υποστήριξη πρέπει να προσφέρει στα άτομα μια στρατηγική εξόδου, η οποία να παρέχεται για όσο χρόνο απαιτείται και, επομένως, κατά βάση, να έχει προσωρινό χαρακτήρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι κοινωνικές υπηρεσίες στηρίζουν περισσότερο σε σχέση με τις παροχές σε χρήμα. Επιπλέον, ορισμένα είδη στήριξης θα πρέπει να είναι αμοιβαία: προϋπόθεση για τη χορήγησή τους είναι το άτομο να επιτύχει έναν κατάλληλο και ειδικό στόχο αξιοποιώντας στο έπακρο τις ικανότητές του, όπως γίνεται συνήθως, π.χ. στα επιδόματα ανεργίας.

Η εφαρμογή της σύστασης για την ενεργό ένταξη[39] και η καθοδήγηση που προσφέρει αυτή η δέσμη[40] είναι, εν προκειμένω, βασικό στοιχείο. Τα μέτρα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του ατόμου και όχι να συνδέονται με την φύση της παροχής ή την «ομάδα στόχο» στην οποία τυχαίνει να ανήκει το άτομο. Η υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης και οι επιμέρους συμβάσεις αποτελούν παραδείγματα απλουστευμένης προσέγγισης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών. Με την κατάρτιση προϋπολογισμών αναφοράς μπορεί να υποστηριχτεί η εφαρμογή αυτής της σύστασης[41].

Τα συστήματα φορολογίας και παροχών θα πρέπει να καταστούν την εργασία οικονομικά συμφέρουσα και οι κοινωνικές πολιτικές θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν επαρκείς πόρους διαβίωσης. Τα εμπόδια στη συμμετοχή των γυναικών και των άλλων υποεκπροσωπούμενων εργαζομένων στην αγορά εργασίας, θα πρέπει να εξαλειφθούν. Πρέπει να υπάρχει μια έγκαιρη παρέμβαση, η οποία να συμπληρώνεται από τη δυνατότητα πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες, όπως οι βασικοί λογαριασμοί πληρωμών, το διαδίκτυο, οι μεταφορές[42], η παιδική φροντίδα, η εκπαίδευση και η υγεία. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας πρέπει τα καταναλωτικά προϊόντα και οι υπηρεσίες να προσφέρονται στην καλύτερη τιμή[43] και να βελτιωθεί η χρηματοοικονομική ένταξη. Η εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης σχετικά με τους «τραπεζικούς λογαριασμούς», που ακολουθεί τη σύσταση του 2011 για την πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών[44] και περιλαμβάνει μέτρα για τη δημιουργία ενός λογαριασμού πληρωμών με βασικά χαρακτηριστικά για όλους τους καταναλωτές στην ΕΕ, θα είναι καίριας σημασίας.

Οι κοινωνικές επενδύσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για τους ανθρώπους που πλήττονται δυσανάλογα από την ανεργία, τη φτώχεια, τις κακές συνθήκες υγιεινής και στέγασης και υφίστανται διακρίσεις. Για παράδειγμα, πολλοί Ρομ ζουν σε συνθήκες ακραίας περιθωριοποίησης και σε άθλιες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Αυτή η κατάσταση απαιτεί πολιτικές που εστιάζονται στις ανάγκες τους και προσφέρουν ολοκληρωμένη στήριξη. Η αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης με επίκεντρο την πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση στους τομείς της παροχής έκτακτης στέγασης, της υγειονομικής περίθαλψης και της πρόληψης της εγκληματικότητας. Αυτό συνεπάγεται επίσης αναθεώρηση των κανονισμών και των πρακτικών στις περιπτώσεις έξωσης.

Η καινοτομία αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της πολιτικής κοινωνικών επενδύσεων δεδομένου ότι οι κοινωνικές πολιτικές απαιτούν συνεχή προσαρμογή σε νέες προκλήσεις. Αυτό σημαίνει ανάπτυξη και υλοποίηση νέων προϊόντων, υπηρεσιών και προτύπων, διενέργεια σχετικών δοκιμών και πρόκριση των αποτελεσματικότερων και αποδοτικότερων προϊόντων, υπηρεσιών και προτύπων. Οι καινοτόμοι στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής χρειάζονται ένα ευνοϊκό πλαίσιο για τη δοκιμή και την προώθηση νέων χρηματοδοτικών μηχανισμών, για παράδειγμα, και για τον υπολογισμό και την αξιολόγηση του αντικτύπου των δραστηριοτήτων τους.

Η καινοτομία στην κοινωνική πολιτική πρέπει να ενισχυθεί, να ενσωματωθεί στη χάραξη των πολιτικών και να συνθεδεί με προτεραιότητες, όπως η υλοποίηση ειδικών συστάσεων για κάθε χώρα, μεταξύ άλλων, με τη χρήση του ΕΚΤ.

Οι κοινωνικές επιχειρήσεις μαζί με τον τρίτο τομέα μπορούν να συμπληρώσουν τις προσπάθειες του δημόσιου τομέα και να είναι πρωτοπόροι στην ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και αγορών για τους πολίτες και τη δημόσια διοίκηση, αλλά χρειάζονται δεξιότητες και στήριξη. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να παράσχουν στους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον κοινωνικό τομέα στήριξη, κίνητρα για την ίδρυση επιχειρήσεων και να θεσπίσουν ένα ευνοϊκό ρυθμιστικό περιβάλλον[45]. Παραδείγματα επιτυχημένων σχεδίων και κατευθύνσεων για περαιτέρω χρήση των κονδυλίων της ΕΕ, ιδίως του ΕΚΤ, περιλαμβάνονται στη δέσμη αυτή[46].

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

· να εφαρμόσουν πλήρως τη σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την Ενεργό Ένταξη (2008) χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, μεταξύ άλλων, κατά περίπτωση, μέσω της χρήσης του ΕΚΤ και του ΕΤΠΑ, συνεκτιμώντας τους τρεις πυλώνες: επαρκής εισοδηματική στήριξη, αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και υπηρεσίες στήριξης. Να θεσπίσουν νομικά πλαίσια που διασφαλίζουν την πρόσβαση σε αποτελεσματικές, οικονομικά προσιτές και υψηλής ποιότητας κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες τηρούν τους κανόνες της ΕΕ. Με βάση τη μεθοδολογία που θα αναπτύξει η Επιτροπή σε συνεργασία με την επιτροπή κοινωνικής προστασίας, να καταρτίσουν προϋπολογισμούς αναφοράς για να συμβάλλουν στο σχεδιασμό αποτελεσματικής και κατάλληλης υποστήριξης εισοδήματος συνεκτιμώντας τις κοινωνικές ανάγκες που προσδιορίστηκαν σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο[47]. Η πρόοδος σε όλους τους προαναφερόμενους τομείς θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στα ΕΠΜ·

· να μειώσουν την ψαλίδα των αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων και να αντιμετωπίσουν τα άλλα εμπόδια στη συμμετοχή των γυναικών και άλλων υποεκπροσωπούμενων εργαζομένων στην αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων με την ενθάρρυνση των εργοδοτών να αντιμετωπίσουν τις διακρίσεις στο χώρο εργασίας και να προσφέρουν μέτρα συμφιλίωσης της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής (όπως υπηρεσίες παιδικής φροντίδας), κατάλληλους χώρους εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των εργαλείων με βάση τις ΤΠΕ, της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας, της διαχείρισης της πολυμορφίας, να προσφέρουν επίσης προγράμματα για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την κατάρτιση, να αναγνωρίσουν τις δεξιότητες και τα προσόντα και να προσφέρουν ευκαιρίες κινητικότητας και επαγγελματικής εξέλιξης (διαδοχικές σταδιοδρομίες). Αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί με μέσα όπως οι κανονισμοί για την αγορά εργασίας, για τη γονική άδεια και για τα φορολογικά κίνητρα. Θα πρέπει να αναληφθεί δράση για να εξασφαλιστεί η ευθυγράμμιση των συστημάτων φορολογίας και παροχών με την οικονομικά συμφέρουσα εργασία (φθίνοντα κατώτατα όρια παροχών ή στοχευμένανα ενδοεργασιακά φορολογικά κίνητρα). Το ΕΚΤ, το ΕΤΠΑ, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών (EIF) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Μετανάστευσης και Ασύλου θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη αυτού του στόχου·

· να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των αστέγων μέσω ολοκληρωμένων στρατηγικών που βασίζονται στην πρόληψη, μέσω προσεγγίσεων με βάση τη στέγαση και αναθεώρησης των κανονισμών και των πρακτικών για την έξωση, λαμβάνοντας υπόψη τα βασικά πορίσματα της καθοδήγησης για την αντιμετώπιση του προβλήματος των αστέγων που περιέχονται στην εν λόγω δέσμη·

· να χρησιμοποιήσουν το Ταμείο για την ευρωπαϊκή βοήθεια προς τους άπορους (FEAD) ως κατάλληλο μέσο για να αντιμετωπιστούν η υλική στέρηση και η έλλειψη στέγης, μεταξύ άλλων, και μέσω της υποστήριξης συνοδευτικών μέτρων για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης·

