Konsensus europejski w sprawie rozwoju
Unia Europejska (UE) udziela największej na świecie pomocy rozwojowej, jej wkład wynosi 55%. Jednakże skuteczność pomocy europejskiej może, i musi, wzrosnąć dzięki większej koordynacji i harmonizacji. Niniejsze oświadczenie przedstawia wspólną wizję, która ukierunkowuje działania UE w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, zarówno na szczeblu państw członkowskich, jak i Wspólnoty. Przedstawia także konkretne działania, które należy realizować, aby wdrożyć tę wizję na poziomie wspólnotowym.
AKT
Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w ramach Rady, Parlamentu Europejskiego i Komisji w sprawie polityki rozwojowej Unii Europejskiej: „Konsensus Europejski” [Dz.U. C 46 24.2.2006].
STRESZCZENIE
20 grudnia 2005 r. przewodniczący Komisji, Parlamentu i Rady podpisali nowe oświadczenie w zakresie polityki rozwojowej UE – „konsensus europejski”. Po raz pierwszy od pięćdziesięciu lat współpracy określa on dla Unii i jej państw członkowskich wspólne zasady realizacji polityki rozwojowej w duchu komplementarności.
Część pierwsza: wizja UE dotycząca rozwoju
Pierwsza część deklaracji przedstawia cele i zasady zobowiązania podejmowanego przez państwa członkowskie i Wspólnota wokół wspólnej wizji rozwoju. Głównym celem jest ograniczenie ubóstwa na świecie w kontekście zrównoważonego rozwoju, UE chce 2015 r. zrealizować milenijne cele rozwoju (MCR), które zaakceptowały wszystkie państwa członkowskie ONZ, tzn.:
UE uważa, że nadrzędny cel ograniczenia ubóstwa opiera się na dodatkowych celach,, jakimi są wspieranie wspólnych, podstawowych wartości UE, czyli dobrych rządów oraz poszanowania praw człowieka. Walka z ubóstwem wymaga stworzenia równowagi pomiędzy działaniami związanymi z rozwojem społecznym, ochroną zasobów naturalnych i wzrostem gospodarczym, tworzeniem bogactwa na rzecz biednych populacji.
Wspólnymi zasadami kształtującymi współpracę na rzecz rozwoju są odpowiedzialność, partnerstwo, pogłębiony dialog polityczny, udział społeczeństwa obywatelskiego, równość płci i nieprzerwane zaangażowanie w celu zapobiegania niestabilności państw. Kraje rozwijające się są głównie odpowiedzialne za własny rozwój, ale UE przyjmuje swoją część odpowiedzialności w ramach wspólnych wysiłków w zakresie partnerstwa.
UE zobowiązała się do zwiększenia budżetu przeznaczonego na pomoc do 0,7% dochodu krajowego brutto do roku 2015, do 2010 r. wspólnym celem pośrednim będzie poziom 0,56%. Połowa tego wzrostu środków pomocowych zostanie przeznaczona na rzecz Afryki. W dalszym ciągu będzie wspomagać przede wszystkim kraje najsłabiej rozwinięte o niskich i średnich dochodach. Zasoby będą przyznawane według obiektywnych i przejrzystych kryteriów, w oparciu o potrzeby i możliwości. W programowaniu krajowym i regionalnym Wspólnota będzie się kierowała zasadą koncentracji działań, która przewiduje wybór ograniczonej liczby priorytetowych obszarów działania.
Jakość pomocy będzie najważniejsza dla UE, która będzie czuwać nad nadzorem swych zobowiązań na rzecz skuteczności pomocy, np. poprzez ustalenie konkretnych celów na rok 2010. Odpowiedzialność krajowa, koordynacja i ujednolicenie donatorów, co zaczyna się w terenie, dostosowanie się do systemów państw-beneficjentów i ukierunkowanie na wynik, są tutaj najważniejszymi zasadami. Bardziej przewidywalne mechanizmy pomocowe zostaną wzmocnione, aby umożliwić krajom partnerskim skuteczne planowanie.
UE będzie zachęcać do zwiększenia koordynacji i komplementarności między donatorami, działając na rzecz wieloletniego wspólnego planowania opartego na strategiach i procedurach krajów partnerskich, wspólnych mechanizmach wdrażania i wykorzystywania narzędzi współfinansowania. Będzie także sprzyjać spójności polityki rozwojowej w wielu obszarach.
