Wypadki i incydenty w lotnictwie cywilnym

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) nr 996/2010 – badanie wypadków i incydentów w lotnictwie cywilnym oraz zapobieganie im

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• Niniejsze rozporządzenie ma na celu poprawę bezpieczeństwa lotniczego poprzez zapewnienie w Unii Europejskiej (UE) wysokiego poziomu skuteczności, staranności i wysokiej jakości badania zdarzeń lotniczych.
• Rozporządzenie zawiera także przepisy odnoszące się do terminowej dostępności informacji dotyczących wszystkich osób i towarów niebezpiecznych znajdujących się na pokładzie statku powietrznego biorącego udział w wypadku.
• Ma ono także na celu wzmocnienie pomocy udzielanej ofiarom wypadków lotniczych oraz członkom ich rodzin.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

• Niniejsze rozporządzenie stosuje się do badania zdarzeń lotniczych mających charakter wypadków* oraz poważnych incydentów*:
  • mających miejsce na terytoriach państw członkowskich UE;
  • zaistniałych poza terytoriami państw członkowskich, w których udział biorą statki powietrzne zarejestrowane w państwie członkowskim lub eksploatowane przez przedsiębiorstwo z siedzibą w jednym z państw członkowskich;
  • w odniesieniu do których państwo członkowskie jest uprawnione (zgodnie z międzynarodowymi normami i zalecanymi praktykami) do wyznaczenia pełnomocnego przedstawiciela do udziału w badaniu;
  • w odniesieniu do których państwo członkowskie – mające szczególny interes z racji ofiar wśród swoich obywateli lub poważnych obrażeń, którym obywatele ci ulegli – uzyskuje zgodę państwa przeprowadzającego badanie na mianowanie eksperta.
• Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do badania zdarzeń lotniczych mających charakter wypadków i poważnych incydentów z udziałem statku powietrznego biorącego udział w akcjach wojskowych, celnych, policyjnych lub podobnych.

Niezależne organy ds. badania zdarzeń lotniczych

• Każde państwo członkowskie zapewnia przeprowadzenie badania zdarzeń lotniczych w lotnictwie cywilnym mających charakter wypadków i poważnych incydentów, bez ingerencji z zewnątrz, przez stały krajowy organ ds. badania zdarzeń lotniczych.
• Każdy organ ds. badania zdarzeń lotniczych musi być niezależny pod względem funkcyjnym od wszelkich innych władz lub jakiejkolwiek innej strony, których interesy mogłyby wchodzić w konflikt z zadaniem powierzonym organowi lub mieć wpływ na jego obiektywność.
• Każdy organ ds. badania zdarzeń lotniczych musi być w stanie niezależnie przeprowadzić pełne badanie zdarzenia lotniczego. Państwa członkowskie muszą zapewnić swoim organom ds. badania zdarzeń lotniczych środki i fundusze – w tym budżet – pozwalające im wykonywać swoje obowiązki niezależnie oraz zapewnić możliwość uzyskania odpowiednich zasobów.
• Organ ds. badania zdarzeń lotniczych musi mieć do swojej dyspozycji, w szczególności, wykwalifikowanych pracowników i odpowiednie zaplecze, w tym biura i hangary pozwalające na przechowywanie i analizę badanych statków powietrznych, znajdujących się w nich przedmiotów oraz szczątków statków powietrznych.

