51998IR0157

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα "Ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών στον τομέα της τουριστικής ανάπτυξης και η συμβολή της δράσης της ΕΕ σε θέματα τουρισμού"

(1999/C 293/08)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της, της 13ης Μαΐου 1998, σύμφωνα με το άρθρο 198 Γ, τέταρτη παράγραφος της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να εκδώσει γνωμοδότηση για το "Ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στον τομέα της τουριστικής ανάπτυξης και τη συμβολή της δράσης της ΕΕ σε θέματα τουρισμού"·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CDR 157/98 rév. 1) που υιοθέτησε η επιτροπή 5 στις 26 Ιανουαρίου 1999, με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Λαζαρίδη·

υιοθέτησε κατά την 29η σύνοδο ολομέλειας της 2ας και 3ης Ιουνίου 1999 (συνεδρίαση της 3ης Ιουνίου), την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Φαίνεται ίσως εκ πρώτης όψεως ότι η συμβολή της ΕΕ κατά τις δράσεις της σε θέματα τουρισμού εν μέρει μόνο συσχετίζεται με το ρόλο των περιφερειακών και τοπικών αρχών στον τομέα της τουριστικής ανάπτυξης, δεδομένου ότι ο τελευταίος είναι που μας ενδιαφέρει και πρέπει να τον προσεγγίσουμε, να τον αναλύσουμε και τελικά να τον επιβάλουμε και να τον αναδείξουμε έμπρακτα - και όχι μόνο στα λόγια - στο κοινοτικό επίπεδο.

1.2. Το ενδιαφέρον της ΕΕ για τον Τουρισμό εκδηλώθηκε για πρώτη φορά επίσημα το 1986, με τη δημιουργία της Συμβουλευτικής Επιτροπής Τουρισμού, αποτελούμενης από εκπροσώπους των αρμόδιων κρατικών φορέων των κρατών μελών της τότε ΕΟΚ, καθώς και εκπροσώπους των ευρωπαϊκού επιπέδου συλλογικών φορέων του τομέα και προοριζόμενης να διαδραματίσει συμβουλευτικό ρόλο έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δη της 23ης Γενικής Διεύθυνσής της, που διαθέτει τμήμα Τουρισμού. Η σύσταση του οργάνου αυτού κρίθηκε αναγκαία, δεδομένης της τεράστιας σημασίας του Τουρισμού για τις Οικονομίες των περισσοτέρων κρατών-μελών και για τη συνολική Ευρωπαϊκή Οικονομία γενικότερα και παρά το γεγονός ότι ο Τουρισμός απουσίαζε παντελώς από τους τομείς ευθύνης της Κοινότητας κατά την ιδρυτική συνθήκη της ΕΟΚ. Όταν μάλιστα εσχάτως η ίδια η Επιτροπή συνδέει ορθώς τον τουρισμό με τον πολιτισμό και το περιβάλλον, στο πλαίσιο της πολιτικής της προώθησης των Τοπικών Συμφώνων Απασχόλησης (βλ. σεμινάριο της Επιτροπής: "Πολιτισμός, περιβάλλον, τουρισμός και απασχόληση" στο Βιαρέτζιο, 2-3.10.1997) (Παράρτημα 1).

Μία σύντομη ματιά στους αριθμούς, μας πείθει δια του λόγου το αληθές στο επίπεδο της Ευρώπης: η Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Κοινοτικής) δέχθηκε το 1997 360,816 εκατ. αφίξεις αλλοδαπών στα σύνορα και εξακολουθεί να είναι ο πρώτος σε αφίξεις τουριστικός προορισμός σε επίπεδο ηπείρων και ευρύτερων γεωγραφικών ζωνών στον κόσμο, με 58,8 % των συνολικών παγκόσμιων αφίξεων και 49,2 % των παγκόσμιων εισπράξεων από τον Τουρισμό. Από τις αφίξεις αυτές, η Κοινοτική Ευρώπη δέχθηκε τα 247,951 εκατ. ή το 68,7 % των αφίξεων της ευρωπαϊκής ηπείρου και εισέπραξε 167,156 δισεκατ. δολάρια ή το 76,7 % των εισπράξεων της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ένδεκα κράτη μέλη περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 20 σημαντικότερων παγκόσμιων προορισμών για το 1997 από τη σκοπιά των διεθνών αφίξεων και 12 κράτη μέλη στον αντίστοιχο κατάλογο από τη σκοπιά των εισπράξεων. Ακόμη, 12 κράτη μέλη περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 20 χωρών που έχουν τη μεγαλύτερη παγκοσμίως τουριστική δαπάνη, δεδομένου ότι η Ευρώπη είναι μία τεράστια αγορά-πηγή τουριστικού ρεύματος και συγχρόνως μία τεράστια αγορά-δέκτης τουριστικού ρεύματος. Είναι λοιπόν φανερό ότι η Κοινοτική Ευρώπη διαθέτει μία σημαντικότατη τουριστική βιομηχανία ζήτησης και προσφοράς, με εξίσου σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό ρόλο, μία βιομηχανία, που θα έπρεπε να θεωρείται πρωταρχικής σημασίας για την ΕΟΚ αρχικά και για την ΕΕ στη συνέχεια. Εκτός από την άμεση επίδραση που έχει ο τουρισμός στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και που αναλύεται λεπτομερώς πιο κάτω, δεν πρέπει να παραβλέψουμε την προσφορά του στην κοινωνική σύγκλιση, όχι μόνο στα κράτη μέλη αλλά και στα κράτη εκτός ΕΕ. Η ελεύθερη διακίνηση τουριστών συνεπάγεται την ανταλλαγή εμπειριών, πολιτιστικών στοιχείων και παραδόσεων και φέρνει επίσης τους ανθρώπους πιο κοντά.

2. Η συμβολή των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην τουριστική ανάπτυξη της ΕΕ

2.1. Ο τουρισμός και το παρεχόμενο από την τουριστική βιομηχανία προϊόν είναι άμεσα συνδεδεμένα με το φυσικό και το δομημένο περιβάλλον, επομένως άμεσα συνδεδεμένο με τη γεωγραφία του χώρου όπου προσφέρεται, είναι δηλαδή ένα προϊόν που αφορά άμεσα τον τόπο και την περιφέρεια. Το περιβάλλον, εξάλλου, από μόνο του αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο των πόλεων και των περιφερειών προς αξιοποίηση, στα πλαίσια της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης. Οι περιφερειακές και τοπικές αρχές των κρατών μελών απέκτησαν αρχικά ρόλο για την τουριστική ανάπτυξη εξαιτίας αυτού του γεγονότος.

