Απάτη και διαφθορά

Η απάτη και η διαφθορά αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια και τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η προστασία των συμφερόντων αυτών αποτελεί προτεραιότητα για τα θεσμικά της όργανα, με στόχο από τη μία την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των χρημάτων των φορολογουμένων και από την άλλη την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, για τα οποία η διαφθορά αποτελεί γόνιμο έδαφος.

Η νομική βάση για την καταπολέμηση της απάτης και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας που θίγει τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ είναι το άρθρο 325 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο αναθέτει στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Σε επίπεδο ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης:

• διεξάγει ανεξάρτητες διοικητικές έρευνες για απάτη, διαφθορά και κάθε άλλη παράνομη δραστηριότητα που αφορά κονδύλια ή έσοδα της ΕΕ, ώστε να διασφαλίζει ότι τα χρήματα των φορολογουμένων της διατίθενται για έργα που συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην προώθηση της ανάπτυξης στην Ευρώπη·
• διερευνά σοβαρά παραπτώματα που διαπράττονται από υπαλλήλους και μέλη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στα θεσμικά αυτά όργανα·
• αναπτύσσει, ως υπηρεσία της Επιτροπής, πολιτικές για την καταπολέμηση της απάτης για λογαριασμό της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία συγκροτήθηκε από τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 και είναι το πρώτο όργανο της ΕΕ που μπορεί να διενεργεί ποινικές έρευνες και να διώκει αδικήματα απάτης και διαφθοράς που πλήττουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταπολεμά τη διαφθορά τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, ιδίως μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων και της Γενικής Διεύθυνσης Δικαιοσύνης και Καταναλωτών.

Η διαφθορά δημιουργεί επιχειρηματική αβεβαιότητα, μειώνει τα επίπεδα των επενδύσεων και εμποδίζει την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Και το σημαντικότερο, υπονομεύει την εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις, στους δημόσιους οργανισμούς και στη δημοκρατία γενικότερα.

Στόχος των θεσμικών οργάνων της ΕΕ είναι:

• ο εξορθολογισμός και ο εκσυγχρονισμός του συνόλου των νομικών κανόνων που έχουν επιπτώσεις στη διαφθορά·
• η παρακολούθηση των προσπαθειών για την καταπολέμηση της διαφθοράς στα κράτη μέλη, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου·
• η στήριξη της εφαρμογής εθνικών μέτρων για την καταπολέμηση της διαφθοράς μέσω της χρηματοδότησης, της τεχνικής βοήθειας και της ανταλλαγής εμπειριών.

Το άρθρο 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ χαρακτηρίζει τη διαφθορά «ευρωέγκλημα» και την περιλαμβάνει στα ιδιαιτέρως σοβαρά εγκλήματα με διασυνοριακή διάσταση.

Το άρθρο 83 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ επιτρέπει τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων για τον καθορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων στους τομείς που υπόκεινται σε εναρμόνιση. Αυτό γίνεται όταν η προσέγγιση των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών στον τομέα του ποινικού δικαίου είναι αναγκαία για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα. Με βάση αυτό το άρθρο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκριναν την οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.