52002PC0449

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την αφαίρεση πτερυγίων καρχαρία επί των σκαφών

(υποβληθείσα από την Επιτροπή)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Οι καρχαρίες και τα συναφή είδη όπως τα σελάχια και οι ράγιες (ιχθύες που ανήκουν στην ταξινομική ομάδα των ελασμοβράγχιων) είναι γενικά πολύ ευπαθείς στην εκμετάλλευση λόγω των χαρακτηριστικών του κύκλου της ζωής τους. Τα περισσότερα είδη καρχαρία αλιεύονται συνήθως ως παρεμπίπτοντα αλιεύματα στην κοινοτική αλιεία που στοχεύει άλλα είδη τα οποία έχουν μεγαλύτερη εμπορική αξία και συνεπώς, είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί η διαχείρισή τους μόνο με τα κλασικά μέσα που βασίζονται στη μείωση των αλιευμάτων και της αλιευτικής προσπάθειας.

Το κρέας του καρχαρία πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ειδικής επεξεργασίας για τη διατήρησή του, διαφορετικά η υψηλή περιεκτικότητά του σε αμμωνία το καθιστά ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση. Για το λόγο αυτό, οι τιμές πώλησης του κρέατος καρχαρία είναι σχετικά χαμηλές, παρόλο που η κατάσταση έχει αρχίσει να αλλάζει λόγω της βελτίωσης της επεξεργασίας του κρέατος επί των αλιευτικών σκαφών. Ωστόσο, σε ορισμένες αγορές της Άπω Ανατολής υπάρχει μεγάλη ζήτηση πτερυγίων καρχαρία που είναι το βασικό συστατικό των πηκτικών των τροφίμων και χρησιμοποιείται ειδικότερα για την παρασκευή σούπας από πτερύγια καρχαρία. Η διατήρησή τους επιτυγχάνεται εύκολα με ξήρανση ή κατάψυξη και οι τιμές πώλησής τους είναι πολύ υψηλές.

Η αλιεία του καρχαρία διέπεται από λίγους κανονισμούς ιδίως, λόγω της έλλειψης ειδικών γνώσεων όσον αφορά τις μεθόδους αλιείας και τα βιολογικά χαρακτηριστικά του είδους. Αυτό έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη της πρακτικής που συνίσταται στην αφαίρεση και τη διατήρηση των πτερυγίων επί του σκάφους οποιουδήποτε καρχαρία αλιεύεται από ένα αλιευτικό σκάφος και την απόρριψη του υπόλοιπου σώματος του καρχαρία στη θάλασσα (ένα μέρος της σάρκας χρησιμοποιείται ενδεχομένως ως δόλωμα για τη συνέχιση της αλιείας του καρχαρία). Η πρακτική αυτή που ονομάζεται "αφαίρεση των πτερυγίων" έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο μεγάλου αριθμού καρχαριών. Η διατήρηση επί του σκάφους μόνο των πτερυγίων επιτρέπει τη διατήρηση του ελεύθερου αποθηκευτικού χώρου του σκάφους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ´ό,τι εάν κρατούσαν στο σκάφος όλο τον καρχαρία συνεπώς, η πρακτική αυτή συμβάλλει στην υπερβολική θνησιμότητα των καρχαριών και έχει καταστρεπτικές συνέπειες στον πληθυσμό τους. Το χαμηλό ποσοστό αναπαραγωγής των καρχαριών καθιστά πολύ δύσκολη την αποκατάσταση των αποθεμάτων.

Από τις υφιστάμενες επιστημονικές γνώσεις που βασίζονται γενικώς στην εξέταση των ποσοστών των αλιευμάτων, προκύπτει ότι πολλά αποθέματα απειλούνται σοβαρά με εξαφάνιση [1]. Εν αναμονή συμπληρωματικών επιστημονικών γνώσεων όσον αφορά τη δυναμική των πληθυσμών των αποθεμάτων καρχαριών και την αντίδρασή τους στην εκμετάλλευση, που θα επιτρέψει την εκπόνηση κατάλληλων σχεδίων διαχείρισης, οποιοδήποτε μέτρο έχει ως στόχο να αποφευχθεί η ανάπτυξη πρακτικών που είναι αντίθετες στην βιώσιμη διαχείριση ή να μειωθεί η εκμετάλλευση θα έχει θετικές επιπτώσεις στην κατάσταση των εν λόγω αποθεμάτων. Πράγματι, πρέπει να θεσπιστούν επειγόντως κανόνες για να περιορισθεί ή να αποτραπεί η περαιτέρω ανάπτυξη της πρακτικής της αφαίρεσης των πτερυγίων.

