Wschodnia strategia regionalna 2007–2013

Dokument wschodniej strategii regionalnej przedstawia przekrojowe wyzwania realizowane na poziomie regionalnym poprzez nowe lub uzupełniające działania i instrumenty zaproponowane przez Unię Europejską. Obejmuje to następujące kraje: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Republika Mołdowy, Rosja, Ukraina.

AKT

Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa – Program dla Regionu Wschodniego – Dokument Strategiczny 2007–2013 (DE) (EN) (FR).

STRESZCZENIE

Regionalny dokument strategiczny (RDS) określa cele i priorytety współpracy regionalnej na podstawie Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) na lata 2007–2013. Uzupełnia on krajowe dokumenty strategiczne (EN) (FR) ustanowione dla każdego państwa regionu (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja i Ukraina).

RDS przyczynia się do realizacji celów europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) (EN) (FR) z krajami partnerskimi, jak również czterema wspólnymi obszarami z Rosją (EN) (FR), wykraczających poza dwustronne stosunki pomiędzy Unią Europejską (UE) a tymi krajami. Współpraca regionalna dotyczy w tym zakresie wspólnych dla wszystkich krajów wyzwań mających charakter transgraniczny.

Ponadto uzasadnieniem wsparcia regionalnego jest jego wartość dodana oraz konieczność wspólnego działania wielu krajów w celu rozwiązywania problemów transgranicznych. Tym samym wola współpracy państw partnerskich na płaszczyźnie regionalnej oraz przyjęcie za nią odpowiedzialności staje się kwestią kluczową.

Współpraca regionalna w niektórych sektorach wspiera również stopniową integrację gospodarczą oraz regulacyjną z UE.

Wspólne wyzwania krajów partnerskich

Region wschodni obejmuje kraje, które łączy zarówno wspólna przeszłość, jak i konieczność realizacji procesów przekształceń, które wiążą się z podobnymi wyzwaniami politycznymi, gospodarczymi, społecznymi oraz środowiskowymi.

Program orientacyjny na lata 2007–2010 (DE) (EN) (FR) obejmuje pewną część priorytetów ustanowionych w drodze konsultacji z krajami partnerskimi. Zostały one dobrane pod kątem ich wagi strategicznej, przewagi konkurencyjnej oraz komplementarności na poziomie regionalnym, jak również spójności z politykami UE w tych dziedzinach.

Transport oraz energia, a w szczególności sieci tych sektorów, stanowią główny priorytet, tym bardziej że kraje regionu są zarówno producentami, jak i krajami tranzytowymi. Pomoc opiera się na poprzednich doświadczeniach programów TRACECA (EN) oraz INOGATE (EN) i obejmuje następujące dziedziny:

• bezpieczeństwo transportu, przede wszystkim stopniowe zbliżenie z normami UE, jak również zrównoważony rozwój transportu,
• różnorodność oraz bezpieczeństwo dostaw energii oraz wspieranie źródeł energii odnawialnej,
• rozwój relacji oraz sieci między UE a jej sąsiadami, w szczególności na rzecz intensyfikacji stosunków handlowych.

U podstaw programu orientacyjnego leżą ochrona środowiska naturalnego i lasów oraz walka ze zmianami klimatu. Jakość powietrza i wody, zarządzanie odpadami, ochrona przyrody oraz gruntów, a także zanieczyszczenia przemysłowe stanowią przedmiot szczególnej uwagi, podobnie jak zanieczyszczenia mórz Bałtyckiego, Barentsa, Kaspijskiego oraz Czarnego. Poprawa świadomości i udziału społeczeństwa obywatelskiego oraz sektora prywatnego są konieczne do wzmocnienia wysiłków podjętych w tym zakresie.

Zarządzanie granicami oraz migracjami, walka z międzynarodową przestępczością zorganizowaną oraz polityka celna na poziomie regionalnym umożliwiają realizację korzyści skali z racji ich transgranicznego charakteru. UE wspiera w szczególności działania wymierzone przeciw handlowi ludźmi, korupcji oraz terroryzmowi na poziomie krajowym oraz międzynarodowym.

Ponadto działania wewnątrzwspólnotowe oraz działania informujące i wspierające zostaną objęte pomocą na rzecz stymulowania współpracy między społeczeństwem obywatelskim a krajami partnerskimi UE.

Poważnym zagrożeniem dla cywilów oraz środowiska naturalnego są także miny przeciwpiechotne, niewypały wojenne oraz broń małokalibrowa i lekka. Wskutek konfliktów zbrojnych w przeszłości oraz „zamrożonych konfliktów” w wielu krajach istnieje problem min przeciwpiechotnych oraz niewypałów wojennych. Dlatego też nieodzowna jest pomoc oraz skuteczna strategia działania w tej dziedzinie.