Obowiązek przeprowadzenia badania

• Każdy wypadek lub poważny incydent, do którego zastosowanie ma rozporządzenie (UE) 2018/1139 (zob. streszczenie) będzie obiektem badania bezpieczeństwa w państwie członkowskim, w którym doszło do takiego wypadku lub poważnego incydentu.
• Jeśli statek powietrzny, do którego zastosowanie ma rozporządzenie (UE) 2018/1139 i który jest zarejestrowany w państwie członkowskim, bierze udział w wypadku lub poważnym incydencie, którego lokalizacji nie da się definitywnie określić jako znajdującej się na terytorium któregokolwiek z państw, badaniem takiego zdarzenia lotniczego zajmie się organ ds. badania zdarzeń lotniczych państwa członkowskiego, w którym zarejestrowano taki statek powietrzny.
• Organy ds. badania zdarzeń lotniczych mogą podjąć decyzję o badaniu incydentów innych niż te opisane w powyższych ustępach, a także wypadków lub poważnych incydentów innych typów statków powietrznych, zgodnie z krajowym ustawodawstwem państw członkowskich, jeśli spodziewają się, że wnioski z tych badań mogą mieć znaczenie dla bezpieczeństwa lotniczego.
• Jeśli żadna osoba nie poniosła śmierci ani nie odniosła poważnych obrażeń, odpowiedzialny organ ds. badania zdarzeń lotniczych może zadecydować, uwzględniając spodziewane wnioski, jakie można będzie wyciągnąć dla poprawy bezpieczeństwa lotnictwa, aby nie wszczynać badania zdarzenia lotniczego w konkretnych przypadkach, o których mowa w art. 135 rozporządzenia (UE) 2018/1139, zastępującym art. 5 rozporządzenia (UE) 996/2010.
• Badania zdarzeń lotniczych w żadnym wypadku nie mogą być powiązane z orzekaniem o winie lub o odpowiedzialności. Muszą one być niezależne, odrębne w stosunku do wszelkich postępowań sądowych lub administracyjnych służących orzeczeniu o winie lub odpowiedzialności i pozostają bez uszczerbku dla nich.

Współpraca pomiędzy organami ds. badania zdarzeń lotniczych

Rozporządzenie zezwala na współpracę pomiędzy organami ds. badania zdarzeń lotniczych oraz na przekazywanie zadań.

Europejska sieć organów ds. badania zdarzeń w lotnictwie cywilnym

Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby krajowe organy ds. badania zdarzeń lotniczych stworzyły pomiędzy sobą europejską sieć organów ds. badania zdarzeń w lotnictwie cywilnym (Encasia) w celu:

• dalszej poprawy jakości badań prowadzonych przez właściwe organy ds. badania zdarzeń lotniczych oraz wzmocnienia ich niezależności;
• wspierania wysokich standardów metod badawczych oraz szkolenia inspektorów.

Badanie

• Niezależnie od jakiegokolwiek postępowania karnego osoba nadzorująca badanie jest uprawniona do podjęcia środków niezbędnych do spełnienia wymogów badania zdarzenia lotniczego. Osoba nadzorująca badanie ma prawo m.in. do:
  • posiadania natychmiastowego, nieograniczonego i swobodnego dostępu do miejsca wypadku lub incydentu, jak również do statku powietrznego, przedmiotów znajdujących się w jego wnętrzu oraz jego szczątków;
  • zagwarantowania zgromadzenia dowodów oraz usuwania szczątków lub ich części do celów analizy;
  • zwrócenia się o przeprowadzenie sekcji zwłok i badania lekarskiego osób zaangażowanych w eksploatację statku powietrznego;
  • wzywania świadków oraz żądania od nich składania zeznań.
• Państwo członkowskie, na którego terytorium zaistniał wypadek lub poważny incydent, jest odpowiedzialne za zapewnienie bezpiecznego badania wszelkich dowodów i ochrony takich dowodów.

Porozumienie z innymi organami

• Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby organy ds. badania zdarzeń lotniczych i pozostałe organy (np. organy prowadzące postępowanie karne, organy lotnictwa cywilnego, jednostki poszukiwawcze i ratunkowe zaangażowane w badanie zdarzenia lotniczego) współpracowały ze sobą dzięki zawartym wcześniej porozumieniom, pod warunkiem, że porozumienia te są zawierane w poszanowaniu niezależności organów ds. badania zdarzeń lotniczych.
• Państwa członkowskie informują o tych porozumieniach Komisję Europejską, która przekazuje te informacje do wiadomości przewodniczącemu Encasia, Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej.

Poufność i odpowiednie wykorzystywanie informacji

• Rozporządzenie zawiera wykaz dokumentów, których nie można udostępniać i wykorzystywać do celów innych niż badanie zdarzenia lotniczego (np. dane z rejestratora parametrów lotu, projekty sprawozdań, zapisy ujawniające tożsamość osób, które składały zeznania, notatki inspektorów).
• Przepisy rozporządzenia w sprawie poufnego wykorzystywania informacji, w tym informacji takich, jak numer seryjny i numer rejestracyjny, które bezpośrednio wskazują statek powietrzny objęty zgłoszeniem zdarzenia, zostały zmienione rozporządzeniem (UE) nr 376/2014. W rozporządzeniu uznano również, że wymiar sprawiedliwości lub właściwy organ może podjąć decyzję w sprawie ujawnienia zapisów zgodnie z prawem krajowym. Państwa członkowskie mogą zdecydować o ograniczeniu zakresu przypadków, w których można podjąć taką decyzję o ujawnieniu, przy poszanowaniu aktów prawnych Unii.

