Minimumlonen in de EU

 

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn(EU) 2022/2041 betreffende toereikende minimumlonen in de Europese Unie

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

De richtlijn heeft tot doel de arbeids- en levensomstandigheden in de Europese Unie (EU) te verbeteren door een kader vast te stellen voor:

• toereikendheid van wettelijke minimumlonen*;
• bevordering van collectieve onderhandelingen* over loonvaststelling;
• verbetering van de effectieve toegang van werknemers tot hun rechten op minimumloon* bescherming wanneer de nationale wetgeving en/of collectieve overeenkomsten daarin voorzien.

KERNPUNTEN

Toepassingsgebied

De richtlijn is van toepassing op werknemers in de EU met een arbeidsovereenkomst of -verhouding zoals omschreven in de in elke EU-lidstaat geldende wetgeving, collectieve overeenkomst of praktijk, met inachtneming van de jurisprudentie van het Hof van Justitie.

Om de collectieve onderhandelingen over de loonvaststelling te intensiveren, moeten de lidstaten, met inschakeling van de sociale partners:

• de opbouw en versterking van het vermogen van sociale partners om collectieve onderhandelingen te voeren, met name op sectoraal en bedrijfstakoverkoepelend niveau, bevorderen;
• constructieve, zinvolle en op informatie gebaseerde loononderhandelingen tussen sociale partners aanmoedigen;
• optreden om het recht op collectieve loononderhandelingen te waarborgen en te voorkomen dat werknemers en vakbondsvertegenwoordigers het slachtoffer worden van discriminatie op het werk;
• maatregelen nemen om werknemers en vakbondsvertegenwoordigers, alsmede vakbonden en werkgeversorganisaties te beschermen tegen inmenging van elkaar of van elkaars vertegenwoordigers of leden in hun oprichting, functioneren of administratie;
• wanneer het dekkingspercentage voor collectieve onderhandelingen onder de drempel van 80 % ligt, bij wet of na raadpleging van sociale partners voorzien in stimulerende voorwaarden en een actieplan opstellen om dat percentage te verhogen.

Lidstaten met wettelijke minimumlonen voeren bepaalde procedures in om ervoor te zorgen dat deze toereikend zijn, teneinde:

• een behoorlijke levensstandaard te bereiken;
• armoede onder werkenden te verminderen;
• sociale cohesie en opwaartse sociale convergentie te bevorderen;
• de genderloonkloof te verkleinen.

Zij moeten:

• criteria hanteren die ten minste het volgende moeten omvatten:
  • de koopkracht van wettelijke minimumlonen, rekening houdend met de kosten van levensonderhoud,
  • het algemene niveau van de lonen, hun groeipercentage en hun verdeling,
  • nationale productiviteitsniveaus en -trends op lange termijn;
• indicatieve referentiewaarden toepassen om te beoordelen of de wettelijke minimumlonen toereikend zijn — lidstaten mogen automatische bijstellingsmechanismen voor indexering toepassen, mits dit niet leidt tot een verlaging van het wettelijke minimumloon;
• de wettelijke minimumlonen ten minste om de twee jaar bijwerken of, voor lidstaten die een automatisch indexeringsmechanisme gebruiken, ten minste om de vier jaar;
• een of meer adviesorganen aanwijzen om advies te verstrekken;
• sociale partners betrekken bij de vaststelling en bijwerking van de wettelijke minimumlonen;
• er met medewerking van sociale partners voor zorgen dat werknemers daadwerkelijk toegang hebben tot de bestaande wettelijke minimumloonbescherming door te voorzien in:
  • doeltreffende, evenredige en niet-discriminerende controles en inspecties ter plaatse;
  • voldoende middelen, opleiding en begeleiding voor handhavingsinstanties om niet-nalevende werkgevers aan te pakken.

Aanvullende regels vereisen dat lidstaten:

• nauwkeurige gegevens verzamelen om toezicht te houden op de bescherming van het minimumloon;
• alle relevante informatie over wettelijke minimumlonen openbaar maken en werknemers en werkgevers bewust maken van de maatregelen;
• ervoor zorgen dat werknemers toegang hebben tot effectieve, tijdige en onpartijdige geschillenbeslechting en recht op verhaal;
• werknemers en hun vertegenwoordigers beschermen tegen nadelige behandeling door een werkgever;
• sancties toepassen op schendingen van de verplichtingen uit hoofde van de richtlijn.

De richtlijn:

• doet geen afbreuk aan de autonomie van sociale partners of aan hun recht om over collectieve overeenkomsten te onderhandelen en deze te sluiten;
• verplicht lidstaten niet om:
  • een wettelijk minimumloon in te voeren,
  • een collectieve overeenkomst algemeen verbindend te verklaren;
• tast het recht van lidstaten niet aan om:
  • te beslissen over de vaststelling van wettelijke minimumlonen, de hoogte ervan en de toegang tot die bescherming,
  • gunstigere maatregelen of collectieve arbeidsovereenkomsten voor werknemers in te voeren;
• geeft geen redenen om het algemene beschermingsniveau dat werknemers reeds genieten, te verlagen door minimumlonen te verlagen of af te schaffen;

VANAF WANNEER TREDEN DE REGELS IN WERKING?

De richtlijn moet uiterlijk op 15 november 2024 in nationaal recht zijn omgezet. Deze regels moeten vanaf 15 november 2024 van toepassing zijn.

ACHTERGROND

De minimumlonen in de EU lopen sterk uiteen, waardoor veel werknemers onbeschermd blijven. Dit is een gebied dat onder de nationale bevoegdheid valt en waarop de EU een ondersteunende en aanvullende rol heeft. De richtlijn is niet bedoeld om het niveau van de minimumlonen in de EU te harmoniseren, noch om een uniforme methode voor de vaststelling ervan vast te stellen.

De richtlijn is gebaseerd op artikel 153, lid 1, onder b), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie met zijn specifieke verwijzing naar de arbeidsvoorwaarden.

Zie voor meer informatie:

• Toereikende minimumlonen in de EU (Europese Commissie)
• Toereikende minimumlonen in de EU (Raad van de Europese Unie).

KERNBEGRIPPEN

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn (EU) 2022/2041 van het Europees Parlement en de Raad van 19 oktober 2022 betreffende toereikende minimumlonen in de Europese Unie (PB L 275 van 25.10.2022, blz. 33-47).

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde Deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel V — Sociale politiek — Artikel 153 (oud artikel 137 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 1141-16).

Laatste bijwerking 06.02.2023