51999DC0644

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ με στόχο τη διαφύλαξη των σημερινών δομών του αθλητισμού και τη διατήρηση της κοινωνικής λειτουργίας του στο κοινοτικό πλαίσιο - Έκθεση του Ελσίνκι για τον αθλητισμό

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή

2. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται ο αθλητισμός στην Ευρώπη υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε αποδυνάμωση του εκπαιδευτικού και κοινωνικού χαρακτήρα του.

3. Η Κοινότητα, τα κράτη μέλη της και το αθλητικό κίνημα οφείλουν να επιβεβαιώσουν και να ενισχύσουν την εκπαιδευτική και κοινωνική λειτουργία του αθλητισμού

3.1. Αναβάθμιση του εκπαιδευτικού ρόλου του αθλητισμού

3.2. Να αγωνιστούμε μαζί ενάντια στο φαινόμενο του ντόπινγκ

4. Αποσαφήνιση του νομικού περιβάλλοντος του αθλητισμού

4.1. Ο πολλαπλασιασμός των συγκρούσεων

4.2. Η ανάγκη για συγκλίνουσες προσπάθειες

4.2.1. Κοινοτικό επίπεδο

4.2.2. Εθνικό επίπεδο

4.2.3. Επίπεδο αθλητικών οργανισμών

5. Συμπέρασμα

1. Εισαγωγη

«Υπενθυμίζοντας τη δήλωση σχετικά με τον αθλητισμό που προσαρτάται στη Συνθήκη του Άμστερνταμ και αναγνωρίζοντας το ρόλο τον οποίο διαδραματίζει ο αθλητισμός σε κοινωνικό επίπεδο», το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδρίασε στη Βιέννη στις 11 και 12 Δεκεμβρίου 1998 κάλεσε «την Επιτροπή να του υποβάλει έκθεση, για τη συνεδρίασή του στο Ελσίνκι, με στόχο τη διαφύλαξη των σημερινών δομών του αθλητισμού και τη διατήρηση της κοινωνικής λειτουργίας του στο κοινοτικό πλαίσιο». Η Επιτροπή με την παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται στην πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Μετά την πρόσκληση αυτή και σύμφωνα με τη δήλωση του Άμστερνταμ, έγιναν πολλές συζητήσεις (ολυμπιακό κίνημα, αθλητικές ομοσπονδίες, επιχειρήσεις αθλητικών ειδών, μαζικά μέσα ενημέρωσης, κυβερνήσεις και κοινοτικά όργανα), ιδίως μετά το «Ευρωπαϊκό συνέδριο για τον αθλητισμό» το οποίο διοργανώθηκε στην Ολυμπία από τις 20 έως τις 23 Μαΐου 1999. Ο αθλητισμός είναι ασφαλώς ένας από τους τομείς δραστηριότητας που ενδιαφέρει την πλειονότητα των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι ένας τομέας που φέρνει πιο κοντά τον ένα με τον άλλον τους πολίτες αυτούς, ανεξάρτητα από την ηλικία τους και την κοινωνική τους προέλευση. Περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς τους πολίτες ασχολούνται τακτικά με κάποια αθλητική δραστηριότητα είτε μέσω ενός από τους 700.000 αθλητικούς συλλόγους που υπάρχουν στην Ένωση είτε εκτός των συλλόγων αυτών. Περισσότεροι από δύο εκατομμύρια εκπαιδευτές, επιβλέποντες, εθελοντές αφιερώνουν το χρόνο εργασίας τους ή τον ελεύθερο χρόνο τους στη διοργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων.

Η κοινωνική αυτή λειτουργία του αθλητισμού, η οποία αποτελεί γενικό συμφέρον, εδώ και αρκετά χρόνια πλήττεται από την εμφάνιση νέων φαινομένων, τα οποία συχνά θέτουν υπό αμφισβήτηση την αθλητική δεοντολογία και τις αρχές της οργάνωσης του αθλητισμού: βία στα γήπεδα, διαφθορά, εξάπλωση του ντόπινγκ, επιδίωξη γρήγορου οικονομικού οφέλους εις βάρος της ισορροπημένης εξέλιξης του αθλητισμού.

Η παρούσα έκθεση υποδεικνύει τρόπους με τους οποίους θα ήταν δυνατόν να συνδυαστεί η οικονομική διάσταση του αθλητισμού με τη δημοτικότητά του, καθώς και με την εκπαιδευτική, κοινωνική και πολιτιστική του διάσταση.

2. Ο τροπος με τον οποιο εξελισσεται ο αθλητισμοσ στην Ευρωπη υπαρχει κινδυνοσ να οδηγησει σε αποδυναμωση του εκπαιδευτικού και κοινωνικου χαρακτηρα του.

