WTO: porozumienie w sprawie handlu towarami

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja Rady 94/800/WE dotycząca zawarcia w imieniu UE porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) – kwestie związane z handlem towarami

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO)

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DECYZJI I POROZUMIENIA?

Na mocy niniejszej decyzji w imieniu Wspólnoty Europejskiej (obecnie Unii Europejskiej – UE) przyjęte zostało porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Porozumienie wielostronne w sprawie handlu towarami zawiera GATT 1994 (Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu) oraz 13 porozumień sektorowych. Obejmują one 4 poniższe obszary:

• dostęp do rynków,
• zasady dotyczące środków pozataryfowych,
• organy administracji celnej i handlowej,
• środki ochrony handlu.

DOSTĘP DO RYNKÓW

Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (GATT 1994)

• Tekst podstawowy układu zawiera ogólne przepisy regulujące handel towarami. Przepisy szczegółowe zostały określone poprzez porozumienia branżowe ustanowione przez akt końcowy. GATT 1994 obejmuje GATT 1947 oraz wszystkie instrumenty prawne przyjęte przed Porozumieniem ustanawiającym WTO.
• W układzie ogólnym znalazła się pewna liczba podstawowych zasad pochodzących z GATT 1947, których istotnym celem jest zapewnienie warunków uczciwej konkurencji, jak niżej:
  • zasada najwyższego uprzywilejowania: zgodnie z tą zasadą każdy członek WTO traktuje produkt innego członka w nie mniej korzystny sposób niż podobne produkty z jakiegokolwiek innego kraju członkowskiego (pojęcie niedyskryminacji),
  • zasada traktowania krajowego w zakresie opodatkowania i prawa wewnętrznego: zgodnie z tą zasadą każdy członek WTO traktuje produkt innego członka w zakresie prawnym i podatkowym w nie mniej korzystny sposób niż swoje produkty krajowe.
• Układ przewiduje także:
  • obniżenie opłat celnych i zobowiązanie do określenia maksymalnego ich poziomu,
  • zakaz restrykcji ilościowych dotyczących importu i eksportu,
  • obowiązek zgłoszeń ze strony przedsiębiorstw handlu państwowego,
  • prawa antydumpingowe*,
  • dotacje*,
  • środki ochronne*,
  • przepisy w zakresie konsultacji i rozstrzygania sporów,
  • szereg kryteriów dotyczących stref wolnego handlu i unii celnych oraz
  • obowiązki członków tych stref i unii.
• Zasady dodane w 1965 r. przewidują zasady i specjalne przywileje dla krajów rozwijających się.

Protokół z Marrakeszu

Protokół z Marrakeszu do GATT 1994 wprowadza do GATT 1994 negocjowane podczas Rundy Urugwajskiej listy koncesyjne i harmonogramy w zakresie towarów oraz stwierdzającym ich autentyczność i ustanawiającym warunki ich wykonywania.

Produkty przemysłowe

• W przypadku produktów przemysłowych celem Rundy Urugwajskiej było ograniczenie przeszkód taryfowych o co najmniej jedną trzecią w okresie 5 lat oraz zwiększenie liczby ceł skonsolidowanych (rządy zobowiązały się nie podnosić ich poziomu).
• Dzięki tym zobowiązaniom opłaty celne pobierane przez kraje rozwinięte od produktów przemysłowych importowanych ze wszystkich regionów świata zostały obniżone średnio o 40%, przechodząc od poziomu 6,3% do 3,8%.
• W przypadku UE około 40% jej importu przemysłowego miało być objęte zerową stawką celną. Opłaty celne stosowane przez UE i dotyczące produktów przemysłowych należą do najniższych na świecie.