2.2. "Τουριστικό προϊόν": σημαίνει μία αδιάσπαστη αλυσίδα υπηρεσιών και υποδομών του δημόσιου τομέα (κεντρικές και τοπικές αρχές) που χρονικά ξεκινά από την καθ' οιονδήποτε τρόπο μεταφορά του τουρίστα σε μία περιοχή και περνά μέσα από την ποιότητα του οδικού δικτύου και τα ιδιωτικά ή δημόσια μέσα μεταφοράς, την ύδρευση και την αποχέτευση, το περιβάλλον (φυσικό-αστικό), τις καθαρά τουριστικές εγκαταστάσεις, την ποιότητα ζωής των τουριστικών περιοχών, την προσπελασιμότητα και οργάνωση των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, τη διοργάνωση πολιτιστικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, την οργάνωση της τουριστικής πληροφόρησης, τη σωστή προβολή των επί μέρους τουριστικών περιοχών στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Πέρα από τον εμπλουτισμό του "τουριστικού προϊόντος" από τα πολιτιστικά προγράμματα των περιφερειών, η πολιτιστική ανάπτυξη μπορεί να συμβάλλει σε "μία τοπική ή περιφερειακή οικονομική δυναμική με τους εξής τρόπους: α) δημιουργώντας θέσεις εργασίας στην πολιτιστική βιομηχανία ή στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, β) καθιστώντας ελκυστικότερη μία περιφέρεια στους δυνητικούς επενδυτές, γ) συμβάλλοντας στην κοινωνική ένταξη περιθωριοποιημένων ομάδων" (βλέπε "Ο πολιτισμός, ένας πόρος για τις περιφέρειες", Ευρωπαϊκή Επιτροπή), δ) ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ περιφερειών με ταυτόσημα διακριτικά χαρακτηριστικά, μέσω της δημιουργίας πολιτιστικών δικτύων και ε) συμβάλλοντας στην προστασία και στην αποκατάσταση της περιφερειακής πολιτιστικής κληρονομιάς.

2.3. Πρόκειται για ένα μεγάλο φάσμα προληπτικών και κατασταλτικών ενεργειών - δραστηριοτήτων και υπηρεσιών - που ήδη έχουν αναλάβει σε μεγάλο βαθμό οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, υποστηριζόμενες άλλωστε από τις γενικές αρχές και τάσεις στην ΕΕ για την αποκέντρωση, καθώς και από πλήθος μη ειδικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ. Οι ενέργειες αυτές και οι δράσεις πρέπει να εντάσσονται σε ολοκληρωμένες στρατηγικές για την τουριστική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την απασχόληση, το περιβάλλον, τις υποδομές και τον χωροταξικό σχεδιασμό, για να διευκολύνουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και να καταστήσουν πιο ελκυστικό για την πραγματοποίηση επενδύσεων τις περιφέρειες και τις πόλεις, δημιουργώντας προϋποθέσεις αρμονικής συνεργασίας και συντονισμένης εταιρικής δράσης του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Επειδή η τοπική αυτοδιοίκηση γνωρίζει τον τοπικό ιστό, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ρυθμιστή των προσπαθειών που καταβάλλονται στον τομέα της τουριστικής ψυχαγωγίας.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη οφείλουν να συνδράμουν τις τοπικές και περιφερειακές αρχές προκειμένου να αποκτήσουν πιο επαγγελματική προσέγγιση και να επινοήσουν βιώσιμα σχέδια, τα οποία να είναι πραγματικά προσαρμοσμένα στις παρούσες και τις μελλοντικές ανάγκες και να δημιουργήσουν βιώσιμες θέσεις απασχόλησης.

2.4. Διαπιστώνουμε ότι ορισμένες περιφέρειες συμμετέχουν συστηματικά στις μεγάλες τουριστικές εκθέσεις του εξωτερικού και πλούσια παραγωγή ειδικευμένων τουριστικών εκδόσεων (έντυπων και ηλεκτρονικών). Περιφέρειες που στα πλαίσια και των χρηματοδοτήσεων της ΕΕ έχουν κάνει σωστές επιλογές έργων τουριστικής υποδομής για να στηρίξουν και να εμπλουτίσουν το τουριστικό τους προϊόν.

2.5. Βλέπουμε, επίσης, περιφερειακές τοπικές αυτοδιοικήσεις να συγκεντρώνουν όχι μόνο εθνικούς πόρους αλλά και, κυρίως, από τον ιδιωτικό τομέα, τον οποίο και καθιστούν εταίρο στο πλαίσιο μιας σαφούς και προσδιορισμένης εταιρικής σχέσης στην προσπάθεια προβολής του παρεχομένου τουριστικού προϊόντος. Πρόκειται για την προσπάθεια των τοπικών και περιφερειακών αρχών να δημιουργήσουν κοινωνικούς εταίρους, οι οποίοι μπορεί να είναι επιχειρηματίες, εστιάτορες, ζαχαροπλάστες, αλλά ακόμη και οδηγοί ταξί που ζουν από τον τουρισμό, και να καταστρώσουν εξειδικευμένα προγράμματα τουριστικής ανάπτυξης, εντάσσοντας στο τοπικό τουριστικό προϊόν νέα αξιόλογα στοιχεία και θεραπεύοντας τις ελλείψεις του.

2.6. Ορισμένοι τοπικοί και περιφερειακοί οργανισμοί έχουν καταρτίσει για την περιοχή τους ένα σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης με στόχο τον απολογισμό της κατάστασης, την κινητοποίηση των τοπικών παραγόντων και την υιοθέτηση των προσανατολισμών στον τομέα του τουρισμού. Διαπιστώνουμε ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές έχουν να επιδείξουν σοβαρό έργο σε τοπικής σημασίας υποδομές (οργανωμένες ακτές, πολιτιστικά κέντρα, πλατείες, σήμανση, άσκηση ελέγχων κ.λπ.), αλλά και ότι αναλαμβάνουν άμεσα ή έμμεσα δραστηριότητα ως επιχειρηματίες στον τουριστικό τομέα και επιτυγχάνουν σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα.

2.7. Για τη δράση τους αυτή διαθέτουν τα ακόλουθα μέσα:

2.7.1. τα κονδύλια που διατίθενται στις περιφέρειες από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους (και για τη διάθεση των οποίων έχουν πλήρη αρμοδιότητα)·

2.7.2. ειδικές φορολογίες·

2.7.3. υποστηρικτικούς εθνικού επιπέδου μηχανισμούς θεσμικού χαρακτήρα·

2.7.4. εθνικές νομοθεσίες οι οποίες εκχωρούν αρμοδιότητες και κίνητρα για την άσκηση πολιτικής στον τομέα του τουρισμού.