Παρά το γεγονός ότι μεταξύ των χωρών της Ένωσης υπάρχουν διαφορές στον τρόπο ενασχόλησης με τον αθλητισμό καθώς και στον τρόπο οργάνωσής του, υπάρχουν και πολύ έντονα κοινά χαρακτηριστικά τα οποία αιτιολογούν μια ευρωπαϊκή προσέγγιση του αθλητισμού βασισμένη στις κοινές αντιλήψεις και αρχές.

Εδώ και μερικά χρόνια, η ευρωπαϊκή προσέγγιση του αθλητισμού επηρεάζεται από πολλά φαινόμενα:

- Αύξηση της δημοτικότητας του αθλητισμού, τόσο ως ενασχόλησης όσο και ως θεάματος. Συνολικά 37 δισεκατομμύρια τηλεθεατές παρακολούθησαν τους αγώνες του τελευταίου παγκόσμιου κυπέλλου ποδοσφαίρου, δηλαδή 600 περίπου εκατομμύρια τηλεθεατές για κάθε αγώνα.

- Διεθνοποίηση του αθλητισμού με τον πολλαπλασιασμό των διεθνών διοργανώσεων. Το 1999 διοργανώθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος 77 παγκόσμια πρωταθλήματα και 102 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα.

- Ανευ προηγουμένου ανάπτυξη της οικονομικής διάστασης του αθλητισμού με θεαματική, για παράδειγμα, αύξηση των δικαιωμάτων τηλεοπτικής μετάδοσης: Τα δικαιώματα τηλεοπτικής μετάδοσης που διαπραγματεύτηκε η ΔΟΕ για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σίδνεϊ το 2000 έφτασαν τα 1.318 εκατομμύρια δολάρια από 441 εκατομμύρια δολάρια που ήταν το 1992 (Ολυμπιακοί Αγώνες στη Βαρκελώνη).

Τα φαινόμενα αυτά αποτελούν θετικά στοιχεία για τον αθλητισμό και την κοινωνία. Ο αριθμός των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών άμεσα ή έμμεσα από τον αθλητισμό αυξήθηκε κατά 60% και έφτασε σχεδόν τα 2 εκατομμύρια. Θα πρέπει ωστόσο να παραδεχτούμε ότι τα φαινόμενα αυτά είναι δυνατόν να αποτελέσουν και πηγή εντάσεων.

Ένα από τα πρώτα σημάδια των εξελίξεων αυτών είναι το υπερφορτωμένο ημερολόγιο των αθλητικών διοργανώσεων, το οποίο σε συνδυασμό με την ανάγκη για επίτευξη αποτελεσμάτων υπό την πίεση των χορηγών, μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις αιτίες εξάπλωσης του ντόπινγκ.

Μια δεύτερη συνέπεια είναι η αύξηση του αριθμού των κερδοσκοπικών αθλητικών εκδηλώσεων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε προώθηση της εμπορικής προσέγγισης εις βάρος των αρχών και της κοινωνικής λειτουργίας του αθλητισμού.

Ένα τρίτο σημάδι είναι η προσπάθεια ορισμένων αθλητικών παραγόντων και ορισμένων μεγάλων συλλόγων να αποχωρήσουν από τις ομοσπονδίες με στόχο την καλύτερη εκμετάλλευση της οικονομικής δυνατότητας που προσφέρει ο αθλητισμός για δικό τους μόνο όφελος. Η τάση αυτή μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση την αρχή της χρηματοοικονομικής αλληλεγγύης μεταξύ του επαγγελματικού και του ερασιτεχνικού αθλητισμού, καθώς και το σύστημα ανόδου-υποβιβασμού το οποίο είναι κοινό για τις περισσότερες ομοσπονδίες.

Άλλη συνέπεια που έχει παρατηρηθεί είναι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι νέοι που κατευθύνονται από πολύ νωρίς στον πρωταθλητισμό, πολλές φορές χωρίς συμπληρωματική επαγγελματική κατάρτιση· οι κίνδυνοι αυτοί αφορούν τη σωματική και την πνευματική τους υγεία, καθώς και τη μελλοντική στροφή τους σε άλλη απασχόληση.

3. Η Κοινοτητα, τα κρατη μελη της και το αθλητικο κινημα οφειλουν να επιβεβαιωσουν και να ενισχυσουν την εκπαιδευτικη και κοινωνικη λειτουργια του αθλητισμου

Στη δήλωση για τον αθλητισμό που προσαρτάται στη Συνθήκη του Άμστερνταμ «υπογραμμίζεται η κοινωνική σημασία του αθλητισμού και ιδιαίτερα ο ρόλος του στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και των ανθρώπινων σχέσεων». Οι δραστηριότητες φυσικής αγωγής και αθλητισμού πρέπει να βρουν τη θέση τους στο εκπαιδευτικό σύστημα κάθε κράτους μέλους.

