19.2.2011

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 54/58

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Ένα ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη»

COM(2010) 245 τελικό

(2011/C 54/17)

Εισηγητής: ο κ. McDONOGH

Στις 19 Μαΐου 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή την εκπόνηση γνωμοδότησης με θέμα:

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών:Ένα ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη

COM(2010) 245 τελικό.

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 16 Νοεμβρίου 2010.

Κατά την 467η σύνοδο ολομέλειας της 8ης και 9ης Δεκεμβρίου 2010 (συνεδρίαση της 8ης  Δεκεμβρίου 2010), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 83 ψήφους υπέρ και 1 αποχή.

1.   Συμπεράσματα

1.1   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Ένα ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη». Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τις ανησυχίες της Επιτροπής όσον αφορά τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η χρηματοπιστωτική κρίση στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο στην Ευρώπη. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι οι μεγάλες δυνατότητες των Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) μπορούν να αξιοποιηθούν για την κινητοποίηση της ψηφιακής καινοτομίας, έτσι ώστε να δώσουν ζωτική ώθηση στην ανάπτυξη και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ευρωπαίων. Επίσης, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι διάφορες πολιτικές πρωτοβουλίες που εμπίπτουν στον τομέα των ΤΠΕ και του ψηφιακού θεματολογίου πρέπει να ενοποιηθούν και να αποτελέσουν αντικείμενο διαχείρισης σύμφωνα με ένα συνεκτικό σχέδιο δράσης.

1.2   Ωστόσο, αν και ορισμένα τμήματα της ανακοίνωσης είναι καλογραμμένα και περιγράφουν με σαφήνεια τις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν, άλλα τμήματα (π.χ. τα κεφάλαια όσον αφορά τα οφέλη για την ευρωπαϊκή κοινωνία από τη χρήση ΤΠΕ και τις διεθνείς πτυχές του ψηφιακού θεματολογίου) παραμένουν πολύ ασαφή στο σχέδιο δράσης. Η ΕΟΚΕ προσδοκά να υπάρξει ορθή επεξεργασία όλων των στοιχείων του ψηφιακού θεματολογίου σε εύθετο χρόνο, καθώς και πλήρης διαβούλευση για τις επιμέρους πρωτοβουλίες, όπου η ΕΟΚΕ θα συμμετάσχει με τον προσήκοντα τρόπο.

1.3   Η ΕΟΚΕ σημειώνει τα προβλήματα που επισημαίνει η Επιτροπή και τα οποία εμποδίζουν την ανάπτυξη μιας σφριγηλής ψηφιακής οικονομίας στην Ευρώπη, ιδίως δε τα προβλήματα που αφορούν τον εμπορικό, πολιτισμικό και νομικό κατακερματισμό μιας Ένωσης 27 κρατών μελών και τις παγίως ανεπαρκείς επενδύσεις σε δίκτυα, σε κατάρτιση στον τομέα των ΤΠΕ, καθώς και στην έρευνα και καινοτομία.

1.4   Τα προβλήματα αυτά βρίσκονται επί μακρόν στο στόχαστρο της ΕΕ, αλλά, παρά τις μακροχρόνιες προσπάθειες και τα σχέδια δράσης, η πρόοδος που σημειώθηκε είναι πολύ μικρότερη από την αναμενόμενη. Σήμερα, το 2010, είναι απαράδεκτο να μην διαθέτει σύνδεση στο Διαδίκτυο το 30 % των ευρωπαϊκών νοικοκυριών (1) και, εν μέσω οικονομικής κρίσης, η Ευρώπη να μην μπορεί να βασιστεί στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας προκειμένου να επιτύχει ταχύτερη ανάκαμψη.

1.5   Μολονότι η Ευρώπη είναι μια από τις πιο δικτυωμένες περιοχές του κόσμου, η πολυπλοκότητα, η έλλειψη προσβασιμότητας και η αδυναμία χρησιμοποίησης πολυάριθμων προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται στις ΤΠΕ αποτελούν σημαντικό εμπόδιο στην ένταξη πολλών πολιτών, ιδίως των ηλικιωμένων και των ατόμων με σωματικές αναπηρίες. Η Ευρώπη οφείλει να επικεντρώσει την προσοχή της στον τρόπο με τον οποίο η βελτίωση του σχεδιασμού των προϊόντων και των υπηρεσιών ΤΠΕ μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες μιας γηράσκουσας κοινωνίας και των ατόμων με ειδικές ανάγκες, συνεκτιμώντας επίσης τους στόχους της σχετικής σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών.

1.6   Είναι απογοητευτικό για την ΕΟΚΕ να ζητεί συνεχώς να συμπεριληφθεί η σύνδεση με το Διαδίκτυο στην υποχρέωση καθολικών υπηρεσιών, χωρίς όμως να βρίσκει ανταπόκριση. Για να δείξει η ΕΕ τη δέσμευσή της στο ψηφιακό θεματολόγιο και στην αρχή της ηλ-ένταξης, οφείλει να αναλάβει άμεση δράση για το θέμα αυτό. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις προκλήσεις που τίθενται στο ζήτημα της χρηματοδότησης του μέτρου αυτού και, συνεπώς, συνιστά να διατεθούν πόροι στους παρόχους υποδομής βάσει διαφανών, αντικειμενικών και αναλογικών κριτηρίων.