3. Στόχοι και επιδιώξεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών

3.1. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, ως αναπτυξιακοί μοχλοί στον τομέα τουρισμού, έχουν την ικανότητα να συμβάλλουν θετικά με τους εξής τρόπους:

3.1.1. Διευκολύνουν τη σύνδεση των εμπλεκομένων στον τομέα του τουρισμού ιδιωτικών φορέων, έτσι ώστε η δράση τους να συντονίζεται κατά τον καλύτερο τρόπο.

3.1.2. Αναπτύσσουν με τη δράση τους την επικοινωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, ώστε να επιτυγχάνεται η εξασφάλιση αποτελέσματος μέσα από τη συλλογικότητα και τον συντονισμό των εμπλεκομένων. Εξαιτίας του τοπικού χαρακτήρα της δράσης τους μπορούν να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή εξειδίκευση του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος, συνδέοντας τις αναγκαίες περιβαλλοντικές, πολιτιστικές ή άλλες παρεμβάσεις με το χαρακτήρα του τουρισμού που αναπτύσσεται στην περιοχή τους (θερινός, χειμερινός, αθλητικός κ.λπ.). Με αυτήν την εκ των κάτω (bοttom-up) πολιτική, στο πλαίσιο των Τοπικών Συμφώνων Απασχόλησης που δίνουν βαρύτητα στην τουριστικο-πολιτιστική ανάπτυξη, μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα στον τομέα του τουρισμού (βλέπε σχετικά τον μεγάλο αριθμό πιλοτικών Συμφώνων των κοινοτικών περιφερειών που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή και που εμπεριέχουν τουριστικές δράσεις) (Παράρτημα 2). Kατά συνέπεια, είναι απαραίτητη η συνεργασία των τοπικών και περιφερειακών αρχών με τον ιδιωτικό τομέα του τουρισμού, διότι θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη χρήση των πόρων της κάθε περιοχής ή περιφέρειας.

3.1.3. Η συνεχής επαφή τους με τα τοπικά και περιφερειακά προβλήματα δίνει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές τη δυνατότητα της άμεσης πληροφόρησης για τα αποτελέσματα των δράσεων. Οι τοπικές, όπως και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να ασκήσουν πιο άμεσους και αποτελεσματικούς ελέγχους και να αναπτύξουν ευέλικτα προγράμματα δράσης. Στις περιπτώσεις μη κατάλληλης αποκέντρωσης, οι υπαρκτές αδυναμίες τους συχνά επιβραδύνουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ή το αλλοιώνουν. Όσο μεγαλύτερη είναι θεσμικά η εξάρτησή τους από τις κεντρικές αρχές, τόσο αρνούνται να αναλάβουν το ρόλο τους, συνειδητοποιώντας ότι διαθέτουν περιορισμένες δραστηριότητες. Η απουσία κατάλληλης αποκέντρωσης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο επιβραδύνει ή αλλοιώνει αυτές τις δραστηριότητες.

Επίσης, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμόσουν κατάλληλα τη συμπεριφορά τους και τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες με στόχο την ευρύτερη και καταλληλότερη αξιοποίηση του περιβάλλοντος χώρου, στην περιοχή στην οποία είναι εγκατεστημένες, και να αξιοποιήσουν όλους τους διαθέσιμους δημόσιους πόρους προκειμένου να εμπλουτίσουν και να βελτιώσουν την ποικιλία των τουριστικών προϊόντων που προσφέρονται ώστε να ενισχυθούν οι πολιτικές για την απασχόληση, η οικονομική δραστηριότητα και η προσφορά συμπληρωματικών υπηρεσιών. Δηλαδή, γενικά, να αξιοποιήσουν τον τουρισμό για να ενδυναμώσουν κατά ολοκληρωμένο τρόπο τις τοπικές και περιφερειακές οντότητες.

3.1.4. Η ανάληψη περισσότερων αρμοδιοτήτων εκ μέρους των τοπικών και περιφερειακών αρχών σε σχέση με διάφορες "παραγωγικές τουριστικές διαδικασίες" θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη του τουριστικού τομέα. Οι εν λόγω αρχές θα πρέπει να συμμετέχουν όχι μόνο στις διαδικασίες ελέγχου, αλλά και στις μόνιμες διαδικασίες ανάπτυξης, εισαγωγής καινοτομιών και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού τομέα. Αυτή η μεγαλύτερη ανάληψη αρμοδιοτήτων θα πρέπει να συνοδεύεται από την άμεση απόκτηση τεχνικών γνώσεων και γενικότερα τουριστικής τεχνογνωσίας εκ μέρους όλων των εμπλεκομένων στις τουριστικές δραστηριότητες στις διάφορες περιοχές και περιφέρειες.

3.1.5. Η απουσία κατάλληλης στρατηγικής διαπεριφερειακής επικοινωνίας παρεμβάλλει συχνά εμπόδια στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων που θα πρόσφερε η αμοιβαία συνεργασία για την μεγαλύτερη ανάπτυξη του τουρισμού στις αντίστοιχες περιφέρειες. Η ανάπτυξη του τουριστικού τομέα θα πρέπει να επιδιώκεται τόσο μέσω των αρμοδιοτήτων που διαθέτει η κάθε περιφέρεια όσο και μέσω της άμεσης συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων περιφερειών με στόχο πάντα την εξυπηρέτηση του αμοιβαίου συμφέροντος.

3.1.6. Ο αυλός, νεωτεριστικός και πολυτομεακός χαρακτήρας της πλειοψηφίας των τουριστικών διαδικασιών παρεμποδίζει την κατάλληλη κατανόηση και ερμηνεία του τουριστικού φαινομένου εκ μέρους πολλών οικονομικών και κοινωνικών φορέων, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η θέσπιση ενός εναρμονισμένου πλαισίου αρμοδιοτήτων. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να καταβληθούν οι κατάλληλες ερμηνευτικές προσπάθειες του τουριστικού φαινομένου εκ μέρους των ευρωπαϊκών περιφερειών, ώστε να καταστεί δυνατή η κατάλληλη διάρθρωση ενός τομέα τόσο ευαίσθητου όσο και δυναμικού και με μελλοντικές προοπτικές.

3.1.7. Τόσο οι τοπικές και περιφερειακές αρχές όσο και οι κρατικές αρχές θα πρέπει κατά τον προγραμματισμό και τη διαχείριση της ανάπτυξης των διαφόρων περιφερειών να λαμβάνουν υπόψη τις προσδοκίες όχι μόνο των κατοίκων, αλλά και των ενδεχόμενων επισκεπτών και τουριστών, συμβάλλοντας κατά τον τρόπο αυτό στη βιώσιμη και αρμονική ανάπτυξή τους.

