Współpraca transgraniczna 2007–2013

Współpraca transgraniczna z krajami sąsiadującymi z Unią Europejską (UE) ma na celu promowanie spójnego i zintegrowanego podejścia do rozwoju regionalnego, podejmowanie wspólnych wyzwań, zagwarantowanie skuteczności działań i bezpieczeństwa na granicach zewnętrznych i zachęcanie do lokalnej współpracy. W dokumencie strategicznym na lata 2007–2013 oraz w regionalnym programie indykatywnym na lata 2007–2010 zawarto szczegółowe informacje na temat realizacji działań w tym zakresie (programy, beneficjenci, przydziały finansowe).

AKT

Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa - Dokument strategiczny w sprawie współpracy transgranicznej na lata 2007–2010, program indykatywny na lata 2007–2013 (DE) (EN) (FR).

STRESZCZENIE

Współpraca transgraniczna jest priorytetem europejskiej polityki sąsiedztwa (ENP) (DE) (EN) (FR) i partnerstwa strategicznego z Rosją. Koncentruje się na państwach członkowskich i państwach korzystających z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI). Obejmuje zarówno granice lądowe, jak i morskie, nawet jeśli instrument definiuje kwalifikowalność według kryteriów geograficznych.

Współpraca transgraniczna obejmuje Europę Wschodnią, Kaukaz Południowy i południowy region Morza Śródziemnego, konkretnie Algierię, Armenię, Autonomię Palestyńską, Azerbejdżan, Białoruś, Egipt, Gruzję, Izrael, Jordanię, Liban, Libię, Maroko, Mołdawię, Rosję, Syrię, Tunezję i Ukrainę.

Cele i programy

Pomimo różnic dzielących regiony przygraniczne, m.in. w dziedzinie społeczno-gospodarczej, stoją przed nimi również wspólne wyzwania. Są one priorytetami i kluczowymi celami współpracy transgranicznej, które obejmują:

• promowanie harmonijnego rozwoju gospodarczego i społecznego w regionach leżących po obu stronach wspólnych granic. Szczególną uwagę poświęca się lokalnemu handlowi i inwestycjom, promowaniu wspólnych przedsięwzięć, turystyki, inwestycjom w lokalną infrastrukturę oraz współpracy w sektorach energetyki, transportu i komunikacji,
• podejmowanie wspólnych wyzwań w obszarach środowiska naturalnego, zdrowia publicznego oraz zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej. Działania obejmują wspólne planowanie i działania nadzorcze, lepsze gospodarowanie zasobami naturalnymi, zasobami rybołówstwa i odpadami. Kluczowe znaczenie ma kwestia zanieczyszczenia wód w kontekście wspólnych basenów morskich, tzn. Morza Bałtyckiego, Morza Czarnego i Morza Śródziemnego. Działania obejmują również zachęcanie do współpracy w nadzorowaniu i leczeniu chorób zakaźnych oraz do intensywniejszej współpracy w walce z korupcją, nielegalną imigracją i handlem ludźmi,
• zagwarantowanie bezpiecznych i pewnych granic poprzez ulepszanie działań i procedur w zakresie zarządzania granicami, wzmacnianie bezpieczeństwa międzynarodowych łańcuchów logistycznych lub nawet ulepszanie infrastruktury i wyposażenia granic,
• promowanie lokalnych działań międzyludzkich na poziomie transgranicznym przez wspieranie kontaktów ze społeczeństwem obywatelskim. Współpraca edukacyjna, społeczna i kulturalna może odgrywać kluczową rolę w promowaniu demokracji i wartości UE.

Współpraca transgraniczna obejmuje dwie kategorie programów, tzn. programy dotyczące:

• granic lądowych i szlaków morskich dla regionów leżących wzdłuż ważnych granic lądowych lub szlaków morskich. Te programy mogą obejmować dwa lub więcej krajów. Opracowano dziewięć programów dla granic lądowych, m.in.: program Kolarctic/Rosja, Karelia/Rosja, południowo-wschodnia Finlandia/Rosja, Estonia/Łotwa/Rosja, Litwa/Polska/Rosja, Węgry/Słowacja/Rumunia/Ukraina. Dla szlaków morskich opracowano trzy programy: programy Hiszpania/Maroko i Włochy/Tunezja oraz program Współpraca Transgraniczna – Atlantyk,
• basenów morskich dla regionów leżących na granicach zewnętrznych UE, wzdłuż jednego z trzech basenów morskich (Morza Bałtyckiego, Morza Czarnego i Morza Śródziemnego).

