Δημόσιες συμβάσεις στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

• Η οδηγία εφαρμόζεται, καταρχήν, σε όλες τις συμβάσεις με αντικείμενο την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού, τα σχετικά έργα και τις υπηρεσίες, και τις ευαίσθητες αγορές με στόχο την ασφάλεια και χρησιμοποιούν διαβαθμισμένες πληροφορίες.
• Τα κράτη μέλη έχουν το δικαίωμα, σύμφωνα με το άρθρο 346 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να εξαιρούν συγκεκριμένες συμβάσεις από την εν λόγω οδηγία όταν αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειάς τους.
• Σύμφωνα με την κατά πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου η παρέκκλιση που προβλέπεται από το άρθρο 346 της ΣΛΕΕ περιορίζεται σε εξαιρετικές και σαφώς προσδιορισμένες περιπτώσεις. Πρέπει να αποδεικνύεται, κατά περίπτωση, ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της.

Διαδικασίες προσφυγής

Η οδηγία επιτρέπει τις διαδικασίες προσφυγής (π.χ. η δυνατότητα ενός προσφέροντα¹ να αμφισβητήσει την ανάθεση μιας σύμβασης σε έναν άλλο προσφέροντα) που αποσκοπούν στην παροχή νομικής προστασίας στους εμπλεκόμενους προσφέροντες. Επίσης, οι διαδικασίες ενθαρρύνουν τη διαφάνεια και την αποφυγή διακρίσεων κατά την ανάθεση των συμβάσεων, χωρίς να υπονομεύεται η ανάγκη των κρατών μελών για εμπιστευτικότητα.

Προϊόντα που αφορούν την άμυνα

Η οδηγία 2009/81/ΕΚ θεσπίστηκε στο πλαίσιο μιας δέσμης που περιλαμβάνει και την οδηγία 2009/43/ΕΚ σχετικά με τις μεταφορές προϊόντων συνδεόμενων με τον τομέα της άμυνας εντός της ΕΕ (βλέπε σύνοψη). Οι απλοποιημένες μεταφορές προϊόντων συνδεόμενων με τον τομέα της άμυνας μεταξύ των κρατών μελών όπως θεσπίζονται από την οδηγία 2009/43/ΕΚ είναι σημαντικές για την ορθή λειτουργία της διασυνοριακής υποβολής προσφορών.

Έκθεση αξιολόγησης

Μια έκθεση της Επιτροπής που αξιολογεί την εφαρμογή της οδηγίας 2009/81/ΕΚ, η οποία δημοσιεύτηκε το 2016, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η οδηγία συνέβαλλε στο άνοιγμα της εσωτερικής αγοράς για την άμυνα, αλλά υπήρχε ακόμη χώρος για περαιτέρω πρόοδο.

Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης στον τομέα της άμυνας, Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας και συνεργατική σύναψη δημόσιων συμβάσεων

Για να υποστηριχτούν αποδοτικότερες δαπάνες από τα κράτη μέλη σχετικά με κοινές αμυντικές δυνατότητες και για να ενισχυθεί η ανταγωνιστική και καινοτόμος βιομηχανική βάση των τομέων άμυνας της ΕΕ, προς τα τέλη του 2016, η Επιτροπή δρομολόγησε το σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή άμυνα. Στοιχείο-κλειδί του σχεδίου ήταν η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ) για τη στήριξη των επενδύσεων στην κοινή έρευνα και ανάπτυξη αμυντικού εξοπλισμού και τεχνολογιών (βλέπε σύνοψη).

Το 2019 η Επιτροπή δημοσίευσε μια ανακοίνωση η οποία παρείχε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με διάφορες δυνατότητες συνεργατικής σύναψης δημόσιων συμβάσεων στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας. Επιπλέον, η ανακοίνωση παρέχει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με πτυχές που αφορούν τη διεξαγωγή χρηματοδοτούμενων έργων από το ΕΤΑ.

Τον Φεβρουάριο του 2022, η Επιτροπή δημοσίευσε μια ανακοίνωση σχετικά με την συμβολή της Επιτροπής στην ευρωπαϊκή άμυνα η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από προτάσεις για την ενθάρρυνση της από κοινού προμήθειας αμυντικών ικανοτήτων που αναπτύσσονται με συνεργατικό τρόπο εντός της ΕΕ.

Ενίσχυση του ρόλου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ)

Μια σύσταση που δημοσιεύτηκε από την Επιτροπή το 2018 για τη διασυνοριακή πρόσβαση των υποπρομηθευτών και των ΜΜΕ προτείνει μέτρα για την βελτίωση της θέσης των ΜΜΕ στις αλυσίδες εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας.

Τροποποιήσεις της οδηγίας 2009/81/EΚ

Η οδηγία έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα όσον αφορά τα κατώτατα όρια εφαρμογής (τιμές κάτω από τις οποίες δεν εφαρμόζεται) για τις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων. Η πιο πρόσφατη τροποποίηση αφορά τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2021/1950 της Επιτροπής ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2021.