3.2. Η ελλιπής διαπεριφερειακή επικοινωνία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο δημιουργεί προϋποθέσεις ατελούς ανταγωνισμού, με συνέπεια στρεβλώσεις και κατασπατάληση δυνάμεων και πόρων για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου.

3.3. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ευκολία διατύπωσης υποκειμενικών στόχων δημιουργεί στρεβλώσεις στην τουριστική ανάπτυξη, όχι μόνο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά ακόμα και σε τοπικό. Η αρμονική ανάπτυξη του τουρισμού σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο θα πρέπει να συμβάλει στην αποφυγή των μεταβολών και των στρεβλώσεων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε περιοχής και περιφέρειας. Θα πρέπει, επίσης, να συμβάλει στην ενίσχυση των χαρακτηριστικών αυτών, λαμβανομένου υπόψη ότι τόσο οι ίδιοι οι κάτοικοι όσο και οι επισκέπτες αναζητούν ολοένα και περισσότερο την ύπαρξη αυτών των διαφορετικών στοιχείων.

3.4. Το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης των τεχνοκρατικών γνώσεων των τοπικών και περιφερειακών αρχών στα θέματα τουρισμού, αλλά και η αδυναμία των εθνικών και διεθνικών θεσμών να παρέχουν σ' αυτές την αναγκαία τεχνική υποστήριξη, λειτουργούν επιβραδυντικά στην ανάπτυξη και υποστήριξη του τουριστικού προϊόντος. Οι περιφέρειες και περιοχές θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να εντάξουν τους ιδιαίτερους τουριστικούς τους στόχους στα πλαίσια εθνικών ή ευρωπαϊκών στρατηγικών, έτσι ώστε οι διάφοροι αυτοί στόχοι να ολοκληρωθούν και συνεπώς να μεγιστοποιήσουν την επίδρασή τους.

3.5. Ωστόσο, οι τοπικοί οργανισμοί αφιερώνουν σημαντικά χρηματοδοτικά μέσα στον τομέα της τουριστικής ανάπτυξης. Ειδικότερα, η χρήση των νέων τεχνολογιών επιτρέπει στις διάφορες περιοχές να γίνουν γνωστές πέρα από τα εθνικά και τα ευρωπαϊκά σύνορα και να αξιοποιηθούν καλύτερα. Στόχος και επιδίωξη των τοπικών και περιφερειακών αρχών θα πρέπει να είναι και η απάλειψη των αρνητικών επιδράσεων του τουρισμού που φέρνει πολλές φορές η υπερσυγκέντρωση τουριστικής ανάπτυξης σε ένα τόπο, γιατί μία τέτοιου είδους ανάπτυξη αυξάνει περισσότερο τα περιφερειακά προβλήματα και σαν τέτοια είναι η αύξηση της εγκληματικότητας με ταυτόχρονη αύξηση της ανασφάλειας των κατοίκων, καθώς και η στρέβλωση των τοπικών χαρακτηριστικών και η αλλοίωση της ιδιαιτερότητας του εγχώριου δυναμικού. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές θα πρέπει να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών που συνεπάγεται η ανάπτυξη αρκετών τουριστικών δραστηριοτήτων, χωρίς να υποτιμούν τη σημασία της βελτίωσης των υπηρεσιών που επιτρέπουν τη διασφάλιση τόσο της καθημερινής ζωής των κατοίκων των πόλεων και των περιφερειών όσο και την επίσκεψη και παραμονή των τουριστών σε αυτές.

Το πρόβλημα αυτό είναι συχνά οξυμένο στα παρακμάζοντα παραδοσιακά ευρωπαϊκά παραθαλάσσια θέρετρα και άλλους παρόμοιους προορισμούς, όπου η έλλειψη επενδύσεων και προσαρμογής στις διαρθρωτικές μεταβολές των τάσεων όσον αφορά τις διακοπές έχει καταλήξει σε φθορά της τουριστικής υποδομής, αύξηση της ανεργίας, χαμηλά μέσα εισοδηματικά επίπεδα και αυξημένα επίπεδα εγκληματικότητας και αστικού μαρασμού. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει, επομένως, να προσπαθούν να εφαρμόζουν, με τη βοήθεια των εθνικών και των ευρωπαϊκών αρχών, σχέδια ανάπλασης με στόχο την παροχή σταθερότερης απασχόλησης στις σύγχρονες, αναπτυσσόμενες αγορές τουρισμού, αλλά και εκτός του τουριστικού τομέα.

3.6. Πρέπει να καταστεί δυνατό η τουριστική πολιτική των περιφερειακών και τοπικών διοικήσεων να έχει διατέμνοντα χαρακτήρα υποχρεώνοντας τα διάφορα πεδία αρμοδιότητας να συντονίζονται ώστε να επιφέρουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα όσον αφορά τις δράσεις, που θα παύσουν έτσι να είναι απομονωμένες και θα συνδεθούν μεταξύ τους επιδιώκοντας τον ίδιο στόχο.

4. Η παρούσα κοινοτική δράση: ελλείψεις και θετικά σημεία

4.1. Είναι σαφές ότι σήμερα υπάρχει μία πολυμορφία ως προς τα επίπεδα τουριστικής ανάπτυξης από κράτος μέλος σε κράτος μέλος, αλλά και μέσα στα ίδια τα κράτη μέλη και δεν έχει γίνει αρκετά σαφές ούτε στις τοπικές, αλλά ούτε και στις εθνικές αρχές, ότι ο τουρισμός, ως συμπληρωματικό βιομηχανικό προϊόν, απαιτεί θετικότερη αντιμετώπιση για την εξασφάλιση των κεντρικών όρων σύγκλισης. Το ενδιαφέρον εντούτοις των κρατών μελών για τον τουρισμό δεν είναι σήμερα εξίσου έντονο από κοινωνική και οικονομική σκοπιά, αλλά ποικίλλει, ενώ είναι σαφές ότι ποικίλλουν και οι πολιτικές τους, όσον αφορά στην επιδίωξη περισσότερης ή λιγότερης κοινοτικής παρέμβασης. Ειδοποιός διαφορά είναι συνήθως το μέγεθος της βιομηχανίας της ζήτησης στην κάθε χώρα, γιατί βιομηχανία ζήτησης και βιομηχανία προσφοράς έχουν αρκετά αντιτιθέμενα συμφέροντα.

