Porozumienie WTO

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja Rady 94/800/WE dotycząca zawarcia w imieniu UE porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) – kwestie związane z handlem towarami

Negocjacje wielostronne w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu

JAKIE SĄ CELE DECYZJI I UMOWY?

Decyzja ta zatwierdza porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO) w imieniu Wspólnoty Europejskiej (obecnie Unia Europejska lub UE).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Akt końcowy zawierający wyniki wielostronnych negocjacji handlowych w ramach rundy urugwajskiej

• Na mocy tej decyzji Rada Unii Europejskiej przyjęła w imieniu Wspólnoty Europejskiej wyniki negocjacji Rundy Urugwajskiej zawarte w Akcie Końcowym z Marrakeszu podpisanym w 1994 roku w Maroku przez przedstawicieli Wspólnoty i jej państw członkowskich.
• Akt Końcowy z Marrakeszu zawiera listę umów wielostronnych oraz decyzji i deklaracji ministerialnych, które wyjaśniają zasady niektórych umów. Wielostronne umowy handlowe i związane z nimi instrumenty prawne są wiążące dla wszystkich członków WTO. Odnośnie porozumień wielostronnych, o ile stanowią one część prawa WTO, nie nakładają one obowiązków ani praw na członków WTO, którzy nie przystąpili do tych porozumień.
• Porozumienie ustanawiające WTO zawiera kilka załączników zawierających szczegółowe umowy.
• Załącznik 1A obejmuje wielostronne porozumienia w sprawie handlu towarami. Obejmują one:
  • Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu 1994 (GATT 1994), który zawierał GATT 1947;
  • Porozumienie w sprawie rolnictwa;
  • Porozumienie w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych;
  • Porozumienie w sprawie tekstyliów i odzieży;
  • Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu;
  • Porozumienie w sprawie środków dotyczących inwestycji i związanych z handlem;
  • Porozumienie dotyczące środków antydumpingowych;
  • Porozumienie w sprawie ustalania wartości celnej;
  • Porozumienie w sprawie inspekcji przedwysyłkowej;
  • Porozumienie w sprawie reguł pochodzenia;
  • Porozumienie w sprawie licencjonowania przywozu;
  • Porozumienie w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych;
  • Porozumienie w sprawie środków ochrony;
  • Porozumienie w sprawie ułatwień handlowych.
• Załącznik 1B zawiera Układ ogólny w sprawie handlu usługami (GATS).
• Załącznik 1C zawiera Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (Porozumienie TRIPS), obejmujące handel towarami podrabianymi.
• Załącznik 2 zawiera Uzgodnienie w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów.
• Załącznik 3 dotyczy mechanizmu przeglądu polityki handlowej członków WTO.
• Załącznik 4 obejmuje fakultatywne porozumienia handlowe. Obejmują one:
  • Porozumienie w sprawie handlu cywilnymi statkami powietrznymi;
  • Porozumienie w sprawie zakupów rządowych (zmienione w 2012 roku);
  • Międzynarodowe porozumienie mleczarskie (uchylone w 1997 roku);
  • Międzynarodowe porozumienie o mięsie wołowym (uchylone w 1997 roku).

Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu

• W porozumieniu tym ustanowione zostały wspólne ramy instytucjonalne w sprawach dotyczących wymienionych wyżej porozumień.
• WTO jest stałą organizacją posiadającą osobowość prawną. WTO jest organizacją stałą, posiadającą osobowość prawną. 1 stycznia 1995 roku wszyscy członkowie GATT stali się członkami założycielami WTO. Od tej daty państwa pragnące przyłączyć się do organizacji muszą dopełnić procedur przystąpienia określonych w porozumieniu ustanawiającym WTO.
• Członkowie WTO wyznaczyli tej organizacji następujące cele:
  • podniesienie standardu życia,
  • zapewnienie pełnego zatrudnienia oraz wysokiego i stale rosnącego poziomu dochodów realnych i efektywnego popytu,
  • rozwój produkcji i handlu towarami i usługami,
  • zapewnienie trwałego rozwoju i ochrony środowiska,
  • uwzględnianie potrzeb krajów rozwijających się.
• Funkcje WTO:
  • ułatwianie wprowadzania, stosowania i funkcjonowania porozumień handlowych,
  • stanowienie forum wielostronnych negocjacji handlowych,
  • rozstrzyganie sporów handlowych za pośrednictwem Organu Rozstrzygania Sporów (DSB);
  • przeglądanie krajowych polityk handlowych swoich członków,
  • współpraca z innymi organizacjami międzynarodowymi w celu osiągnięcia większej spójności w formułowaniu globalnej polityki gospodarczej.