Produkty rolne

• Celem porozumienia w sprawie rolnictwa było zreformowanie zasad handlu produktami rolnymi i ustanowienie uczciwego systemu zorientowanego na rynek.
• W ten sposób dostęp do rynków produktów rolniczych podlega systemowi opartemu wyłącznie na opłatach celnych. Członkowie WTO są zobowiązani do ograniczenia zarówno wydatków tytułem dotacji do eksportu, jak i ilości dotowanego wywozu w przypadku określonych produktów. Działania wspierające rolników (wsparcie finansowe) miały także być ograniczone.
• W porozumieniu uwzględniono stopień rozwoju gospodarczego poszczególnych członków WTO. Kraje rozwijające się nie były zobowiązane do ograniczania swoich dotacji lub obniżania swoich taryf w takim samym zakresie co kraje rozwinięte, a ponadto miały one więcej czasu na wykonanie swoich zobowiązań. Kraje najmniej rozwinięte nie były zobowiązane do dokonywania obniżek.

Tekstylia i odzież

• Porozumienie tekstylne z 1973 r. odnoszące się do włókien naturalnych i syntetycznych oraz związanych z nimi produktów oznaczało, że handel produktami tekstylnymi nie był objęty wspólnym systemem GATT. W porozumieniu tym przewidziano odstępstwa, umożliwiające zawieranie pomiędzy poszczególnymi członkami WTO umów dwustronnych, nakładających ograniczenia na wzajemny obrót towarami. Takie umowy były zabronione zgodnie z ogólnymi zasadami GATT.
• Negocjacje Rundy Urugwajskiej miały na celu zapewnienie sprawnej integracji sektora tekstyliów i odzieży w ramach GATT 1994. I tak Porozumienie w sprawie tekstyliów i odzieży przewiduje stopniowe rozwiązanie porozumienia tekstylnego do 1 stycznia 2005 r. Polegało to na stopniowym eliminowaniu ograniczeń nakładanych w ramach umów dwustronnych.
• Kraje, których przemysł lokalny będzie miał trudności z przystosowaniem się, mogą stosować środki ochrony. Środki te wprowadzone maksymalnie na okres 3 lat będą ściśle kontrolowane przez Komitet nadzoru nad tekstyliami.

Środki dotyczące inwestycji i związane z handlem (TRIM)

• Porozumienie w sprawie środków dotyczących inwestycji i związanych z handlem przyjmuje, iż pewne środki polityki inwestycyjnej mogą wywołać skutki o charakterze ograniczającym lub dezorganizującym handel. Ustalono, że żaden członek nie będzie stosował jakiegokolwiek TRIM niezgodnego z zasadą traktowania narodowego ustanowioną na mocy GATT lub z zobowiązaniem do ogólnego zniesienia ograniczeń ilościowych. Załącznik do porozumienia zawiera przykłady TRIM, które nie są zgodne z powyższymi zasadami, np. obowiązek zakupu określonej liczby produktów pochodzenia krajowego.
• Termin notyfikacji i wyeliminowania wszystkich środków TRIM w przypadku krajów rozwiniętych wynosił 2 lata, w przypadku krajów rozwijających się – 5 lat, a w przypadku krajów najmniej rozwiniętych – 7 lat. Monitorowaniem tych zobowiązań zajmuje się Komitet do spraw Handlowych Aspektów Środków Polityki Inwestycyjnej. Członkowie zdecydowali też o rozpatrzeniu w późniejszym terminie możliwości uzupełnienia niniejszego porozumienia o zasady dotyczące polityki inwestycyjnej i polityki w dziedzinie konkurencji.

ZASADY DOTYCZĄCE ŚRODKÓW POZATARYFOWYCH

Bariery techniczne w handlu

• Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu (TBT) ma na celu zagwarantowanie, aby przepisy techniczne i normy oraz procedury oceny zgodności nie tworzyły zbędnych barier dla handlu międzynarodowego. Porozumienie potwierdza prawo krajów do przyjmowania podobnych środków, gdy przyczyniają się one do realizacji uzasadnionego celu, takiego jak ochrona zdrowia lub bezpieczeństwo osób czy ochrona środowiska. Przepisy techniczne i normy nie mogą jednak prowadzić do nierównego traktowania produktów krajowych i podobnych produktów importowanych. Jednocześnie porozumienie zachęca do korzystania z norm międzynarodowych oraz do harmonizacji i wzajemnego uznawania przepisów technicznych, norm i procedur oceny zgodności.
• Porozumienie przewiduje także wprowadzenie krajowych punktów informacyjnych w celu ułatwienia dostępu do informacji na temat przepisów technicznych.