Pomoc udzielana ofiarom i ich rodzinom

• Państwa członkowskie muszą opracować na poziomie krajowym plan działania w sytuacji nadzwyczajnej w przypadku wystąpienia wypadku w lotnictwie cywilnym, który obejmuje pomoc ofiarom wypadków w lotnictwie cywilnym i ich rodzinom. Państwa członkowskie muszą też zapewnić, aby linie lotnicze dysponowały własnym planem pomocy dla ofiar ich rodzin, który obejmuje m.in. pomoc psychologiczną.
• Państwa członkowskie powinny też zachęcać linie lotnicze z państw spoza UE, które działają w Unii, do przyjęcia podobnego planu.
• Każde państwo członkowskie dotknięte wypadkiem musi wskazać osobę kontaktową odpowiedzialną za udzielanie informacji poszkodowanym i ich rodzinom.
• Linie lotnicze muszą sugerować pasażerom podawanie danych osoby, którą należy powiadomić w razie wypadku. Nazwiska osoby na pokładzie nie udostępnia się do wiadomości publicznej, zanim odpowiednie organy nie powiadomią rodziny tej osoby.

Raport i zalecenia dotyczące bezpieczeństwa

• W trakcie prowadzenia badań organ ds. bezpieczeństwa zaleci wszelkie niezwłoczne działania, które uzna za konieczne dla poprawy bezpieczeństwa lotnictwa, następującym podmiotom:
  • osoby odpowiedzialne za produkcję statu powietrznego lub produkcję sprzętu stosowanego na statku powietrznym;
  • osoby odpowiedzialne za konserwację statku powietrznego lub sprzętu stosowanego na statku powietrznym;
  • operatorzy statków powietrznych; oraz
  • osoby odpowiedzialne za przeszkolenie personelu.
• Po przeprowadzeniu ostatecznych konsultacji z zainteresowanymi organami, w tym z Europejską Agencją Bezpieczeństwa Lotniczego, badanie zostaje zakończone poprzez sporządzenie raportu zawierającego zalecenia dotyczące bezpieczeństwa. Raport końcowy zostanie opublikowany w możliwie najkrótszym terminie i, w miarę możliwości, w ciągu 12 miesięcy od dnia wypadku lub poważnego incydentu. Organ archiwizuje też odpowiedzi otrzymane w związku z wydanymi zaleceniami.
• Wszystkie strony otrzymujące zalecenia dotyczące bezpieczeństwa, w tym organy odpowiedzialne za bezpieczeństwo lotnictwa cywilnego na poziomie krajowym i unijnym, muszą też stosować procedury monitorowania postępów w działaniach podjętych w związku z otrzymanymi zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa.
• Istnieje uzasadniony interes w zapewnieniu opinii publicznej dostępu do wszystkich zaleceń dotyczących bezpieczeństwa ze względu na nadrzędny cel rozporządzenia (UE) nr 996/2010 oraz rozporządzenia (UE) nr 376/2014 zakładający ograniczenie liczby wypadków oraz promowanie rozpowszechniania ustaleń dotyczących incydentów związanych z bezpieczeństwem. W związku z tym decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2019/1128 reguluje prawa dostępu do zaleceń dotyczących bezpieczeństwa oraz odpowiedzi przechowywanych w centralnym archiwum europejskim.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 2 grudnia 2010 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Dochodzenia w sprawie wypadków (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 z dnia 20 października 2010 r. w sprawie badania wypadków i incydentów w lotnictwie cywilnym oraz zapobiegania im oraz uchylające dyrektywę 94/56/WE (Dz.U. L 295 z 12.11.2010, s. 35–50).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 996/2010 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych, zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 oraz uchylenia dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzeń Komisji (WE) nr 1321/2007 i (WE) nr 1330/2007 (Dz.U. L 122 z 24.4.2014, s. 18–43).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 18.10.2021