(1)

Ενώ στο παρελθόν σημειώθηκαν βραχυπρόθεσμες διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που διαφοροποιούν την κατάσταση το 2022 από προηγούμενες κρίσεις ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο. Η κλιμάκωση της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από τον Φεβρουάριο του 2022 έχει οδηγήσει σε άνευ προηγουμένου αυξήσεις των τιμών. Οι εν λόγω αυξήσεις τιμών είναι πιθανό να αλλάξουν ριζικά τα κίνητρα για την πλήρωση των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στην Ένωση. Στη σημερινή γεωπολιτική κατάσταση, περαιτέρω διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο, δεν μπορούν να αποκλειστούν. Τέτοιες διαταραχές εφοδιασμού θα μπορούσαν να βλάψουν σοβαρά τους πολίτες και την οικονομία της Ένωσης, διότι η Ένωση εξακολουθεί να εξαρτάται, σε σημαντικό βαθμό, από τον εφοδιασμό με αέριο από πηγές εκτός Ένωσης, ο οποίος μπορεί να επηρεαστεί από τη σύγκρουση.

(2)

Η φύση και οι συνέπειες των πρόσφατων γεγονότων είναι μεγάλης κλίμακας και αφορούν το σύνολο της Ένωσης και, ως εκ τούτου, απαιτούν ολοκληρωμένη αντίδραση από την Ένωση. Η εν λόγω αντίδραση θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα σε μέτρα που μπορούν να ενισχύσουν την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο σε επίπεδο Ένωσης, ιδίως τον εφοδιασμό των προστατευόμενων πελατών με αέριο. Η εξοικονόμηση ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση συμβάλλουν καίρια στον εν λόγω στόχο. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας η Ένωση να ενεργεί με συντονισμένο τρόπο για την αποφυγή δυνητικών κινδύνων που απορρέουν από πιθανές διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα των κρατών μελών να επιλέγουν μεταξύ διαφόρων ενεργειακών πηγών και τη γενική διάρθρωση του ενεργειακού εφοδιασμού τους σύμφωνα με το άρθρο 194 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

(3)

Οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου συμβάλλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο και η ικανοποιητική πλήρωση των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου οδηγεί στην ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο παρέχοντας πρόσθετο αέριο σε περίπτωση έντονης ζήτησης ή διαταραχών της προσφοράς. Δεδομένου ότι διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο αγωγών μπορούν να προκύψουν ανά πάσα στιγμή, θα πρέπει να θεσπιστούν μέτρα σχετικά με το επίπεδο πλήρωσης των ενωσιακών υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο για τη χειμερινή περίοδο 2022-2023.

(4)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) θέσπισε μηχανισμό αλληλεγγύης ως μέσο άμβλυνσης των συνεπειών μιας σοβαρής κατάστασης έκτακτης ανάγκης εντός της Ένωσης κατά την οποία διακυβεύεται σε κράτος μέλος ο εφοδιασμός με αέριο προς προστατευόμενους με αλληλεγγύη πελάτες, ως βασική ανάγκη ασφάλειας και απαραίτητη προτεραιότητα. Σε περίπτωση ενωσιακής έκτακτης ανάγκης, η άμεση αντίδραση διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη είναι σε θέση να παρέχουν ενισχυμένη προστασία στους πελάτες.

(5)

Ο αντίκτυπος της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας κατέδειξε ότι οι υφιστάμενοι κανόνες για την ασφάλεια του εφοδιασμού δεν είναι προσαρμοσμένοι σε αιφνίδιες μείζονες αλλαγές στη γεωπολιτική κατάσταση, όπου οι ελλείψεις εφοδιασμού και η άνοδος των τιμών μπορεί να οφείλονται όχι μόνο σε ανεπάρκεια των υποδομών ή σε ακραίες καιρικές συνθήκες, αλλά και σε εκούσια σημαντικά γεγονότα και σε μακροχρόνιες ή αιφνίδιες διαταραχές του εφοδιασμού. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν οι αιφνίδιοι σημαντικά αυξημένοι κίνδυνοι που προκύπτουν από τις τρέχουσες αλλαγές στη γεωπολιτική κατάσταση, μεταξύ άλλων με τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης.