1.7   Η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα μειώνεται καθημερινά στους τομείς των προηγμένων υποδομών ΤΠΕ, των δαπανών για Ε&Α σε ΤΠΕ και της συμμετοχής των πολιτών στην ψηφιακή οικονομία. Η μείωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας πρέπει να ανατραπεί μέσω δυναμικών πολιτικών πρωτοβουλιών και της ορθής εφαρμογής τους.

1.8   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η μη ικανοποιητική πρόοδος προς την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων όσον αφορά τις ΤΠΕ και την ψηφιακή οικονομία οφείλεται κυρίως στην ελλιπή εφαρμογή των πολιτικών πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο: γνωρίζαμε τι έπρεπε να γίνει, αλλά δεν το κάναμε. Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν επειγόντως τις οδηγίες και τις συστάσεις όσον αφορά το ψηφιακό θεματολόγιο.

1.9   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η αγορά δεν μπορεί από μόνη της να επιτύχει τη δέουσα αυτορρύθμιση προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να θεσπιστεί ένα ισορροπημένο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για την προαγωγή των συμφερόντων της πλειοψηφίας των πολιτών, στόχος που επιδιώκεται και από την στρατηγική Ευρώπη 2020.

1.10   Η ανακοίνωση δημοσιεύεται σε μια χρονική στιγμή όπου υπάρχει μεγάλη ανάγκη να αναλάβει η ΕΕ ηγετικό ρόλο και να διαμορφώσει μια διαχειριστική προσέγγιση με σκοπό την υλοποίηση του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη στα πλαίσια της στρατηγικής Ευρώπη 2020  (2). Η ΕΟΚΕ συγχαίρει την Επιτροπή για τη διακυβέρνηση και τις διαχειριστικές ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση, διότι έτσι μπορεί να επιτευχθεί η ορθή και η έγκαιρη υλοποίηση του σημαντικού αυτού θεματολογίου. Ωστόσο, η Επιτροπή χρειάζεται τώρα να διατυπώσει μια λεπτομερή στρατηγική για την εφαρμογή του ψηφιακού θεματολογίου με κέντρο βάρους την αποτελεσματική υλοποίηση.

1.11   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το σχέδιο δράσης των «Επτά πυλώνων» που περιγράφεται στην ανακοίνωση και συγχαίρει την Επιτροπή για το έργο της. Αν και θα απαιτηθεί περισσότερος χρόνος για τη διευκρίνιση των λεπτομερειών, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το σχέδιο υψηλού επιπέδου είναι αρκετά περιεκτικό, και ως επί το πλείστον, ορθό.

1.12   Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει την έκπληξή της διότι το πρόγραμμα Galileo, μια σημαντική επένδυση για το μέλλον των ΤΠΕ στην Ευρώπη, δεν περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε το πρόγραμμα Galileo να συμπεριληφθεί ρητά στο σχέδιο δράσης για το ψηφιακό θεματολόγιο, υπενθυμίζει δε τις σχετικές γνωμοδοτήσεις της (3).

1.13   Η ΕΟΚΕ αναμένει με ανυπομονησία να διεξαχθούν σε εύθετο χρόνο διαβουλεύσεις όσον αφορά τις ειδικές ανακοινώσεις της Επιτροπής για κάθε επιμέρους πτυχή του ψηφιακού θεματολογίου.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή, κατά τη σύνταξη των εν λόγω ειδικών ανακοινώσεων, να λάβει υπόψη τις πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ (4) που αναφέρονταν στην ανάγκη μιας ασφαλούς, σφριγηλής κοινωνίας της πληροφορίας, ενός ισχυρού ευρωπαϊκού κλάδου ΤΠΕ και μιας παραγωγικής ψηφιακής οικονομίας με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

2.   Συστάσεις

2.1   Η γενικευμένη συνδεσιμότητα υψηλής ταχύτητας πρέπει να περιλαμβάνεται στον ορισμό της καθολικής υπηρεσίας (5), σε συνδυασμό με κατάλληλους μηχανισμούς χρηματοδότησης.

2.2   Θα πρέπει να αυξηθεί η χρηματοδότηση για την ανάπτυξη δεξιοτήτων ΤΠΕ και για προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Στα κράτη μέλη πρέπει να θεσπιστούν υπηρεσίες πληροφόρησης και στήριξης των ΜΜΕ και των πολιτών, έτσι ώστε να μπορούν να κατανοήσουν την ψηφιακή οικονομία και να συμμετάσχουν σε αυτήν.

2.3   Δεδομένης της δέσμευσης που διατυπώνεται στο ψηφιακό θεματολόγιο για ηλεκτρονική ένταξη, το Συμβούλιο οφείλει να υποστηρίξει πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης των μαθητών, των ηλικιωμένων και των κοινωνικά μειονεκτούντων ομάδων σχετικά με τη χρήση της ευρυζωνικής τεχνολογίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο (π.χ. μάθηση μέσω Διαδικτύου, βιντεοδιασκέψεις, επιγραμμικές δημόσιες υπηρεσίες κλπ.). Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα θα πρέπει να βασίζονται σε βέλτιστες πρακτικές.

2.4   Στο πλαίσιο του 7ου προγράμματος πλαισίου για την έρευνα (ΠΠ7), κρίνεται σκόπιμο να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη μιας νέας γενιάς προϊόντων και υπηρεσιών κατάλληλα προσαρμοσμένων στις ειδικές ανάγκες των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρίες και των ατόμων με προβλήματα αναλφαβητισμού.