Inicjatywy mogą być oparte na istniejących infrastrukturach, takich jak międzyrządowe komitety współpracy transgranicznej (Finlandia i Rosja regularnie organizują takie spotkania, podobnie jak Polska i Ukraina), międzyrządowe organy współpracy regionalnej (Rada Państw Morza Bałtyckiego (EN), Współpraca Gospodarcza Państw Morza Czarnego (EN) itp.) lub innych stowarzyszeniach i sieciach utworzonych w celu promowania współpracy regionalnej lub transgranicznej (Eurocities (EN), Euroregiony (EN), itp.).

Realizacja

Partnerzy opracowują wspólne programy na poziomie lokalnym, regionalnym oraz krajowym i przedkładają propozycje Komisji. Odpowiadają nie tylko za szczegółowe programowanie, ale również za zarządzanie tymi programami oraz ich wdrożenie. Dlatego polityczna i instytucjonalna wola osiągnięcia celów oraz przyjęcia odpowiedzialności w tym zakresie ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia efektywności współpracy transgranicznej. Bardzo ważne jest również zaangażowanie i uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego w tych programach.

Finansowanie dla krajów-beneficjentów zapewniane jest w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa oraz z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Środki na lata 2007–2010 wynoszą 583,28 mln EUR (ENPI-EFRR). W okresie 2011–2013 wyniosą 535,15 mln EUR. Programy będą podlegały śródokresowej ocenie, przewidzianej na 2010 r. i w razie konieczności środki zostaną dostosowane lub poddane ponownej ocenie.

Oczekiwane są trzy rodzaje wyników:

• ogólne wyniki programu, takie jak osiągniecie celów, sposoby poprawy koordynacji, skuteczność wkładów,
• wyniki związane z realizacją kluczowych celów, takie jak zrównoważony rozwój gospodarczy i społeczny, wzmocnienie praktyk administracyjnych, identyfikacja wyzwań oraz odpowiednie i skuteczne reagowanie na te wyzwania,
• szczegółowe wyniki programów opracowanych przez partnerów, takie jak długoterminowa współpraca, wzmocnienie sieci i zwiększone zaangażowanie.

Aby zmierzyć wywierany wpływ, partnerzy określą wskaźniki w trakcie opracowywania programów. Wskaźniki są określane indywidualnie dla programów odnośnie do każdego celu dotyczącego regionalnego handlu, rozwoju społecznego, statystyk, działań granicznych lub stworzonych możliwości współpracy. Pozostałe wskaźniki mają charakter ogólny i dotyczą na przykład liczby partnerów, liczby zrealizowanych z powodzeniem projektów dotyczących współpracy transgranicznej itp.

Kontekst

Współpraca transgraniczna opiera się na programach współpracy transgranicznej opracowanych w ramach wcześniejszych programów (Tacis, MEDA, Phare, Interreg). Na podstawie doświadczeń zdobytych podczas realizacji tamtych programów zdecydowano, aby w programach współpracy transgranicznej wdrażanych w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa przypisać większą odpowiedzialność zaangażowanym stronom poprzez zdecentralizowanie programowania, zarządzania i wdrażania. W ten sposób współpraca transgraniczna uzupełnia działania w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa na poziomie dwustronnym i przyczynia się do realizacji wspólnych celów.

AKTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 951/2007 z dnia 9 sierpnia 2007 r. ustanawiające zasady stosowania programów współpracy transgranicznej finansowanych w ramach rozporządzenia (WE) nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady określającego przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa [Dz.U. L 210 z 10.8.2007]. W rozporządzeniu określono dokładnie zakres, treści, strukturę oraz kwestie dotyczące zarządzania finansowego i oceny programów współpracy transgranicznej.

Ostatnia aktualizacja: 21.12.2007