· να εφαρμόσουν τη σύσταση της Επιτροπής για την πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών[48]. Τα καταναλωτικά προϊόντα και οι υπηρεσίες να προσφέρονται στην καλύτερη τιμή και να βελτιωθεί η χρηματοοικονομική ένταξη·

· να αναπτύξουν συγκεκριμένες στρατηγικές για την κοινωνική καινοτομία, όπως οι συμπράξεις δημόσιου, ιδιωτικού τομέα και τρίτου τομέα, η διασφάλιση επαρκούς και προβλέψιμης χρηματοδοτικής στήριξης, συμπεριλαμβανομένης της μικροχρηματοδότησης και πρόβλεψη για κατάρτιση, δικτύωση και καθοδήγηση προκειμένου να υποστηριχθούν οι πολιτικές που βασίζονται σε τεκμηριωμένα στοιχεία. Να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες χρηματοδότησης του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ, του ΕΓΤΑΑ, του ΕΤΑΕ και του πΤΚΣ και να προωθήσουν τα πετυχημένα σχέδια. Να δώσουν προτεραιότητα στην κοινωνική πολιτική της καινοτομίας κατά την εκτέλεση των σχετικών ΕΧΣ και να υποβάλουν εκθέσεις μέσω των ΕΠΜ·

· να στηρίξουν τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον κοινωνικό τομέα[49], παρέχοντας κίνητρα για τη δημιουργία επιχειρήσεων και για την περαιτέρω ανάπτυξή τους, με τη διεύρυνση των γνώσεων και των δικτύων και με την παροχή ενός ευνοϊκού ρυθμιστικού περιβάλλοντος σύμφωνα με την πρωτοβουλία για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα[50] και το πρόγραμμα δράσης για την Επιχειρηματικότητα 2020[51]·

· να διερευνήσουν και να αναπτύξουν καινοτόμους τρόπους διασφάλισης πρόσθετης ιδιωτικής χρηματοδότησης για κοινωνικές επενδύσεις, για παράδειγμα μέσω εταιρικών σχέσεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη με τους εξής τρόπους:

· παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων προς την ενεργό ένταξη[52], στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για την κατάρτιση προϋπολογισμών αναφοράς το 2013 και παρακολούθηση της επάρκειας της στήριξης εισοδημάτων, με τη χρήση των προαναφερόμενων προϋπολογισμών αναφοράς όταν αυτά καταρτιστούν από κοινού με τα κράτη μέλη·

· διασαφήνιση στις δημόσιες αρχές και στους παρόχους υπηρεσιών του τρόπου που εφαρμόζονται στις κοινωνικές υπηρεσίες οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, την εσωτερική αγορά και τις δημόσιες συμβάσεις[53], μέσω ενός επικαιροποιημένου οδηγού[54] και τακτικών ανταλλαγών πληροφοριών με τους ενδιαφερόμενους φορείς·

· προετοιμασία σύστασης για την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών για την ένταξη των Ρομ, με βάση τις εμπειρίες των κρατών μελών και υποβολή ετήσιων εκθέσεων σχετικά με την πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών ένταξης των Ρομ στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου. Διευκόλυνση της ένταξης των Ρομ, μέσω της ανταλλαγής ορθών πρακτικών, καθώς και της ανάπτυξης διακρατικής συνεργασίας, μέσω του δικτύου εθνικών σημείων επαφής για τους Ρομ·

· παρουσίαση μιας νομοθετικής πρωτοβουλίας για τη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικούς λογαριασμούς πληρωμών, βελτίωση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των τραπεζικών τελών και διευκόλυνση της αλλαγής τραπεζικού λογαριασμού·

· καλύτερη ενημέρωση των ατόμων σχετικά με τα κοινωνικά τους δικαιώματα μέσω πιο εύχρηστων οδηγών κοινωνικής προστασίας και συνδρομή για τη δημιουργία υπηρεσιών ώστε τα άτομα να παρακολουθούν την εξέλιξη των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων τους. Επιπλέον, η Επιτροπή θα βοηθήσει στην πρόληψη των διακρίσεων με βάση την εθνικότητα, στη μείωση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι διακινούμενοι εργαζόμενοι μέσω μιας οδηγίας που αποσκοπεί σε καλύτερη εφαρμογή και επιβολή των δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας·

· παροχή καθοδήγησης το 2013 στα κράτη μέλη όσον αφορά τον τρόπο εφαρμογής της καινοτομίας της κοινωνικής πολιτικής στην εφαρμογή των ΕΧΣ. Η εν λόγω καθοδήγηση θα περιλαμβάνει παραδείγματα για το πώς πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία·

· υποβολή έκθεσης το 2013 για την υλοποίηση της ανακοίνωσης «Αλληλεγγύη στον τομέα της υγείας: Μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στην ΕΕ»[55].

2.3. Κοινωνικές επενδύσεις σε όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου

Η υποστήριξη θα πρέπει να στοχεύει σε συγκεκριμένες ανάγκες που προκύπτουν στη ζωή ενός ατόμου: από την παιδική ηλικία, τη νεότητα και τη μετάβαση από το σχολείο στην εργασία, την απόκτηση παιδιών, από την αρχή μέχρι το τέλος της σταδιοδρομίας των εργαζομένων μέχρι την τρίτη ηλικία. Αυτό σημαίνει προσαρμογή των ολοκληρωμένων υπηρεσιών, παροχές σε χρήμα και βοήθεια σε κρίσιμες στιγμές κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου καθώς και πρόληψη των δυσμενών συνθηκών που μπορεί να προκύψουν αργότερα.

Η σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την «Επένδυση στα παιδιά: Σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας»"[56], ως μέρος αυτής της δέσμης, είναι ένα σαφές παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι στοχευμένες κοινωνικές επενδύσεις μπορούν να ενσωματωθούν σε μια πολιτική με βάση τα δικαιώματα που στηρίζονται στην καθολικότητα και ενισχύουν την ισότητα ευκαιριών.

Το να είναι στο επίκεντρο τα παιδιά, είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική, βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία της γνώσης και για μια δίκαιη κοινωνία για όλες τις γενιές. Η επάρκεια των μελλοντικών συντάξεων εξαρτάται από το ανθρώπινο κεφάλαιο εκείνων που είναι σήμερα παιδιά. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η συρρίκνωση του ενεργού πληθυσμού, αν δεν ληφθούν διορθωτικά μέτρα, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια διάρθρωση των δαπανών υπέρ των παροχών γήρατος, σε γενικά υψηλότερους κρατικούς προϋπολογισμούς και λιγότερους πόρους για τα παιδιά και τη νεολαία. Υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι η έγκαιρη και καλής ποιότητας προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα (ECEC) είναι ένα αποτελεσματικό μέσο για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και την βελτίωση των μελλοντικών ακαδημαϊκών τους επιδόσεων, της υγείας, των μελλοντικών αποτελεσμάτων ως προς την απασχόληση και της κοινωνικής κινητικότητας.

Για να σπάσει ο κύκλος της μειονεξίας μεταξύ των γενεών πρέπει να κινητοποιηθεί μια σειρά πολιτικών, να υποστηριχτούν όχι μόνο τα ίδια τα παιδιά, αλλά και οι οικογένειές τους και οι κοινότητές τους. Η αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου περιλαμβάνει το συνδυασμό παροχών σε χρήμα και σε είδος, την ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση, τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, την εξάλειψη του σχολικού διαχωρισμού και της κατάχρησης της εκπαίδευσης για ειδικές ανάγκες.

Η επένδυση στην υγεία, από νεαρή ηλικία, επιτρέπει στους ανθρώπους να παραμείνουν περισσότερο ενεργοί και με καλύτερη υγεία, αυξάνει την παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού και μειώνει τη δημοσιονομική πίεση στα συστήματα υγείας. Η προαγωγή και η πρόληψη σε θέματα υγείας είναι ιδιαίτερα σημαντικές σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, είναι επίσης σημαντικό να τονιστούν τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την πραγματοποίηση επενδύσεων στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία[57].

Η δέσμη μέτρων για την απασχόληση των νέων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[58] ανταποκρίνεται στην τρέχουσα κατάσταση της υψηλής ανεργίας των νέων. Προτείνει συστήματα που εξασφαλίζουν ότι κάθε νέος λαμβάνει μία προσφορά για ποιοτική θέση εργασίας, συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση, μαθητεία ή άσκηση εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που θα χάσει τη δουλειά του ή που θα τελειώσει την εκπαίδευση. Αυτή η «εγγύηση για τη νεολαία» βελτιώνει την ασφάλεια της απασχόλησης των νέων ενισχύοντας τη μετάβαση από το σχολείο στην απασχόληση. Θα πρέπει να συμπληρωθεί δίνοντας ευκαιρίες για τη βελτίωση των δεξιοτήτων τους μέσω πολιτικών για τη διά βίου μάθηση. Το προτεινόμενο πρόγραμμα Erasmus για όλους[59] θα βοηθήσει επίσης τους νέους να λάβουν κατάρτιση και να αποκτήσουν τις δεξιότητες με τις οποίες μπορούν να ενισχύσουν την προσωπική τους ανάπτυξη, να αποκτήσουν νέα προσόντα και γλωσσικές ικανότητες και να βελτιώσουν τις συνολικές επαγγελματικές τους προοπτικές.