2.5   Η ενθάρρυνση και η υποστήριξη της χρήσης ανοικτών προτύπων για προϊόντα και υπηρεσίες ΤΠΕ στην Ευρώπη θα πρέπει να αποτελέσει ρητή συνιστώσα του ψηφιακού θεματολογίου. Τα ανοικτά πρότυπα διευκολύνουν τον ανταγωνισμό και παρέχουν στις ΜΜΕ τη δυνατότητα να αναπτυχθούν και να καταστούν ανταγωνιστικές σε παγκόσμια κλίμακα.

2.6   Εκτός από την αύξηση της χρηματοδότησης για την καινοτομία ΤΠΕ και την Ε&Α, η Επιτροπή οφείλει να διασφαλίσει την ουσιαστική λογοδοσία και την αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων. Είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται ορθές πρακτικές διαχείρισης των επενδύσεων: οι επενδύσεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται με βάση την αναμενόμενη οικονομική και/ή κοινωνική τους απόδοση· επίσης, όλες οι επενδύσεις πρέπει να υπόκεινται σε αυστηρή επίβλεψη έτσι ώστε να διασφαλίζεται η υλοποίηση των αναμενόμενων θετικών αποτελεσμάτων.

2.7   Μέσω της διακυβέρνησης των επενδύσεων Ε&Α πρέπει να διασφαλίζεται ο ικανοποιητικός συντονισμός των προγραμμάτων και σχεδίων, προκειμένου να μεγιστοποιούνται τα οφέλη και να αποφεύγονται οι απώλειες που προκύπτουν από αλληλεπικαλύψεις.

2.8   Οι προσπάθειες Ε&Α πρέπει έχουν ως βασική προτεραιότητα τη βιωσιμότητα μέσω επενδύσεων σε τεχνολογίες που να ανατρέπουν τη σχέση μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και επιβάρυνσης του περιβάλλοντος.

2.9   Θα μπορούσε να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση καινοτόμων τεχνολογιών που θα αξιοποιούν την ηγετική θέση της Ευρώπης στον τομέα των ασύρματων και κινητών τεχνολογιών, έτσι ώστε να παρέχουν καθολική και υψηλής ταχύτητας σύνδεση στο Διαδίκτυο, ενδεχομένως μέσω της χρήσης του φάσματος που απελευθερώνεται από τη μείωση της ζήτησης ευρέως φάσματος για ραδιοτηλεοπτικές και άλλες δραστηριότητες (το αποκαλούμενο «λευκό φάσμα») (6).

2.10   Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει ρητά το πρόγραμμα Galileo στους στόχους και τους πόρους του ψηφιακού θεματολογίου. Πρέπει επίσης να προβλεφθεί χρηματοδότηση για την προώθηση τεχνολογιών και εφαρμογών που θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα υψηλής ακρίβειας σήματα ραδιοπλοήγησης και εντοπισμού τα οποία παρέχουν οι υπηρεσίες του Galileo (7).

2.11   Η ΕΕ οφείλει να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την Ε&Α για το «Διαδίκτυο των πραγμάτων» (8) πράγμα που θα εκδηλωθεί με τη μορφή τεχνολογικής προόδου στις ασύρματες τεχνολογίες, το Διαδίκτυο και το σύστημα Galileo.

2.12   Οι επενδύσεις στην Ε&Α σε τομείς που άπτονται της Προστασίας Υποδομών Πληροφοριών Ζωτικής Σημασίας (CIIP) πρέπει να αυξηθούν σημαντικά (9).

2.13   Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναθέσει σε κατάλληλη ρυθμιστική αρχή, που θα περιλαμβάνει στη σύνθεσή της μέλη του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την αρμοδιότητα να επιτύχει την αποτελεσματική προστασία των υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας σε ολόκληρη την ΕΕ (10).

2.14   Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί ένας ισχυρός τομέας ασφάλειας των πληροφοριών στην Ευρώπη, που να είναι οργανωμένος με συνεκτικό και συντονισμένο τρόπο, ώστε να ανταγωνίζεται σε ικανότητα τον πολύ καλά χρηματοδοτούμενο αντίστοιχο τομέα των ΗΠΑ (11).

2.15   Η Επιτροπή, όταν συνεργάζεται με επιχειρήσεις ΤΠΕ παγκόσμιας εμβέλειας για την εφαρμογή του ψηφιακού θεματολογίου, οφείλει να μεριμνά για την προστασία των συμφερόντων των πολιτών.

2.16   Γενική αρχή πολιτικής είναι ότι το δημόσιο συμφέρον –«το κοινό καλό»– υπερισχύει των ιδιωτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων.

2.17   Η Επιτροπή οφείλει να λάβει όλα τα απαιτούμενα μέτρα έτσι ώστε τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν αυστηρά το ρυθμιστικό πλαίσιο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (12) και η εφαρμογή αυτή να είναι ορθή, ισορροπημένη και καθολική και στα 27 κράτη μέλη.

2.18   Για να διασφαλιστεί η δέουσα συμμόρφωση με τη νομοθεσία, οι αρμοδιότητες των ρυθμιστικών αρχών στον τομέα των επικοινωνιών, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να ενισχυθούν κατά τρόπο ανάλογο με εκείνον που ακολουθήθηκε στην περίπτωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) (13).