(6)

Με βάση την ανάλυση της Επιτροπής σχετικά, μεταξύ άλλων, με την καταλληλότητα των μέτρων για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με αέριο και με βάση την ανάλυση της ενισχυμένης ετοιμότητας αντιμετώπισης κινδύνων σε επίπεδο Ένωσης που διενεργήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 από την Επιτροπή και τη συντονιστική ομάδα για το φυσικό αέριο («ΣΟΦΑ») που συστάθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να διασφαλίσει, κατ’ αρχήν, ότι οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου που βρίσκονται στην επικράτειά του και οι οποίες είναι απευθείας διασυνδεδεμένες με τμήμα αγοράς του εν λόγω κράτους μέλους θα έχουν πληρωθεί τουλάχιστον έως το 90 % της δυναμικότητάς τους σε επίπεδο κράτους μέλους έως την 1η Νοεμβρίου κάθε έτους (στόχος πλήρωσης), με σειρά ενδιάμεσων στόχων για κάθε κράτος μέλος τον Μάιο, τον Ιούλιο, τον Σεπτέμβριο και τον Φεβρουάριο (πορεία πλήρωσης) του επόμενου έτους. Ορισμένα κράτη μέλη που διαθέτουν σημαντική δυναμικότητα υπόγειας αποθήκευσης θα πλήττονταν δυσανάλογα από την υποχρέωση τήρησης του στόχου πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στην επικράτειά τους. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η εν λόγω κατάσταση, η υποχρέωση πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεών τους αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να μειωθεί στο 35 % της μέσης ετήσιας κατανάλωσης αερίου των προηγούμενων πέντε ετών. Αυτό θα πρέπει να ισχύει με την επιφύλαξη της υποχρέωσης των κρατών μελών να συμβάλουν στην πλήρωση των οικείων υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν την ευχέρεια να αποφασίζουν, υπό προϋποθέσεις, να εκπληρώνουν εν μέρει τον στόχο πλήρωσης προσμετρώντας τα αποθέματα υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) που είναι αποθηκευμένα σε εγκαταστάσεις ΥΦΑ. Οι στόχοι πλήρωσης είναι αναγκαίοι για να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές στην Ένωση προστατεύονται επαρκώς από τις ελλείψεις εφοδιασμού. Για το 2022, θα πρέπει να ισχύσει χαμηλότερος στόχος πλήρωσης 80 % και μειωμένος αριθμός ενδιάμεσων στόχων, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι ο παρών κανονισμός πρόκειται να τεθεί σε ισχύ μετά την έναρξη της περιόδου πλήρωσης των δεξαμενών αποθήκευσης και ότι τα κράτη μέλη θα έχουν περιορισμένο χρόνο για την εφαρμογή του.

(7)

Κατά την πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσής τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να στοχεύουν στη διαφοροποίηση των οικείων προμηθευτών αερίου, με στόχο τη μείωση της εξάρτησής τους, όταν αυτό ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού ή τα ουσιώδη συμφέροντα ασφάλειας της Ένωσης ή των κρατών μελών.

(8)

Κάθε έτος από το 2023, η αποθήκευση αερίου θα πρέπει να παρακολουθείται ειδικά από τον Φεβρουάριο, ώστε να αποφεύγεται η αιφνίδια απόληψη αερίου από τις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου στα μέσα του χειμώνα, η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει προκλήσεις όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού πριν από το τέλος της χειμερινής περιόδου. Οι πορείες πλήρωσης θα πρέπει να επιτρέπουν τη συνεχή παρακολούθηση καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου πλήρωσης των δεξαμενών αποθήκευσης.

(9)

Κάθε έτος από το 2023, κάθε κράτος μέλος με υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να διαβιβάζει στην Επιτροπή σχέδιο πορείας πλήρωσης όσον αφορά τέτοιες εγκαταστάσεις στην επικράτειά του και οι οποίες είναι απευθείας διασυνδεδεμένες με το τμήμα αγοράς του σε συγκεντρωτική μορφή. Λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση της ΣΟΦΑ, η Επιτροπή θα πρέπει να αποφασίσει τον καθορισμό της πορείας πλήρωσης για κάθε κράτος μέλος κατά τρόπο που να μη στρεβλώνει αδικαιολόγητα την ανταγωνιστική θέση των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στο εν λόγω κράτος μέλος σε σύγκριση με τέτοιες εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε γειτονικά κράτη μέλη.