Οι αξίες που αντιπροσωπεύουν (ίσες ευκαιρίες, τίμιο παιχνίδι, αλληλεγγύη...) πρέπει επίσης να διαδοθούν μέσω των αθλητικών συλλόγων. Ο αθλητισμός λόγω του ότι ενδιαφέρει όλες τις κοινωνικές τάξεις και όλες τις ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού, αποτελεί ένα πολύ βασικό μέσο κοινωνικής ένταξης και παιδείας.

3.1. Αναβάθμιση του εκπαιδευτικού ρόλου του αθλητισμού

Το «Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση» [1] της Επιτροπής υπογραμμίζει ότι «η γενική γνώση ορίζεται από τη συγκέντρωση βασικών γνώσεων, τεχνικών γνώσεων και κοινωνικών δεξιοτήτων» που αφορούν «τις ικανότητες δημιουργίας σχέσεων, δηλαδή την ομαδική εργασία, την ικανότητα συνεργασίας, τη δημιουργικότητα και την αναζήτηση της ποιότητας», αυτές ακριβώς τις αξίες που εμπνέει ο αθλητισμός. Η κοινοτική δράση θα μπορούσε, σύμφωνα με το πνεύμα αυτό και μέσα στο πλαίσιο των προγραμμάτων της για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, να έχει τους εξής στόχους :

[1] « Διδασκαλία και εκμάθηση - Προς την κοινωνία της γνώσης », Λευκό Βιβλίο της Επιτροπής για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, ΥΕΕΕΚ, Λουξεμβούργο, 1995.

- Τη βελτίωση, με βάση τα κοινοτικά προγράμματα, της θέσης του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής στο σχολείο

- Την προώθηση της μελλοντικής στροφής και επανένταξης των αθλητών στον κόσμο της εργασίας.

- Την προώθηση της σύγκλισης των συστημάτων κατάρτισης των κρατών μελών όσον αφορά τους εργαζόμενους στον τομέα του αθλητισμού.

Επιπλέον, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει υπογραμμίσει ότι ο αθλητισμός αποτελεί εκτός των άλλων «ιδανικό μέσο για την κοινωνική δημοκρατία» [2]. Τα υπάρχοντα κοινοτικά προγράμματα προσφέρουν πολλές δυνατότητες καλύτερης αξιοποίησης του αθλητισμού με στόχο την καταπολέμηση του αποκλεισμού, των ανισοτήτων, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.

[2] «Cohιsion sociale et sport» Clearing House - Division Sport du Conseil de l'Europe - CDDS, Sτρασβούργο, Μάρτιος 1999.

Επίσης, η βία που εκδηλώνεται ορισμένες φορές σε αθλητικές εκδηλώσεις είναι απαράδεκτη. Μέσα στο πλαίσιο του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προσφέρει στους πολίτες της υψηλό επίπεδο προστασίας μέσα σ' ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειες συνεργασίας τους ώστε να εμποδίσουν αυτή τη μορφή βίας.

3.2. Να αγωνιστούμε μαζί ενάντια στο φαινόμενο του ντόπινγκ

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βιέννης είχε επίσης υπογραμμίσει «την ανησυχία του σχετικά με τις διαστάσεις και τη σοβαρότητα του φαινομένου του ντόπινγκ στο χώρο του αθλητισμού». Το Συμβούλιο είχε αναφέρει ότι υπάρχει ανάγκη κινητοποίησης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και είχε καλέσει τα κράτη μέλη και την Επιτροπή «να μελετήσουν τα μέτρα που θα ήταν δυνατόν να ληφθούν για την καταπολέμηση της μάστιγας αυτής», σε συνεργασία με τα αρμόδια όργανα του αθλητισμού.

Οι ενέργειες που ανέλαβε η Επιτροπή [3], σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, έχουν τρεις πλευρές:

[3] «Σχέδιο κοινοτικής στήριξης της καταπολέμησης του ντόπινγκ στον αθλητισμό», COM (1999) 643 της 1.12.99.

- Την αναφορά του θέματος στην Ευρωπαϊκή Ομάδα Δεοντολογίας. Η γνώμη της ομάδας αυτής υπέδειξε διάφορες πλευρές οι οποίες θα πρέπει να διερευνηθούν από τις δημόσιες αρχές και από τους αθλητικούς οργανισμούς.

- Τη συνεργασία με το ολυμπιακό κίνημα ώστε να δημιουργηθεί ένας παγκόσμιος οργανισμός κατά του ντόπινγκ και να εξασφαλιστεί η εργασία της ένωσης αυτής σε συνθήκες ανεξαρτησίας και διαφάνειας.