Αργότερα στη ζωή, οι πολιτικές για την υγεία και την ενεργό γήρανση βοηθούν τα άτομα να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Η συμβολή των ηλικιωμένων στην κοινωνία ως ατόμων που παρέχουν φροντίδα σε άλλους ή εθελοντών συχνά παραβλέπεται, και θα πρέπει να τους παρέχεται επαρκής υποστήριξη για την επιδίωξη αυτού του στόχου. Το Ευρωπαϊκό Έτος Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης 2012 μεταξύ των γενεών έχει αυξήσει την ευαισθητοποίηση των πολιτών ως προς τη συμβολή των ηλικιωμένων στην κοινωνία και έχει δώσει πολιτική ώθηση σε πρωτοβουλίες πολιτικής, π.χ. το νέο ομοσπονδιακό σχέδιο για τους ηλικιωμένους στην Αυστρία.

Η εν λόγω δέσμη περιλαμβάνει παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο οι ανάγκες μακροχρόνιας περίθαλψης μπορούν να αντιμετωπιστούν με την πρόληψη, την αποκατάσταση και τη δημιουργία πιο φιλικού προς τους ηλικιωμένους περιβάλλοντος και με την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών τρόπων παροχής της περίθαλψης[60]. Η γενική έλλειψη εργατικού δυναμικού για την υγεία και για την παροχή μακροχρόνιας φροντίδας θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί με κίνητρα για την αύξηση της απασχόλησης στον κλάδο της υγείας και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε αυτόν τον τομέα. Οι προσβάσιμες και οικονομικά προσιτές μεταφορές και η κατάλληλη στέγαση προσφέρουν επίσης τη δυνατότητα σε ηλικιωμένους και σε άτομα με αναπηρία να διατηρήσουν την αυτονομία τους για όσο το δυνατόν περισσότερο και μειώνουν την ανάγκη για μακροχρόνια φροντίδα.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη :

· να εφαρμόσουν τη σύσταση «Επένδυση σε παιδιά: Σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας» με ολοκληρωμένο τρόπο, μέσω ενός συνδυασμού παροχών σε χρήμα και σε είδος και μέσω της πρόσβασης σε ποιοτική προσχολική εκπαίδευση και σε υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ των παιδιών μέσω της εξάλειψης του σχολικού διαχωρισμού και της κατάχρηση της εκπαίδευση για ειδικές ανάγκες. Προβολή και διαθεσιμότητα της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, σύμφωνα με τους στόχους της Βαρκελώνης[61] για τη φροντίδα των παιδιών και με τους στόχους της ΕΕ για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα[62]. Έκθεση προόδου στα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων. Χρήση του ΕΚΤ, του ΕΤΠΑ και του ΕΓΤΑΑ για την προώθηση της πρόσβασης σε υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες και στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα·

· να εφαρμόσουν τη σύσταση σχετικά με τις «πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου» και να αναπτύξουν εμπεριστατωμένες και ολοκληρωμένες πολιτικές για την καταπολέμηση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου που περιλαμβάνουν μέτρα πρόληψης, παρέμβασης και αντιστάθμισης[63]·

· να εφαρμόσουν τις κατευθυντήριες αρχές για την ενεργό γήρανση και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών[64] και χρήση του δείκτη της ενεργού γήρανσης[65], που παρακολουθούν μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα στους τομείς της απασχόλησης, της συμμετοχής τους στην κοινωνία και της ανεξάρτητης διαβίωσης και αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει η ευρωπαϊκή σύμπραξη καινοτομίας για την ενεργό και υγιή γήρανση[66], προκειμένου να αξιολογηθεί ο βαθμός στον οποίο οι ηλικιωμένοι μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους.

Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη με τους εξής τρόπους:

· βελτίωση της συλλογής διαμήκων δεδομένων, με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά, για την καλύτερη ενημέρωση σχετικά με την ανάπτυξη και την παρακολούθηση των κοινωνικών πολιτικών ακολουθώντας μια προσέγγιση που καλύπτει όλη τη δάρκεια της ζωής τους. Έκθεση σχετικά με την πρόοδο στον τομέα της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη·

· εξέταση της αποτελεσματικότητας της υπό προϋποθέσεις μεταφοράς χρημάτων για την υποστήριξη της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, με μία έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα PROGRESS·

· συνεργασία με την ΕΚΠ το 2013 πάνω σε μια έκθεση σχετικά με τις πολιτικές μακροχρόνιας φροντίδας με σκοπό την υποστήριξη της υγιούς και ενεργού γήρανσης και την αύξηση της ικανότητας για ανεξάρτητη διαβίωση ατόμων όλων των ηλικιών, χρησιμοποιώντας όλες τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής υγείας, και με σκοπό την παρακολούθηση της προόδου για την επίτευξη βιώσιμης και κατάλληλης κοινωνικής προστασίας από τους κινδύνους της μακροπρόθεσμης περίθαλψης. Η Επιτροπή θα αναπτύξει επίσης ένα "εγχειρίδιο για τα άτομα που χαράσσουν πολιτική" ώστε να βοηθήσει τα κράτη μέλη στη χάραξη στρατηγικών μακροπρόθεσμης περίθαλψης, με βάση τις εργασίες που θα διεξαχθούν το 2013-2014 από το Ινστιτούτο Μελετών Τεχνολογιών του Μέλλοντος (IPTS) του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΚΚΕρ).

3. Καθοδήγηση για τη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ 2014-2020

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ «θα πρέπει να αποτελέσει καταλύτη για την ανάπτυξη και την απασχόληση σε όλη την Ευρώπη, ιδίως με τη μόχλευση παραγωγικών επενδύσεων και επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο».[67] Ωστόσο, το μερίδιο των πόρων της ΕΕ που διαθέτουν τα κράτη μέλη για την απασχόληση, την ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου, την υγεία και τις κοινωνικές πολιτικές – ιδίως μέσω του ΕΚΤ – μειώθηκε από το 1989 και μετά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή έχει προτείνει την περίοδο 2014-2020 τουλάχιστον το 25% της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής· να διατεθεί για το ανθρώπινο κεφάλαιο και τις κοινωνικές επενδύσεις, δηλαδή τις επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό που πραγματοποιούνται μέσω του ΕΚΤ. Επιπλέον, πρότεινε τουλάχιστον το 20% των συνολικών πόρων του ΕΚΤ σε κάθε κράτος μέλος να κατανεμηθούν στον θεματικό στόχο «προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας».

Κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο έχει μέχρι σήμερα καλύψει πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπους, περιλαμβάνοντας πάνω από 4,5 εκατομμύρια άνεργους και 5 εκατ. μη ενεργά άτομα μόνον το 2011. Αυτό επιτεύχθηκε με τη χορήγηση 75 δις. ευρώ για να βοηθηθούν τα άτομα να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους, παρέχοντάς τους καλύτερες δεξιότητες και καλύτερες προοπτικές εργασίας. Τα προγράμματα του ΕΚΤ έχουν βοηθήσει στην άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων της κρίσης, με στόχο τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την προετοιμασία για την ανάπτυξη. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης διέθεσε 18 δις ευρώ για μέτρα κοινωνικής συνοχής, κυρίως, για τη στήριξη της εκπαίδευσης, της υγείας και των κοινωνικών υποδομών.

Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ESI)[68], ιδίως το ΕΚΤ και το πρόγραμμα PROGRESS (2007-2013), το πρόγραμμα για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία (πΚΑΚ) 2014-2020 και το Ταμείο για την ευρωπαϊκή βοήθεια προς τους άπορους (FEAD) αποτελούν σημαντικά μέσα για να υλοποιήσουν τα κράτη μέλη τη στρατηγική που παρουσιάζεται στη δέσμη των μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις. Η χρηματοοικονομική υποστήριξη από την πολιτική συνοχής, η οποία έχει ως στόχο την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην Ένωση, θα εξακολουθήσει να είναι ένα σημαντικό εργαλείο την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020 για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», καθώς και για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και τον εκσυγχρονισμό που επισημαίνονται στην παρούσα ανακοίνωση.

Για την υποστήριξη της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς, η Επιτροπή έχει ζητήσει από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές τους για την απασχόληση, τνη ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών, τις εδαφικές επενδύσεις και την κοινωνική ένταξη να λαμβάνουν υπόψη τις ΕΧΣ και τη σχετική ανάλυση των κύριων προκλήσεων που επισημαίνονται στα έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής οι οποίες αξιολογούν τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων και τα προγράμματα σταθερότητας[69]. Η χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου[70] μπορεί να συμπληρωθεί με περαιτέρω χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, κυρίως για την πραγματοποίηση επενδύσεων στις υποδομές στον τομέα της υγείας, της κοινωνίας, της παιδικής φροντίδας, της στέγασης και της εκπαίδευσης, καθώς και για τη στήριξη της φυσικής και οικονομικής αναζωογόνησης υποβαθμισμένων αστικών και αγροτικών κοινοτήτων. Οι επενδύσεις αυτές μπορούν να έχουν αντίκτυπο στη μεταρρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής, όπως εξάλειψη των διαχωρισμών στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μετάβαση προς μια φροντίδα μέσα στην κοινότητα και ολοκληρωμένες πολιτικές στέγασης.