(10)

Προκειμένου να καθοριστεί η πορεία πλήρωσης για κάθε κράτος μέλος με υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου από το 2023 με βάση το σχέδιο πορείας πλήρωσης που υποβάλλει κάθε τέτοιο κράτος μέλος, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4).

(11)

Η πορεία πλήρωσης για κάθε κράτος μέλος με υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να περιλαμβάνει μια σειρά ενδιάμεσων στόχων και θα πρέπει να βασίζεται στο μέσο ποσοστό πλήρωσης για το εν λόγω κράτος μέλος κατά τη διάρκεια των πέντε προηγούμενων ετών. Για κράτη μέλη στα οποία ο στόχος πλήρωσης είναι μειωμένος στο 35 % της μέσης ετήσιας κατανάλωσής τους αερίου, οι ενδιάμεσοι στόχοι της πορείας πλήρωσης θα πρέπει να μειώνονται αντίστοιχα.

(12)

Όταν ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να επιτύχει εγκαίρως τον στόχο πλήρωσης λόγω τεχνικών ζητημάτων, όπως προβλήματα που σχετίζονται με τους αγωγούς που τροφοδοτούν τις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου ή με τις εγκαταστάσεις έγχυσης, θα πρέπει να επιτρέπεται στο κράτος μέλος να επιτύχει τον στόχο πλήρωσης σε μεταγενέστερο στάδιο. Ωστόσο, κάθε στόχος πλήρωσης θα πρέπει να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατόν από τεχνική άποψη και, σε κάθε περίπτωση, το αργότερο έως την 1η Δεκεμβρίου του οικείου έτους, προκειμένου να κατοχυρωθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο για τη χειμερινή περίοδο.

(13)

Είναι πιθανόν ένα κράτος μέλος να μην μπορεί να επιτύχει τον στόχο πλήρωσης ή έναν ενδιάμεσο στόχο λόγω περιφερειακής ή ενωσιακής κατάστασης έκτακτης ανάγκης, όπως σε περίπτωση που ο εφοδιασμός με αέριο δεν αρκεί όπως αναφέρεται στο άρθρο 11 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, την οποία έχει κηρύξει η Επιτροπή κατόπιν αιτήματος ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών, κατά περίπτωση, που έχουν κηρύξει εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά την έννοια του εν λόγω κανονισμού. Ως εκ τούτου, οι στόχοι πλήρωσης, συμπεριλαμβανομένου του στόχου επιμερισμού των βαρών, δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται αν, και επί όσο χρονικό διάστημα, η Επιτροπή έχει κηρύξει περιφερειακή ή ενωσιακή κατάσταση έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με το άρθρο 12 του εν λόγω κανονισμού.

(14)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει παρέκκλιση από τις πορείες πλήρωσης, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να παρακολουθούν συνεχώς τα επίπεδα πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου. Οι πορείες πλήρωσης θα πρέπει να βρίσκονται εντός ορίου πέντε ποσοστιαίων μονάδων. Όταν το επίπεδο πλήρωσης ενός κράτους μέλους υπολείπεται κατά περισσότερο από πέντε εκατοστιαίες μονάδες του επιπέδου της πορείας πλήρωσής του, η αρμόδια αρχή θα πρέπει να λαμβάνει αμέσως αποτελεσματικά μέτρα για την αύξησή του. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή και τη ΣΟΦΑ σχετικά με αυτά τα μέτρα.

(15)

Κάθε ουσιαστική και διαρκής απόκλιση κράτους μέλους από την πορεία πλήρωσής του μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την επίτευξη επαρκών επιπέδων πλήρωσης και του στόχου πλήρωσης, που είναι αναγκαία για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο στην Ένωση σε πνεύμα αλληλεγγύης. Σε περίπτωση τέτοιας ουσιαστικής και παρατεταμένης απόκλισης από την πορεία πλήρωσης ή απόκλισης από τον στόχο πλήρωσης, η Επιτροπή θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να λαμβάνει αποτελεσματικά μέτρα για την αποφυγή προβλημάτων ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο που προκύπτουν από τη μη πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης. Κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με τέτοια αποτελεσματικά μέτρα, η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ειδική κατάσταση του οικείου κράτους μέλους, όπως το μέγεθος των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου σε σχέση με την εγχώρια κατανάλωση αερίου, τη σημασία των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο στην περιοχή και οποιεσδήποτε υφιστάμενες εγκαταστάσεις αποθήκευσης ΥΦΑ. Δεδομένου ότι ο παρών κανονισμός πρόκειται να αρχίσει να ισχύει μετά την έναρξη της περιόδου πλήρωσης των δεξαμενών αποθήκευσης το 2022, τυχόν μέτρα που λαμβάνει η Επιτροπή για την αντιμετώπιση αποκλίσεων από την πορεία πλήρωσης για το 2022 θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον περιορισμένο διαθέσιμο χρόνο για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού σε εθνικό επίπεδο. Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι τα μέτρα δεν υπερβαίνουν τα αναγκαία όρια για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο, χωρίς να επιβαρύνουν δυσανάλογα τα κράτη μέλη, τους συμμετέχοντες στην αγορά αερίου, τους διαχειριστές συστημάτων αποθήκευσης ή τους καταναλωτές.

