Wynagrodzenia minimalne w Unii Europejskiej

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

Dyrektywa ma zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej związanych umową o pracę lub pozostających w stosunku pracy określonym przez ustawę, umowy zbiorowe lub praktykę obowiązujące w poszczególnych państwach członkowskich UE, przy uwzględnieniu orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.

W celu zwiększenia zasięgu rokowań zbiorowych mających na celu ustalanie wynagrodzeń, państwa członkowskie, przy udziale partnerów społecznych muszą:

• wspierać budowanie i dalsze wzmacnianie zdolności partnerów społecznych do angażowania się w rokowania zbiorowe, w szczególności na poziomie sektorowym lub międzybranżowym;
• zachęcać partnerów społecznych do konstruktywnych, merytorycznych i świadomych negocjacji w sprawie wynagrodzeń;
• wprowadzać środki w celu ochrony korzystania z prawa do rokowań zbiorowych mających na celu ustalanie wynagrodzeń oraz ochrony pracowników i przedstawicieli związków zawodowych przed dyskryminacją w odniesieniu do ich zatrudnienia;
• wprowadzać środki w celu ochrony związków zawodowych i organizacji pracodawców uczestniczących lub chcących uczestniczyć w rokowaniach zbiorowych przed wszelką wzajemną ingerencją lub ingerencją ze strony ich przedstawicieli lub członków w ich zakładanie, funkcjonowanie lub zarządzanie nimi;
• w przypadkach, w których wskaźnik zasięgu rokowań zbiorowych jest poniżej progu 80 %, ustanowić ramy warunków sprzyjających rokowaniom zbiorowym, w drodze ustawy lub po konsultacji z partnerami społecznymi, a także opracować plan działania w celu jego zwiększenia.

Państwa członkowskie, w których obowiązują ustawowe wynagrodzenia minimalne, ustanawiają niezbędne procedury zapewniające ich adekwatność, w celu:

• osiągnięcia godnego poziomu życia;
• zmniejszenia ubóstwa pracujących;
• wspierania spójności społecznej i pozytywnej konwergencji społecznej;
• zmniejszenia luki płacowej między kobietami a mężczyznami.

W tym celu powinny:

• określić kryteria krajowe obejmujące co najmniej:
  • siłę nabywczą ustawowych wynagrodzeń minimalnych, z uwzględnieniem kosztów utrzymania;
  • ogólny poziom wynagrodzeń, stopę wzrostu oraz ich rozkład;
  • długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany;
• stosować orientacyjne wartości referencyjne w celu oceny adekwatności wynagrodzeń minimalnych – państwa członkowskie mogą zastosować automatyczny mechanizm indeksacji, pod warunkiem że stosowanie tego mechanizmu nie będzie prowadziło do obniżenia ustawowego wynagrodzenia minimalnego;
• dokonywać aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych co najmniej raz na dwa lata lub w przypadku państw członkowskich stosujących mechanizm automatycznej indeksacji co najmniej raz na cztery lata;
• ustanowić co najmniej jeden organ doradczy;
• zaangażować partnerów społecznych w proces ustalania oraz aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych;
• zapewnić przy udziale partnerów społecznych, że pracownicy mają skuteczny dostęp do ochrony w postaci ustawowego wynagrodzenia minimalnego, poprzez zapewnienie:
  • skutecznych, proporcjonalnych i niedyskryminujących kontroli i inspekcji w terenie;
  • odpowiednich zasobów, szkoleń oraz wytycznych dla organów egzekwowania prawa, w zakresie proaktywnego ukierunkowania działań na pracodawców nieprzestrzegających prawa i wyciągania wobec nich konsekwencji.

Dodatkowe zasady dotyczące państw członkowskich zobowiązują je do:

• gromadzenia dokładnych danych mających na celu monitorowanie ochrony w postaci ustawowego wynagrodzenia minimalnego;
• publicznego udostępnienia wszystkich informacji dotyczących ustawowych wynagrodzeń minimalnych oraz zwiększania świadomości pracodawców i pracowników o tych działaniach;
• zapewnienia pracownikom dostępu do skutecznego, terminowego i bezstronnego rozstrzygania sporów oraz prawa do dochodzenia roszczeń;
• ochrony pracowników i przedstawicieli pracowników przed jakimkolwiek niekorzystnym traktowaniem przez pracodawcę;
• nakładania kar za naruszenia obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy.

Dyrektywa:

• nie narusza pełnego poszanowania autonomii partnerów społecznych, jak również ich prawa do negocjowania umów zbiorowych i ich zawierania;
• nie nakłada na państwa członkowskie:
  • obowiązku wprowadzenia ustawowego wynagrodzenia minimalnego;
  • obowiązku uznawania jakichkolwiek umów zbiorowych za powszechnie obowiązujące;
• wpływa na kompetencje państw członkowskich w zakresie:
  • ustalania ustawowych wynagrodzeń minimalnych, ich poziomu oraz prawa dostępu do ochrony w postaci wynagrodzenia minimalnego;
  • wprowadzania bardziej korzystnych działań lub układów zbiorowych dla pracowników;
• nie stanowi także wiążącej podstawy do obniżenia ogólnego poziomu ochrony już zapewnionej pracownikom, w szczególności w odniesieniu do obniżenia lub zniesienia wynagrodzeń minimalnych.