Struktura

• Najwyższym organem w ramach struktury WTO jest Konferencja Ministerialna, która składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich i zbiera przynajmniej raz na dwa lata. W przerwach między tymi sesjami funkcje WTO pełni Rada Generalna, składająca się z przedstawicieli wszystkich członków.
• Pomiędzy tymi spotkaniami Rada Generalna, składająca się z przedstawicieli wszystkich członków, podejmuje decyzje dotyczące funkcjonowania WTO oraz nadzoruje porozumienia i decyzje ministerialne. Rada Generalna zbiera się też w celu wykonywania czynności Organu Rozstrzygania Sporów i Organu Przeglądu Polityki Handlowej (TPRB) ustanowionego w mechanizmie przeglądu polityki handlowej (TPRM, zob. poniżej).
• Rada Generalna dysponuje trzema organami pomocniczymi: Radą ds. Handlu Towarami, Radą ds. Handlu Usługami oraz Radą ds. Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej.
• Ponadto działa kilka komitetów bezpośrednio powiązanych z Radą Generalną. Należą do nich komisje ds. handlu i rozwoju, handlu i środowiska oraz regionalnych umów handlowych. Ponadto dwa komitety są odpowiedzialne za zarządzanie wielostronnymi umowami w sprawie handlu cywilnymi statkami powietrznymi i zamówieniami rządowymi.
• Rada Generalna mianuje Dyrektora Generalnego, który odpowiedzialny jest za kierowanie Sekretariatem WTO.
• Co do zasady WTO podejmuje decyzje w drodze konsensusu. Jeżeli podjęcie decyzji nie jest możliwe, WTO podejmuje ją większością głosów, przy czym każdy członek WTO ma jeden głos. UE, która jest pełnoprawnym członkiem organizacji, ma liczbę głosów równą liczbie państw członkowskich UE będących członkami WTO.
• Każdy członek WTO może skierować do Konferencji Ministerialnej propozycję poprawki do postanowień wielostronnych porozumień handlowych WTO.

Uzgodnienie w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów

• System rozstrzygania sporów WTO jest ważnym elementem wielostronnego porządku handlowego. Opiera się ona na artykułach XXII i XXIII GATT 1994 oraz na zasadach i procedurach opracowanych później i określonych w Uzgodnieniu w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów, włączonym do Porozumienia ustanawiającego WTO.
• System rozstrzygania sporów obejmuje każde wielostronne porozumienie handlowe. W rzeczywistości ma zastosowanie do handlu towarami, handlu usługami i kwestii własności intelektualnej objętych w porozumieniu w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS). Jednocześnie obejmuje spory podlegające fakultatywnemu Porozumieniu w sprawie zakupów rządowych. Niektóre z porozumień zawierają postanowienia dotyczące rozstrzygania sporów, które stosuje się tylko do sporów z zakresu takiego porozumienia i które mogą uzupełniać lub zmieniać zasady określone w Uzgodnieniu.
• Systemem rozstrzygania sporów zarządza Organ Rozstrzygania Sporów (DSB). W posiedzeniach DSB mogą uczestniczyć wszyscy członkowie WTO. W przypadku jednak, gdy DSB zarządza postanowieniami związanymi z rozstrzyganiem sporów dotyczących fakultatywnego porozumienia handlowego, tylko członkowie będący stronami takiego porozumienia mogą uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji lub działań DSB w zakresie sporów objętych takim porozumieniem.
• Proces rozstrzygania sporów zostaje zainicjowany, kiedy jeden członek występuje do drugiego z wnioskiem o konsultacje na temat danej kwestii. Konsultacje muszą się rozpocząć w ciągu 30 dni od złożenia takiego wniosku. Jeżeli w wyniku konsultacji spór nie zostanie rozstrzygnięty, każda ze stron może w celu zbadania sporu zwrócić się do DSB z wnioskiem o ustanowienie zespołu orzekającego. Strony mogą też dobrowolnie zgodzić się na zastosowanie innych metod rozstrzygania sporów, w tym dobrych usług, pojednania i mediacji.
• Po wysłuchaniu stron zespół orzekający przedkłada DSB raport. Na zakończenie swoich prac zespół orzekający ma 6 miesięcy, a w przypadku spraw nagłych – 3 miesiące. DSB ma 20 dni na rozpatrzenie przyjęcia sprawozdania od dnia przesłania raportu członkom. W ciągu 60 dni od daty przesłania członkom raportu zostaje on zatwierdzony, chyba że w drodze konsensusu DSB postanowi nie przyjąć sprawozdania (tj. w drodze konsensusu negatywnego) albo jedna ze stron powiadomi DSB o złożeniu apelacji od jego decyzji.
• Procedura rozstrzygania sporów WTO umożliwia wszystkim stronom odwołanie się od raportu zespołu. Apelacja jest ograniczona do aspektów prawnych, o których traktuje raport, i interpretacji prawnej dokonanej przez zespół orzekający. Badaniem apelacji zajmuje się stały Organ Apelacyjny, w skład którego wchodzi siedem osób wyznaczonych przez DSB na okres 4 lat. Trzech z tych członków rozpatruje jedną sprawę. Raport Organu Apelacyjnego musi być zaakceptowany bezwarunkowo przez strony sporu i przyjęty przez DSB, chyba że DSB w drodze tzw. negatywnego konsensusu raportu nie przyjmie, tj. zadecyduje w drodze konsensusu, że nie przyjmuje sprawozdania.
• DSB sprawuje nadzór nad wykonywaniem zaleceń i postanowień, a wszelkie nierozwiązane kwestie zapisywane są w porządku obrad DSB i pozostają ich przedmiotem aż do ich rozwiązania. Terminy wykonania zaleceń określone są w raportach zespołu orzekającego. Jeżeli strona nie jest w stanie wykonać tych zaleceń w rozsądnym terminie, musi podjąć negocjacje ze stroną skarżącą w celu osiągnięcia wzajemnego zadowalającego wyrównania. Jeżeli negocjacje do zadowalającego wyrównania nie doprowadzą, DSB może upoważnić stronę skarżącą do zawieszenia w stosunku do członka, o którym mowa, koncesji lub zobowiązań. Wyrównanie i zawieszenie koncesji jest jednak tylko tymczasowe i może trwać tak długo, jak długo zalecenia DSB nie zostaną przez członka, o którym mowa, wykonane.
• Członkowie WTO w każdym przypadku zgadzają się nie rozstrzygać samodzielnie o wystąpieniu naruszenia określonych w ramach WTO zobowiązań ani o zawieszeniu koncesji. Spory muszą być rozstrzygane w ramach zasad i procedur określonych w Uzgodnieniu.
• W Uzgodnieniu w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów uwzględniono też sytuacje rozwijających się krajów członkowskich oraz najmniej rozwiniętych krajów członkowskich. Kraje rozwijające się mogą wybrać opcję postępowania w trybie przyspieszonym, złożyć wniosek o przedłużenie terminu lub o dodatkową obsługę prawną. Członkowie WTO zachęcani są do zwracania szczególnej uwagi na sytuacje rozwijających się krajów członkowskich.