(16)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την επίτευξη των στόχων πλήρωσης. Με τον τρόπο αυτό, θα πρέπει να στοχεύουν σε μέτρα που βασίζονται στην αγορά κατά πρώτο λόγο, όπου είναι δυνατόν, ώστε να αποφεύγουν περιττής δυσλειτουργία της αγοράς. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να θέσουν υψηλότερο στόχο πλήρωσης, προκειμένου η Ένωση να μπορεί να επιδιώξει να επιτύχει συλλογικά την πλήρωση του 85 % της δυναμικότητας των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στην Ένωση για το 2022. Δεδομένων των διάφορων κανονιστικών καθεστώτων που ισχύουν ήδη σε πολλά κράτη μέλη για την υποστήριξη της πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, δεν θα πρέπει να προβλεφθεί συγκεκριμένο μέσο για την επίτευξη των πορειών πλήρωσης ή του στόχου πλήρωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να αποφασίζουν ποιο μέσο είναι το πλέον κατάλληλο για τα εθνικά τους συστήματα, υπό την προϋπόθεση τήρησης ορισμένων προϋποθέσεων. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη ή οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν ποιοι συμμετέχοντες στην αγορά θα απαιτηθεί να διασφαλίσουν την πλήρωση των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου. Θα πρέπει επίσης να μπορούν να αποφασίσουν εάν κανονιστικά μέσα, όπως μέτρα που υποχρεώνουν τους κατόχους δυναμικότητας να απελευθερώσουν μη χρησιμοποιούμενη δυναμικότητα, τα οποία είναι δυνατά βάσει των υφιστάμενων κανόνων της ενωσιακής αγοράς, επαρκούν για τη διασφάλιση της επίτευξης των στόχων πλήρωσης ή εάν απαιτούνται οικονομικά κίνητρα ή επιστροφές τελών αποθήκευσης. Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος επιβάλλει στους προμηθευτές αερίου που προμηθεύουν αέριο σε προστατευόμενους πελάτες στην επικράτειά του την υποχρέωση να αποθηκεύουν αέριο σε υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου, η ποσότητα του αερίου που οφείλεται να αποθηκεύεται θα πρέπει να καθορίζεται με βάση την ποσότητα φυσικού αερίου που παρέχεται στους εν λόγω προστατευόμενους πελάτες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συντονίζονται μεταξύ τους και να χρησιμοποιούν μέσα όπως πλατφόρμες για την αγορά ΥΦΑ, ώστε να μεγιστοποιηθεί η χρήση του ΥΦΑ για την πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν τους φραγμούς υποδομών και τους κανονιστικούς φραγμούς στην κοινή χρήση του ΥΦΑ για την πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.

(17)

Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2022, με τίτλο «REPowerEU: κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια», διευκρίνισε ότι το δίκαιο της Ένωσης επιτρέπει στα κράτη μέλη να χορηγούν ενισχύσεις σε προμηθευτές αερίου βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) ΣΛΕΕ, προκειμένου να διασφαλίζεται η πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, για παράδειγμα με τη μορφή εγγυήσεων (διμερής σύμβαση επί διαφοράς).

