Bescherming van de consument tegen oneerlijke bedingen in overeenkomsten

KERNPUNTEN

Richtlijn 93/13/EEG

• Bij het beoordelen of een beding van een overeenkomst eerlijk is of niet, moet rekening worden gehouden met de aard van de betrokken goederen en diensten, de omstandigheden van de transactie en alle andere algemene voorwaarden.
• De werkelijke prijs die werd betaald voor de goederen of diensten, wordt niet meegenomen bij deze beoordeling, tenzij het desbetreffende beding niet duidelijk en begrijpelijk is geformuleerd.
• De richtlijn bevat een niet-uitputtende en indicatieve lijst van oneerlijke bedingen in overeenkomsten. Consumenten om een onredelijk hoge schadevergoeding vragen (bijv. voor een betalingsachterstand) of ze voorwaarden opleggen waarvoor ze over onvoldoende tijd beschikten om deze volledig te begrijpen alvorens de overeenkomst te ondertekenen, maken onder andere deel uit van deze lijst.
• Schriftelijke overeenkomsten moeten in duidelijke en begrijpelijke bewoordingen worden opgesteld. In geval van twijfel over de betekenis van een beding geldt de voor de consument gunstigste interpretatie.
• Contractuele bedingen die als oneerlijk worden beschouwd, zijn niet bindend voor de consument, maar de rest van de overeenkomst blijft geldig waar dit wettelijk mogelijk is.
• EU-lidstaten moeten de nodige maatregelen treffen om te voorkomen dat oneerlijke bedingen gebruikt blijven worden in overeenkomsten.
• Organisaties en personen die een legitiem belang hebben bij de bescherming van de rechten van de consument, kunnen een beroep doen op de rechtbanken om te oordelen of een contractueel beding oneerlijk is.
• In 2019 publiceerde de Europese Commissie richtsnoeren met betrekking tot de uitlegging en toepassing van Richtlijn 93/13/EEG. Deze presenteert de rijke jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie over deze richtlijn op een gestructureerde manier om een doeltreffende toepassing van de richtlijn in de EU en de landen van de Europese Economische Ruimte te vergemakkelijken.

Sancties

• Met de Wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/2161 worden lidstaten verplicht om doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties in te voeren toepasselijk voor inbreuken op de regels inzake oneerlijke bedingen in overeenkomsten, op basis van een reeks parameters. Deze criteria omvatten:
  • de aard, ernst, omvang en duur van de inbreuk;
  • door de handelaar genomen maatregelen om de door de consument geleden schade te beperken of te verhelpen;
  • eerdere inbreuken door de handelaar;
  • sancties die in grensoverschrijdende zaken in andere lidstaten aan de verkoper of leverancier zijn opgelegd voor dezelfde inbreuk, wanneer informatie over dergelijke sancties beschikbaar is via het met Verordening (EU) 2017/2394 ingestelde mechanisme (zie de samenvatting).
• Volgens de nieuwe richtlijn moeten de lidstaten ook geldboetes kunnen opleggen wanneer ze in het kader van gecoördineerde acties uit hoofde van Verordening (EU) 2017/2394 grote grensoverschrijdende inbreuken vaststellen die consumenten in verschillende lidstaten treffen. Geldboetes moeten kunnen oplopen tot ten minste 4 % van de jaarlijkse omzet van een handelaar, of tot 2 miljoen EUR als er geen informatie beschikbaar is over de omzet van de handelaar.