- Την ενεργοποίηση των κοινοτικών μέσων με σκοπό την ολοκλήρωση και την ενίσχυση των ενεργειών στις οποίες έχουν ήδη προβεί τα κράτη μέλη στους τομείς της έρευνας, της δημόσιας υγείας, της εκπαίδευσης και της νεολαίας, αλλά και της συνεργασίας όπως προβλέπεται από το πλαίσιο του τρίτου άξονα. Οι εργασίες πρέπει να συνεχιστούν με στόχο τον καλύτερο συντονισμό των νομοθεσιών.

Ωστόσο οι ενέργειες αυτές θα είναι αναποτελεσματικές εάν οι δημόσιες αρχές και οι αθλητικοί οργανισμοί δεν χτυπήσουν τα αίτια στα οποία οφείλεται η εξάπλωση του ντόπινγκ. Η πορεία του αγώνα κατά του ντόπινγκ εξαρτάται από τη γενικότερη ανάπτυξη του αθλητισμού.

4. Αποσαφηνιση του νομικου περιβαλλοντοσ του αθλητισμου

1/4πως υπογραμμίζεται στα συμπεράσματα του Συνεδρίου για τον Αθλητισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διοργάνωσε η Επιτροπή στην Ολυμπία τον Μάιο του 1999, «ο αθλητισμός πρέπει να είναι σε θέση να αφομοιώσει το νέο εμπορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να εξελιχθεί χωρίς ωστόσο να χάσει ούτε την ταυτότητα ούτε την αυτονομία του που στηρίζουν τη λειτουργία του στους τομείς της κοινωνίας, του πολιτισμού, της υγείας και της εκπαίδευσης».

Αν και η Συνθήκη δεν περιέχει συγκεκριμένη διάταξη για τον αθλητισμό, η Κοινότητα οφείλει ωστόσο να φροντίσει ώστε οι πρωτοβουλίες των εθνικών δημόσιων αρχών ή των αθλητικών οργανισμών να συμμορφώνονται προς το κοινοτικό δίκαιο, καθώς και το δίκαιο του ανταγωνισμού, και να σέβονται κυρίως τις αρχές της εσωτερικής αγοράς (ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, δικαίωμα εγκατάστασης, ελεύθερη παροχή υπηρεσιών κ.λπ.).

Συνοδευτικά, συντονιστικά ή ερμηνευτικά μέτρα σε κοινοτικό επίπεδο θα μπορούσαν από αυτή την άποψη να αποδειχτούν χρήσιμα, όπως π.χ. στον τομέα της καταπολέμησης του ντόπινγκ. Στόχος των μέτρων αυτών θα ήταν η ενίσχυση της νομικής ασφάλειας των αθλητικών δραστηριοτήτων και της κοινωνικής λειτουργίας τους μέσα στο πλαίσιο της Κοινότητας. Ωστόσο, όπως είναι σήμερα οι αρμοδιότητες της Κοινότητας, δεν μπορεί να τεθεί θέμα ευρείας κλίμακας παρέμβασης ή προγραμμάτων στήριξης ή ακόμη και εφαρμογής μιας κοινοτικής πολιτικής για τον αθλητισμό.

4.1. Ο πολλαπλασιασμός των συγκρούσεων

Οι οικονομικές εξελίξεις που παρατηρούνται στον τομέα του αθλητισμού και οι λύσεις που δίνονται στα προβλήματα που οι εξελίξεις αυτές προκαλούν, εκ μέρους των διαφόρων δημόσιων αρχών και αθλητικών οργανισμών δεν εγγυώνται εκ των προτέρων τη διαφύλαξη των σημερινών δομών του αθλητισμού και της κοινωνικής λειτουργίας του. Η αύξηση του αριθμού των δικαστικών διαδικασιών είναι σημάδι αύξησης των εντάσεων.

- Πολλοί σύλλογοι αμφισβητούν τη συλλογική πώληση των δικαιωμάτων τηλεοπτικής μετάδοσης. Στα εθνικά δικαστήρια έχουν κατατεθεί πολλές μηνύσεις και οι αποφάσεις που εκδόθηκαν σε εθνικό επίπεδο καταλήγουν σε διιστάμενα συμπεράσματα. Το ζήτημα της συλλογικής πώλησης τίθεται επίσης και στο πλαίσιο πολλών υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον της Επιτροπής.

- Η απόφαση του Δικαστηρίου για την υπόθεση Bosman τον Δεκέμβριο του 1995 η οποία βασίστηκε στην αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, είχε σημαντικές συνέπειες στην οργάνωση του αθλητισμού στην Ευρώπη. Συνέβαλε αποτελεσματικά στην εξάλειψη ορισμένων καταχρήσεων και στην κινητικότητα των αθλητών. Ωστόσο, οι αθλητικές ομοσπονδίες - οι οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, δεν έχουν εφαρμόσει νέο εναλλακτικό σύστημα αντί εκείνου που καταδικάστηκε από το Δικαστήριο - εκτιμούν ότι είχε συνέπειες στην οικονομική ισορροπία μεταξύ των συλλόγων και των παικτών και ότι δημιούργησε προβλήματα στην εκπαίδευση των νέων μέσα στους συλλόγους. Ορισμένοι σύλλογοι που είχαν δημιουργήσει κέντρα κατάρτισης επαγγελματιών αθλητών είδαν το καλύτερο έμψυχο υλικό τους να φεύγει, χωρίς να αποζημιώνονται γι' αυτή την επένδυση που είχαν κάνει στην κατάρτιση.

- Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν επίσης διαφορές στη φορολογική νομοθεσία και στον τρόπο φορολόγησης των επαγγελματιών αθλητών και των συλλόγων. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ανισότητες μεταξύ των χωρών και των συλλόγων και οδηγεί σ' ένα φαινόμενο πλειστηριασμού.

- Πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσαν πρόσφατα μέτρα για τον περιορισμό ή τον έλεγχο των συνεπειών της εμπορευματοποίησης του αθλητισμού. Τα μέτρα αυτά, αν και είναι βέβαια θετικά για τη διατήρηση των αρχών και της κοινωνικής λειτουργίας του αθλητισμού, είναι δυνατόν να αυξήσουν τις διαφορές μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να δημιουργήσουν προβλήματα όσον αφορά το κοινοτικό δίκαιο.

- Ορισμένα παράπονα αφορούν επίσης το ζήτημα του μονοπωλίου της διοργάνωσης αθλητικών αγώνων από τις ομοσπονδίες καθώς και της ιδιοκτησίας πολλών συλλόγων από έναν ιδιοκτήτη («multiple ownership»), τους κανόνες της γεωγραφικής οργάνωσης του αθλητισμού, το καταστατικό των επαγγελματικών συλλόγων καθώς και κάποιες εμπορικές δραστηριότητες των ομοσπονδιών.

Από την άλλη πλευρά, έχουν ληφθεί μέτρα σε κοινοτικό επίπεδο, με βάση την αρχή της επικουρικότητας, τα οποία ενισχύουν το νομικό πλαίσιο διατηρώντας τη διάσταση του γενικού συμφέροντος που αντιπροσωπεύει ο αθλητισμός. Ένα παράδειγμα είναι η απόφαση που ελήφθη το 1997 κατά την αναθεώρηση της οδηγίας «Τηλεόραση χωρίς σύνορα». Το αναθεωρημένο κείμενο προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να λαμβάνουν μέτρα, σεβόμενα το κοινοτικό δίκαιο, για την εξασφάλιση της πρόσβασης του ευρέος κοινού στις σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις.

4.2. Η ανάγκη για συγκλίνουσες προσπάθειες

Εάν είναι επιθυμητό, όπως δηλώνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [4], καθώς και η Επιτροπή των Περιφερειών [5], να διατηρηθεί η κοινωνική λειτουργία του αθλητισμού και οι σημερινές δομές οργάνωσής του στην Ευρώπη, πρέπει να υπάρξει μια νέα προσέγγιση των θεμάτων που αφορούν τον αθλητισμό τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε επίπεδο κρατών μελών, με σεβασμό της Συνθήκης και ιδίως της αρχής της επικουρικότητας και της αυτονομίας των αθλητικών οργανώσεων.

[4] Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα του αθλητισμού, ΕΕ C 200 της 30.6.97.

[5] Γνώμη της ΕτΠ για το «Ευρωπαϊκό πρότυπο του αθλητισμού», ΕτΠ 37/99 της 15.9.99.

Η νέα αυτή προσέγγιση σημαίνει διαφύλαξη των παραδοσιακών αξιών του αθλητισμού με παράλληλη ένταξή τους σε ένα οικονομικό και νομικό περιβάλλον υπό εξέλιξη. Η προσέγγιση αυτή σκοπό έχει τη δημιουργία μιας σφαιρικής και συνεκτικής αντίληψης για τον αθλητισμό. Αυτό το συνολικό όραμα προϋποθέτει μεγαλύτερη συνεργασία των διαφόρων παραγόντων (αθλητικό κίνημα, κράτη μέλη και Ευρωπαϊκή Κοινότητα) σε όλα τα επίπεδα παρέμβασης. Θα πρέπει να συμβάλει στην αποσαφήνιση, σε όλα τα επίπεδα, του νομικού περιβάλλοντος για τους αθλητικούς παράγοντες.

Η συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υλοποίηση της νέας αυτής προσέγγισης αποτελεί στοιχείο εκ των ων ουκ άνευ, με δεδομένη την αυξανόμενη διεθνοποίηση του αθλητισμού και των άμεσων συνεπειών των κοινοτικών πολιτικών στον ευρωπαϊκό αθλητισμό.

