Mały ruch graniczny na zewnętrznych granicach lądowych

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Warunki wjazdu i pobytu

Mały ruch graniczny oznacza regularne i częste przekraczanie, z uzasadnionych powodów, zewnętrznej granicy UE przez obywateli sąsiadujących państw trzecich zamieszkujących w strefach przygranicznych UE.

Ci mieszkańcy stref przygranicznych mogą przekraczać zewnętrzną granicę lądową państwa UE, pod warunkiem że:

• posiadają zezwolenie na takie przekraczanie (oraz paszport, jeżeli jest to wymagane na podstawie umowy dwustronnej);
• nie są osobami, wobec których dokonano wpisu w Systemie Informacyjnym Schengen;
• nie są uważani za stanowiących zagrożenie dla porządku publicznego.

Takie osoby mogą przebywać w strefie przygranicznej przez maksymalny czas określony w umowie dwustronnej zawartej przez państwo UE i sąsiadujące państwo trzecie. Czas trwania pobytu nie może przekraczać trzech miesięcy.

Rozporządzenie ma zastosowanie do Islandii i Norwegii, ponieważ stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen (tj. obowiązujących przepisów prawa UE dotyczących strefy Schengen – obszaru na terenie Europy, na którym zniesiono granice wewnętrzne i w obrębie którego obywatele UE, obywatele wielu państw trzecich oraz turyści mogą się swobodnie poruszać bez kontroli granicznych), a także do Szwajcarii i Liechtensteinu. Nie ma ono natomiast zastosowania do Irlandii i Zjednoczonego Królestwa (¹).

Zezwolenia

Mieszkańcy stref przygranicznych otrzymują zezwolenie ograniczone do strefy przygranicznej. Dokument ten jest ważny przez okres od roku do pięciu lat.

Zezwolenia są zabezpieczane w ten sam sposób co dokumenty pobytowe.

Opłaty za wydanie zezwolenia nie mogą być wyższe niż opłaty pobierane za rozpatrywanie wniosków o wydanie krótkoterminowej wizy wielokrotnego wjazdu. Państwa UE mogą jednak wprowadzić niższe opłaty lub zdecydować o nieodpłatnym wydawaniu zezwoleń. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1954, które zmienia rozporządzenie (WE) nr 1030/2002 w sprawie unijnego wzoru dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich, zabezpieczenia zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego są ujednolicone z zabezpieczeniami dokumentów pobytowych w celu zapewnienia ich większego bezpieczeństwa i zapobiegania fałszerstwom. W załączniku do rozporządzenia (UE) 2017/1954 określono specyfikacje techniczne dotyczące wzoru awersu i rewersu karty. Wśród nich wymieniono zdjęcie identyfikacyjne, które jest w sposób zabezpieczony scalone z podłożem karty i zabezpieczone elementem dyfrakcyjnym optycznie zmiennym, materiał karty (poliwęglan lub równorzędny polimer syntetyczny), a także kolor, technikę druku i inne stosowane techniki.

Umowy dotyczące wdrożenia zasad małego ruchu granicznego

Państwa UE mogą zawierać umowy w sprawie małego ruchu granicznego z sąsiadującymi państwami trzecimi. Mogą one także utrzymać w mocy obowiązujące umowy, o ile są one zgodne z rozporządzeniem. Ponadto państwa UE zapewniają, aby państwa trzecie stosowały zasadę wzajemności i przyznały porównywalne traktowanie obywatelom UE zamierzającym udać się do ich stref przygranicznych.

Umowy te mogą zawierać postanowienia, zgodnie z którymi mieszkańcy stref przygranicznych:

• mogą korzystać z przejść granicznych otwartych jedynie dla mieszkańców strefy przygranicznej;
• mogą korzystać ze specjalnych pasów ruchu na zwykłych przejściach granicznych;
• mogą w wyjątkowych sytuacjach przekraczać granicę w miejscach innych niż wyznaczone przejścia graniczne oraz poza ustalonymi godzinami.

Państwa UE stosują skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje w razie nadużycia zasad małego ruchu granicznego. Obejmują one możliwość unieważnienia lub cofnięcia zezwolenia.

Włączenie obwodu kaliningradzkiego i niektórych powiatów polskich do obszaru uznawanego za strefę przygraniczną

Rozporządzenie zostało zmienione rozporządzeniem (UE) nr 1342/2011 w celu włączenia obwodu kaliningradzkiego i niektórych powiatów polskich do obszaru uznawanego za strefę przygraniczną na potrzeby umowy dwustronnej zawartej między Polską a Rosją. Obowiązywanie tej umowy dwustronnej zostało zawieszone z dniem 4 lipca 2016 r.

Komunikat Komisji z 2016 r.

W 2015 r. UE odwiedziło ponad 50 mln obywateli państw spoza UE, którzy przekroczyli granice zewnętrzne strefy Schengen w sumie ponad 200 mln razy. Oprócz tego legalnego ruchu turystycznego w samym 2015 r., w następstwie konfliktu na Bliskim Wschodzie i w innych miejscach na świecie, na granicach zewnętrznych Europy odnotowano 1,8 mln przypadków nielegalnego wjazdu. Mając na uwadze te liczby oraz tło, jakie stanowiły ataki terrorystyczne przeprowadzone pod koniec 2015 r. i na początku 2016 r., Komisja Europejska wydała komunikat, w którym przedstawiła, w jaki sposób istniejące i przyszłe systemy informacyjne mogą przyczynić się do poprawy zarówno zarządzania granicami zewnętrznymi, jak i bezpieczeństwa wewnętrznego w UE. W ten sposób rozpoczęto działania na rzecz udoskonalenia unijnej architektury zarządzania danymi przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych, zwłaszcza ochrony danych osobowych.