Taraifí fabhracha allmhairiúcháin an Aontais Eorpaigh do thíortha i mbéal forbartha

PRÍOMHPHOINTÍ

Faoi scéim AE um fhabhair tharaife ghinearálaithe (GSP) íocann tíortha i mbéal forbartha taraifí níos ísle ar a n-onnmhairí chuig AE. Cuidíonn sé sin le borradh a chur faoina ngeilleagar.

Trí shraith den scéim

• GSP caighdeánach. Déantar taraifí maidir le hearraí a allmhairítear ó thír i mbéal forbartha a laghdú nó a chur ar fionraí. Eisceacht: níl feidhm aige seo má tá an tír aicmithe ag an mBanc Domhanda mar thír ardioncaim nó ard-mheánioncaim ar feadh 3 bliana as a chéile díreach sula dtugann AE liosta na dtíortha is tairbhithe cothrom le dáta.
• GSP+ (scéim dreasachta). Taraifí níos ísle fiú do thíortha a dhaingnigh agus a chuir i bhfeidhm 27 coinbhinsiún idirnáisiúnta sonrach faoina gcumhdaítear cearta daonna agus oibre, an comhshaol agus dea-rialachas.
• Gach rud seachas airm do na tíortha is lú forbairt. Allmhairí iomlána saor ó tharaifí agus saor ó chuóta i gcás gach earra ó na tíortha is lú forbairt arna sainiú ag na Náisiúin Aontaithe, seachas airm.

Fionraí tíortha

Féadfaidh AE na taraifí níos ísle a chur ar fionraí ar chúiseanna amhail:

• sáruithe ar na príomhphrionsabail i gcoinbhinsiún i dtaca le cearta daonna agus oibre;
• cleachtais trádála mhíchothroma;
• easnaimh thromchúiseacha i rialuithe custaim (e.g. onnmhairiú drugaí nó drugaí faoi bhealach);
• Níl na coinbhinsiúin ábhartha ioncorpraithe a thuilleadh i ndlí náisiúnta tíre is tairbhí de GSP+ (ná níl an dlí sin á chur chun feidhme go héifeachtach).

Scor de réir mar a fhorbraíonn tír

• D’fhéadfadh roinnt tíortha a bheith bocht ach d’fhéadfadh siad tionscail onnmhairithe ard-iomaíocha a fhorbairt fós. Nuair a tharlaíonn sé sin, ní theastaíonn fabhair uathu níos mó chun dul i bhfód go rathúil ar mhargaí AE.
• Faoin scéim GSP dá bhrí sin, aistarraingítear fabhair ó thíortha ina bhfuil earnálacha táirgí iomaíocha ar bhonn sásra “grádúcháin”.

Níos cobhsaí agus níos intuartha

• Cuireann GSP nua tuilleadh cobhsaíochta agus intuarthachta ar fáil d’allmhaireoirí agus d’onnmhaireoirí, toisc go maireann sé 10 mbliana anois (seachas 3 bliana san am a chuaigh thart).
• Tá a fhios ag onnmhaireoirí – sa chás go ndéantar athruithe i liosta na dtairbhithe – go mbeidh idirthréimhsí 1 bhliain ar a laghad i gceist. Tá a fhios ag tíortha anois nach féidir iad a bhaint de na liostaí tairbhí ach amháin má liostaíonn na Náisiúin Aontaithe iad mar thíortha ardioncaim nó ard-mheánioncaim 3 bliana as a chéile.

Srianta sealadacha ar allmhairí

Féadfaidh an tAontas bearta cosanta (srianta sealadacha) a chur i bhfeidhm má bhíonn allmhairí ó thíortha is tairbhithe ina gcúis le deacracht thromchúiseach do tháirgeoir de chuid an Aontais, nó má tá baol ann go gcruthóidh siad an deacracht sin. Féadfaidh sé bearta faireachais a chur i bhfeidhm maidir le táirgí feirme chomh maith. Ní dhearnadh ceann ar bith de na bearta sin ó thús na scéime.

Liosta na dtíortha is tairbhithe

Tá Rialachán (AE) Uimh. 978/2012 á leasú trí ghníomhartha cur chun feidhme agus tarmligthe chun liosta na dtíortha a thairbhíonn d’fhabhair tharaife faoi GSP+ a thabhairt cothrom le dáta. Féach an leagan comhdhlúite is déanaí.