4.2.1. Κοινοτικό επίπεδο

Ο τομέας του αθλητισμού σε ό,τι αφορά τις οικονομικές του δραστηριότητες, όπως και οι άλλοι τομείς της οικονομίας, υπόκειται στις διατάξεις της Συνθήκης ΕΚ. Κατά την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού της Συνθήκης στον τομέα του αθλητισμού θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες του αθλητισμού, ιδίως η αλληλεξάρτηση της αθλητικής δραστηριότητας και των οικονομικών δραστηριοτήτων που προέρχονται από αυτήν, η αρχή των ίσων ευκαιριών, η αβεβαιότητα των αποτελεσμάτων.

Με την προοπτική της αποσαφήνισης του νομικού περιβάλλοντος, μπορούμε να δώσουμε παραδείγματα τρόπων πρακτικής των αθλητικών οργανισμών, με την επιφύλαξη των συμπερασμάτων τα οποία θα μπορούσε να συνάγει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την εις βάθος ανάλυση κάθε υπόθεσης.

4.2.1.1. Τρόποι πρακτικής οι οποίοι δεν υπόκεινται στους κανόνες ανταγωνισμού

Οι κανονισμοί των αθλητικών οργανισμών που ορίζουν τους κανόνες χωρίς τους οποίους ένα άθλημα δεν θα μπορούσε να υπάρχει ή τους κανόνες που είναι αναγκαίοι για την οργάνωσή του ή την οργάνωση των αγώνων, είναι δυνατόν να μην υπόκεινται στους κανόνες του ανταγωνισμού. Οι κανόνες που είναι συνυφασμένοι με τον αθλητισμό είναι, κατά πρώτο λόγο, οι «κανόνες του παιχνιδιού». Στόχος των κανόνων αυτών δεν είναι να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό.

4.2.1.2. Τρόποι πρακτικής που απαγορεύονται κατ' αρχήν από τους κανόνες του ανταγωνισμού

Πρόκειται για περιοριστικούς τρόπους πρακτικής μέσα στο πλαίσιο των οικονομικών δραστηριοτήτων που δημιουργεί ο αθλητισμός. 1/4πως είναι οι περιορισμοί στην παράλληλη εισαγωγή αθλητικών ειδών, στις διακρίσεις στην πώληση των εισιτηρίων αγώνων μεταξύ φιλάθλων που κατοικούν εκτός του κράτους μέλους και φιλάθλων που κατοικούν στο κράτος μέλος.

Οι συμφωνίες χορηγίας (sponsoring) που κλείνουν μια αγορά απομακρύνοντας, χωρίς αντικειμενικό λόγο, άλλους προμηθευτές απαγορεύονται. Τα συστήματα των διεθνών μεταγραφών με βάση αμοιβές που υπολογίζονται αυθαίρετα, ανεξάρτητα από τις δαπάνες κατάρτισης, φαίνεται να έχουν απαγορευτεί, ανεξάρτητα από την εθνικότητα του παίκτη.

Τέλος, είναι πιθανό να απαγορευτεί η πρακτική των αθλητικών οργανισμών να χρησιμοποιούν την κανονιστική εξουσία τους για να αποκλείουν από την αγορά, χωρίς αντικειμενικό λόγο, κάθε οικονομικό παράγοντα ο οποίος, ακόμη και αν τηρεί τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας, δεν έχει κατορθώσει να λάβει από τον οργανισμό αυτόν πιστοποιητικό ποιότητας ή ασφάλειας για τα προϊόντα του.

4.2.1.3. Τρόποι πρακτικής που θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από τους κανόνες ανταγωνισμού

- Η απόφαση για την υπόθεση Bosman που προαναφέρθηκε, αναγνώρισε ως νόμιμους τους στόχους που έχουν τεθεί για να διαφυλάξουν την ισορροπία μεταξύ των συλλόγων, διατηρώντας έως ένα βαθμό τις ίσες ευκαιρίες και την αβεβαιότητα των αποτελεσμάτων και για να ενθαρρύνουν την προσέλκυση και την κατάρτιση νέων παικτών. Κατά συνέπεια είναι πιθανόν συμφωνίες μεταξύ επαγγελματικών συλλόγων ή αποφάσεις των ενώσεών τους με αυτούς τους δύο στόχους να εξαιρεθούν. Επίσης θα μπορούσε να εξαιρεθεί ένα σύστημα μεταγραφών ή πρότυπου συμβολαίου με βάση τις αμοιβές που έχουν υπολογιστεί αντικειμενικά και συνδέονται με τις δαπάνες κατάρτισης ή ένα αποκλειστικό δικαίωμα μετάδοσης αθλητικής διοργάνωσης, περιορισμένης σε διάρκεια και εμβέλεια. Είναι αυτονόητο, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ότι πρέπει να τηρούνται οι άλλες διατάξεις της Συνθήκης, ιδίως εκείνες που εξασφαλίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των επαγγελματιών αθλητών.