[1] Βλέπε ειδικότερα την έκθεση του FAO : A preliminary evaluation of the status of shark species - FAO Fisheries Technical Paper. No. 380. Rome, FAO. 1999.

Έχουν αναπτυχθεί τεχνικές για τη βελτίωση των μεθόδων διατήρησης του κρέατος του καρχαρία και την ανάπτυξη των αγορών για την ανθρώπινη κατανάλωση. Υπάρχει ζήτηση για άλλα μέρη του σώματος (συκώτι, δέρμα) που μπορούν επίσης να διατεθούν στο εμπόριο. Θεωρείται ότι οι αλιείς μπορούν να επιτύχουν μεγαλύτερο οικονομικό όφελος από τις εκφορτώσεις τους και ότι η πίεση που ασκείται από την αλιεία στα αποθέματα θα μπορούσε κατ´αυτό τον τρόπο να μειωθεί χάρη στην αξιοποίηση του συνόλου των αλιευμάτων.

Υπό τις συνθήκες αυτές, κρίνεται σκόπιμο να απαγορευθεί η πρακτική της αφαίρεσης των πτερυγίων. Για να είναι αποτελεσματική η απαγόρευση πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα είδη της αλιείας στα κοινοτικά ύδατα. Στα μη κοινοτικά ύδατα, η απαγόρευση μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στα κοινοτικά αλιευτικά σκάφη και συνεπώς, δεν θα είναι πλήρως αποτελεσματική για την προστασία των καρχαριών. Ωστόσο, η Κοινότητα στο πλαίσιο της πολιτικής της έχει αναλάβει την ίδια δέσμευση υπέρ της διατήρησης των αποθεμάτων σε όλα τα ύδατα στα οποία αλιεύουν τα σκάφη της. Αυτή η προληπτική προσέγγιση θα διευκολύνει επίσης την προώθηση του μέτρου για την έγκρισή του από τους διεθνείς οργανισμούς, κυρίως από περιφερειακούς οργανισμούς αλιείας και θα έχει ως αποτέλεσμα να ευθυγραμμισθεί η Κοινότητα με τις άλλες χώρες που έχουν θεσπίσει παρόμοια μέτρα.

Ο πιο αποτελεσματικός και πρακτικός τρόπος να εφαρμοστεί η απαγόρευση της αφαίρεσης πτερυγίων και να καταστούν τα παρεμπίπτοντα αλιεύματα καρχαριών λιγότερο ενδιαφέροντα είναι να απαγορευθεί η αφαίρεση των πτερυγίων επί των σκαφών, η διατήρησή τους επί των σκαφών, η μεταφόρτωση ή η εκφόρτωση των πτερυγίων καρχαριών που έχουν αφαιρεθεί από το σώμα του ζώου. Λόγω των πρακτικών δυσκολιών του ελέγχου και της αναγνώρισης των ειδών βάσει των πτερυγίων που έχουν αφαιρεθεί και διατηρηθεί επί του σκάφους ή έχουν εκφορτωθεί πρέπει οι απαγορεύσεις να εφαρμοστούν σε όλους τους ελασμοβράγχιους. Ωστόσο, η πρακτική κοπής των πτερυγίων της ράγιας δεν πρέπει να υπαχθεί στις εν λόγω απαγορεύσεις, διότι έχει ως στόχο την χρήση του μεγαλύτερου τμήματος της σάρκας του ζώου αυτού και τα πτερύγια της ράγιας ξεχωρίζουν εύκολα από τα πτερύγια οποιουδήποτε άλλου είδους χονδριχθύων.

Ωστόσο, για πρακτικούς λόγους ακόμη και αν το σφάγιο πρέπει να διατηρηθεί και να χρησιμοποιηθεί, η αφαίρεση των πτερυγίων επί του σκάφους και η μεταποίηση χωριστά των πτερυγίων και του υπόλοιπου σώματος επί του σκάφους μπορεί να είναι αναγκαία σε ορισμένα είδη αλιείας. Υπό τις συνθήκες αυτές, κρίνεται σκόπιμη η έκδοση ειδικής άδειας αλιείας βάσει της οποίας θα επιτρέπεται η πρακτική αυτή, εφόσον η παρουσία επί του σκάφους, η εκφόρτωση ή η μεταφόρτωση των πτερυγίων συνοδεύονται από την παρουσία επί του σκάφους, την εκφόρτωση ή τη μεταφόρτωση αντίστοιχου βάρους σφαγίου. Για τη διευκόλυνση της εφαρμογής του μέτρου αυτού και τον περιορισμό των ενδεχόμενων καταχρήσεων, πρέπει να καθοριστεί ενιαίος και περιοριστικός συντελεστής μετατροπής που θα εφαρμόζεται σε όλα τα καρχαριοειδή.

