Strategiczne wytyczne Unii Europejskiej dla rozwoju obszarów wiejskich

Za pomocą strategicznych wytycznych Rada, w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), priorytety Unii Europejskiej (UE). Dba o to, żeby zapewnić spójność rozwoju obszarów wiejskich z pozostałymi politykami europejskimi, przede wszystkim z polityką spójności i ochrony środowiska, a także wspierać wdrażanie wspólnej polityki rolnej (WPR) i wywołaną przez nią restrukturyzację.

AKT

Decyzja 2006/144/WE Rady z dnia 20 lutego 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich (okres programowania 2007–2013) [Zob. akty zmieniające].

STRESZCZENIE

Obszary wiejskie stanowią 92% terytorium Unii Europejskiej (UE), produkują 45% wartości dodanej UE i generują 53% miejsc pracy. Pomimo dużej różnorodności sytuacji i kontekstów, dochód tych regionów na jednego mieszkańca jest zwykle niższy o jedną trzecią od średniej europejskiej, niski jest także poziom aktywności kobiet oraz gorzej rozwinięty sektor usług.

Obszary wiejskie będą musiały także zmierzyć się w ciągu najbliższych lat z wyzwaniami w zakresie wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, zrównoważonego rozwoju. Nowy okres programowania jest okazją do nakierowania na te właśnie cele wsparcia nowego Funduszu na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Interwencje sektorowe i terytorialne są niezbędne, aby sprostać tym wyzwaniom.

Rozwój obszarów wiejskich oraz ogólne cele Unii

Polityka rozwoju obszarów wiejskich skupia się na trzech kluczowych obszarach: gospodarce rolno-spożywczej, ludności wiejskiej i ochronie środowiska. Przyszłe strategie i programy będą skupiać się wokół czterech osi:

• oś 1 - poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego stawiająca na kapitał ludzki i fizyczny,
• oś 2 - zarządzanie przestrzenią i środowiskiem zapewniająca środki na ochronę i wzmocnienie zasobów naturalnych, jak również zachowanie systemów rolnictwa i leśnictwa oraz tradycyjnych krajobrazów na europejskich obszarach wiejskich,
• oś 3 - jakość życia i różnicowanie gospodarki wiejskiej, która wspomaga rozwój obszarów wiejskich poprzez promocję usług na rzecz ludności, mikroprzedsiębiorstw, turystyki wiejskiej oraz waloryzację dziedzictwa kulturowego,
• oś 4 - program Leader, który wprowadza możliwości innowacyjnego zarządzania poprzez lokalne strategie działania.

Priorytety UE na okres programowania rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007–2013

Rada wskazuje strategiczne priorytety UE, opisując kluczowe działania dla każdego z nich. Europejskie priorytety zostaną włączone do krajowych planów strategicznych państw członkowskich oraz do planów rozwoju obszarów wiejskich.

Priorytet 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego

Celem jest zdynamizowanie europejskiego sektora rolno-spożywczego. UE chce sprzyjać przekazywaniu wiedzy, promować innowacje i wzmacniać inwestycje kapitału fizycznego i ludzkiego. W takich ramach kluczowymi działaniami mogą być:

• restrukturyzacja i modernizacja sektora rolniczego,
• lepsza integracja produkcyjnego łańcucha rolno-spożywczego,
• ułatwienie innowacji i dostępu do badań i rozwoju (B+R),
• zachęcanie do wdrażania i rozpowszechniania technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), przede wszystkim w małych przedsiębiorstwach,
• wspieranie dynamicznej przedsiębiorczości wykorzystującej możliwości oferowane przez ostatnie reformy, które stworzyły dla rolnictwa europejskiego środowisko skierowane na rynki,
• rozwój nowych rynków zbytu produktów rolnych i leśnych, w tym także rozwój odnawialnych źródeł energii, biopaliw oraz zdolności przetwórczych,
• poprawa wyników gospodarstw rolnych i leśnych w dziedzinie ochrony środowiska.

Priorytet 2: Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich

Zasoby przypisane do osi 2 mają na celu ochronę naturalnych zasobów obszarów wiejskich UE, m.in. w zakresie bioróżnorodności, zachowania systemów naturalnych o wysokich wartościach przyrodniczych, wody i zmiany klimatycznej. Unia wspiera także:

• promowanie usług środowiskowych i sposobu gospodarowania w rolnictwie przyjaznego dla zwierząt,
• ochronę krajobrazu rolniczego i lasów,
• walkę ze zmianami klimatycznymi, uwzględniając fakt, że rolnictwo i leśnictwo mają duże znaczenie dla rozwoju źródeł energii i surowców odnawialnych potrzebnych do instalacji bioenergetycznych,
• utrwalenie korzystnego wpływu rolnictwa ekologicznego jako globalnego podejścia do rolnictwa zrównoważonego,
• inicjatywy korzystne zarówno ze względów ekonomicznych, jak i ze względu na ochronę środowiska, np. dostarczanie dóbr ekologicznych, szczególnie kiedy są one związane z dywersyfikacją w zakresie turystyki, rzemiosła, edukacji lub sektorów innych niż spożywcze,
• utrzymanie równowagi terytorialnej między obszarami miejskimi i wiejskimi, aby przyczyniać się do przestrzennego rozkładu działalności gospodarczej i spójności terytorialnej.