Środki sanitarne i fitosanitarne

• Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (SPS) dotyczy wszelkich środków SPS, które mogą bezpośrednio lub pośrednio wpłynąć na handel międzynarodowy. Środki SPS są stosowane dla ochrony ludzi, zwierząt lub roślin przed zagrożeniami wynikającymi z dodatków, zanieczyszczeń, toksyn lub organizmów chorobotwórczych zawartych w pożywieniu lub dla ochrony kraju przed szkodami wynikającymi z pojawienia się, usadowienia się albo rozprzestrzeniania się szkodników.
• Porozumienie przyznaje krajom członkowskim prawo do przyjęcia środków SPS opartych na zasadach naukowych, jednak środki te nie mogą prowadzić do nierównego traktowania innych krajów ani być używane do celów protekcjonistycznych. Członkowie są zachęcani do ustanowienia swych środków na podstawie norm, dyrektyw lub zaleceń międzynarodowych za każdym razem, gdy jest to możliwe.
• Jeśli członkowie zdecydują o niestosowaniu norm międzynarodowych, mają obowiązek przedstawienia naukowego uzasadnienia dla konieczności takiego działania. Stosowanie norm może być zakwestionowane; w takim przypadku wprowadzona zostaje procedura rozstrzygania sporów.

ORGANY ADMINISTRACJI CELNEJ I HANDLOWEJ

Ustalanie wartości celnej

• Gdy opłaty celne są pobierane od wartości towaru, ważne jest ustanowienie jasnej procedury określania wartości celnej importowanych towarów. Ustalanie wartości celnej może mieć efekt nietaryfowego środka ochrony i być bardziej restrykcyjne niż sama opłata celna, jeśli w rzeczywistości jest dokonywane według niesprawiedliwych zasad.
• Porozumienie w sprawie ustalania wartości celnej uznaje, że wartość celna powinna być oparta na faktycznej cenie towarów. W przypadku gdy cena nie może być podstawą określenia wartości celnej, porozumienie przewiduje inne metody oceny wartości celnej, które powinny być stosowane w określonym, hierarchicznym porządku.

Inspekcja przedwysyłkowa

• W celu zapobiegania oszustwom i skompensowania braków struktur administracyjnych wiele krajów rozwijających się korzysta z usług prywatnych przedsiębiorstw polegających na kontroli jakości, ilości, ceny i/lub klasyfikacji celnej towarów importowanych przed ich eksportem z kraju dostawcy.
• Porozumienie w sprawie inspekcji przedwysyłkowej wymienia obowiązki krajów użytkowników głównie w dziedzinie niedyskryminacji, przejrzystości, ochrony poufnych informacji handlowych i kontroli cen.

Reguły pochodzenia

• Reguły pochodzenia są kryteriami koniecznymi do określenia kraju pochodzenia produktu, ale nie mogą stanowić zbędnych barier dla handlu międzynarodowego. Porozumienie w sprawie reguł pochodzenia ustanawia dyscypliny rządzące stosowaniem tych reguł. Dotyczy ono reguł stosowanych w niepreferencyjnych instrumentach polityki handlowej. Głównym celem porozumienia jest harmonizacja niepreferencyjnych reguł pochodzenia umożliwiająca stosowanie tych samych kryteriów przez wszystkich członków WTO bez względu na cel ich stosowania.
• W oczekiwaniu na harmonizację członkowie WTO jasno określają warunki konieczne do określenia pochodzenia oraz dbają o to, aby reguły pochodzenia nie powodowały skutków o charakterze ograniczającym, wypaczającym lub zakłócającym handel międzynarodowy.

Licencjonowanie przywozu

• Licencjonowanie przywozu to procedury administracyjne wymagające przedłożenia odpowiedniemu organowi administracyjnemu wniosku lub innej dokumentacji przed dokonaniem przywozu do danego kraju.
• Głównym celem porozumienia w sprawie licencjonowanego przywozu jest uproszczenie tych procedur i zapewnienie ich przejrzystości i przewidywalności, aby były stosowane i zarządzane w sposób słuszny i sprawiedliwy.