Οι κοινές διατάξεις του κανονισμού[71] (CPR) ορίζουν τις προτεραιότητες που θα χρηματοδοτηθούν από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία. Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία θα συμβάλουν στην εφαρμογή των σχετικών ΕΧΣ και των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων. Η πρόοδος που θα σημειωθεί όσον αφορά την επίτευξη των στόχων πολιτικής θα παρακολουθείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου.

Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία για τη στήριξη της εφαρμογής των προσανατολισμών πολιτικής που καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση, μεταξύ άλλων μέσω της κοινωνικής καινοτομίας, της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας[72]. Το ΕΚΤ, με την υποστήριξη του ΕΤΠΑ, θα δώσει έμφαση στην κοινωνική καινοτομία[73] για να υποστηρίξει τη δοκιμή καινοτόμων προσεγγίσεων και την εφαρμογή τους σε μεγαλύτερη κλίμακα και αυτή η ενέργεια θα συμβάλλει στην ανάπτυξη αποτελεσματικότερων κοινωνικών πολιτικών.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει λεπτομερέστερες κατευθύνσεις στο πλαίσιο της επιχειρησιακής καθοδήγησης που θα δημοσιευθούν έως τα μέσα του 2013, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία για την επίτευξη των συμφωνημένων θεματικών στόχων. Οι εν λόγω κατευθύνσεις θα συμβάλουν στην επίτευξη των μεταρρυθμίσεων πολιτικής καθώς και στη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών. Για παράδειγμα, στον τομέα της παιδικής φτώχειας, θα τονίσουν τι είδους παρεμβάσεις απαιτούνται σε μια χώρα με μεγάλο πληθυσμό Ρομ, χαμηλή παροχή παιδικής φροντίδας και μεγάλες ανισότητες σε εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Άλλα θέματα θα είναι για παράδειγμα η καινοτομία, η παιδική φροντίδα, η υγεία, η αποϊδρυματοποίηση και η ενεργητική ένταξη.

Εκτός από το ΕΚΤ, το πΚΑΚ, ο Ορίζοντας 2020, το COSME[74] και το Πρόγραμμα για την υγεία περιλαμβάνουν επίσης συγκεκριμένες διατάξεις για να υποστηρίξουν οικονομικά την κοινωνική πολιτική καινοτομίας. Χάρη στο ΕΚΤ οι πετυχημένες κοινωνικές πολιτικές που έχουν δοκιμαστεί τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα μπορούν να εφαρμοστούν σε μεγαλύτερη κλίμακα. Το Ταμείο ευρωπαϊκής βοήθειας προς τους άπορους θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν επαρκή μέσα διαβίωσης με την αντιμετώπιση της επισιτιστικής στέρησης, της έλλειψης στέγης και της υλικής στέρησης των παιδιών. Τέλος, οι πόροι της ΕΕ μπορεί να συμπληρώνονται με πόρους από, για παράδειγμα, την Παγκόσμια Τράπεζα, την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης και τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

· να διαθέσουν τους πόρους της πολιτικής συνοχής και αγροτικής ανάπτυξης για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, περιλαμβάνοντας την απασχόληση, την κοινωνική ένταξη, τη μείωση των εδαφικών ανισοτήτων, την ενεργό και υγιή γήρανση, την προσβασιμότητα των κοινωνικών, εκπαιδευτικών και υγειονομικών υπηρεσιών καθώς και τη διά βίου μάθηση. Οι πόροι θα πρέπει να είναι επαρκείς ώστε να εφαρμόζονται οι διαρθρωτικές αλλαγές, όπως προτείνονται στις ΕΧΣ, λαμβανομένων υπόψη των στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020. Εξασφάλιση ότι οι παρεμβάσεις που χρηματοδοτούνται από τα ταμεία αντικατοπτρίζουν δεόντως τις σχετικές ΕΧΣ και ακολουθούν προσέγγιση κοινωνικών επενδύσεων·

· να αντιμετωπίσουν τις πολλαπλές ανάγκες των μειονεκτούντων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των φτωχών και εκείνων που ζουν σε απομονωμένες περιοχές, με συντονισμένη δράση από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία·

· να αναζητήσουν τρόπους για τη συμπλήρωση των πόρων της ΕΕ με τη χρηματοδότηση από την Παγκόσμια Τράπεζα, την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης και τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων·

· να δοκιμάσουν νέες προσεγγίσεις (όπως η καινοτομία των ΤΠΕ) στις κοινωνικές πολιτικές, μεταξύ άλλων μέσω του πΤΚΣ, και, στη συνέχεια, να διευρύνουν τις αποτελεσματικότερες καινοτομίες με τη χρήση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων·

· να συμμετάσχουν τα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που είναι κοντά στις ομάδες-στόχους για τις κοινωνικές παρεμβάσεις, στον προγραμματισμό και στην εφαρμογή και να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους σε κεφάλαια·

Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη με τους εξής τρόπους:

· ανάπτυξη επιχειρησιακών κατευθύνσεων σε θέματα πολιτικής σχετικά με τα κεφάλαια των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων αντικατοπτρίζοντας πλήρως την προσέγγιση των κοινωνικών επενδύσεων από τα μέσα του 2013. Με βάση τις πληροφορίες που αποστέλλονται από τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις ρυθμίσεις που προβλέπονται στους κανονισμούς των διαρθρωτικών ταμείων, η Επιτροπή θα παρακολουθεί τις εκροές και τα αποτελέσματα όσον αφορά την υλοποίηση των προγραμμάτων. Σε περίπτωση που προκύψουν ανησυχίες κατά την εφαρμογή, η Επιτροπή θα συζητήσει το θέμα με τα κράτη μέλη, στο πλαίσιο της διαδικασίας που έχει ορίσει ο κανονισμός για τις κοινές διατάξεις·

· ενίσχυση της ανταλλαγής γνώσεων. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα αναπτύξει μια τράπεζα γνώσεων με τα κράτη μέλη και το Eurofound για να συμβάλει στην ανταλλαγή γνώσεων, η οποία θα περιλαμβάνει τόσο μαθήματα πολιτικής όσο και καλές πρακτικές από τα ταμεία Ευρωπαϊκών και Διαρθρωτικών Επενδύσεων. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει, μέσω του ΕΚΤ, την ανάπτυξη των «χαρτών της φτώχειας», προσδιορίζοντας τοπικές περιοχές με πολλαπλά και σοβαρά μειονεκτήματα για να εξασφαλιστεί ότι οι παρεμβάσεις έχουν αντίκτυπο στον πληθυσμιακό στόχο·

· υποστήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων, μέσω του ΕΚΤ, των εθνικών και περιφερειακών αρχών για να εφαρμόσουν αποτελεσματικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

4. Στοχοθετημενες πρωτοβουλίες της εε

Στην ενότητα αυτή η Επιτροπή παρουσιάζει μια σειρά από πρωτοβουλίες που αναφέρονται στην παρούσα ανακοίνωση και είναι σημαντικές για να εξασφαλιστεί η στοχοθετημένη και ολοκληρωμένη προσέγγιση κοινωνικών επενδύσεων.

4.1. Μέτρα για την τόνωση της χρηματοδότησης των κοινωνικών επενδύσεων

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει υποστήριξη από τα διαρθρωτικά ταμεία, κυρίως το ΕΚΤ, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν νέα χρηματοδοτικά μέσα και θα πρέπει να αξιοποιηθούν με σκοπό να διευκολυνθεί η δημοσιονομική εξυγίανση μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής της ιδιωτικής χρηματοδότησης:

· Υποστήριξη της πρόσβασης των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας στη χρηματοδότηση: Ευρωπαϊκά ταμεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας

Όπως προβλέπεται στην πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον κοινωνικό τομέα, διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης και των επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας χρειάζονται, ωστόσο, ευκολότερη πρόσβαση στην ιδιωτική χρηματοδότηση για να στηρίξουν τις δραστηριότητές τους και για να έχουν την δυνατότητα να επεκταθούν. Εκτός από την πρόταση δημιουργίας ταμείου στήριξης των κοινωνικών επιχειρήσεων στο πλαίσιο του Προγράμματος για την Κοινωνική Αλλαγή και την Καινοτομία που θα αρχίσει το 2014, η Επιτροπή έχει επίσης προτείνει έναν κανονισμό[75] που καθορίζει ένα σήμα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας για να βοηθήσει τους επενδυτές να αναγνωρίζουν εύκολα τα ταμεία που υποστηρίζουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας και να έχουν πρόσβαση στις βασικές πληροφορίες για τα ταμεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Ο προτεινόμενος κανονισμός θα εξαλείψει τα εμπόδια άντλησης κεφαλαίων σε όλη την Ευρώπη και θα καταστήσει τις επενδύσεις απλούστερες και αποτελεσματικότερες. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή θα αναπτύξει μια μεθοδολογία μέτρησης των κοινωνικοοικονομικών παροχών που δημιούργησαν οι κοινωνικές επιχειρήσεις και θα οργανώσει διάσκεψη υψηλού επιπέδου στις αρχές του 2014 για τη διάδοση ορθών πρακτικών όσον αφορά την υποστήριξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

