Κυρώσεις (περιοριστικά μέτρα)

Στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το άρθρο 29 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) παρέχει στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη δυνατότητα να εκδίδει αποφάσεις για την επιβολή περιοριστικών μέτρων –συχνά αποκαλούμενων ως κυρώσεων– εις βάρος χωρών εκτός ΕΕ, μη κρατικών οντοτήτων ή προσώπων.

Τα εν λόγω μέτρα δεν έχουν κατασταλτικό χαρακτήρα και επιβάλλονται προκειμένου να επιφέρουν αλλαγή στην πολιτική ή στη δραστηριότητα αυτών τους οποίους στοχοθετούν που ευθύνονται για την επίμαχη συμπεριφορά (π.χ. δεν σέβονται το διεθνές δίκαιο ή τα ανθρώπινα δικαιώματα, ή επιδιώκουν την υιοθέτηση πολιτικών ή δράσεων που δεν συμμορφώνονται με το κράτος δικαίου ή τις δημοκρατικές αρχές). Τα μέτρα πρέπει να συνάδουν με τους στόχους της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, όπως ορίζονται στο άρθρο 21 της ΣΕΕ.

Δυνάμει του άρθρου 29 της ΣΕΕ, το Συμβούλιο λαμβάνει ομόφωνα αποφάσεις για την υιοθέτηση, την ανανέωση ή την άρση καθεστώτων κυρώσεων, βάσει προτάσεων του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές πτυχές αυτών των αποφάσεων (π.χ. περιορισμοί στις εισαγωγές/εξαγωγές και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων) εφαρμόζονται μέσω κανονισμών του Συμβουλίου δυνάμει του άρθρου 215 της ΣΛΕΕ (ειδική πλειοψηφία), βάσει κοινής πρότασης του Ύπατου Εκπροσώπου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η ΕΕ μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις για την εφαρμογή των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ή σε αυτόνομη βάση, δηλ. με δική της πρωτοβουλία.

Οι κυρώσεις ενδέχεται να περιλαμβάνουν:

• απαγορεύσεις στις εξαγωγές όπλων και συναφούς εξοπλισμού
• απαγόρευση χορήγησης θεώρησης ή ταξιδιωτική που απαγορεύει την είσοδο στην ΕΕ
• οικονομικά μέτρα όπως περιορισμοί στις εισαγωγές και τις εξαγωγές
• δέσμευση κεφαλαίων και οικονομικών πόρων που κατέχουν στοχευμένα πρόσωπα ή οντότητες.

Η Επιτροπή είναι αρμόδια να διασφαλίζει, μέσω παρακολούθησης, ότι οι κανονισμοί που επιβάλλουν περιοριστικά μέτρα δυνάμει του άρθρου 215 της ΣΛΕΕ εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη. Επιπλέον, υποστηρίζει πρόσωπα, επιχειρήσεις, ανθρωπιστικές οργανώσεις και κράτη μέλη στις προσπάθειες επιβολής κυρώσεων, δημοσιεύοντας σημειώσεις καθοδήγησης και απαντώντας σε ερωτήματα ερμηνείας που τίθενται από τις αρμόδιες εθνικές αρχές.