Instrumenty i środki działania

Realizacja wymienionych priorytetów będzie wsparta przez różne instrumenty oraz środki. ENPI stanowi w tym zakresie główny instrument, który obejmuje:

• kredyty krajowe skupiające się na strategicznych priorytetach krajów będących beneficjentami,
• współpracę transgraniczną oraz programy sąsiedztwa i partnerstwa wspierające współpracę transgraniczną między krajami będącymi beneficjentami, UE, krajami kandydującymi oraz potencjalnymi krajami kandydującymi,
• międzyregionalny program, którego działania zostaną wprowadzone w sposób spójny we wszystkich krajach sąsiednich (TAIEX (DE) (EN) (FR), Tempus (DE) (EN) (FR), SIGMA (EN) itp.),
• programy tematyczne przewidziane w ramach nowych instrumentów, takich jak demokracja oraz prawa człowieka, migracja i azyl, podmioty niepaństwowe i władze lokalne, środowisko i wykorzystanie zasobów naturalnych lub energia.

Ponadto mogą być wprowadzone inne instrumenty, takie jak:

• instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka,
• instrument na rzecz bezpieczeństwa jądrowego wspierający poprawę w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego (elektrownie, zarządzanie odpadami itp.),
• instrument na rzecz stabilności stanowiący skuteczną odpowiedź na istniejące lub mogące pojawić się sytuacje kryzysowe lub na długotrwałą niestabilność polityczną (konflikty „zamrożone”).

Podobnie wykorzystanie dotowanych kredytów umożliwi inwestycje ze strony różnych międzynarodowych instytucji finansowych w takich dziedzinach, jak środowisko, energia oraz transport.

Kontekst

Zgodnie z celami swojej polityki zewnętrznej UE promuje dobrobyt, solidarność, bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój na świecie, jak również demokrację i prawa człowieka. EPS wprowadzona po piątym rozszerzeniu kontynuuje te cele przy jednoczesnym podkreślaniu znaczenia stosunków opartych na dobrym sąsiedztwie pomiędzy UE i jej sąsiadami. Aby móc zrealizować te cele, ENPI, finansowy instrument EPS na lata 2007–2013, wspiera kraje partnerskie EPS, jak również Rosję, integrując regionalny i transgraniczny wymiar, a także kontynuując cele wskazane w poprzednim programie Tacis.

AKTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2008 r.: Partnerstwo wschodnie [COM(2008) 823 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. Komisja przedstawia propozycje mające na celu zwiększenie zaangażowania UE wobec wschodnich sąsiadów. Partnerstwo regionalne powinno doprowadzić do zawarcia układów o stowarzyszeniu. Powinno również przyspieszyć reformy gospodarcze, dialog polityczny i wielostronność, w szczególności za pomocą globalnego programu wzmocnienia roli instytucji.

Wzmocnienie dwustronnych stosunków powinno być realizowane w ramach:

• stopniowego ustanawiania strefy wolnego handlu z UE, stopniowo uzupełnianego umowami o wolnym handlu z krajami partnerskimi,
• współpracy w dziedzinie energii, z uwzględnieniem istniejących stosunków współzależności handlowej między UE a jej partnerami,
• ustanowienia „paktów o mobilności i bezpieczeństwie”, osobno z każdym państwem, przewidującymi jednocześnie stopniową liberalizację systemu wydawania wiz oraz intensyfikację walki z nielegalną imigracją,
• rozwoju polityk gospodarczych i społecznych prowadzonych na poziomie lokalnym, regionalnym oraz transgranicznym.

Partnerstwo powinno opierać się na nowym wielostronnym programie wdrożonym za pomocą czterech platform tematycznych. Celem tego programu powinno być rozwijanie współpracy i dialogu w następujących dziedzinach:

• demokracja, państwo prawa, dobre rządy, stabilizacja oraz integralność terytorialna,
• integracja gospodarcza oraz zbliżenie przepisów prawnych z UE,
• ochrona środowiska naturalnego,
• połączenie struktur transportu oraz informacji,
• bezpieczeństwo energetyczne, w szczególności dzięki mechanizmom ostrzegania, dywersyfikacji dróg i źródeł zaopatrzenia,
• kultura i wymiany między obywatelami.

Przewiduje się również szczegółowe inicjatywy w zakresie dobrego zarządzania granicami, małych i średnich przedsiębiorstw, odnawialnych źródeł energii i reakcji na katastrofy naturalne oraz ludzkie.

Komisja proponuje globalny wzrost finansowania przyznanego dla partnerstwa wschodniego w ramach europejskiego instrumentu polityki sąsiedztwa (ENPI). Zachęca tym samym państwa członkowskie do zwiększenia ich bezpośredniego wkładu do funduszu inwestycyjnego w ramach polityki sąsiedztwa.

Nowa inicjatywa na rzecz partnerstwa wschodniego powinna zostać wdrożona podczas Szczytu Partnerstwa Wschodniego wiosną 2009 r.

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2009