· Διερεύνηση της χρήσης των νέων δημοσιονομικών μέσων

Η καινοτόμος χρηματοδότηση των κοινωνικών επενδύσεων από πηγές του ιδιωτικού και του τρίτου τομέα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμπλήρωση των προσπαθειών του δημόσιου τομέα. Η μικροχρηματοδότηση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Η δημιουργία νέων μικρών επιχειρήσεων αποτελεί το κλειδί για την επίτευξη των στόχων της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης σύμφωνα με τη στρατηγική Ευρώπη 2020. Ωστόσο, ένα από τα μείζονα εμπόδια στη δημιουργία επιχειρήσεων είναι η έλλειψη πρόσβασης στη χρηματοδότηση, ιδίως στις μικροπιστώσεις. Η Επιτροπή πρότεινε τη συνέχιση του ευρωπαϊκού μηχανισμού μικροχρηματοδοτήσεων Progress στο πλαίσιο του προγράμματος για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία με προϋπολογισμό περίπου 92 εκατ. ευρώ, αρχίζοντας από το 2014. Το ποσό αυτό θα ενισχύσει την ικανότητα των παρόχων μικροπιστώσεων και θα διευκολύνει τη χρηματοοικονομική υποστήριξη ατόμων που θέλουν να αρχίσουν τη δική τους μικρή επιχείρηση, αλλά δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν το παραδοσιακό δάνειο.

· Ομόλογα κοινωνικών επιπτώσεων

Τα ομόλογα κοινωνικού αντικτύπου, που παρέχουν κίνητρα σε ιδιώτες επενδυτές να χρηματοδοτήσουν κοινωνικά προγράμματα, προσφέροντας οφέλη από το δημόσιο τομέα αν τα προγράμματα πετύχουν θετικά κοινωνικά αποτελέσματα, είναι μία από τις επιλογές που πρέπει να διερευνηθούν. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη διευκολύνοντας την ανταλλαγή εμπειριών.

4.2. Στήριξη των επαρκών πόρων διαβίωσης/βελτίωση της ενημέρωσης για τα κοινωνικά δικαιώματα

Η Επιτροπή θα φροντίσει ώστε να εφαρμόζονται οι διατάξεις για την προστασία των ατόμων που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, θα βελτιώσει την ενημέρωση των ευάλωτων καταναλωτών και θα παρέχει στοχευμένη βοήθεια στα άτομα που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση να κάνουν συνειδητές επιλογές:

· Εξασφάλιση επαρκών πόρων διαβίωσης

Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν εξασφαλίσει κάποια μορφή ελάχιστου εισοδήματος. Η επάρκεια των συστημάτων αυτών μπορεί, ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις να βελτιωθεί. Το επίπεδο θα πρέπει να είναι αρκετά υψηλό για μια αξιοπρεπή ζωή και, ταυτόχρονα, να βοηθήσει τα άτομα να έχουν κίνητρα και να δραστηριοποιούνται επαγγελματικά. Η Επιτροπή, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου, θα παρακολουθεί την καταλληλότητα της στήριξης εισοδήματος και θα χρησιμοποιεί για το σκοπό αυτό τους προϋπολογισμούς αναφοράς όταν καταρτιστούν από κοινού με τα κράτη μέλη.

· Ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας και βελτίωση της παροχής υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης (one stop shops)

Το μοντέλο της υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης συμβάλλει στην αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας. Η «υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης "» απλουστεύει την οργάνωση, προαγάγει την παροχή των υπηρεσιών και αυξάνει τον αριθμό των ατόμων στα οποία παρέχεται. Η προσέγγιση αυτή βελτιώνει την προσβασιμότητα της φιλικής προς τον χρήστη πληροφορίας, το συντονισμό μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης και την ικανότητα που θα μπορούσε να μειώσει τον διοικητικό φόρτο τόσο για τον πελάτη όσο και για τον φορέα παροχής της υπηρεσίας. Η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη μέσω της διευκόλυνσης της ανταλλαγής καλών πρακτικών, μεταξύ άλλων, μέσω της «τράπεζας γνώσεων» που αναπτύχθηκε από κοινού με το Eurofound. Η χρηματοδότηση από το ΕΚΤ θα διατίθεται στο πλαίσιο του θεματικού στόχου «Βελτίωση της θεσμικής ικανότητας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης». Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις προσεγγίσεις αυτές όταν θα αξιολογεί περαιτέρω την εφαρμογή των στρατηγικών για την ενεργητική ένταξη των κρατών μελών.

· Ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής ένταξης

Οι λογαριασμοί πληρωμών αποτελούν βασικό εργαλείο για τη συμμετοχή των ανθρώπων στην οικονομία και την κοινωνία. Μισθοί, παροχές και λογαριασμοί επιχειρήσεων κοινής ωφελείας όλο και πιο συχνά πληρώνονται μέσω τραπεζικών λογαριασμών. Ο τραπεζικός λογαριασμός είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για την πρόσβαση σε άλλες βασικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, όπως τα καταναλωτικά δάνεια, τα ενυπόθηκα δάνεια, οι ασφάλειες ζωής, οι ηλεκτρονικές πληρωμές και οι επενδύσεις. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει οδηγία σχετικά με την πρόσβαση σε λογαριασμούς πληρωμών με βασικά χαρακτηριστικά.

· Προστασία του πληθυσμού από οικονομικές δυσχέρειες

Η χρηματοπιστωτική κρίση ανέδειξε τις ζημίες που μπορούν να προκαλέσουν οι πρακτικές ανεύθυνης δανειοδοσίας και δανειοληψίας στους καταναλωτές και τους δανειστές. Οι καταναλωτές που αγοράζουν ακίνητο ή παίρνουν δάνειο που εξασφαλίζεται με υποθήκη του σπιτιού τους πρέπει να είναι κατάλληλα ενημερωμένοι σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους, και οι οργανισμοί που ασχολούνται με τις δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να διεξάγουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες με υπευθυνότητα. Η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει έγγραφο εργασίας σχετικά με τα εθνικά μέτρα και τις πρακτικές για την αποφυγή των διαδικασιών κατάσχεσης[76]. Επιπλέον, η Επιτροπή επιδιώκει να ενισχυθεί η προστασία των καταναλωτών με την πρόταση οδηγίας σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για ακίνητα κατοικίας. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει επίσης στις αρχές του 2013 μια μελέτη στην οποία θα καταγράφονται και θα αναλύονται οι διάφορες νομικές τεχνικές και οι βέλτιστες πρακτικές για την ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών. Οι πρωτοβουλίες αυτές αποτελούν όλες μέρος της προληπτικής προσέγγισης για την άμβλυνση των οικονομικών προβλημάτων και την αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης.

· Ενεργειακή απόδοση

Η νέα οδηγία για την ενεργειακή απόδοση[77] ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν στα εθνικά τους συστήματα προϋποθέσεις με κοινωνικό προσανατολισμό, λαμβάνει υπόψη τις ειδικές ανάγκες των μειονεκτούντων ατόμων και βοηθά στην αντιμετώπιση της φτώχειας παρέχοντας έξυπνους μετρητές και αναλυτική τιμολόγηση που προσφέρουν στους ευάλωτους πελάτες σαφείς, αξιόπιστες και έγκαιρες πληροφορίες για την κατανάλωση ενέργειας καθώς και για συγκεκριμένες ευκαιρίες μείωσής της.

· Βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών στις πληροφορίες

Οι προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά, για παράδειγμα, με τις υπηρεσίες αναζήτησης εργασίας, τα επιδόματα ανεργίας, τα επιδόματα τέκνων, την υγειονομική περίθαλψη, ή τις επιδοτήσεις σπουδαστών, έχουν ουσιαστική σημασία για την ισότητα των ευκαιριών και τη συμμετοχή των πολιτών στην οικονομία και την κοινωνία. Με σκοπό τη διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών στις πληροφορίες αυτές, η πρόταση οδηγίας σχετικά με την προσβασιμότητα των ιστοτόπων των οργανισμών του δημόσιου τομέα[78], θα εξασφαλίσει την πλήρη δυνατότητα πρόσβασης σε ορισμένους ιστοτόπους του δημόσιου τομέα για όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων. Επιπλέον, η Επιτροπή θα παράσχει στα άτομα πιο προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τα κοινωνικά δικαιώματα μέσω εύχρηστων οδηγών κοινωνικής προστασίας και θα συμβάλει στη δημιουργία υπηρεσιών ώστε τα άτομα να μπορούν να παρακολουθούν την εξέλιξη των συνταξιοδοτικών τους δικαιωμάτων. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή θα στηρίξει τη βελτίωση της εφαρμογής και της επιβολής των δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας μέσω της προτεινόμενης οδηγίας, η οποία θα υποβληθεί το πρώτο εξάμηνο του 2013.