4.2. Ορισμένα κράτη μέλη πιθανόν δεν επιθυμούν κοινοτική - θεσμική ή άλλη - παρέμβαση στη λειτουργία της τουριστικής αγοράς, που υποτίθεται ότι σε συνθήκες πλήρους ελευθερίας αποδίδει άριστα και ίσως δεν επιθυμούν τη διοχέτευση περισσότερων κοινοτικών πόρων στους τουριστικούς τομείς των κρατών μελών, πλέον αυτών που ήδη διοχετεύονται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Έχουμε δηλαδή από την πλευρά των χωρών αυτών επιφυλάξεις που αναφέρονται στον περιορισμό του κοινοτικού παρεμβατισμού (ο οποίος αποτελεί σήμερα κατεύθυνση για τη δράση της ΕΕ) ή είναι δημοσιονομικού χαρακτήρα. Φοβούνται δηλαδή ότι θα απαιτηθούν νέοι πόροι. Αντίθετα, ορισμένα κράτη μέλη επιδιώκουν αυξημένο κοινοτικό ενδιαφέρον και παρέμβαση (γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν στρεβλώσεις στη λειτουργία της τουριστικής αγοράς, όπως π.χ. η παντοδυναμία των Τουρ-Οπερέιτορς).

4.3. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κατόρθωσε μέχρι σήμερα να επιτύχει κατά την αναθεώρηση των συνθηκών την πρόβλεψη μιας κοινοτικής πολιτικής για τον τουρισμό, έλλειψη που θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να καλυφθεί το συντομότερο δυνατόν. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση να χρησιμοποιεί τις αρμοδιότητες που της έχουν εκχωρηθεί για να υποστηρίζει με τον ενδεδειγμένο τρόπο την τουριστική πολιτική των κρατών μελών καθώς και των οργανισμών τοπικής και περιφερειακής διοίκησης. Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι υφίστανται κοινοτικές πολιτικές για θέματα που άπτονται του Τουρισμού, όπως η προστασία του καταναλωτή, η προστασία του περιβάλλοντος, οι μεταφορές, θα απαιτήσουμε να συνυπολογισθούν σε ικανοποιητικό βαθμό τα νόμιμα αιτήματα της Ευρωπαϊκής Τουριστικής Βιομηχανίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η δυνατότητα ανταγωνισμού στη διεθνή τουριστική αγορά.

Ιδιαιτέρως, θα πρέπει να εξετασθεί για ποιο λόγο οι παρεμβάσεις και οι πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη του εδάφους δεν θεωρούν τον τουριστικό τομέα ένα από τα πρωταρχικά σημεία αναφοράς. Η πολιτική για τον τουρισμό καθίσταται, όπως ελέχθη μια ιδιάζουσα πολιτική, η οποία συσσωματώνεται σε γενικότερες παρεμβάσεις και πολιτικές.

4.4. Ο τουρισμός καλείται, έτσι, συχνά να απορροφήσει το κόστος και να προσαρμοστεί σε συνθήκες ξένες προς τις ανάγκες, αλλά και προς τις πραγματικές δυνατότητές του, προκειμένου να εφαρμόσει κοινοτικό δίκαιο που υπαγορεύτηκε από άλλες κοινοτικές πολιτικές. Εξάλλου, η έλλειψη σαφούς και αυτοτελούς τουριστικής πολιτικής δημιουργεί στρεβλώσεις και στον κοινωνικό διάλογο με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ακόλουθο: το Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Συνομοσπονδιών των διαφόρων κλάδων του τουρισμού δεν μετέχει ισότιμα στον κοινωνικό διάλογο, αλλά εκπροσωπείται από τη Συνομοσπονδία της Βιομηχανίας (παραγωγικού κλάδου με τελείως διαφορετικές ανάγκες και συνθήκες), της οποίας αποτελεί ... ειδικό σύμβουλο!

Η απουσία πολιτικής για τον τουρισμό εμποδίζει, επίσης, τον κοινό προσδιορισμό των ίδιων στόχων και μέσων δράσης, όπως ο στόχος της κοινωνικής δικαιοσύνης, ο οποίος ανταποκρίνεται στις νόμιμες προσδοκίες του συνόλου των πληθυσμών όσον αφορά το καθολικό δικαίωμα στις διακοπές και στην ψυχαγωγία.

4.5. Μια ενισχυμένη συνεργασία των κρατών μελών με τις περιφέρειες στον τομέα της τουριστικής πολιτικής μπορεί να κριθεί αναγκαία, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το κομμάτι που ο ευρωπαϊκός τουρισμός αντλεί από την πίτα του διεθνούς τουρισμού μειώνεται χρόνο με το χρόνο ποσοστιαία, λόγω του υψηλού κόστους των διακοπών και του ανταγωνισμού των μακρινών (εξωτικών) προορισμών. Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες, καθώς αποτελούν τους αρμόδιους παράγοντες της τουριστικής πολιτικής στα πλαίσια της κοινοτικής πολιτικής, θα πρέπει με τρόπο δυναμικό να διαμορφώσουν και να θέσουν σε εφαρμογή μια στοχοθετημένη και συνεκτική στρατηγική για τη διατήρηση της θέσης τους στη διεθνή αγορά. Μία σύντομη ματιά στα στοιχεία μας πείθει ότι μέσα σε μία 10ετία (1988-1997) η συμμετοχή της Κοινοτικής Ευρώπης στις αφίξεις στο σύνολο της ηπείρου μειώθηκε από 74 % σε 68,7 % και στις εισπράξεις από 82,9 % σε 76,7 %.

Επιπλέον, ενόψει των συμφερόντων που διακυβεύονται στον τουριστικό τομέα κατά τα προσεχή έτη και βάσει των πρόσφατων προβλέψεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΟΜΤ) σχετικά με τον τριπλασιασμό του διεθνούς τουρισμού κατά την προσεχή εικοσαετία, είναι επείγον:

- να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τουρισμού με το να δοθεί προτεραιότητα στην τουριστική ανάπτυξη των ζωνών χωροταξικής προτεραιότητας,

- να βελτιωθούν οι διατάξεις σχετικά με τον έλεγχο της ανάπτυξης και της διαχείρισης των πλέον πολυσύχναστων τοποθεσιών.