(18)

Κάθε μέτρο που λαμβάνεται από τα κράτη μέλη για τη διασφάλιση της πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου, συμπεριλαμβανομένων των όρων που πρέπει να επιβάλλονται στην πλήρωση με βάση τον επιμερισμό των βαρών και των όρων που πρέπει να επιβάλλονται για την απόληψη αερίου από υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου, θα πρέπει να είναι αναγκαίο, σαφώς καθορισμένο, διαφανές, αναλογικό, επαληθεύσιμο, να μην εισάγει διακρίσεις και να μην προκαλεί αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού ή της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς αερίου, ούτε να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο άλλων κρατών μελών ή της Ένωσης. Ειδικότερα, τα μέτρα αυτά δεν θα πρέπει να οδηγούν στην ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης ή στη δημιουργία απροσδόκητων κερδών για τις επιχειρήσεις που ελέγχουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου ή που έχουν δεσμεύσει δυναμικότητα αποθήκευσης αλλά δεν την έχουν χρησιμοποιήσει.

(19)

Η αποδοτική χρήση των υφιστάμενων υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών δυναμικοτήτων μεταφοράς, των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου και των εγκαταστάσεων ΥΦΑ, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο σε πνεύμα αλληλεγγύης. Τα ανοικτά ενεργειακά σύνορα είναι καίριας σημασίας για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, μεταξύ άλλων σε περιόδους διαταραχής του εφοδιασμού με αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο. Ως εκ τούτου, τα μέτρα που λαμβάνονται για τη διασφάλιση της πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου δεν θα πρέπει να αποκλείουν ή να περιορίζουν τις διασυνοριακές δυναμικότητες που κατανέμονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2017/459 της Επιτροπής (5). Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η αποθήκευση παραμένει διαθέσιμη, μεταξύ άλλων και σε γειτονικά κράτη μέλη και σε περίπτωση κήρυξης έκτακτης ανάγκης όπως αναφέρεται στο άρθρο 11 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938.

(20)

Η υποχρέωση αποθήκευσης ενδέχεται να επιβαρύνει οικονομικά τους σχετικούς συμμετέχοντες στην αγορά στα εν λόγω κράτη μέλη που διαθέτουν σχετικές υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου στην επικράτειά τους, ενώ η αύξηση του επιπέδου ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο προορίζεται να ωφελήσει όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου. Για να επιμεριστεί το βάρος της διασφάλισης της επαρκούς πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στην Ένωση ώστε να είναι κατοχυρωμένη η ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, σε πνεύμα αλληλεγγύης, τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να χρησιμοποιούν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου σε άλλα κράτη μέλη. Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος δεν έχει διασύνδεση με άλλα κράτη μέλη ή αν η διασυνοριακή δυναμικότητα μεταφοράς ενός κράτους μέλους είναι περιορισμένη ή εάν άλλοι τεχνικοί λόγοι καθιστούν αδύνατη τη χρήση υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου σε άλλα κράτη μέλη, η εν λόγω υποχρέωση θα πρέπει να μειωθεί αναλόγως.

(21)

Τα κράτη μέλη χωρίς υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά εντός των εν λόγω κρατών μελών έχουν θεσπίσει ρυθμίσεις στα κράτη μέλη που διαθέτουν τέτοιες εγκαταστάσεις που προβλέπουν τη χρήση, έως την 1η Νοεμβρίου, όγκων αποθήκευσης οι οποίοι αντιστοιχούν τουλάχιστον στο 15 % της μέσης ετήσιας κατανάλωσής τους αερίου κατά την προηγούμενη πενταετία. Ωστόσο, τα κράτη μέλη χωρίς υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν εναλλακτικό μηχανισμό επιμερισμού των βαρών με ένα ή περισσότερα κράτη μέλη που διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου. Επίσης, άλλα υφιστάμενα ισοδύναμα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εξέταση του μηχανισμού επιμερισμού των βαρών, όπως η ισοδύναμη υποχρέωση όσον αφορά άλλα καύσιμα πλην του φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, όταν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με αυτούς τους εναλλακτικούς μηχανισμούς επιμερισμού των βαρών και να αποδεικνύουν τους τεχνικούς περιορισμούς, καθώς και την ισοδυναμία των μέτρων που έχουν ληφθεί.

(22)

Τα μέτρα με τα οποία τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου επιμερίζονται το βάρος που συνεπάγεται η υποχρέωση αποθήκευσης με τα κράτη μέλη που διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου ενδέχεται με τη σειρά τους να έχουν οικονομικό αντίκτυπο στους σχετικούς συμμετέχοντες στην αγορά. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν οικονομικά κίνητρα ή αποζημίωση στους συμμετέχοντες στην αγορά για την απώλεια εσόδων ή για τις δαπάνες που προκύπτουν από υποχρεώσεις που τους επιβάλλονται και οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν από τα έσοδα. Εάν τα εν λόγω μέτρα χρηματοδοτούνται μέσω εισφοράς, η εισφορά αυτή δεν θα πρέπει να επιβάλλεται σε διασυνοριακά σημεία διασύνδεσης.