4.3. Επένδυση στα παιδιά / προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα

Περαιτέρω ανάπτυξη των δυνατοτήτων της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας (ECEC), χρησιμοποιώντας την ως κοινωνική επένδυση για την αντιμετώπιση της ανισότητας και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά μέσω της έγκαιρης παρέμβασης:

· Βελτίωση της πρόσβασης στην παιδική φροντίδα

Η πρόσβαση στη προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα (ECEC) έχει θετικές συνέπειες σε όλη τη διάρκεια της ζωής, για παράδειγμα σε ό, τι αφορά την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, τη βελτίωση των αποτελεσμάτων όσον αφορά την απασχόληση και τη διευκόλυνση της κοινωνικής κινητικότητας. Η προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα μειονεκτούντα παιδιά διότι παρέχει έγκαιρη παρέμβαση. Επιπλέον, είναι σημαντική η άρση των εμποδίων για τη συμμετοχή των γονέων στην αγορά εργασίας. Η σύσταση σχετικά με την επένδυση στα παιδιά ζητά η προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα να γίνει πιο προσβάσιμη στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη βελτίωση των ευκαιριών για τα παιδιά, με σκοπό να επιτευχθούν οι στόχοι της Βαρκελώνης. Επιπλέον, η Επιτροπή εκπονεί μελέτη για την επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο τα συστήματα μεταφοράς χρημάτων μπορούν να υποστηρίξουν τη χρήση της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ενισχύουν τη συνεργασία τους για την ανάληψη πρωτοβουλιών σε θέματα πολιτικής με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας και την πρόσβαση σ’ αυτήν σε ολόκληρη την Ευρώπη, μέσω του εντοπισμού των βέλτιστων πρακτικών.

· Μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου

Τα άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο είναι πολύ πιθανότερο να μείνουν άνεργοι ή κινδυνέψουν να βρεθούν σε κατάσταση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» καθορίζει ένα στόχο για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου σε κάτω από 10%. Ωστόσο, το 13,5% των νέων εξακολουθούν να εγκαταλείπουν το σχολείο πρόωρα. Η μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι από τις επενδυτικές προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, το οποίο μπορούν να χρησιμοποιούν τα κράτη μέλη για να αναπτύξουν πολιτικές σύμφωνα με την ολοκληρωμένη στρατηγική που καθορίζεται στη σύσταση του Συμβουλίου[79] του 2011, καθώς και μέσω μέτρων πρόληψης, παρέμβασης και μέτρων που αποβλέπουν στην επανένταξη των ατόμων που εγκατέλειψαν την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας. Το νέο πρόγραμμα «Erasmus για όλους»[80] για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό που αντανακλά την ανάγκη για αύξηση των επενδύσεων της ΕΕ στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και η περαιτέρω εφαρμογή του μπορούν να στηρίξουν εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες χωρίς αποκλεισμούς.

5. Συμπέρασμα – μελλοντικη Πορεία

Η κρίση έχει τονίσει τόσο την αλληλεξάρτηση των οικονομιών των κρατών μελών της ΕΕ όσο και τη μεγάλη απόκλιση μεταξύ της ικανότητας των φορέων της αγοράς εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής προστασίας να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις. Επιβεβαίωσε επίσης το ρόλο της κοινωνικής πολιτικής και των προϋπολογισμών για τη συνολική σταθερότητα της ΕΕ. Αν και οι κοινωνικές πολιτικές είναι πρωτίστως αρμοδιότητα των κρατών μελών, η ΕΕ υποστηρίζει και συμπληρώνει τις δραστηριότητες των κρατών μελών.

Σήμερα υπάρχει πλέον ισχυρότερη οικονομική διακυβέρνηση και ενισχυμένη δημοσιονομική εποπτεία στα κράτη μέλη. Αυτό πρέπει να συνοδεύεται από βελτιωμένη επιτήρηση πολιτικής στον κοινωνικό τομέα που, με την πάροδο του χρόνου, συμβάλλει στη διαχείριση κρίσεων, στην απορρόφηση των κραδασμών και σε κατάλληλο επίπεδο κοινωνικών επενδύσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο των εν εξελίξει συζητήσεων για την κοινωνική διάσταση της ΟΝΕ.

Η δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις αποσκοπεί να κατευθύνει εκ νέου τις πολιτικές των κρατών μελών στις κοινωνικές επενδύσεις, όπου απαιτείται, με σκοπό τη διασφάλιση της επάρκειας και της βιωσιμότητας των κοινωνικών συστημάτων, συνδέοντας παράλληλα τις προσπάθειες αυτές με την καλύτερη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ, ιδίως του ΕΚΤ. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν τις δράσεις και τις κατευθύνσεις που καθορίζονται στην παρούσα δέσμη μέτρων γύρω από τρεις κύριους άξονες:

1. Ενίσχυση των κοινωνικών επενδύσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου

· Τα κράτη μέλη καλούνται να ενισχύσουν τη συμμετοχή των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών σε όλα τα επίπεδα, ιδίως των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, στον εκσυγχρονισμό της κοινωνικής πολιτικής στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020.

· Τα κράτη μέλη καλούνται να μεταφέρουν στα εθνικά τους προγράμματα μεταρρυθμίσεων την καθοδήγηση που παρέχεται στην παρούσα δέσμη μέτρων για κοινωνικές επενδύσεις με ιδιαίτερη προσοχή στα εξής:

· Πρόοδος ως προς το να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις κοινωνικές επενδύσεις στο πλαίσιο των κοινωνικών πολιτικών τους, και ιδίως στις πολιτικές όπως η  (παιδική) φροντίδα, η εκπαίδευση, η κατάρτιση, οι ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας, τα στεγαστικά επιδόματα, οι υπηρεσίες αποκατάστασης και υγείας.

· Υλοποίηση ολοκληρωμένων στρατηγικών ενεργητικής ένταξης, και μέσω της ανάπτυξης των προϋπολογισμών αναφοράς, της ευρύτερης κάλυψης των παροχών και υπηρεσιών και της απλούστευσης των κοινωνικών συστημάτων με την προσέγγιση, για παράδειγμα, της υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης και την αποφυγή της εξάπλωσης των διαφορετικών παροχών.

· Η Επιτροπή θα ασχοληθεί με τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής προστασίας και την αυξημένη έμφαση που δίνεται στις κοινωνικές επενδύσεις και την ενεργητική ένταξη στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (ΕΧΣ) και στα μετέπειτα ευρωπαϊκά εξάμηνα. Επιπλέον, η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη μέσω καλύτερης παρακολούθησης των αποτελεσμάτων, και θα στηρίξει το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ευρωπαϊκό στατιστικό σύστημα, μέσω βελτιωμένων και επικαιροποιημένων στατιστικών στοιχείων[81] για τη φτώχεια και τα αποτελέσματα των κοινωνικών πολιτικών και των πολιτικών για την υγεία[82].

2. Βέλτιστη αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ για την υποστήριξη των κοινωνικών επενδύσεων

· Τα κράτη μέλη καλούνται να λάβουν δεόντως υπόψη τη διάσταση των κοινωνικών επενδύσεων στον προγραμματισμό των κονδυλίων της ΕΕ και του ΕΚΤ ειδικότερα για την περίοδο 2014-2020. Αυτό περιλαμβάνει την διερεύνηση καινοτόμων προσεγγίσεων χρηματοδότησης και χρηματοοικονομικής τεχνικής, αντλώντας διδάγματα από εμπειρίες, όπως εκείνες που αφορούν τα ομόλογα κοινωνικών επενδύσεων, τις μικροχρηματοδοτήσεις και τη στήριξη των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας.

· Η Επιτροπή θα στηρίζει ενεργά τα κράτη μέλη στο πρόγραμμά τους με βάση τις οδηγίες που περιέχονται στη δέσμη αυτή και περαιτέρω επιχειρησιακές θεματικές κατευθυντήριες γραμμές π.χ. για την κοινωνική καινοτομία, την αποιδρυματοποίηση και την υγεία.

3. Εξορθολογισμός της διακυβέρνησης και υποβολή εκθέσεων

· Τα κράτη μέλη, μέσω των σχετικών επιτροπών καλούνται να υποβάλουν προτάσεις για την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», με τη βελτίωση της σύνδεσης με τις υφιστάμενες διαδικασίες, όπως η ανοικτή μέθοδος συντονισμού και η βελτιωμένη σύνταξη εκθέσεων για την αναφορά της προόδου σχετικά με τις επιδόσεις των κοινωνικών συστημάτων των κρατών μελών. Η Επιτροπή θα ενισχύσει περαιτέρω την καθοδήγηση και τα μέσα παρακολούθησης, λαμβάνοντας υπόψη τα υπάρχοντα μακροοικονομικά, δημοσιονομικά εργαλεία και τα εργαλεία διακυβέρνησης της απασχόλησης, με σκοπό τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των αποκλίσεων που συνδέονται με τις κοινωνικές πολιτικές. Η συγκριτική αξιολόγηση και η παρακολούθηση των επιδόσεων θα αποτελέσει μέρος αυτής της διαδικασίας, με βάση την παρακολούθηση των επιδόσεων της κοινωνικής προστασίας[83].