2.19   Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας των κινητών ΤΠΕ, η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί ταχύτερα προς την κατεύθυνση μιας προσέγγισης της διαχείρισης του ραδιοφάσματος περισσότερο προσανατολισμένης στην αγορά, με παράλληλη ενδυνάμωση της θέσης των παραγόντων της αγοράς και την καθιέρωση ενός πιο εκτεταμένου συστήματος εμπορίας συχνοτήτων του ραδιοφάσματος, αλλά και με περιορισμό της γραφειοκρατίας όσον αφορά την κατανομή του εύρους συχνοτήτων (14) στα κράτη μέλη.

2.20   Η Επιτροπή πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διεκδικήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα όσον αφορά την ανάπτυξη και τη χρήση δικτύων μετάδοσης σε επίπεδο κορμού και δικτύων μεταγωγής για την επίτευξη στόχων εθνικής πολιτικής όπως, π.χ. η γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί μέσω της συνεργασίας με επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών στο πλαίσιο συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. (15)

2.21   Σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της ΕΕ, θα πρέπει να προβλέπονται κίνητρα για τους παρόχους υποδομών ώστε να εγκαθιστούν οπτικές ίνες έως το σπίτι (FTTH).

2.22   Η ύπαρξη χρήσιμου επιγραμμικού περιεχομένου και υπηρεσιών αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη της επιγραμμικής δραστηριότητας. Οι κυβερνήσεις, οι δημόσιες αρχές, οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και άλλες επιχειρήσεις θα πρέπει να επιταχύνουν τη διαδικτυακή παρουσία τους και τη μετάβασή τους σε μια επιγραμμική σχέση με τους πελάτες τους.

2.23   Θα πρέπει να εξευρεθούν καινοτόμοι τρόποι για να επιταχυνθεί η παροχή υψηλής ποιότητας επιγραμμικής εξυπηρέτησης από τις επιχειρήσεις στους πελάτες τους. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις εξελίξεις όσον αφορά τη χρήση επιγραμμικού οπτικού περιεχομένου.

2.24   Οι επενδύσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στην εξεύρεση καινοτόμων λύσεων στις προκλήσεις που τίθενται από τη γλωσσική πολυμορφία στην ΕΕ. Οι ΗΠΑ και άλλες μεγάλες οικονομικές δυνάμεις με ενιαία γλώσσα πλεονεκτούν όταν πρόκειται για την ανάπτυξη μιας ενιαίας, συνεκτικής επιγραμμικής αγοράς αγαθών και υπηρεσιών. Η γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση στο πλαίσιο της Ευρώπης 2020.

2.25   Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα εφαρμογής μιας ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής ταυτότητας (eID) για κάθε πολίτη προκειμένου να διευκολυνθεί η παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών και η επιγραμμική εμπορική δραστηριότητα.

2.26   Η Επιτροπή οφείλει να εφαρμόσει ένα ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης και επισήμανσης για τους εμπόρους ηλεκτρονικών προϊόντων και υπηρεσιών, έτσι ώστε οι καταναλωτές να προστατεύονται πλήρως όταν αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου, ανεξαρτήτως εθνικών συνόρων. Ένα τέτοιο σύστημα θα τόνωνε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στο ηλεκτρονικό εμπόριο.

2.27   Όταν πραγματοποιούν διασυνοριακές αγορές, οι πολίτες πρέπει να είναι βέβαιοι ότι τα προσωπικά τους δεδομένα και τα χρήματά τους είναι ασφαλή· είναι απαραίτητο να διασφαλίζεται το απόρρητο της ιδιωτικότητας και τα προσωπικά δεδομένα να αποθηκεύονται με ασφάλεια.

2.28   Η Επιτροπή οφείλει να θεσπίσει ένα σύστημα αδειοδότησης των τηλεφωνικών κέντρων ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των ιδιωτικών δεδομένων και των χρημάτων των ευρωπαίων πολιτών όταν αυτοί συναλλάσσονται μέσω τηλεφωνικών κέντρων, ιδίως εκείνων που βρίσκονται εκτός ΕΕ.

2.29   Χρειάζεται να εξεταστεί η εφαρμογή των μέτρων προστασίας των καταναλωτών που διαπιστώνουν ότι έκαναν λανθασμένη επιβεβαίωση μιας επιγραμμικής αγοράς. Σήμερα, είναι πολύ εύκολο οι καταναλωτές να κάνουν λάθη που τους κοστίζουν ακριβά όταν επιβεβαιώνουν μια αεροπορική κράτηση ή άλλη αγορά. Όλες αυτές οι συναλλαγές θα πρέπει ίσως να περιλαμβάνουν μια δυνατότητα «αναίρεσης προηγούμενης εντολής».

2.30   Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές που αφορούν παιδιά, θεσπίζοντας κατάλληλους κανόνες και κώδικες δεοντολογίας.

2.31   Η ΕΕ οφείλει να ενισχύσει την ικανότητα καταπολέμησης του ηλεκτρονικού εγκλήματος από την Europol. Η ΕΕ οφείλει να διώκει αυστηρότερα το ηλεκτρονικό έγκλημα και να εφαρμόζει ενιαίες αυστηρές ποινές για τους παραβάτες σε ολόκληρη την ΕΕ.