(23)

Η αποτελεσματική παρακολούθηση και υποβολή αναφορών είναι ουσιαστικής σημασίας για την αξιολόγηση της φύσης και της έκτασης των κινδύνων που συνδέονται με την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, καθώς και για την επιλογή των κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών. Οι διαχειριστές υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου θα πρέπει να αναφέρουν επίπεδα πλήρωσης στις αρμόδιες αρχές σε μηνιαία βάση κατά τη διάρκεια της περιόδου πλήρωσης των δεξαμενών αποθήκευσης. Οι ιδιοκτήτες και οι διαχειριστές των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου ενθαρρύνονται να εισάγουν τακτικά σε μια κεντρική πλατφόρμα υποβολής αναφορών τη δυναμικότητα και το επίπεδο πλήρωσης για κάθε υπόγεια εγκατάσταση αποθήκευσης αερίου.

(24)

Οι αρμόδιες αρχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο και διασφαλίζουν ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο και του κόστους των μέτρων για τους καταναλωτές. Η αρμόδια αρχή κάθε κράτους μέλους ή μια άλλη οντότητα που έχει οριστεί από το κράτος μέλος θα πρέπει να παρακολουθεί τα επίπεδα πλήρωσης των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου στην επικράτειά της και να αναφέρει τα αποτελέσματα στην Επιτροπή. Η Επιτροπή θα πρέπει να μπορεί, κατά περίπτωση, να καλεί τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ACER) να συνδράμει στην παρακολούθηση.

(25)

Είναι ζωτικής σημασίας οι εκτιμήσεις επικινδυνότητας που διενεργούνται δυνάμει του άρθρου 7 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 να λαμβάνουν υπόψη όλους τους κινδύνους που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σοβαρά την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο. Για τον σκοπό αυτό, η προσέγγιση βάσει κινδύνου για την αξιολόγηση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο και τη θέσπιση προληπτικών μέτρων και μέτρων μετριασμού θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη σενάρια πλήρους διαταραχής του εφοδιασμού από μία και μόνο πηγή. Για να εξασφαλιστεί η μέγιστη ετοιμότητα, ώστε να αποφευχθεί η διαταραχή του εφοδιασμού με αέριο και να μετριαστούν οι επιπτώσεις μιας τέτοιας διαταραχής, η κοινή αξιολόγηση κινδύνων και οι εθνικές αξιολογήσεις κινδύνου θα πρέπει να διενεργούνται λαμβάνοντας υπόψη τέτοια σενάρια. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατός ο συντονισμός των μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων κατάστασης έκτακτης ανάγκης και τη βελτιστοποίηση των πόρων για τη διασφάλιση συνεχούς εφοδιασμού, σε περίπτωση πλήρους διαταραχής του εφοδιασμού.

(26)

Ο ρόλος της ΣΟΦΑ θα πρέπει να ενισχυθεί, με την ανάθεση σε αυτήν ρητής εντολής να παρακολουθεί τις επιδόσεις των κρατών μελών και να αναπτύσσει βέλτιστες πρακτικές, όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλλει τακτικά εκθέσεις στη ΣΟΦΑ και η ΣΟΦΑ θα πρέπει να συντρέχει την Επιτροπή στην παρακολούθηση των στόχων σχετικά με την πλήρωση και στη διασφάλιση της επίτευξής τους.

(27)

Η ΣΟΦΑ ενεργεί ως βασικός σύμβουλος της Επιτροπής για τη διευκόλυνση του συντονισμού των μέτρων ασφάλειας του εφοδιασμού, επικουρώντας την Επιτροπή ανά πάσα στιγμή και, ειδικότερα, σε περίπτωση κρίσης. Ανάλογα με τις ανάγκες, προκειμένου να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή ετοιμότητα και να διευκολυνθεί η ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών, η Επιτροπή θα συγκαλέσει, χωρίς καθυστέρηση, τη σύνθεση «διαχείριση κρίσεων» της ΣΟΦΑ, εν αναμονή πιθανής κρίσης. Η σύνθεση «διαχείριση κρίσεων» της ΣΟΦΑ θα πρέπει να είναι διαθέσιμη να επικουρεί την Επιτροπή για όσο διάστημα είναι αναγκαίο. Για τον σκοπό αυτόν, η ΣΟΦΑ θα πρέπει να διατηρεί διαύλους επικοινωνίας με τα κράτη μέλη και όλους τους σχετικούς συμμετέχοντες στην αγορά για την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο και να συλλέγει πληροφορίες σχετικές με την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο σε εθνικό, περιφερειακό και ενωσιακό επίπεδο.