· Η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των σχετικών ομάδων του Συμβουλίου, της επιτροπής κοινωνικής προστασίας (ΕΚΠ) και άλλων σχετικών επιτροπών για να υποστηρίξει αυτούς τους προβληματισμούς και θα συνεχίσει τον διάλογο με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως στα πλαίσια του ετήσιου συνεδρίου της πλατφόρμας για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

[1]               Ανακοίνωση της Επιτροπής, Ευρώπη 2020 - Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

                COM(2010) 2020 της 3ης Μαρτίου 2010· Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου 2010.

[2]               Άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

[3]               Ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό αυξήθηκε από το 2008 και μετά σε 18 από τα 26 κράτη μέλη για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2011,(Eurostat).

[4]               Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία και τις κοινωνικές τάσεις – Η συμβολή των κοινωνικών πολιτικών στην ένταξη, την απασχόληση και την οικονομίας» SWD(2013)38.

[5]               Όπως υπογραμμίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής, μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή βιομηχανία για την ανάπτυξη και την οικονομική ανάκαμψη, COM(2012) 582 της 10ης Οκτωβρίου 2012.

[6]               Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 20ης Νοεμβρίου 2012, για τη δέσμη των κοινωνικών επενδύσεων – ως απάντηση στην κρίση.

[7]               Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία και τις κοινωνικές τάσεις – Συμβολή των κοινωνικών πολιτικών στην ένταξη, την απασχόληση και την οικονομία» SWD(2013)38.

[8]               Ανακοίνωση της Επιτροπής - Στοχεύοντας σε μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης, COM (2012) 173 της 18ης Απριλίου 2012.

[9]               Λευκή βίβλος της Επιτροπής «Aτζέντα για επαρκείς, ασφαλείς και βιώσιμες συντάξεις», COM(2012) 55 της 16ης Φεβρουαρίου 2012.

[10]             Ανακοίνωση της Επιτροπής «Ωθώντας τη νεολαία προς την απασχόληση», COM(2012) 727, της 5ης Δεκεμβρίου 2012.

[11]             Για λεπτομερή αξιολόγηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης, παρακαλείσθε να ανατρέξετε στην έκθεση για τη γήρανση του 2012 – στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2012/pdf/ee-2012-2_en.pdf

[12]             Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία και τις κοινωνικές τάσεις – Συμβολή των κοινωνικών πολιτικών στην ένταξη, την απασχόληση και την οικονομία» SWD(2013)38

[13]             Βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Έκθεση για την παρακολούθηση σχετικά με την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2008 σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας – Προς μια προσέγγιση κοινωνικών επενδύσεων» SWD(2013)39

[14]             Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία και τις κοινωνικές τάσεις – Συμβολή των κοινωνικών πολιτικών στην ένταξη, την απασχόληση και την οικονομία» SWD(2013)38

[15]             Η κοινωνική οικονομία, η οποία αναφέρεται επίσης και ως «τρίτος τομέας», παραπέμπει σε μη κυβερνητικούς παράγοντες, όπως οι τοπικές οργανώσεις, οι εθελοντικές οργανώσεις και οι κοινωνικές επιχειρήσεις που διοργανώνουν δραστηριότητες με κοινωνικό όφελος. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι επιχειρήσεις με κυρίως κοινωνικούς στόχους, και όπου πλεονάσματα συνήθως επανεπενδύονται στην επιχείρηση ή στην κοινότητα, και δεν αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση του κέρδους για τους ιδιοκτήτες και τους μετόχους.

[16]             Όπως τονίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής για την πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, την οικοδόμηση ενός οικοσυστήματος για την προώθηση των κοινωνικών επιχειρήσεων στο επίκεντρο της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής καινοτομίας, COM(2011) 682, της 25ης Οκτωβρίου 2011.

[17]             Με ομόλογο κοινωνικού αντικτύπου, τυπικά ένας ιδιώτης επενδυτής χρηματοδοτεί έναν πάροχο κοινωνικής υπηρεσίας για να εφαρμόσει ένα κοινωνικό πρόγραμμα. Ως αντάλλαγμα ο δημόσιος τομέας υπόσχεται («ομόλογο») να επιστρέψει την αρχική επένδυση και να καταβάλει ένα επιτόκιο αν το πρόγραμμα επιτύχει τα προκαθορισμένα κοινωνικά αποτελέσματα.

[18]             Για παράδειγμα, η περιορισμένη πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, η περιορισμένη πρόσβαση σε πρόσθετη υποστήριξη μάθησης, η έλλειψη γονικής υποστήριξης ή πρόσβασης σε συμπληρωματικές (άτυπες) ευκαιρίες μάθησης κλπ.

[19]             Παγκόσμια Τράπεζα, μονάδα του τομέα της ανάπτυξης του ανθρώπου, περιφέρεια της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας: Europe and Central Asia Roma Inclusion: An Economic Opportunity for Bulgaria, Czech Republic, Romania and Serbia Policy Note, (30 Σεπτεμβρίου 2010).

[20]             Βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής SWD(2012)44 τελικό της 7.3.2012.

[21]             Πηγή: Eurostat, EU-SILC 2008.

[22]             Πηγή: Eurostat, EU-SILC 2008.

[23]             Τριμηνιαία επισκόπηση της εργασιακής και κοινωνικής κατάστασης στην ΕΕ, Δεκέμβριος 2012.

[24]             Η χρηματοοικονομική δυσχέρεια ορίζεται ως η άντληση χρημάτων από τις αποταμιεύσεις ή η δανειοδότηση για την κάλυψη τρεχουσών δαπανών.

[25]             Βλέπε επίσης τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος, στο κεφάλαιο ΙΙΙ για την ισότητα, καθορίζει τα δικαιώματα του παιδιού (άρθρο 24) και των ηλικιωμένων (άρθρο 25) και αναφέρεται επίσης στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών (άρθρο 23) και στην ένταξη των ατόμων με αναπηρίες (άρθρο 26).

[26]             Σύμφωνα με τον ορισμό ETHOS: http://www.feantsa.org/files/freshstart/Toolkits/Ethos/Leaflet/EN.pdf

[27]             «Χάρτης πορείας για την κοινωνική ένταξη για την Ευρώπη 2020», H. Frazer, E. Marlier, I. Nicaise, 2010.

[28]             Βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία και τις κοινωνικές τάσεις – Συμβολή των κοινωνικών πολιτικών στην ένταξη, την απασχόληση και την οικονομία» SWD(2013)38.

[29]             Βάσει των υπολογισμών της Επιτροπής.

[30]             Βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στοιχεία σχετικά με τη δημογραφία και τις κοινωνικές τάσεις – Συμβολή των κοινωνικών πολιτικών στην ένταξη, την απασχόληση και την οικονομία» SWD(2013)38.

[31]             Βλ. ΟΟΣΑ (2012) Starting Strong III: A quality toolbox for Early Childhood Education and Care, ΟΟΣΑ, Παρίσι - για περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικές για την προσχολική εκπαίδευση επηρεάζονται από τα αποτελέσματα PISA (2009) και σχετικά με τις αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τις επενδύσεις σε αυτές τις πολιτικές.

[32]             Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Επενδύσεις στην υγεία» SWD(2013) 43·

[33]             Συμπεράσματα του Συμβουλίου, 3054η συνεδρίαση του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων, Βρυξέλλες, 7 Δεκεμβρίου 2010.

[34]             Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τις κοινές αξίες και αρχές στα συστήματα υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2006/C 146/01).

[35]             Αυτό θα πρέπει να βασίζεται στην κοινή έκθεση σχετικά με τα συστήματα υγείας της επιτροπής οικονομικής πολιτικής και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στη συνεργασία των κρατών μελών στις διαδικασίες προβληματισμού του Συμβουλίου για τα υγειονομικά συστήματα και τις χρόνιες παθήσεις.

[36]             Συμβούλιο EPSCO της 17-02-2012: «δρομολόγηση των εργασιών όσον αφορά τη χρηματοδότηση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, καλώντας άλλες σχετικές επιτροπές να συμμετάσχουν σε αυτό το σημαντικό έργο».

[37]             Απόφαση 2012/C 198/06 της Επιτροπής της 5 Ιουλίου 2012 για τη σύσταση πολυτομεακής και ανεξάρτητης ειδικής ομάδας εμπειρογνωμόνων για την παροχή συμβουλών επί των αποτελεσματικών τρόπων επένδυσης στην υγεία.

[38]             Ανακοίνωση της Επιτροπής – «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης: Επενδύοντας στις δεξιότητες για καλύτερα κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα». COM(2012) 669 της 7 Δεκεμβρίου 2012.

