Tworzywa sztuczne jednorazowego użytku – ograniczanie wpływu na środowisko

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

• Celem dyrektywy jest zapobieganie wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko i zmniejszanie tego wpływu oraz zachęcanie do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym w całej Unii Europejskiej (UE) poprzez wdrażanie kombinacji środków dostosowanych do produktów objętych dyrektywą, a w szczególności poprzez zagwarantowanie, że do obrotu nie będzie można wprowadzać produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które można zastąpić przystępnymi cenowo i bardziej zrównoważonymi produktami alternatywnymi.
• Dyrektywa umożliwia realizację unijnej strategii na rzecz tworzyw sztucznych, która stanowi ważny krok na drodze UE ku gospodarce o obiegu zamkniętym.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

Dyrektywa ma zastosowanie do niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, do produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych* oraz do narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne. Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych są w całości lub częściowo wykonane z tworzyw sztucznych i zazwyczaj wykorzystywane jednorazowo lub przez krótki czas, a następnie wyrzucane.

Ograniczenia w zakresie wprowadzania do obrotu

• Następujących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie można wprowadzać do obrotu:
  • sztućce (widelce, noże, łyżki oraz pałeczki);
  • talerze;
  • słomki i patyczki higieniczne (z wyjątkiem produktów używanych z wyrobami medycznymi aktywnego osadzania lub innymi wyrobami medycznymi);
  • mieszadełka do napojów;
  • patyczki mocowane do balonów i służące do tego, by balony się na nich opierały, w tym mechanizmy tych patyczków, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów;
  • wykonane z polistyrenu ekspandowanego pojemniki (tj. pudełka, z pokrywką lub bez) na żywność, która jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, jest zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika lub jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki;
  • produkty wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych;
  • wykonane z polistyrenu ekspandowanego pojemniki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka;
  • wykonane z polistyrenu ekspandowanego kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka.

Zmniejszenie stosowania

• Zgodnie z unijną polityką dotyczącą odpadów państwa członkowskie UE muszą:
  • podjąć działania w celu ograniczenia stosowania niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, dla których nie ma alternatywy (kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek, oraz pojemników na przygotowaną żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia);
  • monitorować stosowanie tych produktów jednorazowego użytku, prowadzić monitoring podjętych działań oraz składać Komisji Europejskiej sprawozdania z postępów.
• W dyrektywie ustanowiono wymóg ambitnego i stałego ilościowego zmniejszenia stosowania tych produktów w perspektywie roku 2026 (w porównaniu z rokiem 2022).
• W związku ze zmniejszeniem stosowania Komisja przyjęła akt wykonawczy, decyzję wykonawczą (UE) 2022/162 w sprawie obliczania, weryfikacji i zgłaszania zmniejszenia stosowania niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i środków wprowadzanych przez państwa członkowskie w celu osiągnięcia takiego zmniejszenia.

Selektywna zbiórka i wymogi w zakresie projektu dotyczące butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

• W dyrektywie ustalono cel na poziomie 90 % w zakresie zbiórki do celów recyklingu butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Ma on zostać osiągnięty do 2029 r. (przy czym do 2025 r. ma zostać osiągnięty cel przejściowy na poziomie 77 %).
• Takie butelki powinny zawierać co najmniej 25 % tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu (do 2025 r.; w przypadku butelek PET) oraz co najmniej 30 % takich tworzyw (do 2030 r.; w przypadku wszystkich butelek).
• Butelki, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych, mogą być wprowadzane do obrotu tylko wtedy, gdy te zakrętki i wieczka pozostają przymocowane do pojemników podczas etapu zamierzonego użytkowania produktu.
• Decyzja wykonawcza (UE) 2021/1752 ustanawia zasady obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych dotyczących selektywnej zbiórki odpadów będących jednorazowymi butelkami na napoje wykonanymi z tworzyw sztucznych.

Obowiązkowe znakowanie

• Niektóre wprowadzane do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych muszą być opatrzone widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznakowaniem na opakowaniu lub na samym produkcie. Tymi produktami są:
  • wyroby higieniczne;
  • chusteczki nawilżane;
  • wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi;
  • kubki na napoje.
• Takie oznakowania informują konsumentów o:
  • odpowiednich metodach unieszkodliwiania odpadów w przypadku danego produktu lub niewskazanych sposobach unieszkodliwiania odpadów w przypadku danego produktu;
  • obecności tworzyw sztucznych w danym produkcie i o wynikającym z tego negatywnym wpływie na środowisko w przypadku zaśmiecania.
• W rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2020/2151 zawarto zasady dotyczące specyfikacji w odniesieniu do oznakowania takich produktów.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta

• W dyrektywie zastosowano zasadę „zanieczyszczający płaci”. Producenci będą zobowiązani pokrywać koszty:
  • zbiórki odpadów i sprzątania odpadów;
  • gromadzenia danych w odniesieniu do chusteczek nawilżanych, balonów oraz wyrobów tytoniowych z filtrami i filtrów sprzedawanych do używania z wyrobami tytoniowymi;
  • upowszechniania wiedzy w odniesieniu do następujących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:
    • pojemniki na żywność i napoje;
    • pojemniki na napoje;
    • kubki;
    • paczki i owijki;
    • lekkie torby na zakupy;
    • wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi.
• Obowiązki te (z wyłączeniem kosztów zbiórki) będą miały zastosowanie również w odniesieniu do chusteczek nawilżanych i balonów.
• Państwa członkowskie muszą ponadto:
  • zapewnić wprowadzenie zasad rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne;
  • prowadzić monitoring i ocenę takich narzędzi połowowych z myślą o ustanowieniu ogólnounijnych celów w zakresie zbiórki.
• Decyzja wykonawcza (UE) 2021/958 ustanawia zasady w zakresie formatu zgłaszania odpowiednich danych i informacji oraz formatu sprawozdań z kontroli jakości dotyczących wprowadzonych do obrotu narzędzi połowowych oraz zebranych narzędzi połowowych stanowiących odpady w państwach członkowskich.

Systemy informacyjne i sprawozdawczość

Decyzja wykonawcza (UE) 2021/2267 ustanawia format zgłaszania danych i informacji na temat zebranych odpadów pochodzących ze stosowania wyrobów tytoniowych z filtrami i filtrów wprowadzanych do obrotu w połączeniu z wyrobami tytoniowymi.

Upowszechnianie wiedzy

Państwa członkowskie muszą także podjąć działania w celu:

• informowania konsumentów i zachęcania do podejmowania odpowiedzialnych zachowań konsumenckich, by zmniejszyć zaśmiecenie pochodzące z produktów wymienionych powyżej;
• upowszechniania wśród konsumentów wiedzy na temat alternatywnych produktów wielokrotnego użytku oraz wpływu na sieci kanalizacyjne nieodpowiednich sposobów unieszkodliwiania odpadów w przypadku produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Wytyczne Komisji

• W czerwcu 2021 r. Komisja wydała wytyczne dotyczące produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, by zagwarantować, że wymogi określone w niniejszej dyrektywie są stosowane w całej UE w sposób poprawny i spójny.
• W wytycznych objaśniono najważniejsze terminy stosowane w dyrektywie oraz zaprezentowano przykłady produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które są objęte zakresem jej stosowania i które nie są nim objęte.

OD KIEDY PRZEPISY MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Dyrektywa miała być transponowana do prawa krajowego do 3 lipca 2021 r.
• Przepisy dotyczące ograniczeń w zakresie wprowadzania do obrotu i znakowania mają zastosowanie od 3 lipca 2021 r., natomiast wymogi w zakresie projektu produktu dotyczące zakrętek i wieczek używanych do pojemników na napoje jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych mają zastosowanie od 3 lipca 2024 r.
• Środki w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta dotyczące wyrobów tytoniowych z filtrami i filtrów sprzedawanych do używania z wyrobami tytoniowymi mają zastosowanie od 5 stycznia 2023 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Tworzywa sztuczne jednorazowego użytku (Komisja Europejska)
• Ograniczenia UE dotyczące niektórych tworzyw sztucznych jednorazowego użytku (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz.U. L 155 z 12.6.2019, s. 1–19).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2022/162 z dnia 4 lutego 2022 r. ustanawiająca zasady stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w odniesieniu do obliczania, weryfikacji i zgłaszania zmniejszenia stosowania niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i środków wprowadzanych przez państwa członkowskie w celu osiągnięcia takiego zmniejszenia (Dz.U. L 26 z 7.2.2022, s. 19–35).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2021/2267 z dnia 17 grudnia 2021 r. ustanawiająca format zgłaszania danych i informacji na temat zebranych odpadów pochodzących ze stosowania wyrobów tytoniowych z filtrami i filtrów wprowadzanych do obrotu w połączeniu z wyrobami tytoniowymi (Dz.U. L 455 z 20.12.2021, s. 32–36).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2021/1752 z dnia 1 października 2021 r. ustanawiająca zasady stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w odniesieniu do obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych dotyczących selektywnej zbiórki odpadów będących jednorazowymi butelkami na napoje z tworzyw sztucznych (Dz.U. L 349 z 4.10.2021, s. 19–30).

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2021/958 z dnia 31 maja 2021 r. ustanawiająca format zgłaszania danych i informacji dotyczących wprowadzonych do obrotu narzędzi połowowych oraz zebranych narzędzi połowowych stanowiących odpady w państwach członkowskich i format sprawozdania z kontroli jakości zgodnie z art. 13 ust. 1 lit. d) i art. 13 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 (Dz.U. L 211 z 15.6.2021, s. 51–64).

Kolejne zmiany decyzji wykonawcza (UE) 2021/958 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiające zasady dotyczące zharmonizowanych specyfikacji w odniesieniu do oznakowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w części D załącznika do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz.U. L 428 z 18.12.2020, s. 57–67).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312 z 22.11.2008, s. 3–30).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz.U. L 365 z 31.12.1994, s. 10–23).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 11.04.2022