Bestrijding van georganiseerde criminaliteit: strafbare feiten die verband houden met deelneming aan een criminele organisatie

WAT IS HET DOEL VAN HET KADERBESLUIT?

• Het stelt strafbare feiten die verband houden met de deelneming aan een criminele organisatie strafbaar.
• Het strekt tot harmonisatie van de wetten van de Europese Unie en de EU-lidstaten inzake het strafbaar stellen van deze feiten en stelt de sancties daarop vast.

Strafbare feiten

De lidstaten moeten ten minste één van deze twee soorten gedragingen als strafbaar feit aanmerken:

1. actieve deelneming aan de criminele activiteiten van een organisatie, met kennis van het oogmerk dan wel het voornemen van de organisatie om strafbare feiten te plegen;
2. een overeenkomst inzake de uitvoering van strafbare feiten, ook al neemt de betrokkene niet deel aan de uitvoering van die feiten.

Sancties

• Lidstaten moeten sancties voor de hierboven genoemde strafbare feiten vaststellen:
  • voor het eerste type is de minimumvereiste een maximale vrijheidsstraf die ten minste twee jaar bedraagt;
  • voor het tweede type is de minimumvereiste een maximale vrijheidsstraf die ten minste twee jaar bedraagt of eenzelfde maximale vrijheidsstraf als voor het strafbare feit met de nagestreefde activiteit wordt beoogd.
• Deze sancties kunnen onder specifieke omstandigheden worden verminderd, bijvoorbeeld wanneer de dader afziet van de criminele activiteiten of helpt bij het identificeren en voor het gerecht brengen van andere daders.
• Op basis van het kaderbesluit moeten lidstaten voorschriften invoeren die ten doel hebben om rechtspersonen (zoals bedrijven) voor de hierboven genoemde strafbare feiten aansprakelijk te stellen wanneer deze in hun naam worden gepleegd door een persoon met een leidende functie in de rechtspersoon.
• De sancties voor rechtspersonen moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn. Deze moeten boetes omvatten maar kunnen ook andere sancties omvatten zoals:
  • uitsluiting van recht op steun van de overheid;
  • tijdelijk of blijvend verbod op commerciële activiteiten en sluiting van de locaties die zijn gebruikt voor het plegen van de strafbare feiten;
  • plaatsing onder gerechtelijk toezicht;
  • gerechtelijke maatregel tot ontbinding of liquidatie van een onderneming.

Rechtsmacht en coördinatie van de vervolging

• Iedere lidstaat moet ervoor zorgen dat zijn rechtsmacht de strafbare feiten bestrijkt wanneer deze, geheel of gedeeltelijk, worden gepleegd door een van zijn onderdanen of namens een op zijn grondgebied gevestigde rechtspersoon.
• Wanneer het strafbare feit onder de rechtsmacht van verschillende lidstaten valt, moeten deze samenwerken, bijvoorbeeld via het Bureau van de Europese Unie voor samenwerking op strafrechtelijk gebied, om te beslissen welke lidstaat de vervolging zal instellen en om de vervolging te centraliseren.
• Er moet in het bijzonder rekening worden gehouden met:
  • waar het strafbare feit werd gepleegd;
  • de nationaliteit of woonplaats van de dader;
  • het land waaruit het slachtoffer afkomstig is, en
  • het grondgebied waarop de dader is aangetroffen.

Strafbare feiten waardoor de financiële belangen van de EU worden geschaad

• Richtlijn (EU) 2017/1371 bevat de regels betreffende strafbare feiten en sancties ter bestrijding van fraude en andere onwettige activiteiten die de financiële belangen van de EU schaden (zie samenvatting).
• Artikel 22, lid 1, van Verordening (EU) 2017/1939 tot instelling van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) (zie samenvatting) geeft het EOM de bevoegdheid voor strafbare feiten die de financiële belangen van de EU schaden, zoals bepaald in Richtlijn (EU) 2017/1371. Overeenkomstig artikel 22, lid 2, van dezelfde verordening is het EOM ook bevoegd voor strafbare feiten met betrekking tot de deelneming aan een criminele organisatie in de zin van Kaderbesluit 2008/841/JBZ, indien de criminele activiteit van een dergelijke criminele organisatie gericht is op het plegen van strafbare feiten die de financiële belangen van de EU schaden.