2.32   Η Επιτροπή καλείται να εκπονήσει έγγραφο στρατηγικής εφαρμογής όσον αφορά το κεφάλαιο «Υλοποίηση και διακυβέρνηση» της ανακοίνωσης. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, χωρίς ένα λεπτομερές και συντονισμένο σχέδιο υλοποίησης, δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι του ψηφιακού θεματολογίου.

2.33   Η Επιτροπή οφείλει να μεγιστοποιήσει τη χρήση των εργαλείων διακυβέρνησης ΤΠΕ για να στηρίξει την εφαρμογή του ψηφιακού θεματολογίου.

2.34   Η ΕΟΚΕ θα συστήσει μόνιμη ομάδα που θα ασχολείται συνεχώς με το καίριο ζήτημα της ανάπτυξης και εφαρμογής του ψηφιακού θεματολογίου.

3.   Ιστορικό

3.1   Το ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη είναι μία από τις επτά εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής Ευρώπη 2020, που έχει ως στόχο τον καθορισμό του βασικού καταλυτικού ρόλου τον οποίο πρέπει να διαδραματίσουν οι Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), ώστε η Ευρώπη να επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους της το 2020. Οι υπουργοί που είναι αρμόδιοι για την πολιτική της ΕΕ στον χώρο της κοινωνίας των πληροφοριών στήριξαν πλήρως την πολύ σημαντική αυτή πολιτική πρωτοβουλία στην άτυπη υπουργική συνεδρίαση στη Γρανάδα της Ισπανίας τον Απρίλιο του 2010 (16).

3.2   Η ανάγκη ενός ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη.

3.2.1   Στόχος του ψηφιακού θεματολογίου είναι να χαράξει μια πορεία για τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού και οικονομικού δυναμικού των ΤΠΕ.

Το τεράστιο δυναμικό των ΤΠΕ μπορεί να κινητοποιηθεί μέσω ενός εύρυθμου ενάρετου κύκλου δραστηριοτήτων, όπως απεικονίζεται στον εξωτερικό δακτύλιο (Σχήμα 1 παρακάτω).

Σχήμα 1

Ο ενάρετος κύκλος της ψηφιακής οικονομίας

3.2.3   Όμως, ενώ η δύναμη μετασχηματισμού των ΤΠΕ θεωρείται δεδομένη, οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει προκειμένου να δαμάσει τη δύναμη αυτή είναι σοβαρές. Η Επιτροπή επεσήμανε τα επτά σημαντικότερα εμπόδια, που εμφανίζονται στον εσωτερικό δακτύλιο του Σχήματος 1.

3.2.4   Λόγω των εμποδίων αυτών, η Ευρώπη εξακολουθεί να υστερεί έναντι των εμπορικών εταίρων της: το 30 % των Ευρωπαίων δεν έχουν ακόμη χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο· η Ευρώπη παρουσιάζει διείσδυση δικτύων οπτικών ινών υψηλής ταχύτητας μόλις 1 %, ενώ στην Ιαπωνία το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 12 % και στη Νότια Κορέα σε 15 %· οι δαπάνες της ΕΕ για έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα ΤΠΕ αντιστοιχούν μόλις στο 40 % των δαπανών των ΗΠΑ.

3.3   Στο ψηφιακό θεματολόγιο διατυπώνονται προτάσεις για δράσεις που πρέπει να αναληφθούν άμεσα προς αντιμετώπιση των επτά σημαντικότερων εμποδίων που επηρεάζουν το δυναμικό μετασχηματισμού των ΤΠΕ, έτσι ώστε να επανέλθει η Ευρώπη στην πορεία προς μια έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς.

3.4   Η πολιτική πρωτοβουλία περιλαμβάνει 100 δράσεις και 13 βασικούς στόχους επιδόσεων που θα εφαρμοστούν σταδιακά κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς και περισσότερες από 30 νομοθετικές πρωτοβουλίες. Το Ψηφιακό Θεματολόγιο διαιρείται σε 7 πυλώνες πολιτικής· αναγνωρίζεται δε σε αυτή η καίρια, παγκόσμια διάσταση για την επίτευξη των στόχων του.

3.5   Υλοποίηση και διακυβέρνηση

Το κάτωθι διάγραμμα απεικονίζει τη δομή διακυβέρνησης που προτείνεται για τη διαχείριση της υλοποίησης του Ψηφιακού Θεματολογίου:

Σχήμα 2

Ο κύκλος διακυβέρνησης του Ευρωπαϊκού ψηφιακού θεματολογίου

4.   Παρατηρήσεις

4.1   Η ανεπαρκής εφαρμογή των πολιτικών πρωτοβουλιών έχει συντελέσει στην περαιτέρω αδράνεια της ευρωπαϊκής ψηφιακής οικονομίας, η οποία προκλήθηκε από τον κατακερματισμό και τις ανεπαρκείς επενδύσεις. Έχει ζωτική σημασία να χρησιμοποιήσει η Επιτροπή την πρωτοβουλία του ψηφιακού θεματολογίου για να ενθαρρύνει ορθές πρακτικές διοίκησης και διαχείρισης, έτσι ώστε να αποκτήσει η Ευρώπη την ψηφιακή οικονομία υψηλής ανάπτυξης που χρειάζεται.

