Zamówienia publicznie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2009/81/WE w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Dyrektywa ustanawia specjalne zasady udzielania zamówień w sektorze obronności i bezpieczeństwa, by otworzyć rynek obronności w Unii Europejskiej (UE) w sposób niezagrażający uzasadnionym interesom bezpieczeństwa państw członkowskich UE.
Celem dyrektywy jest stymulowanie konkurencji i przejrzystości w tych sektorach oraz umożliwienie europejskim przedsiębiorstwom składania ofert w większej liczbie przetargów w sektorze obronności i bezpieczeństwa w całej UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

Dyrektywa ma zasadniczo zastosowanie do wszystkich zamówień na dostawę sprzętu wojskowego, robót budowlanych i usług, a także newralgicznych zakupów do celów bezpieczeństwa obejmujących informacje poufne.
Na mocy art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) państwa członkowskie mają prawo do wyłączania niektórych zamówień z niniejszej dyrektywy, gdy jest to absolutnie niezbędne do ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa tych państw.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości możliwość wyłączania wynikającą z art. 346 TFUE dopuszcza się wyłącznie w nadzwyczajnych i ściśle określonych okolicznościach. Każdy przypadek trzeba ocenić indywidualnie, udowadniając spełnienie warunków stosowania tej możliwości.

Procedury odwoławcze

Dyrektywa przewiduje procedury odwoławcze (tj. umożliwienie oferentowi* zakwestionowania udzielenia zamówienia innemu oferentowi) mające na celu zapewnienie ochrony prawnej oferentów. Procedury te promują także przejrzystość i niedyskryminację w udzielaniu zamówień, jednocześnie nie naruszając potrzeby zachowania poufności przez państwa członkowskie.

Produkty związane z obronnością

Dyrektywę 2009/81/WE przyjęto jako część pakietu, który obejmował także dyrektywę 2009/43/WE w sprawie transferów produktów związanych z obronnością w UE (zob. streszczenie). Uproszczone transfery produktów związanych z obronnością pomiędzy państwami członkowskimi ustanowione w dyrektywie 2009/43/WE są istotne z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania przetargów transgranicznych.

Ocena

W sprawozdaniu Komisji z oceny wdrożenia dyrektywy 2009/81/WE, opublikowanym w 2016 r., stwierdzono, że dyrektywa pomogła otworzyć wewnętrzny rynek obronności, ale dalsze postępy w tym zakresie są wciąż możliwe.

Europejski plan działań w sektorze obrony, Europejski Fundusz Obronny i wspólne zamówienia

Aby zwiększyć efektywność wydatków ponoszonych przez państwa członkowskie na wspólne zdolności obronne oraz wzmocnić konkurencyjność i innowacyjność sektora obronnego w UE, w drugiej połowie 2016 r. Komisja rozpoczęła europejski plan działań w sektorze obrony. Kluczowym elementem planu było utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO) mającego wspierać inwestycje we wspólne badania i prace nad opracowaniem wyposażenia obronnego i technologii obronnych (zob. streszczenie).

W 2019 r. Komisja opublikowała zawiadomienie w sprawie wytycznych dotyczących różnych możliwości dokonywania wspólnych zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Zawiadomienie to zawiera także przydatne informacje związane z kwestiami dotyczącymi realizacji projektów finansowanych w ramach EFO.

Ponadto w lutym 2022 r. Komisja opublikowała komunikat o wkładzie Komisji w europejską obronność, w którym zawarto kilka propozycji zachęcania do dokonywania wspólnych zamówień na zdolności obronne rozwijane w ramach unijnej współpracy.

Wzmacnianie roli małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

W opublikowanym w 2018 r. zaleceniu Komisji w sprawie transgranicznego dostępu do rynku dla poddostawców i MŚP zaproponowano środki mające na celu poprawę pozycji MŚP w łańcuchach dostaw w sektorze obronności.

Zmiany dyrektywy 2009/81/WE

Dyrektywę zmieniano kilkukrotnie w odniesieniu do progów stosowania (wartości, poniżej których dyrektywa nie ma zastosowania) dotyczących procedur udzielania zamówień publicznych. Najnowsza zmiana – rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/1950 – weszła w życie 1 grudnia 2021 r.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od 21 sierpnia 2009 r., przy czym do porządku prawnego państw członkowskich miała zostać włączona do 21 sierpnia 2011 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Zamówienia w dziedzinie obronności (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Oferent. Organizacja lub grupa podmiotów, które składają ofertę w odpowiedzi na zaproszenie do składania ofert.

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniająca dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE (Dz.U. L 216 z 20.8.2009, s. 76–136).

Kolejne zmiany dyrektywy 2009/81/WE zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Wkład Komisji w europejską obronność (COM(2022) 60 final z 15.2.2022).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające Europejski Fundusz Obronny i uchylające rozporządzenie (UE) 2018/1092 (Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 149–177).

Zalecenie Komisji (UE) 2018/624 z dnia 20 kwietnia 2018 r. w sprawie transgranicznego dostępu do rynku dla poddostawców i MŚP w sektorze obronnym (Dz.U. L 102 z 23.4.2018, s. 87–94).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski plan działań w sektorze obrony (COM(2016) 950 final z 30.11.2016).

Dokument roboczy służb Komisji – Ocena dyrektywy 2009/81/WE w sprawie zamówień publicznych w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa – Towarzyszący dokumentowi: Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady na temat wdrożenia dyrektywy 2009/81/WE w sprawie zamówień publicznych w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, przedkładane w celu spełnienia wymogu art. 73 ust. 2 tej dyrektywy (SWD(2016) 407 final z 30.11.2016).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – W kierunku bardziej konkurencyjnego i wydajnego sektora obronności i bezpieczeństwa (COM(2013) 542 final z 24.7.2013).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie uproszczenia warunków transferów produktów związanych z obronnością we Wspólnocie (Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 1–36).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2022