Instrumenty zarządzania oparte prawach połowowych

Komisja rozpoczyna debatę na temat przyszłości systemów zarządzania opartych na prawach połowowych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb). Proponuje skupienie się na analizie obecnych systemów krajowych i na możliwościach poprawienia ich skuteczności poprzez dzielenie się najlepszymi praktykami.

AKT

Komunikat Komisji z dnia 26 lutego 2007 r. w sprawie stosowanych w rybactwie metod zarządzania opartego na prawach połowowych [COM(2007) 73 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Wszystkie systemy zarządzania na świecie wprowadziły różne formy praw dostępu do zasobów rybołówstwa i/lub korzystania z nich. Dotyczy to również wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), która przewiduje między innymi przyznawanie licencji i kwot krajowych, ograniczenie dni przebywania na morzu dla niektórych rodzajów połowów oraz różne środki ograniczające zdolność połowową floty. Wprawdzie podstawowe mechanizmy WPRyb w zakresie przyznawania praw połowowych państwom członkowskim okazały się skuteczne, ale pod wieloma innymi względami WPRyb nie zrealizowała swoich celów, o czym świadczą uszczuplone stada wielu gatunków ryb oraz słaba wydajność gospodarcza niektórych flot. Priorytetem WPRyb jest więc ochrona zasobów, tak aby zachować ekosystem i utrzymać działalność gospodarczą.

Komisja uważa, że większość systemów zarządzania, które są obecnie stosowane we Wspólnocie jest nieprzejrzysta, nieskuteczna, a w niektórych przypadkach niespójna, co jeszcze zwiększa trudności gospodarcze sektora rybołówstwa. Niniejszy komunikat ma za zadanie znalezienie i przeanalizowanie różnych opcji, które pozwolą zwiększyć skuteczność zarządzania sektorem rybołówstwa, jednocześnie ułatwiając osiąganie podstawowych celów realizowanych w ramach WPRyb. Komisja proponuje rozpoczęcie, wspólnie z państwami członkowskimi i przedstawicielami sektora rybołówstwa pragmatyczną, przejrzystą i owocną debatę. Poruszone zostaną m.in. następujące tematy: ocena i poprawa istniejących systemów oraz dzielenie się najlepszymi praktykami.

Kontekst wspólnotowy

Kompetencje w zakresie zarządzania połowem są podzielone między Unię Europejską (UE) a państwa członkowskie. Kompetencje wspólnotowe dotyczą:

• ograniczenia ogólnego rozmiaru floty,
• ustanowienia poziomów połowów i nakładu połowowego,
• podejmowania decyzji w sprawie środków technicznych (np. ograniczenia dotyczące korzystania z niektórych statków lub narzędzi połowowych), zmierzających do lepszej ochrony zasobów rybnych.

Władze krajowe zajmują się rozdzielaniem i zarządzaniem licencjami, kwotami i nakładami połowowymi na szczeblu krajowym i regionalnym.

Takie interwencje w zakresie zarządzania stanowią więc już pomoc w zdefiniowaniu i określeniu praw dostępu i praw odłowu dla rybaków indywidualnych. Prawom tym można przypisać wartości gospodarcze, ale odbywa się to często w nieprzejrzysty i nieprzewidywalny sposób.

Systemy zarządzania opierające się na prawach odłowu

Systemy zarządzania opierające się na prawach odłowu są tylko sposobem wspierania rybaków w osiąganiu lepszych wyników ekonomicznych. W związku z tym nadal będzie istniała konieczność zdefiniowania celów, które należy osiągnąć dzięki różnym środkom gospodarki rybackiej (np. kwoty). Jednakże sformalizowanie praw odłowu może przyczynić się do osiągnięcia celów przy mniejszych nakładach kosztów. Z tego powodu zrównoważenie ekonomiczne doprowadzi do lepszego zrównoważenia biologicznego, ponieważ dobrze funkcjonujący system RBM powinien spowodować, że zrównoważenie bazy zasobów będzie w większym stopniu leżało w interesie rybaków i sektora.