4.2   Καθώς αυξάνονται τόσο το μέγεθος και η ένταση των επενδύσεων σε ΤΠΕ όσο και η τόνωση της ψηφιακής οικονομίας, ο σχεδιασμός δαπανών της ΕΕ είναι σημαντικό να συνοδεύεται από καλύτερη και αυστηρότερη εποπτεία και λογοδοσία.

4.3   Η αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών δαπανών στην Ε&Α για ΤΠΕ έχει ζωτική σημασία διότι είναι αναγκαίο να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη από τις σημαντικές επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν. Είναι σημαντικό τα προγράμματα και σχέδια Ε&Α να είναι διακριτά και να μην υπάρχουν επικαλύψεις σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο, ούτε και σε επίπεδο τεχνολογικών κλάδων.

4.4   Η Ευρώπη εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις τεράστιες πολυεθνικές επιχειρήσεις λογισμικών και υπηρεσιών ΤΠΕ. Μόνο μία ευρωπαϊκή επιχείρηση ΤΠΕ συγκαταλέγεται στις δέκα σημαντικότερες παγκοσμίως (η Nokia) και μόνο μία ευρωπαϊκή επιχείρηση συγκαταλέγεται στις δέκα σημαντικότερες παγκοσμίως στον κλάδο του λογισμικού (η SAP).

Τα ανοικτά πρότυπα διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και στην επιτυχία του Διαδικτύου. Η Ευρώπη θα πρέπει να ενθαρρύνει ρητώς τη χρήση ανοικτών προτύπων για τη διευκόλυνση του ανταγωνισμού και τον περιορισμό των εμποδίων που δυσχεραίνουν την πρόσβαση νεοσύστατων επιχειρήσεων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένου του ιδιωτικού τομέα και των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας. Η σθεναρή υποστήριξη των ανοικτών προτύπων στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για τη διαλειτουργικότητα και τα πρότυπα θα βοηθούσε επίσης την ανάπτυξη ευρωπαϊκών επιχειρήσεων ΤΠΕ ικανών να καταστούν ανταγωνιστικές σε παγκόσμια κλίμακα.

4.5.1   Είναι απαραίτητο να δημιουργήσει η ΕΕ στην Ευρώπη ένα οικονομικό περιβάλλον που να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ισχυρών και καινοτόμων επιχειρήσεων ΤΠΕ που να είναι τελικά ανταγωνιστικές σε παγκόσμια κλίμακα.

4.5.2   Μια καλή «εγχώρια αγορά» έχει καίρια σημασία για να μεταμορφωθούν οι δυναμικές ΜΜΕ σε αυριανούς παγκόσμιους γίγαντες· τα προβλήματα των κατακερματισμένων ψηφιακών αγορών και η έλλειψη διαλειτουργικότητας πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου αξιοποιηθεί το ανεκμετάλλευτο δυναμικό των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων ΤΠΕ.

4.6   Οι τεράστιες δαπάνες των ΗΠΑ σε ΤΠΕ προκαλούν διαρροή εγκεφάλων από την Ευρώπη. Η συνολική αγορά τεχνολογίας των πληροφοριών στις ΗΠΑ αναμένεται να ανέλθει σε αθροιστική αξία ύψους $530 δισεκ. κατά την περίοδο 2011-2015, και να φθάσει σε ετήσιες δαπάνες ύψους $115 δισεκ. γύρω στο 2015. Η Ευρώπη οφείλει να επιδιώξει σημαντική αύξηση δαπανών στον τομέα των ΤΠΕ, για να έχει ελπίδες να παρακολουθήσει τις εξελίξεις της ψηφιακής εποχής.

Με πρόσφατα τα νέα για τον ιό Stuxnet που πλήττει σημαντικά βιομηχανικά συστήματα χειρισμού (17), είναι πλέον καίρια τόσο η ηλεκτρονική ασφάλεια όσο και η προστασία των υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας.

4.7.1   Σήμερα, η Ευρώπη εξαρτάται σημαντικά από τις ΤΠΕ για τη δημιουργία πλούτου και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής. Είναι σημαντικό αφενός να συνοδευτεί η αυξανόμενη εξάρτησή μας από τις ΤΠΕ από τη βελτίωση των μέτρων ασφάλειας για την προστασία των υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση, μεταφορές, συστήματα ασφαλείας κτλ), και αφετέρου να προστατεύονται οι πολίτες από το ηλεκτρονικό έγκλημα.

4.7.2   Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει στην Επιτροπή τη γνωμοδότησή της για την προστασία των υποδομών πληροφοριών ζωτικής σημασίας (18). Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρή καθοδήγηση και ανάθεση αρμοδιοτήτων σε ειδική αρχή με στόχο την προστασία της ΕΕ από επιθέσεις.

