Partnerstwo UE–Afryka

Wstęp

Stosunki między Unią Europejską (UE) i Afryką tradycyjnie rozwijały się w dwóch regionalnych grupach: kraje afrykańskie należące do państw AKP i kraje afrykańskie położone wokół Morza Śródziemnego. Jednak z początkiem nowego tysiąclecia UE rozpoczęła nowy dialog z Afryką w celu zbudowania strategicznego partnerstwa z całym kontynentem, wzmacniając istniejące już środki. Pierwszy szczyt między UE i Afryką miał miejsce w Kairze w kwietniu 2000 r.

Plan działania

Podczas szczytu przyjęto plan działania podkreślający sześć obszernych dziedzin ogólnych:

• kwestie gospodarcze (szczególnie współpraca i regionalna integracja gospodarcza w Afryce),
• włączenie Afryki do światowej gospodarki,
• pogłębienie związku między handlem i rozwojem na poziomie międzynarodowym, mające zapewnić, by liberalizacja gospodarcza przyczyniła się do walki z ubóstwem, stanowi jeden z celów partnerstwa,
• poszanowanie i ochrona praw człowieka, zasad i instytucji demokratycznych, państwa prawa i dobrego zarządzania sprawami publicznymi,
• budowanie pokoju, zapobieganie sporom w Afryce, zarządzanie nimi i ich rozwiązywanie,
• działania w zakresie rozwoju na rzecz walki z ubóstwem (na przykład w sektorach edukacji, zdrowia i bezpieczeństwa żywności).

Ze względu na zbyt duży zakres tych dziedzin wybrano osiem bardziej szczegółowych obszarów działania:

• prewencja i rozwiązywanie konfliktów (w tym problem min przeciwpiechotnych),
• współpraca i integracja regionalna, włączenie Afryki do gospodarki światowej i handlu,
• środowisko, w tym walka z suszą i pustynnieniem,
• HIV/AIDS i choroby zakaźne,
• bezpieczeństwo żywności,
• prawa człowieka i demokracja,
• zwrot skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dóbr kultury,
• zewnętrzny dług afrykański (inicjatywa na rzecz głęboko zadłużonych krajów ubogich (HIPC) dotyczy szczególnie państw afrykańskich).

Dwie strony spotykają się regularnie na różnych szczeblach w celu nadzorowania planu działania. Trzema głównymi mechanizmami są: szczyty szefów państw i rządów, spotkania ministrów odbywające się między szczytami oraz spotkania grup z dwóch regionów.

Pierwsze spotkanie ministrów

Pierwsze spotkanie ministrów reprezentujących Afrykę i UE miało miejsce 11 października 2001 r. w Brukseli. Postępy dokonane od szczytu w Kairze dotyczyły szczególnie integracji regionalnej, HIV/AIDS, bezpieczeństwa żywności, praw człowieka, demokracji i dobrego zarządzania.

Nowe kwestie wpisane do agendy

Od przyjęcia planu działania do agendy dodano inne ważne kwestie, szczególnie: stworzenie Unii Afrykańskiej (UA), Nowe Partnerstwo dla Afryki, sytuacja w regionie Wielkich Jezior i walka z terroryzmem.

UA i Nowe Partnerstwo dla Afryki stanowią dwie ważne inicjatywy państw afrykańskich wprowadzone w 2001 r. i w pełni wspierane przez UE. UA została stworzona przez państwa afrykańskie w marcu 2001 r. w celu zastąpienia Organizacji Jedności Afrykańskiej. UA jest organizacją polityczną, która obejmuje i pogłębia współpracę i regionalną integrację polityczną oraz gospodarczą między państwami afrykańskimi i będzie posiadała ważne instytucje realizujące te cele. Nowe Partnerstwo dla Afryki zostało stworzone przez państwa afrykańskie i jest wyrazem zaangażowania głów państw afrykańskich w działania na rzecz wykorzenienia ubóstwa i wspierania wzrostu oraz zrównoważonego rozwoju poprzez aktywne uczestnictwo w światowym życiu politycznym i gospodarczym.

