Openbare aanbestedingen op defensie- en veiligheidsgebied

KERNPUNTEN

Toepassingsgebied

• In principe is de richtlijn van toepassing op alle contracten voor de plaatsing van opdrachten voor militair materieel en militaire werken en diensten en op gevoelige aankopen die met de veiligheid te maken hebben en waarbij gerubriceerde gegevens zijn betrokken.
• Krachtens artikel 346 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie houden EU-lidstaten het recht om bepaalde contracten van de verplichtingen van deze richtlijn vrij te stellen.
• Volgens vaste rechtspraak van het Europees Hof van Justitie is de krachtens artikel 346 VWEU toegestane vrijstelling beperkt tot uitzonderlijke en duidelijk omschreven gevallen. Op basis van een beoordeling per geval moet worden aangetoond dat aan de voorwaarden voor de toepassing ervan is voldaan.

Beroepsprocedures

De richtlijn voorziet in beroepsprocedures (d.w.z. de mogelijkheid voor een inschrijver¹ om de gunning van een opdracht aan een andere inschrijver aan te vechten), gericht op het bieden van rechtsbescherming aan betrokken inschrijvers. De procedures bevorderen tevens transparantie en non-discriminatie bij de gunning van opdrachten zonder dat de noodzakelijke vertrouwelijkheid van EU-lidstaten uit het oog wordt verloren.

Defensiegerelateerde producten

Richtlijn 2009/81/EG is aangenomen als onderdeel van een pakket dat ook Richtlijn 2009/43/EG betreffende de overdracht van defensiegerelateerde producten binnen de EU omvat (zie samenvatting). De vereenvoudigde overdracht van defensiegerelateerde producten tussen lidstaten zoals uiteengezet in Richtlijn 2009/43/EG, is nodig voor goed functionerende grensoverschrijdende inschrijvingsprocedures.

Evaluatieverslag

In een in 2016 gepubliceerd Commissieverslag waarin de uitvoering van Richtlijn 2009/81/EG werd geëvalueerd, werd geconcludeerd dat de richtlijn had bijgedragen tot de openstelling van de interne markt voor defensie, maar dat er nog ruimte was voor verdere vooruitgang.

Europees defensieactieplan, Europees Defensiefonds en gezamenlijke aanbestedingen

Om efficiëntere uitgaven van de lidstaten aan gezamenlijke defensiecapaciteiten te ondersteunen en de concurrerende en innovatieve industriële basis van de EU-defensiesector te stimuleren, lanceerde de Commissie eind 2016 het Europees defensieactieplan. Een belangrijk onderdeel van het plan was de oprichting van het Europees Defensiefonds (EDF) ter ondersteuning van investeringen in gezamenlijk onderzoek en de gezamenlijke ontwikkeling van defensiematerieel en -technologieën (zie samenvatting).

In 2019 heeft de Commissie een mededeling gepubliceerd met richtsnoeren over verschillende mogelijkheden voor aanbestedingen in samenwerkingsverband op het gebied van defensie en veiligheid. De mededeling bevat ook nuttige informatie over aspecten die van belang zijn voor de uitvoering van projecten die in het kader van het EDF worden gefinancierd.

In februari 2022 heeft de Commissie ook een mededeling gepubliceerd over de bijdrage van de Commissie aan de Europese defensie, die een aantal voorstellen bevat om de gezamenlijke aanschaf van defensiecapaciteiten die in samenwerking binnen de EU zijn ontwikkeld, aan te moedigen.

Versterking van de rol van kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s)

In een aanbeveling van de Commissie van 2018 over grensoverschrijdende markttoegang voor onderleveranciers en kmo’s worden maatregelen voorgesteld om de positie van kmo’s in de toeleveringsketens van defensie te verbeteren.

Wijzigingen van Richtlijn 2009/81/EG

De richtlijn is herhaaldelijk gewijzigd met betrekking tot de toepassingsdrempels (waarden waaronder zij niet van toepassing is) voor gunningsprocedures. De meest recente wijziging was Gedelegeerde Verordening (EU) 2021/1950 van de Commissie, die op 1 december 2021 in werking is getreden.