(28)

O τομέας του συστήματος αποθήκευσης έχει μεγάλη σημασία για την Ένωση, την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της και τα λοιπά ουσιώδη συμφέροντα ασφάλειας της Ένωσης. Ως εκ τούτου, οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου θεωρούνται υποδομές ζωτικής σημασίας κατά την έννοια της οδηγίας 2008/114/ΕΚ του Συμβουλίου (6). Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να λαμβάνουν υπόψη τα μέτρα που θεσπίζονται από τον παρόντα κανονισμό στα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα και στις εκθέσεις προόδου που εγκρίνονται δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7).

(29)

Απαιτούνται πρόσθετες διασφαλίσεις στο δίκτυο του συστήματος αποθήκευσης προκειμένου να αποφευχθούν απειλές για τη δημόσια τάξη και τη δημόσια ασφάλεια στην Ένωση ή για την ευημερία των πολιτών της Ένωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι κάθε διαχειριστής συστήματος αποθήκευσης, συμπεριλαμβανομένων των διαχειριστών συστήματος αποθήκευσης που τελούν υπό τον έλεγχο διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, είναι πιστοποιημένος από την εθνική ρυθμιστική αρχή ή από άλλη αρμόδια αρχή που ορίζεται από το κράτος μέλος, ώστε να διασφαλίζει ότι η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού ή οποιοδήποτε άλλο ουσιώδες συμφέρον ασφάλειας στην Ένωση ή σε οποιοδήποτε κράτος μέλος δεν κινδυνεύει από την επιρροή του διαχειριστή συστήματος αποθήκευσης. Για την ανάλυση των πιθανών κινδύνων για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, ο συντονισμός μεταξύ των κρατών μελών κατά την αξιολόγηση της ασφάλειας του εφοδιασμού είναι σημαντικός. Η εν λόγω αξιολόγηση δεν θα πρέπει να εισάγει διακρίσεις μεταξύ των συμμετεχόντων στην αγορά αλλά θα πρέπει να συμμορφώνεται πλήρως με τις αρχές της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Προκειμένου να μετριαστεί γρήγορα ο κίνδυνος που προκύπτει από τα χαμηλά επίπεδα πλήρωσης, θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στην εν λόγω πιστοποίηση, η οποία θα πρέπει να διενεργείται ταχύτερα όταν πρόκειται για μεγαλύτερες υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης των οποίων η πλήρωση βρίσκεται κατά το τελευταίο διάστημα σε σταθερά χαμηλά επίπεδα, ώστε να διασφαλίζεται ότι μπορούν να αποκλείονται ή, αν είναι δυνατόν, να διορθώνονται πιθανά προβλήματα ασφάλειας του εφοδιασμού με αέριο που προκύπτουν από έλεγχο επί τέτοιων σημαντικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης. Λαμβανομένου υπόψη ότι το μέσο επίπεδο πλήρωσης των προηγούμενων έξι ετών όλων των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης της Ένωσης στις 31 Μαρτίου ήταν 35 % της μέγιστης δυναμικότητάς τους, το όριο για τον καθορισμό ενός ασυνήθιστα χαμηλού επιπέδου πλήρωσης τον Μάρτιο του 2021 και τον Μάρτιο του 2022 θα πρέπει να τεθεί στο 30 %.