- Οι συμφωνίες χορηγίας (sponsoring) βάσει πρόσκλησης υποβολής προσφορών με κριτήρια επιλογής διαφανή και χωρίς διακρίσεις για μικρή χρονική διάρκεια είναι πιθανόν να εγκριθούν.

- Στις πιθανές εξαιρέσεις που θα εγκριθούν όσον αφορά τη συλλογική πώληση δικαιωμάτων μετάδοσης πρέπει να ληφθούν υπόψη τα οφέλη για τον καταναλωτή, καθώς και ο αναλογικός χαρακτήρας του περιορισμού του ανταγωνισμού σε σχέση με τον νόμιμο στόχο. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει επίσης να εξεταστεί έως ποιο βαθμό είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μία σχέση μεταξύ της συλλογικής πώλησης των δικαιωμάτων και της χρηματοοικονομικής αλληλεγγύης ανάμεσα στον επαγγελματικό και τον ερασιτεχνικό αθλητισμό, στους στόχους κατάρτισης των νέων αθλητών και εκείνους της προώθησης των αθλητικών δραστηριοτήτων μεταξύ του πληθυσμού. Βέβαια, όσον αφορά την παραχώρηση αποκλειστικών δικαιωμάτων μετάδοσης αθλητικών διοργανώσεων, μία αποκλειστικότητα η οποία λόγω της διάρκειας και/ή της εμβέλειάς της, θα οδηγούσε σε κλείσιμο της αγοράς, είναι πιθανόν να απαγορευτεί.

4.2.2. Εθνικό επίπεδο

Οι εθνικές δημόσιες αρχές πρέπει επίσης να αποσαφηνίσουν τους νομικούς κανόνες προκειμένου να διαφυλαχθούν οι σημερινές δομές και η κοινωνική λειτουργία του αθλητισμού.

Ένας τρόπος διαφύλαξης των εθνικών ομοσπονδιακών δομών θα μπορούσε να είναι η αναγνώρισή τους με νόμο από κάθε κράτος μέλος. Άλλοι τρόποι θα μπορούσαν να είναι οι συμφωνίες εταιρικών σχέσεων μεταξύ του κράτους και των αθλητικών ομοσπονδιών η χορήγηση στις αντιπροσωπευτικές αθλητικές ομοσπονδίες ενός συγκεκριμένου καθεστώτος το οποίο θα βασίζεται σ' αυτό των επαγγελματικών ενώσεων. Επίσης θα πρέπει να εξεταστεί, από νομικής πλευράς, το νομικό καθεστώς των συλλόγων, η εξαγορά τους ή η συμμετοχή εμπορικών ή χρηματοοικονομικών ομίλων στο κεφάλαιό τους.

4.2.3. Επίπεδο αθλητικών οργανισμών

Η αποσαφήνιση του νομικού περιβάλλοντος του αθλητισμού απαιτεί και από την πλευρά των ομοσπονδιών μια προσπάθεια προσδιορισμού με ακρίβεια των σκοπών και των καταστατικών τους. Η οργάνωση μορφής πυραμίδας του αθλητισμού στην Ευρώπη οδηγεί τις ομοσπονδίες σε μία κατάσταση μονοπωλίου. Η ύπαρξη πολλών ομοσπονδιών στον ίδιο τομέα θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρές συγκρούσεις. Μάλιστα, η οργάνωση των εθνικών πρωταθλημάτων και η επιλογή των εθνικών αθλητών και των εθνικών ομάδων για τις διεθνείς διοργανώσεις προϋποθέτουν συχνά την ύπαρξη μίας μόνο ομοσπονδιακής οργάνωσης η οποία αντιπροσωπεύει όλες τις αθλητικές ενώσεις και τους αθλητές του ίδιου τομέα.

Οι ομοσπονδίες θα έπρεπε επίσης να περιλαμβάνουν στους σκοπούς τους την προαγωγή του ερασιτεχνικού και του επαγγελματικού αθλητισμού και να διαδραματίζουν ένα ρόλο στην κοινωνική ένταξη (νέοι, άτομα με ειδικές ανάγκες κ.λπ.). Τα καταστατικά τους θα έπρεπε να περιλαμβάνουν ρητά τους σκοπούς αυτούς. Αυτές οι αρμοδιότητες θα έπρεπε να μεταφράζονται στην πράξη με χρηματοοικονομικούς μηχανισμούς εσωτερικής αλληλεγγύης και μία διαρθρωτική σχέση με βάση την αλληλεγγύη μεταξύ του συναγωνιστικού και του ερασιτεχνικού αθλητισμού. 1/4σον αναφορά τις δραστηριότητες με οικονομική διάσταση, οι αρχές της διαφάνειας και της ισορροπημένης πρόσβασης στην αγορά, της αποτελεσματικής και αποδεδειγμένης ανακατανομής, της σαφήνειας των συμβολαίων θα πρέπει να τηρούνται, λαμβάνοντας υπόψη την «ιδιαιτερότητα του αθλητισμού».