Ο παρών κανονισμός αποτελεί μέτρο διατήρησης των καρχαριών όπως ανακοινώθηκε από την Επιτροπή στην πρόσφατη ανακοίνωσή της σχετικά με τον καθορισμό κοινοτικού σχεδίου δράσης για την ενσωμάτωση των απαιτήσεων της προστασίας του περιβάλλοντος στην Κοινή Αλιευτική Πολιτική (COM(2002)186 τελικό). Ο κανονισμός εντάσσεται επίσης στο πλαίσιο της εκπόνησης και της εφαρμογής από την Επιτροπή γενικότερου σχεδίου διαχείρισης για τη διατήρηση και τη βιώσιμη εκμετάλλευση των καρχαριών, σύμφωνα με τον κώδικα συμπεριφοράς για μία υπεύθυνη αλιεία του FAO και με το διεθνές σχέδιο δράσης του FAO για τους καρχαρίες.

2002/0198 (CNS)

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟY ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την αφαίρεση πτερυγίων καρχαρία επί των σκαφών

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη :

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 37,

την πρόταση της Επιτροπής [2],

[2] ΕΕ C , , σ. .

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου [3],

[3] ΕΕ C , , σ. .

Εκτιμώντας τα εξής :

(1) Το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3760/92 της 20ής Δεκεμβρίου 1992 για τη θέσπιση κοινοτικού συστήματος για την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια [4] προβλέπει ότι προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθολογική και υπεύθυνη εκμετάλλευση των πόρων σε σταθερή βάση το Συμβούλιο, ενεργώντας, εκτός των περιπτώσεων που προβλέπεται άλλως, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 43 της συνθήκης, θεσπίζει κοινοτικά μέτρα που καθορίζουν τους όρους για την πρόσβαση στα ύδατα και τους πόρους και για την άσκηση των δραστηριοτήτων εκμετάλλευσης.

[4] ΕΕ L 389, 31.12.1992, σ. 1. Κανονισμός όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1181/98 (ΕΕ L 164, 9.6.1998, σ. 1).

(2) Οι ιχθύες που ανήκουν στην ταξινομική ομάδα των Elasmobranchii, που περιλαμβάνει τους καρχαρίες, τα σελάχια, τις ράγιες και τα συναφή είδη, είναι γενικά πολύ ευπαθείς στην εκμετάλλευση λόγω των χαρακτηριστικών του κύκλου της ζωής τους. Τα περισσότερα από τα είδη αυτά αλιεύονται ως παρεμπίπτοντα αλιεύματα στις κοινοτικές αλιευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν άλλα είδη μεγαλύτερης εμπορικής αξίας.

(3) Από τις υφιστάμενες επιστημονικές γνώσεις που βασίζονται γενικώς στην εξέταση των ποσοστών των αλιευμάτων προκύπτει ότι πολλά αποθέματα απειλούνται σοβαρά με εξαφάνιση.

(4) Εν αναμονή συμπληρωματικών τεχνικών γνώσεων όσον αφορά τη δυναμική των πληθυσμών των αποθεμάτων καρχαριών και των αντιδράσεών τους στην εκμετάλλευση που θα επιτρέψουν την εκπόνηση προσαρμοσμένων και γενικών σχεδίων διαχείρισης, οποιοδήποτε μέτρο έχει ως στόχο την αποφυγή ανάπτυξης πρακτικών αντίθετων προς τη βιώσιμη διαχείριση ή την μείωση της εκμετάλλευσης των καρχαριών θα έχει θετικές επιπτώσεις στη διατήρησή τους.

(5) Η πρακτική "αφαίρεσης πτερυγίων καρχαρία" κατά την οποία αφαιρούνται τα πτερύγια από τους καρχαρίες και απορρίπτεται στη θάλασσα το υπόλοιπο σώμα, μπορεί να συμβάλλει στην υπερβολική θνησιμότητα των καρχαριών σε βαθμό που πολλά αποθέματα καρχαριών να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν και μπορεί να απειληθεί η μελλοντική βιωσιμότητά τους.