4.6. Η ΕΕ έχει δώσει μέχρι σήμερα έμφαση σε ορισμένους μόνο τομείς, όπως η ενιαία τήρηση στατιστικών, η βελτίωση της διάδοσης των γνώσεων στον τουριστικό τομέα, η προστασία του τουρίστα ως καταναλωτή, η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς (που επιτυγχάνεται με τη σύνδεση του τουριστικού προϊόντος με τις πολιτιστικές αξίες), η τουριστική ανάπτυξη με βάση τις αρχές της αειφορίας κ.ά. Αυτή τη στιγμή καταβάλλεται προσπάθεια να εξειδικευθεί και να αναδειχθεί η δυναμική του Τουρισμού ως τομέα έντασης εργασίας, ως δημιουργού θέσεων απασχόλησης, σε μία Ευρώπη που μαστίζεται από την ανεργία και ιδιαίτερα την ανεργία των νέων και των γυναικών. Για το σκοπό αυτό συστάθηκε μία επιτροπή από προσωπικότητες του τουριστικού χώρου, που υπέβαλε σχετικό πόρισμα για κοινοτική δράση. Συνεπώς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της μικρής διοικητικής μονάδας που διαθέτει, δραστηριοποιείται σε προγράμματα μελέτης και πληροφόρησης, όπως π.χ. η τουριστική ανάπτυξη των πόλεων και των ιστορικών τους κέντρων, η εισαγωγή του ευρώ στον τουριστικό τομέα κ.λπ. Σύμφωνα με τα κύρια συμπεράσματα της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου, για τη συμβολή του τουρισμού στην οικονομική ανάπτυξη και στην απασχόληση απαιτείται μεγαλύτερη πολιτική αναγνώριση σε όλα τα επίπεδα, ενώ τούτο θα οδηγήσει σε θετική δράση η οποία θα ενισχύσει το δυναμικό του τουριστικού τομέα όσον αφορά την προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης. Εξάλλου, η μεγαλύτερη ενσωμάτωση των μεριμνών και προτεραιοτήτων του τουρισμού στην κατάρτιση και εφαρμογή των κοινοτικών προγραμμάτων και πολιτικών αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία για την Κοινότητα για να συμβάλει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Οι δράσεις που ανέλαβε η ΕΕ στον τουριστικό τομέα πρέπει να συντονισθούν καλύτερα και να βασισθούν σε μια καλύτερη οργάνωση των παρεμβάσεων, κυρίως δημοσιονομικών, των διαφόρων διευθύνσεων της Επιτροπής. Επίσης, η ανάπτυξη αποτελεσματικής διαβούλευσης και συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη μεγιστοποίηση της συμβολής του τουρισμού στην οικονομική ανάπτυξη.

4.7. Σήμερα, περισσότερο από άλλοτε, υπάρχει αυξημένη συνειδητοποίηση της σημασίας της υπεύθυνης χρήσης των μη ανανεώσιμων πόρων και της ανάγκης εξασφάλισης της μεταβίβασής τους στις μελλοντικές γενιές. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας έρευνας του Ευρωβαρομέτρου το 1996, το 98 % του πληθυσμού της Ευρώπης πιστεύει ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η καταπολέμηση της ρύπανσης είναι προτεραιότητα για την Ένωση και οι περισσότεροι (82 %) θεωρούν ότι το πρόβλημα είναι άμεσο και απαιτεί επείγουσα παρέμβαση. Αυτή η ευαισθησία για το περιβάλλον αντανακλάται και στην προσέγγιση του κοινού όσον αφορά τον προγραμματισμό των διακοπών. Σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό, η ποιότητα, όπου περιλαμβάνονται οι περιβαλλοντικές συνθήκες, και η προσωπική ασφάλεια είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή του προορισμού των τουριστών. Όλοι οι κλάδοι της τουριστικής βιομηχανίας και οι δημόσιες αρχές στους κύριους τόπους προορισμού πρέπει να δώσουν προσοχή στα προβλήματα που συνδέονται με τις επιπτώσεις των τουριστικών δραστηριοτήτων για τους πόρους. Είναι απαραίτητη η συστηματική περιβαλλοντική αξιολόγηση των σημαντικών σχεδίων. Και από τη θετική πλευρά, τίθεται το ζήτημα του τι μπορεί να προσφέρει ο τουρισμός ως συμβολή στη διαφύλαξη του πλούτου των ανθρωπογενών, των φυσικών και των πολιτιστικών πόρων.

4.8. Αυτή η άμεση σύνδεση μεταξύ τουρισμού, πολιτιστικής κληρονομιάς και περιβάλλοντος είναι ευρέως αναγνωρισμένη. Δεδομένου ότι ο τουρισμός εξαρτάται από αυτούς τους πόρους και τους θεωρεί ως ουσιαστικούς παράγοντες για την παραγωγή και την εμπορία ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, αντιπροσωπεύει ένα ιδανικό πεδίο δοκιμών για την παρακολούθηση της υλοποίησης της αρχής της αειφόρου ανάπτυξης. Ο κύριος στόχος της δραστηριότητας της Κοινότητας στον τομέα αυτόν είναι να ενθαρρυνθεί ένας "ενάρετος κύκλος" που θα βοηθά στην καθοδήγηση της σχέσης οικονομίας και περιβάλλοντος στον τουρισμό προς την κατεύθυνση της μακροπρόθεσμης αειφορίας.

4.9. Παρά τις αξιέπαινες προσπάθειες που έχουν καταβληθεί από μέρη της τουριστικής βιομηχανίας και από διάφορους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς και άτομα υπέρ του προγραμματισμού και της διαχείρισης του τουρισμού, υπάρχει περιθώριο για συντονισμένες δράσεις που θα επιτρέπουν στα εμπλεκόμενα μέρη να διερευνήσουν πιο συστηματικά τα μέτρα που εφαρμόζονται σε διάφορα κράτη μέλη και περιφέρειες με σκοπό την επισήμανση και τη διάδοση των καλύτερων πρακτικών. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί μέριμνα για την παροχή πληροφοριών στους τουρίστες και τις τουριστικές επιχειρήσεις, σχετικά με την κατάσταση του περιβάλλοντος και των πολιτιστικών χώρων στους τουριστικούς προορισμούς, και για την ενθάρρυνσή τους να συμβάλλουν στη φιλική προς το περιβάλλον χρήση των ευαίσθητων πόρων.

Θα πρέπει εξάλλου να προωθηθεί η ολοκλήρωση μεταξύ τουριστικής προσφοράς και βιοτεχνικής, καλλιτεχνικής και πολιτιστικής παραγωγής σε τοπικό επίπεδο, η οποία θα πρέπει να θεωρηθεί ως σημαντικός μοχλός για τη στήριξη της τοπικής ανάπτυξης.