Mechanizm przeglądu polityki handlowej

• Mechanizm przeglądu polityki handlowej (TPRM) ustanowiony został jako środek tymczasowy na sesji GATT w 1989 roku po przeglądzie śródokresowym rundy urugwajskiej. Stanowi on obecnie integralną część systemu WTO i zawiera wszystkie dziedziny objęte porozumieniami WTO (dotyczącymi handlu towarami, usługami i kwestii związanych z własnością intelektualną).
• Celem TPRM jest przede wszystkim większa przejrzystość oraz lepsze zrozumienie polityki handlowej i praktyk członków WTO, zachęcanie członków do przestrzegania reguł obowiązujących w wielostronnym systemie handlu i tym samym promowanie lepszego funkcjonowania systemu.
• Wszyscy członkowie WTO poddawani są w ramach TPRM przeglądom okresowym. Przegląd 4 członków, których udział w handlu światowym jest największy (obecnie są to Chiny, UE, Japonia i Stany Zjednoczone), przeprowadzany jest co 2 lata, kolejnych 16 członków – co 4 lata, a pozostałych członków – co 6 lat. Dla krajów najmniej rozwiniętych okres ten może być dłuższy. W praktyce dopuszczono pewien stopień elastyczności w częstotliwości przeglądów (odstępy czasowe do sześciu miesięcy). W 1996 roku ustalono, że co drugi przegląd każdego z czterech krajów będących potęgą w handlu, będzie przeglądem okresowym.
• Przeglądy prowadzi Organ Przeglądów Polityki Handlowej (TPRB) w oparciu o złożoną przez członka, którego przegląd dotyczy, deklarację na temat ogólnej polityki handlowej i sprawozdania sporządzonego przez Sekretariat WTO. Sekretariat, sporządzając takie sprawozdanie, zwraca się o pomoc do członka, którego przegląd dotyczy, ale ponosi pełną odpowiedzialność za przedstawione w nim fakty i opinie. Po posiedzeniu TPRB sporządzone przez Sekretariat sprawozdanie, deklaracja członka, sprawozdanie z posiedzenia oraz uwagi końcowe przewodniczącego TPRB są publikowane.

OD KIEDY DECYZJA I UMOWA MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Decyzja ma zastosowanie od 22 grudnia 1994 roku.
• Umowa ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 1995 roku.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Porozumienie w sprawie praw własności intelektualnej w odniesieniu do handlu i patentów farmaceutycznych (streszczenie)
• Unia Europejska i WTO (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady 94/800/WE z dnia 22 grudnia 1994 roku dotycząca zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji, porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 1–2).

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 3–10).

Kolejne zmiany porozumienia zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Nota dotycząca wejścia w życie Protokołu zmieniającego Porozumienie z Marrakeszu ustanawiające Światową Organizację Handlu (Dz.U. L 54 z 1.3.2017, s. 1).

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2023