4.8   Στην Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής για τις δημογραφικές αλλαγές επισημαίνεται η δημογραφική στροφή που παρατηρείται στην Ευρώπη προς ταχεία γήρανση των πολιτών της, σε συνδυασμό με μείωση του αριθμού των νέων ατόμων. Μολονότι η στροφή αυτή θέτει πολυάριθμες προκλήσεις, υπάρχουν συγχρόνως και ευκαιρίες που έχουν σχέση με τις τεχνολογικές καινοτομίες οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρίες, στην άμβλυνση των οικονομικών προβλημάτων που προκύπτουν λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και στη δημιουργία νέων οικονομικών και επιχειρηματικών ευκαιριών στην Ευρώπη. Εκτιμάται ότι, στην περίπτωση των ηλικιωμένων, οι νέες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών θα διαδραματίσουν πρωτεύοντα ρόλο στην επίλυση ορισμένων μελλοντικών προβλημάτων. Η Ευρώπη πρέπει επομένως να αναζητήσει τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες μιας γηράσκουσας κοινωνίας, δεδομένου ότι οι ΤΠΕ μπορούν να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους, να παραμείνουν υγιείς, να ζήσουν ανεξάρτητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να συνεχίσουν να είναι ενεργοί στην εργασία ή στην κοινότητά τους. Ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών θα μπορούσε να παρασχεθεί σε τομείς, όπως η επικοινωνία, η πραγματοποίηση αγορών, η ασφάλεια και η υγεία.

4.9   Δεδομένου ότι τα συμφέροντα των ευρωπαίων πολιτών και των πολυεθνικών επιχειρήσεων ΤΠΕ δεν συμβαδίζουν πάντοτε, θα πρέπει να υπάρχει κάποια εξισορρόπηση.

4.10   Η γλωσσική πολυμορφία αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για την Ευρώπη στην προσπάθειά της να δημιουργήσει μια ακμάζουσα ενιαία ηλεκτρονική αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Χρειάζονται περισσότερες επενδύσεις προκειμένου να δοθούν καινοτόμες λύσεις στην πρόκληση αυτή.

4.11   Η διάθεση περιεχομένου και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στο Διαδίκτυο αποτελεί ουσιαστικό κίνητρο για την προσέλκυση χρηστών. Η παροχή υπηρεσιών από κυβερνήσεις και δημόσιες αρχές στην ΕΕ είναι πολύ αποσπασματική και χρειάζεται να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες ώστε να μπορέσουν να δώσουν ώθηση στα προγράμματά τους όσοι υστερούν· ειδικότερα, πρέπει να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες στον τομέα των ηλεκτρονικών συμβάσεων δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών.

4.12   Η προώθηση μιας οικονομίας ηλεκτρονικού διασυνοριακού εμπορίου στην ΕΕ είναι μια εξαιρετικά περίπλοκη διαδικασία. Για να μην περιοριστεί στους «πρωτοπόρους» χρήστες, το ηλεκτρονικό εμπόριο πρέπει να είναι εύχρηστο και ασφαλές. Σήμερα, ο νομικός, γλωσσικός, πολιτισμικός και τεχνολογικός κατακερματισμός στην ΕΕ των 27 εγείρει σημαντικούς φραγμούς στην ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής οικονομίας ηλεκτρονικού εμπορίου. Τα προβλήματα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν καθένα χωριστά, αλλά η εισαγωγή μιας ηλεκτρονικής ταυτότητας για κάθε πολίτη και η πιστοποίηση των ηλεκτρονικών εμπόρων σε επίπεδο ΕΕ θα αμβλύνουν σημαντικά το πρόβλημα.

4.13   Ένα καλό παράδειγμα πιστοποίησης ηλεκτρονικού εμπόρου υπάρχει στις Κάτω Χώρες. Ο εμπορικός σύλλογος ηλεκτρονικών εμπόρων έχει συστήσει ίδρυμα πιστοποίησης με μια ανεξάρτητη εποπτική αρχή. Όλα τα μέλη του συλλόγου οφείλουν να τηρούν έναν κώδικα δεοντολογίας και να χρησιμοποιούν τυποποιημένη σύμβαση πελατών, η οποία έχει την έγκριση της Οργάνωσης Καταναλωτών Ολλανδίας, της Consumentenbond. Οι καταναλωτές μπορούν να προσφεύγουν σε συγκεκριμένη διαδικασία καταγγελιών για την επίλυση των διαφορών με τους πιστοποιημένους ηλ-εμπόρους. Η ευαισθητοποίηση όσον αφορά την πιστοποίηση είναι μεγάλη και το 83 % των διαδικτυακών καταναλωτών αναγνωρίζουν το σήμα πιστοποίησης. Η ΕΟΚΕ προσδοκά ότι η Επιτροπή θα αναλάβει δράση για να εφαρμόσει ένα σύστημα πιστοποίησης των ηλεκτρονικών εμπόρων σε ολόκληρη την ΕΕ.

4.14   Οι αρχάριοι χρήστες ηλεκτρονικών υπηρεσιών και του Διαδικτύου είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στο ηλεκτρονικό έγκλημα και σε κακόβουλους εμπόρους. Πρέπει να παρέχεται κάθε προστασία στους ευάλωτους χρήστες, ενηλίκους ή παιδιά, έτσι ώστε να απολαύουν ένα ασφαλές ηλεκτρονικό περιβάλλον (19).

4.15   Η Επιτροπή θα μπορούσε να συμπεριλάβει στην Ετήσια Έκθεση Προόδου της ένα τμήμα ειδικά αφιερωμένο στις αναπηρίες, ώστε να προσδιοριστεί και να αξιολογηθεί η πρόοδος που σημειώθηκε στον εν λόγω τομέα, στο πλαίσιο του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη.

4.16   Σε μια ευρωπαϊκή ψηφιακή οικονομία χωρίς σύνορα, είναι σημαντικό να διαθέτει η Europol τον κατάλληλο εξοπλισμό για την αστυνόμευση των εμπορικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων έτσι ώστε αυτές να είναι ασφαλείς για όλους.