Ułatwienie handlu

Celem Porozumienia o ułatwieniach w handlu jest przyspieszenie przepływu, zwalniania i odprawy towarów, włączając towary w tranzycie w drodze skutecznej współpracy między organami celnymi lub innymi właściwymi organami w sprawie ułatwień w handlu.

ŚRODKI OCHRONY HANDLU

Środki antydumpingowe

• Porozumienie o stosowaniu środków antydumpingowych ustanawia zasady dla stosowania środków antydumpingowych przewidzianych w artykule VI GATT 1994
• Porozumienie wprowadza bardziej precyzyjne i jaśniejsze zasady w zakresie metod określania dumpingu i procedur, które mają być przestrzegane w czasie prowadzenia śledztwa.

Subsydia i środki wyrównawcze

• Nowe porozumienie w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych definiuje pojęcie „subsydiów” i wskazuje, że jedynie specyficzne subsydia wchodzą w zakres jego zastosowania. Wymienia kryteria pozwalające na określenie czy subsydium jest specyficzne dla przedsiębiorstwa, branży produkcyjnej, grupy przedsiębiorstw lub gałęzi przemysłu. Porozumienie klasyfikuje subsydia do jednej z 3 następujących kategorii:
  • subsydia wyraźnie zakazane,
  • subsydia możliwe do zakwestionowania zgodnie z zasadami WTO,
  • subsydia niewywołujące sankcji.
• Porozumienie przewiduje różne środki korekcyjne w zależności od rodzaju subsydium.
• Porozumienie zawiera także zasady dotyczące używania środków wyrównawczych, czyli ceł nałożonych przez kraj importera w celu skompensowania działania subsydium.

Środki ochronne

• Porozumienie w sprawie środków ochronnych ustanawia zasady dla zastosowania środków ochronnych przewidzianych przez artykuł XIX GATT 1994.
• Porozumienie zabrania środków nazywanych „obszarem niepewności prawnej”, takich jak dobrowolne ograniczenia wywozowe lub inne porozumienia dotyczące podziału rynku. Porozumienie przewiduje także klauzulę wygaśnięcia dla wszystkich istniejących środków ochronnych. Ponadto wyjaśnia procedury oraz zasady, które mają być stosowane w celu wprowadzenia środków ochronnych.

POROZUMIENIA WIELOSTRONNE

• Załącznik 4 do Porozumienia z Marrakeszu zawiera 4 porozumienia wielostronne (porozumienia te mają zastosowanie wyłącznie dla członków WTO, którzy je wyraźnie przyjęli):
  • porozumienie o mięsie wołowym (obowiązujące tylko do grudnia 1997 r.)
  • porozumienie mleczarskie (obowiązujące tylko do grudnia 1997 r.)
  • porozumienie w sprawie handlu cywilnymi statkami powietrznymi
  • porozumienie w sprawie zamówień publicznych. Porozumienie w sprawie zamówień publicznych ma na celu otwarcie zamówień publicznych dla przedsiębiorców zagranicznych.
• Porozumienie dotyczy 5 sektorów działalności: portów, lotnisk, wody, elektryczności i transportu miejskiego. Opiera się na zasadzie wzajemności: państwa mogą otworzyć dostęp do swych zamówień publicznych w danych sektorach tylko dla sygnatariuszy porozumienia, którzy powzięli zobowiązania dotyczące tego samego sektora.

OD KIEDY NINIEJSZA DECYZJA I POROZUMIENIE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Decyzja ma zastosowanie od 22 grudnia 1994 r.
• Porozumienie ma zastosowanie od 1 stycznia 1995 r.

KONTEKST

Więcej informacji: „UE i WTO” (Komisja Europejska).

* KLUCZOWE ZAGADNIENIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Decyzja Rady 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. dotycząca zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji, porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 1–2)

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) –Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 3–10)

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2017