Priorytet 3: Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i promowanie różnicowania gospodarki wiejskiej

UE chce sprzyjać zatrudnieniu i poprawić warunki wzrostu gospodarczego na obszarach wiejskich. Kluczowe działania w tym obszarze mogłyby obejmować:

• rozwój działalności gospodarczej i podniesienie wskaźnika zatrudnienia w szeroko rozumianej gospodarce wiejskiej i stworzenie lepszej równowagi terytorialnej zarówno na płaszczyźnie gospodarczej, jak i społecznej (turystyka, rzemiosło, zapewnienie udogodnień),
• promowanie wchodzenia kobiet na rynek pracy poprzez tworzenie infrastruktury opieki nad dziećmi,
• ożywienie wsi dzięki zintegrowanym inicjatywom łączącym różnicowanie, przedsiębiorczość, inwestowanie w dziedzictwo kultury, infrastrukturę lokalnych usług i odnowę,
• rozwój mikroprzedsiębiorczości i rzemiosła, co może opierać się na tradycyjnych umiejętnościach lub wprowadzać nowe, wspierając przedsiębiorczość i rozwój struktury gospodarczej,
• szkolenie młodych ludzi w umiejętnościach potrzebnych do różnicowania lokalnej gospodarki,
• zachęcanie do wdrażania i rozpowszechniania TIK, co pozwala na osiągnięcie korzyści dla wszystkich użytkowników, ułatwiając wdrażanie informatyki w miejscowych gospodarstwach rolnych i przedsiębiorstwach wiejskich oraz rozwijanie e-biznesu i e-handlu,
• stworzenie i innowacyjne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, co może przyczynić się do stworzenia nowych rynków zbytu na produkty rolne i leśne, zapewnienia usług lokalnych oraz różnicowania gospodarki wiejskiej,
• promowanie rozwoju turystyki,
• modernizacja miejscowej infrastruktury (główne infrastruktury telekomunikacyjne, transportowe, energetyczne oraz wodne), przede wszystkim w nowych państwach członkowskich.

Priorytet 4: Budowanie lokalnych zdolności zatrudnienia i różnicowania

Środki przeznaczone na oś Leader powinny wspierać dobre sprawowanie władzy i mobilizację wewnętrznego potencjału rozwojowego obszarów wiejskich. Chodzi tu o podejście przekrojowe łączące trzy cele: konkurencyjność, ochronę środowiska i jakość życia/dywersyfikację. Takie kluczowe działania mogłyby obejmować:

• tworzenie miejscowych zasobów partnerstwa, działania i promowania nabywania umiejętności, co może pomóc zmobilizować miejscowy potencjał,
• propagowanie partnerstwa prywatno-publicznego,
• promowanie współpracy i innowacyjności, poprzez wspieranie przedsiębiorczości oraz aktywizację ludności i zapewnienie usług lokalnych,
• poprawę lokalnego zarządzania poprzez łączenie rolnictwa, leśnictwa i lokalnej gospodarki.

Priorytet 5: Zapewnienie spójności w programowaniu

Przy opracowaniu strategii krajowych państwa członkowskie powinny zapewnić jak najlepszą koordynację i spójność między osiami i unikać ewentualnych sprzeczności w działaniu.

UE proponuje pewne ramy na rzecz poprawy wdrażania polityk, m.in. poprzez tworzenie europejskich i krajowych sieci. Sieci te sprzyjają wymianie dobrych praktyk i doświadczeń w zakresie tworzenia i zarządzania politykami dla obszarów wiejskich.

Priorytet 6: Komplementarność instrumentów wspólnotowych

Należy zachęcać do współdziałania pomiędzy polityką strukturalną, polityką zatrudnienia i polityką rozwoju obszarów wiejskich. W tym kontekście państwa członkowskie powinny zapewnić wzajemne uzupełnianie się i spójność działań finansowanych z EFRR, Funduszu Spójności, EFS, Europejskiego Funduszu Rybackiego na danym terytorium i w danym obszarze działania.

Zasady rozdziału i mechanizmów koordynacji pomiędzy działaniami wspieranymi z poszczególnych funduszy powinny być zdefiniowane na poziomie krajowych strategicznych ram odniesienia oraz krajowych planów strategicznych.

Nowe wyzwania

Niniejsza decyzja została zmieniona w 2009 r., aby włączyć do tych kluczowych kierunków działań nowe wyzwania, wobec których staje Unia:

• walka ze zmianą klimatyczną,
• promocja energii odnawialnych,
• zarządzanie zasobami wodnymi,
• ochrona bioróżnorodności,
• restrukturyzacja przemysłu mlecznego.

Powyższe cele mają charakter przekrojowy i mogą zostać włączone do priorytetów krajowych planów strategicznych państw członkowskich. Unia Europejska zachęca państwa członkowskie na przykład do:

• włączania tych zagadnień do lokalnych strategii rozwoju obszarów wiejskich,
• wspierania innowacyjności w tym zakresie,
• przyjęcia działań rolno-środowiskowych i leśnych w celu wzmocnienia bioróżnorodności,
• wspierania projektów lokalnych w zakresie energii odnawialnych,
• wspierania inwestycji w urządzenia pozwalające na ograniczenie zużycia energii i wody.

AKTY POWIĄZANE

Rozporządzenie 1698/2005 Rady z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) [Dz.U. nr L 277 z 21.10.2005]

Rozporządzenie to powołuje jedyny instrument finansowania polityki rozwoju obszarów wiejskich: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).

Ostatnia aktualizacja: 30.06.2011