Verbod op dwangarbeid op de EU-markt

KERNPUNTEN

Verbod op met dwangarbeid vervaardigde producten

Het verbod geldt voor alle producten, ongeacht sector, type of oorsprong (binnenlands of ingevoerd), ook wanneer slechts een deel van het product met dwangarbeid werd vervaardigd. Het omvat het gebruik van dwangarbeid in enig stadium van de productie, vervaardiging, oogst, winning of verwerking. Producten die worden aangeboden via verkoop op afstand, met inbegrip van onlineverkoop, zijn ook verboden als het aanbod gericht is op eindgebruikers in de EU.

Implementatie

De verordening wordt geïmplementeerd door middel van besluiten waarbij wordt vastgesteld dat een specifiek product in strijd is met het verbod op met dwangarbeid vervaardigde producten. Dergelijke besluiten worden genomen na afloop van een onderzoeksproces dat in twee stappen wordt uitgevoerd door de Europese Commissie voor gevallen van dwangarbeid buiten het grondgebied van de EU en door de EU-lidstaten bevoegde autoriteiten voor gevallen binnen hun nationale grondgebied. De lidstaten moeten de Commissie vóór 14 december 2025 in kennis stellen van hun aangewezen bevoegde autoriteiten.

Risicogebaseerde benadering van onderzoeken

De bevoegde autoriteiten en de Commissie beoordelen alle beschikbare informatie aan de hand van een risicogebaseerde aanpak voor het identificeren van mogelijke schendingen en het aangeven va prioriteiten in onderzoeken:

• autoriteiten geven prioriteit aan onderzoeken rekening houdend met de productvolumes, de ernst van de vermoedelijke dwangarbeid en het aandeel van het eindproduct waarvan wordt vermoed dat het met dwangarbeid is vervaardigd;
• autoriteiten richten zich op marktdeelnemers op basis van hun nabijheid tot de risicobron in de toeleveringsketen, hun omvang en middelen, hun invloed om dwangarbeid uit te bannen en de complexiteit van hun toeleveringsketen.

Vooronderzoeksfase

Vóór het openen van een formeel onderzoek, voeren de autoriteiten een inleidende fase uit om de beschikbare informatie te beoordelen.

• Van marktdeelnemers kan worden verlangd dat zij informatie indienen over due diligence-, beperkings-, preventie- en herstelinspanningen. De leidende bevoegde autoriteit kan ervoor kiezen geen informatie op te vragen indien er een risico bestaat dat het resultaat van de beoordeling in gevaar komt.
• Marktdeelnemers hebben over het algemeen 30 werkdagen de tijd om te reageren.
• De voorlopige beoordeling moet binnen 30 werkdagen na ontvangst van de informatie worden afgerond.

Onderzoeksfase

Wanneer er een met redenen omklede bezorgdheid van dwangarbeid wordt geïdentificeerd, starten de autoriteiten de onderzoeksfase:

• de autoriteiten kunnen de marktdeelnemers om aanvullende informatie verzoeken en in uitzonderlijke situaties inspecties ter plaatse uitvoeren;
• de marktdeelnemers hebben 30 tot 60 werkdagen de tijd om te reageren;
• het onderzoek moet binnen een redelijke termijn, voor zover mogelijk niet langer dan negen maanden, worden afgerond.

Besluiten en herziening

Als het gebruik van dwangarbeid wordt bevestigd, neemt de leidende bevoegde autoriteit bindende besluiten tot het verbieden van het in de handel brengen, het op de markt aanbieden en de uitvoer van de betrokken producten en gelast de marktdeelnemers om de producten uit de handel te nemen en te verwijderen:

• besluiten worden gepubliceerd en bevatten de bevindingen van het onderzoek, termijnen voor naleving en informatie om de verboden producten te kunnen identificeren;
• marktdeelnemers kunnen om een herziening verzoeken door binnen 30 werkdagen na de kennisgeving nieuwe substantiële informatie in te dienen;
• de leidende bevoegde autoriteiten kunnen besluiten op basis van dergelijke nieuwe informatie wijzigen of intrekken.

Handhaving en sancties

De bevoegde autoriteiten van de lidstaten handhaven beslissingen en leggen straffen op aan marktdeelnemers die zich niet aan de regels houden. De sancties moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn. De lidstaten moeten hun sanctieregelingen vóór 14 december 2026 vaststellen. Bij het vaststellen van sancties kunnen de autoriteiten rekening houden met factoren als de ernst en de duur van de inbreuk en de mate van medewerking van de marktdeelnemer.

Rol van de douaneautoriteiten

De douaneautoriteiten dragen bij tot de handhaving door controles uit te voeren op producten die de EU-markt binnenkomen of verlaten.

• Douaneautoriteiten kunnen het in het vrije verkeer brengen of de uitvoer van verboden producten opschorten en stellen de bevoegde autoriteiten daarvan in kennis;
• Indien de bevoegde autoriteiten bevestigen dat het verbod op de betrokken producten van toepassing is, weigeren de douaneautoriteiten de vrijgave en worden de producten in beslag genomen en verwijderd.