Część druga: wdrażanie polityki rozwojowej Wspólnoty Europejskiej
Polityka wspólnotowa oraz polityka prowadzona przez państwa członkowskie muszą być komplementarne w tym zakresie. Wartość dodana polityki wspólnotowej jest możliwa dzięki jej obecność na szczeblu globalnym, jej know-how w zakresie wdrażania pomocy, jej roli we wspieraniu spójności polityki i dobrych praktyk w zakresie upraszczania koordynacji i ujednolicania, jej wsparciu dla demokracji, dla ochrony praw człowieka i właściwego sprawowania władzy, a także dla przestrzegania prawa międzynarodowego i jej promowaniu udziału społeczeństwa obywatelskiego oraz solidarności Północ-Południe.
Współpraca rozwojowa jest ważnym elementem większej całości działań zewnętrznych, które muszą być spójne i komplementarne. Dokumenty programowania dotyczące strategii krajowych, regionalnych czy tematycznych, są odzwierciedleniem całości polityk i zapewniają ich spójność.
Aby odpowiedzieć na potrzeby wyrażone przez kraje partnerskie, Wspólnota skupi swoje działania na następujących obszarach:
Wspólnota wzmocni podejście „włączania w główny nurt” w zakresie niektórych problemów dotyczących głównych zasad całej inicjatywy i wzywających do wielosektorowego wysiłku, Chodzi o demokrację, właściwe sprawowanie władzy, prawa człowieka, prawa dzieci i ludności autochtonicznej, równość kobiet i mężczyzn, równowagę w środowisku naturalnym oraz walkę z HIV/AIDS.
Tryby udzielania pomocy będą dostosowywane do potrzeb i warunków każdego kraju, ze wskazaniem, jeśli okoliczności na to pozwolą, na wsparcie budżetowe. Podejście Wspólnoty będzie opierać się na wskaźnikach wyników i wydajności. Większość pomocy wspólnotowej będzie w dalszym ciągu świadczona w postaci darowizn, co odpowiada przede wszystkim krajom najbiedniejszym i krajom o ograniczonej zdolności do spłaty.
Wsparcie wspólnotowe oraz jakość udzielanej pomocy zostały poprawione dzięki reformie pomocy zewnętrznej, która została rozpoczęta przez Komisję w 2000 r. W dalszym ciągu poprawiane będą np. systemy informacyjne. Delegatury będą decentralizowane. Komisja uwzględni wnioski wyciągnięte z oceny polityki rozwojowej Wspólnoty Europejskiej, która została przyjęta w 2008 r., a także zapewni wdrożenie „konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju” do wspólnotowych programów rozwojowych we wszystkich krajach rozwijających się.
AKTY POWIĄZANE
Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z 21 czerwca 2007 r. – Sprawozdanie roczne 2007 na temat wspólnotowej polityki rozwoju i realizacji pomocy zewnętrznej w 2006 r. [KOM(2007) 349 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. W 2006 r. UE przeznaczyła 9,8 miliarda EUR na oficjalną pomoc rozwojową (ODA). W roku tym nastąpiły istotne zmiany w sposobie zarządzania współpracą rozwojową UE, tj.: decyzja o zwróceniu szczególnej uwagi na spójność polityki rozwojowej, przyjęcie strategii regionalnych będących odzwierciedleniem najważniejszych priorytetów UE, uproszczenie instrumentów pomocy zewnętrznej (m.in. stworzenie instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju i instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka), wdrożenie ram dla zwiększenia skuteczności pomocy i usprawnienie metod oceny wyników.
Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego z 22 czerwca 2006 r. – Sprawozdanie roczne 2006 na temat wspólnotowej polityki rozwoju i realizacji pomocy zewnętrznej w 2005 r. [COM(2006) 326 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. W 2005 r. UE zobowiązała się, że do 2010 r. podwoi swój obecny poziom oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA). W rocznej strategii politycznej na rok 2005, cele Komisji w zakresie rozwoju były następujące: przegląd i zwiększenie udziału UE w osiąganiu milenijnych celów rozwoju oraz uruchomienie funduszu na rzecz wody.
Ponadto Wspólnota i państwa członkowskie podpisały deklarację paryską w sprawie skuteczności pomocy (pdf) (DE) (EN) (ES) (FR) oraz zatwierdziły nową trójstronną deklarację w sprawie polityki rozwojowej (konsensus europejski w sprawie rozwoju).
W roku 2005 szczególnym priorytetem była Afryka i zmiana umowy z Kotonu, wdrażanie funduszu na rzecz pokoju oraz stworzenie strategii UE dla Afryki.
Ostatnia aktualizacja: 28.11.2007