---

(1)  Eurostat: Δελτίου Τύπου STAT/09/176.

(2)  ΕΥΡΩΠΗ 2020 - Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, COM(2010) 2020 τελικό.

(3)  ΕΕ C 256 της 27.10.2007, σ. 73, ΕΕ C 324 της 30.12.2006, σ. 41, ΕΕ C 324, της 30.12.2006, σ. 37, ΕΕ C 318, της 23.12.2006, σ. 210, ΕΕ C 221 της 8.9.2005, σ. 28, ΕΕ C 302 της 7.12.2004, σ. 35, ΕΕ C 48 της 21.2.2002, σ. 42.

(4)  «Μετάπλαση του ψηφιακού μερίσματος σε κοινωνικά οφέλη και οικονομική μεγέθυνση» (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην ΕΕ), ΕΕ C 255 της 22.9.2010, σ. 116 και ΕΕ C 77 της 31.3.2009, σ. 60, «Βελτίωση των μοντέλων συμμετοχικής σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα κατά την ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών για όλους στην ΕΕ των 27» (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην ΕΕ), ΕΕ C 255 της 22.9.2010, σ. 98, ΕΕ C 128 της 18.5.2010, σ. 69, ΕΕ C 317 της 23.12.2009, σ. 84, ΕΕ C 218 της 11.9.2009, σ. 36, ΕΕ C 175 της 28.7.2009, σ. 8, ΕΕ C 175 της 28.7.2009, σ. 92, ΕΕ C 175 της 28.7.2009, σ. 87, ΕΕ C 77 της 31.3.2009, σ. 63, ΕΕ C 224 της 30.8.2008, σ. 61, ΕΕ C 224 της 30.8.2008, σ. 50, ΕΕ C 97 της 28.4.2007, σ. 27, ΕΕ C 97 της 28.4.2007, σ. 21, ΕΕ C 325 της 30.12.2006, σ. 78, ΕΕ C 318 της 23.12.2006, σ. 222, ΕΕ C 110 της 9.5.2006, σ. 83, ΕΕ C 123 της 25.4.2001, σ. 36.

(5)  COM(2005) 203 τελικό και οδηγία 2002/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καθολική υπηρεσία και τα δικαιώματα των χρηστών όσον αφορά δίκτυα και υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

(6)  Βλ. Γνωμοδότηση «Μετάπλαση του ψηφιακού μερίσματος σε κοινωνικά οφέλη και οικονομική μεγέθυνση», (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην ΕΕ) και http://www.economist.com/blogs/babbage/2010/09/white-space_wireless.

(7)  Οι υπηρεσίες του Galileo θα περιλαμβάνουν: πλοήγηση ανοιχτής πρόσβασης, εμπορική ναυσιπλοΐα, ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη ναυσιπλοΐα, κρατικά ρυθμιζόμενη ναυσιπλοΐα και αναζήτηση και διάσωση.

(8)  ΕΕ C 255 της 22.9.2010, σ. 116 και ΕΕ C 77 της 31.3.2009, σ. 60.

(9)  Βλέπε ΕΕ C 255 της 22.9.2010, σ. 98.

(10)  Ibid.

(11)  Η σωρευτική αξία της Ομοσπονδιακής αγοράς διαδικτυακής ασφάλειας στις ΗΠΑ εκτιμάται σε 55 δισεκ. δολάρια (2010-2015), με αθροιστικό ετήσιο ποσοστό αύξησης της τάξης του 6,2 % για την επόμενη εξαετία - http://www.marketresearchmedia.com/2009/05/25/us-federal-cybersecurity-market-forecast-2010-2015/

(12)  Οδηγία 2002/21/ΕΚ σχετικά με ένα κοινό κανονιστικό πλαίσιο, οδηγία 2002/19/ΕΚ σχετικά με την πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφείς ευκολίες, και οδηγία 2002/77/EC σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

(13)  http://easa.europa.eu/

(14)  Βλ. «Μετάπλαση του ψηφιακού μερίσματος σε κοινωνικά οφέλη και οικονομική μεγέθυνση» (δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην ΕΕ), ΕΕ C 97 της 28.4.2007, σ. 27, και ΕΕ C 224 της 30.8.2008, σ. 50.

(15)  Βλ. «Βελτίωση των μοντέλων συμμετοχικής σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα κατά την ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών για όλους στην ΕΕ των 27» (δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη στην ΕΕ).

(16)  http://www.eu2010.es/export/sites/presidencia/comun/descargas/Ministerios/en_declaracion_granada.pdf

(17)  http://www.nytimes.com/2010/09/27/technology/27virus.html; και http://www.ft.com/cms/s/0/e9d3a662-c740-11df-aeb1-00144feab49a.html?ftcamp=rss

(18)  ΕΕ C 255 της 22.9.2010, σ. 98.

(19)  Η ΕΟΚΕ έχει διατυπώσει διάφορες γνωμοδοτήσεις για το θέμα αυτό κατά την τελευταία 15ετία. Οι πλέον πρόσφατες είναι οι ΕΕ C 128 της 18.5.2010, σ. 69 («Ο αντίκτυπος των κοινωνικών δικτύων επικοινωνίας»), και ΕΕ C 224 της 30.8.2008, σ. 61 («Προστασία των παιδιών που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο»).

---