(6) Απαιτείται επειγόντως η θέσπιση μέτρων για τον περιορισμό ή την αποτροπή περαιτέρω ανάπτυξης της πρακτικής αφαίρεσης πτερυγίων του καρχαρία και ως εκ τούτου, πρέπει να απαγορευθεί η αφαίρεση πτερυγίων του καρχαρία επί των σκαφών. Δεδομένων των πρακτικών δυσκολιών που αντιμετωπίζονται για την αναγνώριση των ειδών με βάση τα πτερύγια που έχουν αφαιρεθεί, η απαγόρευση αυτή πρέπει να εφαρμοσθεί σε όλους του ελασμοβράγχιους, με εξαίρεση την αφαίρεση πτερυγίων της ράγιας.

(7) Ωστόσο, η αφαίρεση των πτερυγίων του καρχαρία επί του σκάφους μπορεί να επιτραπεί εάν η πρακτική αυτή έχει ως στόχο την αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση όλων των μερών του σώματος του καρχαρία με μεταποίηση επί του σκάφους χωριστά των πτερυγίων και των άλλων τμημάτων του σώματος. Στις περιπτώσεις αυτές, εναπόκειται στο κράτος μέλος του οποίου τη σημαία φέρει το σκάφος να εκδώσει και να διαχειριστεί, δεδομένων των συναφών όρων, ειδική αλιευτική άδεια σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1627/94 της 27ης Ιουνίου 1994 όσον αφορά τη θέσπιση των γενικών διατάξεων για τις ειδικές άδειες αλιείας [5].

[5] ΕΕ L 171, 6.7.1994, σ. 7.

(8) Για να εξασφαλιστεί η διατήρηση επί του σκάφους όλων των τμημάτων του σώματος του καρχαρία μετά την αφαίρεση των πτερυγίων, οι πλοίαρχοι που κατέχουν ισχύουσα ειδική άδεια αλιείας πρέπει να καταγράφουν το βάρος των πτερυγίων του καρχαρία και εκείνο των άλλων τμημάτων του σώματος του καρχαρία μετά την εκσπλάχνιση. Ανάλογα με την περίπτωση, τα στοιχεία αυτά καταγράφονται στο ημερολόγιο του σκάφους, σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 2847/93 της 12ης Οκτωβρίου 1993 για τη θέσπιση συστήματος ελέγχου της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής [6], ή σε ειδικό μητρώο.

[6] ΕΕ L 261, 20.10.1993, σ. 1. Κανονισμός όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1965/2001 της Επιτροπής (ΕΕ L 268, 9.10.2001, σ. 2).

(9) Τα προβλήματα που προκύπτουν από την πρακτική της αφαίρεσης των πτερυγίων του καρχαρία επεκτείνονται πέραν των κοινοτικών υδάτων. Κρίνεται σκόπιμο η Κοινότητα να επιδείξει ανάλογη δέσμευση για τη διατήρηση των αποθεμάτων όλων των θαλάσσιων υδάτων. Συνεπώς, ο παρών κανονισμός πρέπει να εφαρμοστεί σε όλα τα σκάφη της Κοινότητας.

(10) Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, κρίνεται αναγκαίος και ενδεδειγμένος ο καθορισμός κανόνων για την αφαίρεση των πτερυγίων του καρχαρία επί των σκαφών για την υλοποίηση του βασικού στόχου της διατήρησης των αποθεμάτων καρχαρία. Ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 3 της συνθήκης,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:

Άρθρο 1 Πεδίο εφαρμογής

Ο παρών κανονισμός αφορά την αφαίρεση πτερυγίων του καρχαρία καθώς και τη διατήρηση επί του σκάφους, τη μεταφόρτωση και την εκφόρτωση καρχαριών :

(1) από σκάφη που δραστηριοποιούνται σε ύδατα υπό την κυριαρχία ή τη δικαιοδοσία των κρατών μελών.

(2) από σκάφη που φέρουν τη σημαία των κρατών μελών ή είναι νηολογημένα στα κράτη μέλη και δραστηριοποιούνται σε άλλα θαλάσσια ύδατα.

