Ιεραρχία των κανόνων της ΕΕ

Η ιεραρχία των κανόνων αναφέρεται στην ιδέα ότι, σε ένα νομικό σύστημα, υπάρχει κάθετη σειρά των νομικών πράξεων, με τις πράξεις στα χαμηλότερα επίπεδα της ιεραρχίας να υπόκεινται στις πράξεις σε υψηλότερο επίπεδο.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας διατήρησε την ιεραρχία των νομικών πράξεων που προτάθηκε από τη μη επικυρωμένη Συνταγματική Συνθήκη.

Στην κορυφή της ιεραρχίας των κανόνων της ΕΕ είναι το πρωτογενές δίκαιο, που αποτελείται από:

• τις ιδρυτικές συνθήκες της ΕΕ [τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)] και τα πρωτόκολλά τους·
• τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (άρθρο 6 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση)· και
• τις γενικές αρχές που έχει θεσπίσει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επόμενες στην ιεραρχία είναι οι διεθνείς συμφωνίες με τρίτες χώρες ή με διεθνείς οργανισμούς. Οι εν λόγω συμφωνίες δεν εμπίπτουν ούτε στο πρωτογενές ούτε στο παράγωγο δίκαιο και αποτελούν μια εντελώς ξεχωριστή κατηγορία.

Κάτω από αυτές βρίσκεται το παράγωγο δίκαιο, που περιλαμβάνει όλες τις νομοθετικές και μη νομοθετικές πράξεις που εγκρίνουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οι οποίες επιτρέπουν στην ΕΕ να ασκήσει τις εξουσίες της.

Νομοθετικές πράξεις είναι οι κανονισμοί, οι οδηγίες και οι αποφάσεις που εγκρίνονται από μια τακτική ή ειδική νομοθετική διαδικασία (άρθρο 289 της ΣΛΕΕ).

Βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο από τις μη νομοθετικές πράξεις που περιλαμβάνουν, πιο συγκεκριμένα, κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις.

Παρόλο που οι κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις (άρθρο 290 της ΣΛΕΕ) επιτρέπουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπληρώσει ή να τροποποιήσει μη ουσιώδη μέρη νομοθετικών πράξεων της ΕΕ, οι εκτελεστικές πράξεις (άρθρο 291 της ΣΛΕΕ) καθορίζουν λεπτομερείς κανόνες που επιτρέπουν την ενιαία εφαρμογή τους.