WTO: overeenkomst inzake handelsaspecten van de intellectuele eigendom

KERNPUNTEN

De grondbeginselen zijn de beginselen van nationale behandeling en meestbegunstiging. Dit betekent dat leden van de WTO onderdanen van andere leden niet ongunstiger behandelen dan hun eigen onderdanen. Verder dient elk voordeel voor de onderdanen van een lid terstond en onvoorwaardelijk te worden verleend aan de onderdanen van alle andere leden, zelfs als deze behandeling gunstiger is dan die welke dat lid toekent aan zijn eigen onderdanen

ALGEMENE REGELS

Normen betreffende bestaan, reikwijdte en uitoefening van intellectuele-eigendomsrechten

• Doel van de overeenkomst is de toepassing te waarborgen van adequate normen voor de bescherming van de intellectuele eigendom in alle landen die lid zijn. Daarbij wordt uitgegaan van de basisverplichtingen die door de Wereldorganisatie voor de intellectuele eigendom (WIPO) zijn geformuleerd in de verschillende verdragen met betrekking tot intellectuele-eigendomsrechten (het Verdrag van Parijs tot bescherming van de industriële eigendom, de Berner Conventie voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst, het Verdrag van Rome inzake de bescherming van uitvoerende kunstenaars, producenten van fonogrammen en omroeporganisaties en het Verdrag van Washington betreffende geïntegreerde schakelingen). Talloze nieuwe of strengere normen worden ingevoerd op de gebieden waar de bestaande verdragen niets over zeggen of ontoereikend zijn.
• Wat het auteursrecht betreft, dienen de leden van de WTO zich te houden aan de fundamentele regels van de Berner Conventie voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst. Computerprogramma's worden voortaan beschermd als werken van letterkunde.
• Wat de verhuurrechten betreft, kunnen de auteurs van computerprogramma's en producenten van fonogrammen (geluidsopnamen) toestemming verlenen voor de commerciële verhuur van hun werken aan het publiek dan wel deze verbieden. Een vergelijkbaar exclusief recht is van toepassing op cinematografische werken.
• De overeenkomst bepaalt de soorten tekens die in aanmerking komen voor bescherming als merk en de minimumrechten van de houder. Verder worden in de overeenkomst de verplichtingen met betrekking tot:
  • het gebruik van handelsmerken;
  • de duur van de bescherming;
  • de verlening van licenties en de overdracht van handelsmerken.
• Wat de geografische aanduidingen betreft, dienen de leden van de WTO het gebruik van misleidende aanduidingen met betrekking tot de oorsprong van het product te voorkomen, alsmede elk gebruik dat oneerlijke concurrentie vormt. De overeenkomst voorziet tevens in extra bescherming voor geografische aanduidingen voor wijnen en spiritualiën, zelfs wanneer er geen enkel risico bestaat dat de consument niet goed wordt voorgelicht.
• Industriële tekeningen en modellen worden uit hoofde van de overeenkomst gedurende tien jaar beschermd. De eigenaars hebben het recht vervaardiging, verkoop of invoer te voorkomen van artikelen waarvan de tekening of het model een kopie is van de beschermde tekening of het beschermde model.
• Wat octrooien betreft, dienen de leden van de WTO zich te houden aan het Verdrag van Parijs van 1967. Verder bepaalt de TRIPS-overeenkomst dat alle uitvindingen gedurende twintig jaar kunnen worden beschermd door een octrooi.
  • Bepaalde uitvindingen kunnen van octrooiering worden uitgesloten indien het gebruik ervan de openbare orde of de goede zeden schendt.
  • Andere uitvindingen die kunnen worden uitgesloten zijn:
    • diagnostische, therapeutische en chirurgische methoden voor de behandeling van mensen of dieren;
    • planten en dieren (anders dan micro-organismen); en
    • andere werkwijzen van wezenlijk biologische aard voor de verkrijging van planten of dieren (anders dan niet-biologische en microbiologische werkwijzen). De leden voorzien evenwel in de bescherming van plantenrassen door octrooien dan wel door een doeltreffend afzonderlijk stelsel.
• De leden van de WTO dienen te zorgen voor bescherming van ontwerpen voor schakelpatronen (topografieën)van geïntegreerde schakelingen overeenkomstig de regels van het Verdrag van Washington betreffende de intellectuele eigendom op het gebied van geïntegreerde schakelingen. De TRIPS-overeenkomst omvat enkele andere regels, met name betreffende de duur van de bescherming.
• Informatie die geheim is en technische kennis met handelswaarde dienen te worden beschermd tegen misbruik van vertrouwen en tegen iedere handeling die strijdig is met eerlijke handelsgebruiken. Anderzijds kunnen leden preventieve en/of controlemaatregelen nemen met betrekking tot concurrentiebeperkende gedragingen in contractuele licenties.

TENUITVOERLEGGING VAN DE OVEREENKOMST

Aspecten van intellectuele-eigendomsrechten

• De leden van de WTO zien erop toe dat hun wetgeving procedures omvat voor de handhaving van de rechten uit hoofde van de intellectuele eigendom, zowel door de houders van buitenlandse rechten, als door hun eigen onderdanen. Op basis van die procedures moet doeltreffend kunnen worden opgetreden tegen elke inbreuk op deze rechten. Procedures betreffende de handhaving dienen eerlijk en billijk te zijn. Zij mogen niet onnodig ingewikkeld of kostbaar zijn of onredelijke termijnen of nodeloze vertragingen inhouden. Definitieve administratieve beslissingen moeten kunnen worden herzien door een rechterlijke autoriteit.
• De overeenkomst gaat ook in op bewijsmateriaal, rechterlijke bevelen, schadevergoeding, voorlopige maatregelen en overige beroepsmogelijkheden.

Overgangsperiode

Voor de toepassing van de overeenkomst beschikten de industrielanden over een overgangsperiode van één jaar om hun wetgeving en praktijken in overeenstemming te brengen met de bepalingen van de overeenkomst. Die periode werd vijf jaar voor ontwikkelingslanden en landen die bezig waren met een omschakeling van een centraal geleide economie naar een markteconomie, en elf jaar voor de minst ontwikkelde landen.

Institutioneel kader

• Bij de overeenkomst is een Raad voor de handelsaspecten van de intellectuele eigendom (de TRIPS-raad) opgericht. Deze volgt de werking van de overeenkomst en met name de nakoming door de leden van hun verplichtingen, en biedt de leden gelegenheid voor overleg.
• Voor de beslechting van geschillen op het gebied van intellectuele eigendom gelden de TRIPS-procedures voor de geschillenbeslechtingsregeling die zijn voortgekomen uit de onderhandelingen in het kader van de Uruguay-ronde