(30)

Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ή μια άλλη αρμόδια αρχή που έχει οριστεί από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη (σε κάθε περίπτωση «αρχή πιστοποίησης») θα πρέπει να αρνούνται την πιστοποίηση όταν καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ένα πρόσωπο το οποίο άμεσα ή έμμεσα ασκεί έλεγχο ή οποιοδήποτε δικαίωμα επί του διαχειριστή συστήματος αποθήκευσης θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού ή οποιοδήποτε άλλο ουσιώδες συμφέρον ασφάλειας σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο. Κατά την αξιολόγηση αυτήν, η αρχή πιστοποίησης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εμπορικές σχέσεις οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τα κίνητρα και την ικανότητα του διαχειριστή συστήματος αποθήκευσης να προβαίνει στην πλήρωση των υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου, καθώς και τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης και τυχόν άλλα συγκεκριμένα γεγονότα και περιστάσεις της υπόθεσης. Για να διασφαλίσει τη συνεπή εφαρμογή των κανόνων πιστοποίησης ανά την Ένωση, την τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της Ένωσης και την αλληλεγγύη και την ενεργειακή ασφάλεια εντός της Ένωσης, η αρχή πιστοποίησης θα πρέπει να λαμβάνει ιδιαιτέρως υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής όταν λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με την πιστοποίηση, μεταξύ άλλων αναθεωρώντας το σχέδιο απόφασής της, κατά περίπτωση. Όταν μια αρχή πιστοποίησης αρνείται να χορηγήσει πιστοποίηση, θα πρέπει να έχει την εξουσία να απαιτήσει από οποιοδήποτε πρόσωπο να διαθέσει το μετοχικό μερίδιο ή τα δικαιώματα που κατέχει επί του ιδιοκτήτη συστήματος αποθήκευσης ή του διαχειριστή συστήματος αποθήκευσης και να ορίσει προθεσμία για την εν λόγω διάθεση, να διατάξει κάθε άλλο κατάλληλο μέτρο προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το εν λόγω πρόσωπο δεν είναι σε θέση να ασκήσει έλεγχο ή δικαίωμα επί του εν λόγω ιδιοκτήτη συστήματος αποθήκευσης ή διαχειριστή συστήματος αποθήκευσης και να αποφασίσει τη λήψη κατάλληλων αντισταθμιστικών μέτρων. Κάθε μέτρο που λαμβάνεται στην απόφαση πιστοποίησης με σκοπό την αντιμετώπιση κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο ή άλλων ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειας θα πρέπει να είναι αναγκαίο, σαφώς καθορισμένο, διαφανές, αναλογικό και να μην εισάγει διακρίσεις.

(31)

Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτης»). Συγκεκριμένα, σέβεται το δικαίωμα να μη στερείται κανείς την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για λόγους δημόσιας ωφέλειας και στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στον νόμο, έναντι δίκαιης και έγκαιρης αποζημίωσης για την απώλειά της, όπως προβλέπεται στο άρθρο 17 του Χάρτη, και το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 47 του Χάρτη.

(32)

Εάν οι επιχειρήσεις πρόκειται να αγοράσουν περισσότερο αέριο όταν η τιμή του αερίου είναι υψηλή, αυτό θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω τις τιμές. Ως εκ τούτου, οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν έκπτωση έως 100 % στα τέλη για τη δυναμικότητα μεταφοράς και διανομής στα σημεία εισόδου και εξόδου από και προς εγκαταστάσεις αποθήκευσης, τόσο υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου, όσο και εγκαταστάσεις ΥΦΑ, καθιστώντας έτσι την αποθήκευση ελκυστικότερη για τους συμμετέχοντες στην αγορά. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές και οι αρχές ανταγωνισμού ενθαρρύνονται επίσης να χρησιμοποιούν τις αρμοδιότητές τους για να αποκλείουν αποτελεσματικά τις αδικαιολόγητες αυξήσεις των τιμολογίων αποθήκευσης.

(33)

Δεδομένων των τρεχουσών εξαιρετικών περιστάσεων και των αστάθμητων παραγόντων που σχετίζονται με τις μελλοντικές αλλαγές στη γεωπολιτική κατάσταση, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να επιτύχουν τους στόχους πλήρωσης το ταχύτερο δυνατόν.

(34)

Λαμβανομένου υπόψη του επικείμενου κινδύνου για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο λόγω της τρέχουσας στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα. Λόγω του εξαιρετικού χαρακτήρα των σημερινών περιστάσεων, ορισμένες διατάξεις που θεσπίζονται με τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.

(35)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει, ως κατεπείγον ζήτημα, να καταστεί μέρος του κεκτημένου της Ενεργειακής Κοινότητας σύμφωνα με τη Συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα, που υπογράφηκε στην Αθήνα στις 25 Οκτωβρίου 2005 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2006.

(36)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938 και ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8) θα πρέπει συνεπώς να τροποποιηθούν αναλόγως,