Unienetwerk tegen met dwangarbeid vervaardigde producten

Er wordt een Unienetwerk tegen met dwangarbeid vervaardigde producten opgericht om het optreden in de volledige EU te coördineren:

• het netwerk bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten, de Commissie en, in voorkomend geval, douaneautoriteiten.
• de Commissie coördineert haar werkzaamheden en organiseert regelmatig vergaderingen.

Informatie- en communicatiesystemen

De verordening voorziet in een digitale infrastructuur ter ondersteuning van handhaving en informatie-uitwisseling:

• een nieuwe module in het kader van het bestaande informatie- en communicatiesysteem voor markttoezicht (ICSMS) wordt gebruikt voor het beheer van onderzoeksgegevens en -beslissingen;
• de geautomatiseerde gegevensoverdracht tussen het ICSMS en de douanesystemen verloopt in drie fasen:
  • gedeelde besluitvorming voor douanerisicobeheer (binnen twee jaar na de vaststelling van de uitvoeringshandeling waarin de respectieve functies worden vastgesteld);
  • case management via de EU-éénloketomgeving voor de douane³ (binnen vier jaar na de vaststelling van de uitvoeringshandeling tot vaststelling van de ICSMS-functionaliteiten),
  • het uitpakken van douanegegevens in verband met de uitvoering van de verordening.

Databank van risico’s op dwangarbeid

De Commissie stelt een openbaar toegankelijke, indicatieve en niet-uitputtende databank van risico’s op dwangarbeid op:

• deze databank identificeert risico’s in verband met specifieke producten, productgroepen of geografische gebieden, met bijzondere aandacht voor wijdverbreide en ernstige risico’s;
• Het maakt gebruik van verifieerbare informatie uit bronnen zoals de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), de Verenigde Naties en onderzoeksinstellingen;
• de databank biedt autoriteiten en marktdeelnemers informatie om risico’s op dwangarbeid te helpen identificeren en beoordelen.

Richtsnoeren

De Commissie stelt uitvoeringsrichtsnoeren ter beschikking ter ondersteuning van bevoegde autoriteiten en marktdeelnemers:

• de richtlijnen voor bevoegde autoriteiten bevatten informatie om de uitvoering van de verordening te vergemakkelijken, met inbegrip van benchmarks voor risicogebaseerde beoordelingen in onderzoeken, toepasselijke bewijsnormen en risico-indicatoren voor dwangarbeid;
• de richtlijnen voor marktdeelnemers richten zich op due diligence met betrekking tot dwangarbeid (onder meer met betrekking tot door de staat opgelegde dwangarbeid, best practices om dwangarbeid uit te bannen en te verhelpen en mogelijke richtsnoeren voor specifieke sectoren en leveranciertypes) en op contacten met de bevoegde autoriteiten;
• de richtsnoeren hebben ook betrekking op andere kwesties, zoals douaneaspecten, indiening van informatie door belanghebbenden en sancties voor niet-naleving die door de lidstaten worden opgelegd.

Eén enkel punt voor het indienen van informatie

Een centraal platform stelt elke natuurlijke persoon of rechtspersoon of vereniging in staat informatie over vermoedelijke schendingen van dwangarbeid in te dienen. Indieningen worden gedaan via de één portaalsite voor dwangarbeid, die in alle officiële talen van de EU beschikbaar zal zijn. Zij moeten modellen volgen en feitelijke en verifieerbare bewijzen bevatten. Indieningen die onvolledig, ongegrond of te kwader trouw zijn gedaan, worden afgewezen. De indieners worden in kennis gesteld van het resultaat van de beoordeling.

Steunmaatregelen voor kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s)

De Commissie ontwikkelt specifieke ondersteuningsinstrumenten om kleine en middelgrote ondernemingen te helpen voldoen aan de verordening:

• de maatregelen omvatten richtsnoeren, training en onlinemiddelen met betrekking tot due diligence en aanduidingen van dwangarbeid;
• De lidstaten wijzen contactpunten voor kleine en middelgrote ondernemingen aan, die bestaande helpdesks kunnen omvatten.

Internationale samenwerking

De verordening bouwt voort op internationale normen die het gebruik van dwangarbeid verbieden en bevordert internationale samenwerking om de handhaving te verbeteren en informatie over risico’s op dwangarbeid uit te wisselen:

• de samenwerking omvat gestructureerde dialogen met niet-EU-landen en internationale organisaties;
• de uitwisseling van informatie kan bestaan uit risicogegevens maar sluit informatie over lopende onderzoeken uit;
• De EU-delegaties dragen bij tot het vergroten van het bewustzijn en het vergemakkelijken van het delen van informatie.

Wijzigingen van bestaande wetgeving

De verordening wijzigt Richtlijn (EU) 2019/1937 over de bescherming van personen die inbreuken op het EU-recht melden (zie samenvatting).