Πρέπει να τονιστεί ότι οι βασικές ελευθερίες τις οποίες εγγυάται η Συνθήκη δεν εμποδίζουν γενικά τα κανονιστικά μέτρα των αθλητικών ενώσεων, εφόσον τα μέτρα αυτά είναι αντικειμενικά αιτιολογημένα, χωρίς διακρίσεις, αναγκαία και αναλογικά.

Οι λύσεις θα έπρεπε εξάλλου να αναζητηθούν σε συνεργασία με τις αθλητικές ομοσπονδίες ώστε να εξευρεθούν εναλλακτικές λύσεις στα συστήματα μεταγραφών τα οποία καταδικάστηκαν με την απόφαση Bosman.

5. Συμπερασμα

Στην ερώτηση: Μπορεί η Επιτροπή να εγγυηθεί ότι οι εξελίξεις που παρατηρούνται σήμερα στον αθλητισμό δεν θα θέσουν υπό αμφισβήτηση τις σημερινές δομές και την κοινωνική λειτουργία του αθλητισμού; Η απάντηση της Επιτροπής είναι σαφώς: όχι. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η συνθήκη δεν παρέχει άμεσες αρμοδιότητες στην Επιτροπή στο θέμα του αθλητισμού.

Η διαφύλαξη των σημερινών αθλητικών δομών, όπως και η διατήρηση της κοινωνικής λειτουργίας του αθλητισμού απαιτούν μια νέα προσέγγιση των ζητημάτων που τον αφορούν. Προϋποθέτουν κατά πρώτο λόγο την τήρηση εκ μέρους των διαφόρων παραγόντων μιας κοινής βάσης αρχών του αθλητισμού:

- Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο του αθλητισμού στην ευρωπαϊκή κοινωνία και προσδίδει πολύ μεγάλη σπουδαιότητα στη διατήρηση της λειτουργίας του σχετικά με την κοινωνική ένταξη, την εκπαίδευση και τη συμβολή του στη δημόσια υγεία, καθώς και της προς το γενικό συμφέρον λειτουργίας των ομοσπονδιών.

- Η ακεραιότητα και η αυτονομία του αθλητισμού πρέπει να διατηρηθούν. Η απόκτηση αθλητικών συλλόγων από εμπορικές εταιρείες (ομίλους επικοινωνιών...) πρέπει, εάν γίνει αποδεκτή, να πλαισιώνεται από κανόνες σχετικά με τη διατήρηση των δομών και της δεοντολογίας του αθλητισμού.

- Ο αθλητισμός στην Ευρώπη χαρακτηρίζεται από το σύστημα ανόδου-υποβιβασμού. Το σύστημα αυτό προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες στους μικρούς και μεσαίους συλλόγους και αναβαθμίζει τις αθλητικές αξίες.

- Το ντόπινγκ και ο αθλητισμός είναι έννοιες διαμετρικά αντίθετες. Στον αγώνα για την καταπολέμηση του ντόπινγκ δεν πρέπει να γίνει η παραμικρή παραχώρηση.

- Το «εμπόριο» νέων αθλητών πρέπει να καταπολεμηθεί. Κάθε νέος αθλητής που προορίζεται από ένα σύλλογο για πρωταθλητισμό, πρέπει να λαμβάνει εκτός από την αθλητική κατάρτιση και συμπληρωματική επαγγελματική κατάρτιση.

Με βάση τις αρχές αυτές πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα εταιρική σχέση, η οποία προϋποθέτει συγκλίνουσες προσπάθειες, μεταξύ των ευρωπαϊκών οργάνων, των κρατών μελών και των αθλητικών οργανώσεων, με στόχο την προαγωγή του αθλητισμού μέσα στην ευρωπαϊκή κοινωνία, με σεβασμό στις αξίες του αθλητισμού, στην αυτονομία των αθλητικών οργανισμών και στη Συνθήκη, ιδίως στην αρχή της επικουρικότητας.

Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των παραγόντων του αθλητισμού (ομοσπονδίες, κράτη μέλη και Ευρωπαϊκή Κοινότητα) και η μεμονωμένη δράση τους, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποτυχία τις προσπάθειες για τη δημιουργία κοινών αρχών. Αντίθετα, οι συγκλίνουσες προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, των κρατών μελών και των αθλητικών ομοσπονδιών θα μπορούσαν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην προαγωγή στην Ευρώπη ενός αθλητισμού πιστού στον κοινωνικό του ρόλο, επιτρέποντάς του παράλληλα να αφομοιώσει την νέα οικονομική τάξη.