4.10. Η ενίσχυση της ποιότητας του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος έχει κεντρική σημασία για την επιτυχία τουριστικών προορισμών και επιχειρήσεων και είναι ουσιαστική προϋπόθεση για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης του τουρισμού. Όμως, μέσα στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο της ελεύθερης διακίνησης των ατόμων, η ασφάλεια του συνόλου των πολιτών (συμπεριλαμβανομένων και των τουριστών) πρέπει να οδηγήσει τις αρχές ασφαλείας και της δικαιοσύνης όλων των Κρατών μελών στην ενίσχυση της συνεργασίας τους για να προλάβουν και να καταπολεμήσουν το οργανωμένο έγκλημα, την κακομεταχείριση των ανθρώπινων όντων, τα εγκλήματα ενάντια στα παιδιά, το ρατσισμό, την ξενοφοβία, το εμπόριο ναρκωτικών, την τρομοκρατία κ.λπ.

4.11. Η υλοποίηση των σχετικών κοινοτικών πολιτικών και δράσεων το 1995/1996 περιλάμβανε διαρκείς προσπάθειες για την ένταξη της αρχής της αειφορίας στις δράσεις και τις πρακτικές για την ανάπτυξη του τουρισμού. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο τουρισμός είναι ένας από τους πέντε βασικούς τομείς που επεσήμανε η Επιτροπή για την ένταξη της αρχής της αειφορίας σε άλλες πολιτικές. Μετά από μία αξιολόγηση της πολιτικής αυτής, η δραστηριότητα της Κοινότητας εστιάστηκε στην ενοποίηση των υφισταμένων μέτρων και στην έναρξη επιλεκτικών νέων νομοθετικών και χρηματοδοτικών μέσων, που αφορούν ιδιαίτερα την ανάπτυξη του τουρισμού.

4.12. Είναι γνωστό ότι ο τουρισμός ωφελείται τα μέγιστα από τις χρηματοδοτήσεις των Διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ, τις κοινοτικές πρωτοβουλίες και τα άλλα ειδικά κοινοτικά προγράμματα. Αντλεί π.χ. πόρους για καταλύματα, ειδικές τουριστικές υποδομές και ειδικευμένη προβολή από το Β' ΚΠΣ, από πρωτοβουλίες όπως το Interreg II, το Leader II, το LIFE κ.λπ., αλλά και από ειδικά προγράμματα, όπως π.χ. το Σχέδιο Κοινοτικών Δράσεων για τον Τουρισμό 1993-1995. Ακόμη, ο τουρισμός επωφελείται από τους πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων, μέσω των μεγάλων έργων γενικής υποδομής: των μεγάλων οδικών αξόνων, των λιμανιών, του εκσυγχρονισμού του σιδηροδρομικού δικτύου κ.λπ. Μία πλήρης ανάλυση της προόδου που έχει πραγματοποιηθεί προς την κατεύθυνση της επίτευξης οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και του τρόπου με τον οποίο τα διάφορα μέσα που προσφέρονται σε επίπεδο Κοινότητας συνέβαλαν προς τον στόχο αυτόν αναπτύσσεται στην Πρώτη Έκθεση για την Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή το 1996. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζονται παραδείγματα δραστηριοτήτων σχετικών με τον τουρισμό που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα. Ενώ μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα ότι τα κοινοτικά μέτρα τα σχεδιασμένα για την ενθάρρυνση του τουρισμού συνέβαλαν σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική συνοχή, είναι δύσκολο να καθορισθούν πιο ακριβείς ενδείξεις για τις συνέπειες των μέτρων αυτών. Υπάρχουν οπωσδήποτε σημαντικές δυσκολίες όσον αφορά την ακριβή αξιολόγηση των συνεπειών των διαρθρωτικών πολιτικών, ιδιαίτερα για σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Μία αξιολόγηση των μέτρων από την άποψη του τουρισμού είναι ακόμη πιο προβληματική, με την έννοια ότι ο τουρισμός περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων και σε διαφορετικούς βαθμούς.

4.13. Ο τουρισμός είναι ένας τομέας που, αφενός, παρέχει ολοένα και περισσότερο εξειδικευμένες και βιώσιμες θέσεις απασχόλησης και, αφετέρου, αποτελεί παράγοντα χωροταξικού σχεδιασμού: ο τουρισμός αποτελεί τομέα με μη μετεγκαταστάσιμο εργατικό δυναμικό και αποτελείται κυρίως από ΜΜΕ, οι οποίες δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και είναι εγκατεστημένες σε εκτεταμένη επικράτεια. Η τουριστική ανάπτυξη των περιφερειών που σημειώνουν καθυστέρηση μπορεί, με την αξιοποίηση των ιδιαιτεροτήτων και των πλεονεκτημάτων τους, να δώσει τη δυνατότητα οικονομικής και κοινωνικής ανόδου και καλύτερης τοπικής ισορροπίας.

Οι δυνατότητες αυτές δικαιολογούν την αναγνώριση του τουρισμού σε ευρωπαϊκή κλίμακα, προκειμένου να του παρασχεθούν τα μέσα να αντιμετωπίσει τις προαναφερθείσες προκλήσεις.

5. Προτάσεις

5.1. Τα μέλη της Επιτροπής των Περιφερειών, που βρίσκονται κοντά στα πραγματικά προβλήματα του τουρισμού και είναι διαχειριστές τους σε αποκεντρωμένο επίπεδο, θα πρέπει να ασχοληθούν με τα προβλήματα αυτά στα πλαίσια της διακριτικής τους ευχέρειας, σηματοδοτώντας τον δρόμο για τα άλλα όργανα της ΕΕ.

5.2. Η Επιτροπή των Περιφερειών είναι της ακόλουθης γνώμης:

Πιστεύει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές θα υποβοηθηθούν εξαιρετικά στο έργο τους στην κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης, εάν:

5.2.1. Η ΕΕ φροντίζει ώστε, κατά τη διατύπωση των κοινών πολιτικών που άπτονται του τουρισμού, όπως είναι η προστασία του καταναλωτή, η προστασία του περιβάλλοντος και οι μεταφορές, να λαμβάνονται υπόψη και οι ανάγκες του τουρισμού. Πρέπει κυρίως να διασφαλισθεί η εξομάλυνση της λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς, να αποτραπεί η δημιουργία μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών καταστάσεων και να προσαρμοσθούν οι εθνικές πολιτικές στις ανάγκες της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων και των κεφαλαίων.

Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργότερα στο σχεδιασμό και τη διαχείριση των πολιτικών που σχετίζονται με τον τουριστικό τομέα. Για το λόγο αυτό απαιτείται η θέσπιση μίας διαδικασίας διαβουλεύσεων σχετικά με τους επιδιωκόμενους στόχους, ο συντονισμός των μελλοντικών δράσεων που αφορούν τον τομέα και η περίληψή τους στη διαδικασία των χρηματοοικονομικών μεταρρυθμίσεων που έχει θέσει σε εφαρμογή η ΕΕ (Πρόγραμμα Δράσης 2000 και Πρόγραμμα-Πλαίσιο για τον πολιτιστικό τομέα 2000).

5.2.2. Η ΕΕ προωθήσει την πολιτική της αποκέντρωσης, η οποία εξασφαλίζει στις τοπικές και περιφερειακές αρχές την άσκηση εξουσίας με ίσους όρους στο οικονομικό πεδίο, για τη διασφάλιση της ανάπτυξής τους, ιδίως στον τομέα του τουρισμού και για τα σχέδια ανάκτησης των εμπειριών από τις βιοτεχνικές απασχολήσεις που αποβλέπουν στην αξιοποίηση των ειδικών χαρακτηριστικών και των τοπικών παραδόσεων.

Η Ένωση πρέπει να διασφαλίσει την αποτελεσματική χρήση των πόρων, να αποφεύγει να στηρίζει μεμονωμένες δράσεις χωρίς εμφανή κοινοτική προστιθέμενη αξία και να συγκεντρώνει κατά προτίμηση τις προσπάθειές της στην προώθηση δράσεων συνεργασίας μεταξύ οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και περιφερειακής διοίκησης, ιδιαίτερα όταν έχουν διεθνική διάσταση ή όταν μπορούν να έχουν αισθητή επίδραση στον τουριστικό τομέα στο σύνολό του.

5.2.3. Η ΕΕ προωθήσει περαιτέρω αυτοτελή προγράμματα ενίσχυσης, αναθέτοντας στην τοπική και περιφερειακή διοίκηση τη βιώσιμη διαχείριση των μέσων αυτών, πράξη με την οποία θα αναβαθμιστεί ο ρόλος της τοπικής και περιφερειακής διοίκησης, που μπορεί να αναλάβει - και σε ορισμένες περιπτώσεις ήδη εκπληροί - αυτά τα καθήκοντα.

5.2.4. Τα κράτη μέλη καλούνται να χρησιμοποιούν ένα μέρος από τους πόρους των διαρθρωτικών ταμείων στο πλαίσιο μη καταρτισθέντων ακόμη σχεδίων και προγραμμάτων για τον τουρισμό, ώστε με τον τρόπο αυτό να ενισχυθεί και η άμεση συνεργασία της ΕΕ με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές και η διαπεριφερειακή, διεθνική και διασυνοριακή συνεργασία για την ανάπτυξη του τουρισμού.

5.2.4a. Θα πρέπει να προωθηθεί, εντός των αποδεκτών ορίων κρατικών ενισχύσεων, μια συγκεκριμένη συγχώνευση μεταξύ των κοινοτικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων και του εθνικού συστήματος χρηματοδότησης που να αποβλέπει στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης στον τουριστικό τομέα.

5.2.5. Θα πρέπει να προωθηθεί η βελτίωση της εκπαίδευσης και η αμοιβαία αναγνώριση πτυχίων στον τουριστικό τομέα, με ακόμα μεγαλύτερη βελτιστοποίηση της κατάρτισης των επαγγελματικών κλάδων και με συνακόλουθη επιδίωξη της εδραίωσης ενός τουρισμού ποιότητας.

5.2.6. Θα πρέπει να συνεκτιμηθούν περισσότερο οι συνέπειες για την απασχόληση κατά τη διάθεση των πόρων και να δοθεί προτεραιότητα στην απασχόληση καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

5.2.7. Θα πρέπει να προωθηθεί η συνεργασία μεταξύ των περιφερειών, με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση του τουριστικού δυναμικού από χώρες εκτός Ευρώπης. Ιδιαίτερα χρήσιμη θα ήταν η δημιουργία διεθνικών δικτύων ανταλλαγής τεχνογνωσίας και από κοινού προώθησης τουριστικών πακέτων, παραδοσιακών προϊόντων και εμπειριών, ειδικότερα ανάμεσα σε περιφερειακές και τοπικές αρχές, μέσω και της ενθάρρυνσης της δημιουργίας περιφερειακών δρομολογίων, της ενθάρρυνσης και ενίσχυσης των δράσεων που υλοποιούνται από το Συμβούλιο Δήμων και Περιφερειών της Ευρώπης και τη Συνέλευση των Περιφερειών της Ευρώπης, καθώς και των δράσεων τομεακών και γεωγραφικών δικτύων των περιφερειών και των δήμων. Ιδιαίτερα χρήσιμη θα ήταν η δημιουργία ενιαίου συστήματος στατιστικών στοιχείων και ποιοτικού ελέγχου.

5.2.8. Ζητούμενα στη σημερινή ευρωπαϊκή πραγματικότητα είναι η οικονομική και κοινωνική σύγκλιση, η εξασφάλιση όρων ανάπτυξης των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών οικονομιών και η εξασφάλιση θέσεων απασχόλησης. Ο τουρισμός αποτελεί αποδεδειγμένα κλάδο οικονομικής, πολιτιστικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης και συμβάλλει στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Κατά συνέπεια, η ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνει τις συνεργασίες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αναγνωρίζοντας στις τοπικές και περιφερειακές αρχές ρόλο επικεφαλής σε παρόμοιες συμπράξεις για την επίτευξη των στόχων της ολοκληρωμένης τουριστικής διαχείρισης μέσω και της διάδοσης παραδειγμάτων βέλτιστης πρακτικής σε αυτόν τον τομέα.

Βρυξέλλες, 3 Ιουνίου 1999.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Manfred DAMMEYER

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

Κατάλογος των πιλοτικών εδαφικών συμφώνων για την απασχόληση

Στις υπογραμμισμένες περιφέρειες του πίνακα έχουν υλοποιηθεί τουριστικές και πολιτιστικές δράσεις

(Πηγή:

ΓΔ ΧVI)

Liste des promoteurs techniques hommes des pactes territoriaux pour l'emploi

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

στη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών

TABLEAU N° 1

Nombre d'emplois culturels directs dans les pays de l'Union Européenne

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

TABLEAU N° 2

Nombre d'emplois culturels directs dans les pays de l'Union Européenne, sans les métiers d'art

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

TABLEAU N° 3

Nombre d'emplois culturels directs dans les pays de l'Union Européenne en % de la population active

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

TABLEAU N° 4

Nombre d'emplois culturels directs dans les pays de l'Union Européenne en % de la population active, métiers d'art exclus

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>