[39]             Σύσταση της Επιτροπής της 3.10.2008, σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας (2008/867/ΕΚ που δημοσιεύθηκε στην ΕΕ L 307 της 18.11.2008.

[40]             Βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Έκθεση για την παρακολούθηση σχετικά με την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2008 σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας – Προς μια προσέγγιση κοινωνικών επενδύσεων» SWD(2013)39.

[41]             Οι προϋπολογισμοί αναφοράς περιέχουν έναν κατάλογο αγαθών και υπηρεσιών που καλύπτουν τις ανάγκες διαβίωσης σε συγκεκριμένο επίπεδο μιας οικογένειας ενός συγκεκριμένου μεγέθους και σύνθεσης, καθώς και το εκτιμώμενο μηνιαίο ή ετήσιο κόστος. Πηγή: European Consumer Debt Network (2009). Handbook of reference budgets, pp. 5.

[42]             Βλ. επίσης το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα των επιβατών και τις υπηρεσίες δημόσιων μεταφορών, κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1177/2010.

[43]             Η χαμηλότερη τιμή που ένας καταναλωτής μπορεί να πληρώσει για ένα συγκεκριμένο αγαθό ή υπηρεσία, περιλαμβανομένης, όπου κρίνεται σκόπιμο, της αγοράς «ομαδοποιημένων» αγαθών ή υπηρεσιών.

[44]             Σύσταση 2011/442/EΕ της Επιτροπής για την πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών, της 18.7.2011.

[45]             Οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις πρέπει να τηρούνται (και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι δυνατότητες που παρέχονται π.χ. από το γενικό κανονισμό 800/2008 για την απαλλαγή κατά κατηγορία ή τον κανονισμό 1998/2006 σχετικά με τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας).

[46]             Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Κοινωνικές επενδύσεις μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου SWD(2013) 44

[47]             Όπως ορίστηκε στις κοινές αρχές για την ενεργητική ένταξη που ενέκρινε το Συμβούλιο στις 12 Δεκεμβρίου 2008.

[48]             Σύσταση 2011/442/ΕΕ της Επιτροπής σχετικά με την πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών, της 18-7-2011, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:190:0087:01:EN:HTML

[49]             Ο «άξονας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας» του προγράμματος για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία (συνολικού ύψους 90 εκατ. ευρώ) υποστηρίζει την ανάπτυξη κοινωνικών επενδύσεων στην αγορά και διευκολύνει την πρόσβαση των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας στη χρηματοδότηση μέσω της διάθεσης ιδίων κεφαλαίων, οιονεί ιδίων κεφαλαίων, μέσων δανειοδότησης και επιχορηγήσεων.

[50]             Ανακοίνωση της Επιτροπής, πρωτοβουλία για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, βασικοί ενδιαφερόμενοι στην κοινωνική οικονομία και καινοτομία COM (2011) 682 της 25ης Οκτωβρίου 2011.

[51]             Ανακοίνωση της Επιτροπής - Πρόγραμμα δράσης για την επιχειρηματικότητα 2020, COM (2012) 795 της 9 Ιανουαρίου 2013.

[52]             Βλ. υποσημειώσεις 38 και 39.

[53]             Οι προτάσεις της Επιτροπής για μια οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις (COM (2011) 896 τελικό), καθώς και μια οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις που ανατίθενται από φορείς που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών (COM (2011) 895 τελικό) βρίσκονται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης.

[54]             Οδηγός για την εφαρμογή των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, τις δημόσιες συμβάσεις και την εσωτερική αγορά στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, και, ιδίως, στις κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος.

[55]             Ανακοίνωση της Επιτροπής: «Αλληλεγγύη στον τομέα της υγείας: Μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στην ΕΕ»· COM(2009) 567 τελικό.

[56]             Βλέπε σύσταση της Επιτροπής – Επένδυση στα παιδιά – Σπάζοντας τον κύκλο της μειονεξίας C(2013) 778.

[57]             COM (2007) 62 τελικό της 21 Φεβρουαρίου 2007.

[58]             Ανακοίνωση της Επιτροπής, «Ωθώντας τη νεολαία προς την απασχόληση», COM(2012) 727 της, 5ης Δεκεμβρίου 2012.

[59]             Ανακοίνωση της Επιτροπής «Erasmus για όλους: Το πρόγραμμα της ΕΕ για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό», COM(2011) 787 τελικό της 23 Νοεμβρίου 2011.

[60]             Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής - Μακροχρόνια περίθαλψη στις γηράσκουσες κοινωνίες - προκλήσεις και πολιτικές επιλογές SWD(2013)41

[61]             Το 2002, στη σύνοδο κορυφής της Βαρκελώνης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έθεσε ως στόχους την παροχή παιδικής φροντίδας έως το 2010 (1) τουλάχιστον στο 90% των παιδιών ηλικίας από 3 ετών έως την ηλικία υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης και (2) τουλάχιστον στο 33% των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών

[62]             Έως το 2020 τουλάχιστον το 95 % των παιδιών ηλικίας μεταξύ 4 ετών και της ηλικίας έναρξης της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να συμμετέχει στην προσχολική εκπαίδευση. Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 12ης Μαΐου 2009 σχετικά με ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (ΕΚ 2020), παράρτημα I των συμπερασμάτων (ΕΕ C 119 της 28.5.2009, σ. 7)

[63]             Σύσταση του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 2011 σχετικά με τις πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, ΕΕ 2011/C 191/01

[64]             Βλέπε συμπεράσματα του Συμβουλίου της 6ης Δεκεμβρίου 2010

[65]             Σύνθεση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της UNECE (αναμένεται το 2013) – Δείκτης ενεργού γήρανσης, διατίθεται στη διεύθυνση: http://europa.eu/ey2012

[66]             Στόχος της ευρωπαϊκής σύμπραξης καινοτομίας για την ενεργό και υγιή γήρανση είναι να αυξήσει τον μέσο όρο της υγιούς ζωής των πολιτών της ΕΕ κατά δύο χρόνια μέχρι το 2020. Αποτελεί μέρος της εμβληματικής πρωτοβουλίας της Ένωσης για την καινοτομία στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020.

[67]             Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (7-8 Φεβρουαρίου 2013)

[68]             Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), Ταμείο Συνοχής, Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας.

[69]             http://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm.

[70]             Βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Κοινωνικές επενδύσεις μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου SWD(2013) 44

[71]             Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, τα οποία καλύπτονται από το κοινό στρατηγικό πλαίσιο, περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006.

[72]             Βλέπε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής – «Κοινωνικές επενδύσεις μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου» SWD(2013)44

[73]             Η Επιτροπή πρότεινε επενδυτική προτεραιότητα αφιερωμένη στην κοινωνική οικονομία και τις κοινωνικές επιχειρήσεις στον κανονισμό για την κοινωνική συνοχή 2014-2020.

[74]             Πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

[75]             Νομοθετική πρόταση της Επιτροπής «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα ευρωπαϊκά ταμεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας», COM (2011) 862 της 7 Δεκεμβρίου 2011.

[76]             Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Εθνικά μέτρα και πρακτικές για την αποφυγή της διαδικασίας κατάσχεσης για ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια», SEC (2011) 357 της 31 Μαρτίου 2011.

[77]             Άρθρο 7 (7α) και άρθρο 10 της οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση, για την τροποποίηση των οδηγιών 2009/125/EΚ και 2010/30/ΕΕ και για την κατάργηση των οδηγιών 2004/8/EΚ και 2006/32/EΚ.

[78]             Νομοθετική πρόταση της Επιτροπής «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσβασιμότητα των ιστοτόπων οργανισμών του δημόσιου τομέα», COM(2012) 721 τελικό της 3ης Δεκεμβρίου 2012.

[79]             Σύσταση του Συμβουλίου (2011/C 191/01) σχετικά με τις πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.

[80]             Ανακοίνωση της Επιτροπής «Erasmus για όλους: Το πρόγραμμα της ΕΕ για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό, COM(2011) 787 τελικό της 23 Νοεμβρίου 2011.

[81]             Βελτίωση της κατάρτισης των στοιχείων SILC, κατάρτιση μεταβλητών για στέρηση και την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης στο τέλος της περιόδου αναφοράς, συλλογή στοιχείων για το μηνιαίο εισόδημα των νοικοκυριών πιο γρήγορα και, ενδεχομένως, εντός ενός έτους, και διερεύνηση της πιθανότητας ανάπτυξης ετήσιας ενότητας για τις στρατηγικές προσαρμογής.

[82]             Χρησιμοποιόντας τους δείκτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υγεία (ECHI).

[83]             Έγγραφο 13723/12 του Συμβουλίου. Η Παρακολούθηση των Επιδόσεων της Κοινωνικής Προστασίας απεικονίζει στατιστικά σημαντικές ετήσιες αποκλίσεις («κοινωνικές τάσεις που απαιτούν προσοχή») σε βασικούς δείκτες που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του πίνακα οργάνων χειρισμού των δεικτών κοινωνικής προστασίας και ενεργοποιεί τη θεματική εποπτεία για τις κοινωνικές τάσεις που απαιτούν προσοχή.