Najbardziej kontrowersyjnym aspektem systemów RBM jest zbywalność praw. Powoduje ona, że korzystanie z zasobów ma wartość handlową i może mieć znaczący wpływ na rozwój sektora. Zbywalność praw poprawia wydajność przedsiębiorstw rybackich. Ma także tendencję do koncentracji sektora w zakresie własności kwot, licencji, podziału geograficznego oraz składu floty. Należy nadmienić, że taka koncentracja wynika także z ograniczenia możliwości połowu. Aby zrównoważyć ryzyko nadmiernej koncentracji, można opracować systemy RBM w sposób zniechęcający do koncentracji powyżej pewnych pułapów, tak aby zachować geograficzną równowagę działań połowowych i utrzymać obecną strukturę kulturalną, społeczną i zawodową, chroniąc przede wszystkim łodziowe rybołówstwo przybrzeżne. Jednakże nowe środki mające ograniczyć koncentrację praw muszą przestrzegać zasad rynku wewnętrznego oraz konkurencyjności. Komisja ma obowiązek kontrolowania zgodności mechanizmów wdrożonych w celu ograniczenia koncentracji i zmian przydziałów ze wspólnym rynkiem i przepisami wspólnotowymi w zakresie konkurencyjności.

Systemy RBM mogą również przyczynić się do powstawania problemów związanych z tzw. „selekcją wielkościową” * i odrzutami, które zagrażają zrównoważeniu zasobów i utrudniają ocenę rzeczywistego poziomu połowów. Takie wyzwania istnieją jednak również w ramach obecnych systemów zarządzania i nie należy ich traktować jako związanych wyłącznie z systemami RBM. Komisja przedstawiła plan usunięcia odrzutów. Wzmożona kontrola działań połowowych jest podstawowym warunkiem powodzenia wprowadzonego systemu zarządzania.

Rozpoczęcie debaty

Biorąc pod uwagę uznanie przez WPRyb zasady „względnej stabilności” w odniesieniu do przyznawania państwom członkowskim wielkości dopuszczalnych połowów, które mają zapewnić „przewidywalny udział każdego państwa członkowskiego w zasobach”, na obecnym etapie nie ma możliwości przejścia na szczeblu Wspólnoty na system RBM, w którym prawa połowowe byłyby zbywalne. Metody zarządzania oraz zbywalności praw połowowych należy rozwijać na szczeblu krajowym. Oczywiście nie będzie to przeszkadzało wymianie kwot pomiędzy państwami członkowskimi, co ma miejsce już teraz.

Rozmowy między Komisją, państwami członkowskimi oraz przedstawicielami sektora rybołówstwa ukazały niektóre drażliwe tematy związane z wprowadzeniem systemów RBM, tzn.:

• zagadnienie „względnej stabilności”,
• zbywalność praw połowowych, która może wiązać się z nadmierną, i często nieodwracalną, koncentracją praw,
• wstępny przydział i okres obowiązywania praw połowowych,
• ewentualne niekorzystne warunki dla sektora łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, w przypadkach gdy współistnieje ono z przedsiębiorstwami rybołówstwa przemysłowego,
• selekcja wielkościowa i problemy odrzutów,
• konieczność skutecznego egzekwowania przepisów i kontroli.

Wspólnotowa debata, która będzie możliwie najszersza, powinna się zająć między innymi:

• analizą obecnych systemów krajowych,
• poprawieniem ich skuteczności poprzez dzielenie się dobrymi praktykami,
• ponadpaństwowymi elementami, takimi jak dążenie do synergii między systemami państw członkowskich lub wprowadzenie wymiany kwot między państwami członkowskimi.

Te tematy powinny być poruszone w ramach pilnej i koniecznej debaty poświęconej przyszłości instrumentów zarządzania opartych na prawach połowu. Komisja zamierza zapewnić zaplecze informacyjne dla tej debaty dzięki licznym analizom i wiedzy specjalistycznej. Na początek 2008 r. Komisja przewidziała podsumowanie debaty, ocenę konieczności podjęcia dalszych działań oraz sporządzenie dla Rady i Parlamentu Europejskiego sprawozdania, które będzie zawierało ewentualne propozycje i zalecenia, według których będzie należało postępować.

Ostatnia aktualizacja: 05.12.2007