Konflikty w regionie Wielkich Jezior wzbudziły duży niepokój obydwu stron. UE na różny sposób wspiera prewencję i rozwiązywanie konfliktów w tym regionie, na przykład przez udzielenie pomocy w ramach współpracy na rzecz rozwoju (szczególnie Europejski Fundusz Rozwoju) oraz przez pomoc pochodzącą z zasobów wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB). Przykładowo UE wspiera dialog międzykongijski i uczestniczy w inicjatywach mających na celu ponowną integrację dziecięcych żołnierzy ze społeczeństwem.

Po zamachach z 11 września 2001 r. w Stanach Zjednoczonych, pod koniec spotkania ministrów opublikowano deklarację dotyczącą walki z terroryzmem wyrażającą zamiar podjęcia przez państwa afrykańskie i UE wysiłków na rzecz wyeliminowania tej plagi.

Rozwój dialogu

Dialog UE–Afryka był przedmiotem komunikatu Komisji w lipcu 2003 r. Komunikat bada różne sposoby podjęcia dialogu i proponuje stworzenie solidniejszych powiązań instytucjonalnych w celu zwalczania problemów politycznych i związanych z rozwojem, z którymi boryka się Afryka.

Szefowie państw i rządów afrykańskich spotkali się w dniach od 4 do 12 lipca 2003 r. w Maputo w Mozambiku po raz pierwszy od powstania UA w Durbanie w lipcu 2002 r. Uczestnictwo Komisji Europejskiej w szczycie miało świadczyć o wsparciu UE dla UA oraz być okazją do przedyskutowania sytuacji dialogu EU–Afryka. W dziedzinie praw człowieka i demokracji poczyniono wiele postępów dzięki opracowaniu wspólnych wartości w tym zakresie i wprowadzeniu sankcji w przypadku ich nieprzestrzegania.

Po tym spotkaniu Rada UE zatwierdziła w grudniu 2003 r. decyzję dotyczącą finansowania przez Europejski Fundusz Rozwoju (EFR) instrumentu na rzecz pokoju w Afryce. Było to zgodne z oczekiwaniami szczytu UA. Inicjatywa ta, mająca wspierać instytucje afrykańskie i środki przedsięwzięte na rzecz utrzymania pokoju, wymagać będzie współpracy UA, regionalnych organizacji afrykańskich, UE i Narodów Zjednoczonych.

W ostatnich latach dialog między UE i UA został wzmocniony i przyniósł wiele rezultatów. W 2005 r. UE zobowiązała się do zwiększenia pomocy publicznej na rzecz rozwoju o 20 mld EUR rocznie do 2010 r., z czego połowa będzie przeznaczona dla Afryki. Poza tym w październiku 2005 r. przyjęto nową strategię dla Afryki w celu wsparcia wysiłku włożonego przez ten kontynent w osiągnięcie milenijnych celów rozwoju (MCR) Narodów Zjednoczonych.

Strategia ta proponuje partnerstwo strategiczne dla bezpieczeństwa i rozwoju między UE i Afryką. W celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju strategia koncentruje się wokół kluczowych elementów, takich jak pokój i bezpieczeństwo, dobry i skuteczny system rządów, handel, wzajemna infrastruktura połączeń, spójność społeczna i zrównoważenie środowiska. Wprowadzono nowe inicjatywy, szczególnie rozpoczętą w lipcu 2006 r. inicjatywę w zakresie rządów i partnerstwa europejsko-afrykańskiego w dziedzinie infrastruktury.

W ramach inicjatywy na rzecz dobrych rządów UE wspierać będzie szczególnie reformy związane z przedłużeniem Afrykańskiego Mechanizmu Wzajemnej Oceny (APRM), unikalne narzędzie oceny i partnerskiego uczenia się dobrych rządów demokratycznych przez i dla Afrykańczyków. Ostatecznie w kontekście partnerstwa dla infrastruktury UE wspierać będzie programy sprzyjające wzajemnej łączności na poziomie kontynentu w celu promowania regionalnego handlu, integracji, stabilności i rozwoju.

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2007