Άρθρο 2 Ορισμοί

Κατά την έννοια του παρόντος κανονισμού, νοούνται ως :

(1) "πτερύγια καρχαρία": όλα τα πτερύγια του καρχαρία, συμπεριλαμβανομένων των ουραίων πτερυγίων, αλλά εκτός από τα θωρακικά πτερύγια της ράγιας που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των πτερυγίων της ράγιας.

(2) "καρχαρίας": οι ιχθύες που ανήκουν στην ταξινομική ομάδα των Elasmobranchii.

(3) "ειδική άδεια αλιείας": άδεια αλιείας που έχει χορηγηθεί εκ των προτέρων και της οποίας η έκδοση και η διαχείριση διέπεται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1627/94.

Άρθρο 3 Απαγορευμένες δραστηριότητες

1. Απαγορεύεται η αφαίρεση των πτερυγίων του καρχαρία επί του σκάφους ή η διατήρηση επί του σκάφους, η μεταφόρτωση ή η εκφόρτωση των πτερυγίων του καρχαρία.

2. Απαγορεύεται η αγορά, η προσφορά προς πώληση ή η πώληση των πτερυγίων καρχαρία που έχουν αφαιρεθεί, διατηρηθεί επί του σκάφους, μεταφορτωθεί ή εκφορτωθεί κατά παράβαση του παρόντος κανονισμού.

Άρθρο 4 Παρεκκλίσεις και ειδική άδεια αλιείας

1. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 3 παράγραφος 1 και με την επιφύλαξη των παραγράφων 2, 3, και 4, τα σκάφη που διαθέτουν ισχύουσα ειδική άδεια αλιείας μπορούν να αφαιρέσουν πτερύγια καρχαρία επί τους σκάφους καθώς και να διατηρήσουν επί του σκάφους, να μεταφορτώσουν ή να εκφορτώσουν πτερύγια καρχαρία.

2. Η εν λόγω ειδική άδεια αλιείας μπορεί να χορηγηθεί μόνο στα αλιευτικά σκάφη των οποίων βεβαιώνεται η ικανότητα χρησιμοποίησης όλων των τμημάτων του σώματος των καρχαριών και για τα οποία η ανάγκη χωριστής μεταποίησης επί του σκάφους των πτερυγίων του καρχαρία και των άλλων τμημάτων του σώματος του καρχαρία αιτιολογείται δεόντως.

3. Απαγορεύεται στα σκάφη που διαθέτουν ισχύουσα ειδική άδεια αλιείας να απορρίπτουν στη θάλασσα τα άλλα μέρη του σώματος του καρχαρία μετά την εκσπλάχνιση και την αφαίρεση των πτερυγίων του καρχαρία. Tα πτερύγια του καρχαρία που έχουν αφαιρεθεί διατηρούνται επί του σκάφους, εκφορτώνονται ή μεταφορτώνονται με το αντίστοιχο βάρος των άλλων τμημάτων του καρχαρία.

4. Όλα τα πτερυγία του καρχαρία και τα άλλα τμήματα του σώματος του καρχαρία που διατηρούνται επί του σκάφους μεταφορτώνονται ή εκφορτώνονται ταυτόχρονα.

Άρθρο 5 Η σχέση βάρους των πτερυγίων του καρχαρία με τα άλλα τμήματα του καρχαρία και η καταγραφή

1. Για τους σκοπούς της εφαρμογής του άρθρου 4 παράγραφος 3, το βάρος των πτερυγίων του καρχαρία δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5% του συνολικού βάρους των άλλων τμημάτων του καρχαρία μετά την εκσπλάχνιση.

2. Οι πλοίαρχοι που διαθέτουν ισχύουσα ειδική άδεια αλιείας καταγράφουν το βάρος των πτερυγίων του καρχαρία και των άλλων τμημάτων του καρχαρία που έχουν εκσπλαχνισθεί και διατηρούνται επί του σκάφους μεταφορτώνονται ή εκφορτώνονται.

Τα στοιχεία αυτά καταγράφονται ενδεχομένως, στο ημερολόγιο του σκάφους που προβλέπεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2847/93. Όσον αφορά τα σκάφη που δεν υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παράγραφος 1 του εν λόγω κανονισμού, τα στοιχεία αυτά καταγράφονται σε ειδικό μητρώο που παρέχεται από την αρμόδια αρχή η οποία εκδίδει την ειδική άδεια αλιείας.

Άρθρο 6 Έναρξη ισχύος

Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την έβδομη ημέρα μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Εφαρμόζεται από [60 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του].

Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.

Βρυξέλλες,

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος